Научная статья на тему 'The etiological role and analysis of Mycoplasma in children with acute and chronic pneumonia'

The etiological role and analysis of Mycoplasma in children with acute and chronic pneumonia Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
76
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ўТКИР ВА СУРУНКАЛИ ПНЕВМОНИЯ / ЭТИОЛОГИЯ / МИКОПЛАЗМА / ЮқОРИ НАФАС ЙўЛЛАРИ / СЕРОЛОГИК УСУЛ / ОСТРАЯ И ХРОНИЧЕСКАЯ ПНЕВМОНИЯ / ВЕРХНИЕ ДЫХАТЕЛЬНЫЕ ПУТИ / СЕРОЛОГИЧЕСКИЙ СПОСОБ / ACUTE AND CHRONIC PNEUMONIA / ETIOLOGY / MYCOPLASMA / UPPER RESPIRATORY TRACT / SEROLOGICAL METHOD

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Очилова Севара Санақуловна, Алиев Шавкат Рўзиматович, Ёдгорова Нодира Турғунбоевна

Цель научной работы: Изучение этиологической роли микоплазм у детей с острой и хронической пневмонией. Методы и материалы исследования. В этом исследовании было обследовано 69 больных детей из них 37 с острой пневмонией и 32 с хронической пневмонией. Была изучена этиологическая роль микоплазм серологическими способами непосредственно при иммунофлюоресценции (БИФ) и иммуноферментном анализе (ИФА) из выделений верхних дыхательных путей.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Очилова Севара Санақуловна, Алиев Шавкат Рўзиматович, Ёдгорова Нодира Турғунбоевна

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ЭТИОЛОГИЧЕСКАЯ РОЛЬ И АНАЛИЗ МИКОПЛАЗМ У ДЕТЕЙ С ОСТРОЙ И ХРОНИЧЕСКОЙ ПНЕВМОНИЕЙ

The purpose of scientific work: To study the etiological role of mycoplasma in children with acute and chronic pneumonia. Methods and materials of scientific work. 69 children patients were examined in this study, of them 37 with acute pneumonia and 32 patients with chronic pneumonia.It was studied the etiological role of mycoplasma by serological methods directly in immunofluorescence (DIF) and enzymoimmunoassay (EIA).

Текст научной работы на тему «The etiological role and analysis of Mycoplasma in children with acute and chronic pneumonia»

МИКРОБИОЛОГИЯ

УДК: 616.24-002-036.11-036.12:616.992.28:612.215.4

УТКИР ВА СУРУНКАЛИ ПНЕВМОНИЯ БИЛАН ОГРИГАН БОЛАЛАРДА МИКОПЛАЗМАЛАРНИ ЭТИОЛОГИК РОЛИ ВА

УНИНГ ТА^ЛИЛИ

ОЧИЛОВА СЕВАРА САНАКУЛОВНА - Тошкент тиббиёт академияси "Бактериология ва вирусология" мутахассислиги магистранти

АЛИЕВ ШАВКАТ РУЗИМАТОВИЧ - тиббиёт фанлари номзоди, Тошкент тиббиёт академияси микробиология, вирусология ва иммунология кафедраси доценти

ЁДГОРОВА НОДИРА ТУРГУНБОЕВНА - тиббиёт фанлари номзоди, Тошкент тиббиёт академияси микробиология, вирусология ва иммунология кафедраси катта у^итувчиси

АННОТАЦИЯ

Илмий ишнинг максади: Уткир ва сурункали пневмония билан Ofриган болаларда микоплазмаларни этиологик ролини урганиш.

Текширув усули ва материаллари. Мазкур ишда 37 нафари уткир пневмония ва 32 нафарига сурункали пневмония ташхиси ^уйилган 68 нафар бемор болалар текширилиб, микоплазмаларнинг этиологик роли ю^ори нафас йуллари ажралмаларидан серологик усулларда бевосита иммунофлюоресценция (БИФ) ва иммунофермент анализ (ИФА) усулларида урганилди.

Калит сузлар: уткир ва сурункали пневмония, этиология, микоплазма, ю^ори нафас йуллари, серологик усул

ЭТИОЛОГИЧЕСКАЯ РОЛЬ И АНАЛИЗ МИКОПЛАЗМ У ДЕТЕЙ С ОСТРОЙ И ХРОНИЧЕСКОЙ ПНЕВМОНИЕЙ

ОЧИЛОВА СЕВАРА САНАКУЛОВНА - магистр по специальности «Бактериология и вирусология» Ташкентской медицинской академии

АЛИЕВ ШАВКАТ РУЗИМАТОВИЧ- кандидат медицинских наук, доцент кафедры микробиологии, вирусологии и иммунологии Ташкентской медицинской академии

ЁДГОРОВА НОДИРА ТУРГУНБОЕВНА- кандидат медицинских наук, старший преподаватель кафедры микробиологии, вирусологии и иммунологии Ташкентской медицинской академии

АННОТАЦИЯ

Цель научной работы: Изучение этиологической роли микоплазм у детей с острой и хронической пневмонией.

Методы и материалы исследования. В этом исследовании было обследовано 69 больных детей из них 37 с острой пневмонией и 32 с хронической пневмонией. Была изучена этиологическая роль микоплазм серологическими способами непосредственно при

иммунофлюоресценции (БИФ) и иммуноферментном анализе (ИФА) из выделений верхних дыхательных путей.

Ключевые слова: острая и хроническая пневмония, этиология, микоплазма, верхние дыхательние пути, серологический способ

THE ETIOLOGICAL ROLE AND ANALYSIS OF MYCOPLASMA IN CHILDREN WITH ACUTE AND CHRONIC PNEUMONIA

0CHIL0VA SEVARA SANAKHULOVNA - undergraduate in the specialty "Bacteriology and virology" Tashkent medical academy

ALIYEV SHAVKAT RO'ZIMATOVICH- candidate of medical sciences, docent of the department of microbiology, virology and immunology Tashkent medical academy

YODGOROVA NODIRA TURGUNBOYEVNA- candidate of medical sciences, senior lecturer of the department of microbiology, virology and immunology Tashkent medical academy

ABSTRACT

The purpose of scientific work: To study the etiological role of mycoplasma in children with acute and chronic pneumonia.

Methods and materials of scientific work. 69 children patients were examined in this study, of them 37 with acute pneumonia and 32 patients with chronic pneumonia .It was studied the etiological role of mycoplasma by serological methods directly in immunofluorescence (DIF) and enzymoimmunoassay (EIA).

Key words: acute and chronic pneumonia, etiology, mycoplasma, upper respiratory tract, serological method

Мавзунинг долзарблиги. Хрзирги кунда болаларда касаллик келтириб чи^арувчи М. pneumoniae лаборатория диагностикасида ^илинаётган ишлар ва уларни куплаб чоп этилиши билан бир ^аторда, М. pneumoniae ташхиси адабиётларда энг куп музокараларга сабаб булмовда - [1,3,5,7,9]. МП келтириб чи^арувчи респиратор касалликлар, механизмлари, ^узfатувчиларнинг мух,им хусусиятлари ва уларнинг ю^ори нафас йуллари касалликларидага ахамиятлари яхши урганилган, лекин бундай урганишлардаги жуда куплаб юту^ларлардан ^аътий назар, МП лаборатория диагностикасида х,али анча муаммолар мавжуд - [2,6,7,8,10]. Биринчи навбатда шуни айтиш лозимки, МП инфекцияси носпецифик

клиник жих,атдан куринишни намоён ^илади, асосан купчилик клиницистлар эса респиратор касалликни традицион куринишларига ах,амият беришга одатланишган - [7,9]. МП лаборатория диагностика усуллари билан тасди^ланишига ишонч билдирилса, олинган натижалар бир-бирларидан кенг фар^ ^илгани сабабли, диагностика масаласида куплаб саволлар туfилишига сабаб булмовда. Ох,ирги йилларда атипик инфекцияларнинг диагностикасида куплаб усуллар ^улланилмовда, улар бир-бирларидан сезгирлиги ва ^уллаш технологиялари билан фар^ ^илади, шу билан бир ^аторда МП диагностикасида ^абул ^илинган бир куринишли стандарт усулларни булмаслиги, илмий ишларни бажарганда олинган натижаларни бир-бирига солиштириш ва тах,лиллар ^илишда ^ийинчиликлар туэдирмовда, хамда олинган диагностикадаги натижалар х,ар доим х,ам клиницистларни ^ондира олмайди - [7,8]. Республикамиз амалиётида МП ташх,исида асосан ИФА усули ишлатилади. Молекуляр генетик усул х,исобланган "полимеризация занжирли реакция" фа^ат маълум бир тиббиёт текширувларида ^улланилади. МП ташх,исида кенг ^улланилаётган иммунфлюоресцент усул тезкор (экспресс) диагноз ^уйиш усули булиб, узининг сезгирлиги ва махсуслиги билан бош^а серологик реакциялардан флишмайди, лекин бу сох,ада ^илинган илмий изланишлар Республикамизда деярли йу^ х,исобланади. Ю^оридаги фикрлардан келиб чи^иб, нафас йуллари яллиfланиш касалликларида МП этиологик ролини БИФР ва ИФА усулларда ани^лаш, ва уларнинг саморадорлигини тах,лил ^илиш мазкур илмий изланишларимизнинг долзарблигига асос булади.

Илмий ишнинг максади: Уткир ва сурункали пневмония билан Ofриган боларда микоплазмаларни этиологик ролини БИФР ва ИФА усулларда урганиш.

Материал ва текшириш усуллари. Мазкур ишга Тошкент Тиббиёт Академияси (ТТА) биринчи клиникаси болалар шифохонаси

пульмонологик ва поликлиника булимларида даволаниётган 37 нафари уткир пневония (УП) ва 32 нафарига сурункали пневмония (СП) ташхиси ^уйилган 68 нафар бемор болалар киритилди.

Беморларнинг ёши 1ёшдан 7 ёшгача булиб, УП билан оfриган 36 болалардан 23 таси у^л болалар (63,9%), ^из болалар эса 13 та 36,1%, СП эса у^л болалар 46,8% ва ^из болалар 53,2% ташкил ^илди. Серологик текширувлар кафедра фшидаги "Клиник микробиология, микология ва иммунология" ва ТТА 2 клиникасининг серологик лабораториясида утказилди. Биз тад^отимиза Mycoplasma hominis, Mycoplasma pneumoniae ларни антигенини БИФР ани^лашда ЗАО «ЭКОлаб», Россияда ишлаб чи^арилган иммунофлюоресценция реакцияси «Диагностикум» тупламидан, микоплазмаларга ^арши хосил булган махсус иммуноглобулин IgG ни аниклаш учун «Mycoplasma pneumoniae IgG-ИФА-Бест», ЗАО «Вектор-Бест», фирмаси ва IgM ани^лашда "DIESSE Diagnostica Senese SpA", Italy фирмасиннг диагностик тупламларидан фойдаландик.

Олинган натижалар ва уларни тахлили. Клиник ва инструментал усулларда уткир пневмония ташхиси ^уйилган 36 болаларнинг х,ал^умининг ор^а деворидан олинган суртмада БИФР ор^али M.pneumoniae нинг антигени 14 болаларда ани^ланди (38,9%), M. hominis антигени эса фа^ат битта болада топилди ва 2,8% ташкил ^илди. Умумий гуру* учун МП ^узfатувчилари топилган курсаткич 41,7% ташкил ^илди

(диаграмма

1).

Диаграмма 1. Уткир ва сурункали пневмония билан оfриган болалардан олинган ашёларда МП антигенларини БИФР усулида

ани^лаш натижаси.

Сурункали пневмония ташхиси ^уйилган 32 болаларнинг хал^умининг ор^а деворидан олинган суртмадан БИФР усулида 9 та холда (28,1%) M.pneumoniae нинг антигени топилди, иккита болаларда эса (6,3%) M. hominis антигени ани^ланди. Умумий гурух учун МП ^узfатувчилари топилган курсаткич 34,4% ташкил ^илди (диаграмма 1). Умуман пастки упка йулларида микоплазмалар БИФР усулида утказилган изланиш натижасига кура 68 пневмония билан оfриган болаларни хал^умининг ор^а деворидан олинган суртмада 23 холатда (33,8%) M.pneumoniae ва 3 та холатда M.hominis антигенлари топилган. Умумий 68 бемор болалардан 26 тасида МП ^узfатувчиси борлиги (38,2%) маълум булди. Олинган натижаларни биз адабиёт шархларидаги чет эл муаллифларини натижалари билан солиштирганимизда, ишонарли фар^ларни учратмадик. Бизнинг натижаларимизга я^ин кусаткичларни нафас йулларидан олинган ашёлардан БИФР усулида 37,1% беморлардан топиган - [7]. Афсуски, бизнинг Республикамизда нафас йуллари касалликларида микоплазмаларнинг АГ ни БИФР ор^али ани^лаш натижаларини бизга маълум булган адабиёт манбаларидан топа олмадик.

Атипик инфекцияларнинг диагностикасида, чет мамлакатларда ва шу жумладан бизнинг юртимизда х,ам амалий лабораторияларда ИФА усули ^улланилади, чунки бу усулни ^уллаш осон, ^уйиш учун тест-системалар етарли ва эрта жавоб олиш мумкин. Биз тад^отимизда Mycoplasma hominis, Mycoplasma pneumoniae га ^арши хосил булган махсус иммуноглобулин IgM ва IgG ни ани^лаш ор^али микоплазмалар этиологиясини ани^ладик.

Уткир ва сурункали пневмония билан оfриган бемор болаларда Mycoplasma hominis, Mycoplasma pneumoniae АГ ни ИФР ор^али ани^лаганимизда УП билан оfриган 36 болаларни 14 тасида Mycoplasma pneumoniae ва 1 та болада *ам Мр ва Mh топилган эди, СП да эса 9 болаларда Мр ва 2 та болада Mh Аг ни ани^ланди. Шу БИФР мусбат булган 25 та болаларда биз ИФА утказдик, яъни БИФР билан ИФА реакцияларини МП ташхисида ^улланилганда ^анчалик уларнинг натижалари бир-бирларига туfри, мос келишини ани^ладик.

УП билан оfриган ва БИФР усулида Mycoplasma pneumoniae ташхиси ^уйилган 14 та болаларда (битта болада *ам Мр ва Mh топилган) ИФА усулида IgM ни ^он зардобидан ани^лаганимизда ^уйидаги натижаларни олдик. Текширув утказилган 14 та болалардан 8 тасида IgM нинг титри диагностик титрга туfри келди, 1 та беморда титр шубх,али чивди, 5 та болаларда эса IgM бемор болалар ^он зардобидан топилмади. Шу контингент болаларнинг ^он зардобидан IgG ни ани^лаганимизда бу ерда х,ам 6 та болаларда IgG ни титри ташхис даражасида эканлиги маълум булди. УП билан оfриган болаларда ИФА натижасини тах,лил ^илганимизда, биз учун ^изи^арли маълумотларга эга булдик. Касалликнинг уткир формасининг асосий белгиларидан бири, бемор ^он зардобида IgM пайдо булиши хисобланади. IgM касаллик симтомлари кузатилгандан бошлаб 5-6 кунларида ^онда топила бошланади ва

касалликнинг 4-6 хафталарига бориб уни ^ондан топиб булмайди. Иммуноглобулинларни бош^а вакили ^ эса беморлар ^он зардобида касалликнинг 2- хафтасидан бошлаб пайдо булади ва унинг максимал даражаси эса 3-4 хафталарда кузатилади ва ^он зардобида бирмунча ва^т са^ланиши ва узо^ ва^т паст титрда учрайди. 1дА эса фнда 2 -хафтадан бошлаб пайдо булади, лекин бош^а иммуноглобулинларга нисбатан тезиро^ фнда унинг мивдори камайиб кетади.

Беморда касалликдан сунг, маълум муддат организмда иммунитет шаклланади, лекин инфекция ^айталаниши, реинфекция кузатилиши хам мумкин, реинфекция даврида 1дМ маълумки, организм томонидан синтез ^илинмайди, беморлар ^онида асосан ^ топилади. Шуларни хисобга олган холда биз тад^и^от утказган ва БИФР мусбат 14 боларни ИФА натижасини тахлил ^илганимизда 13 та болаларда (92,8%) ИФА натижаси ташхис доирасида эканлиги маълум булди. Булардан 9 та болаларнинг фнида 1дМ ни титри ю^ори ташхис доираси ва улардан 4 та болаларда ^ хам диагностик (64,3%)титрда топилди. Олинган натижалар шуни курсатадики 9 та болаларда МП касалликнинг уткир формасини келтириб чи^арган, 4 та болалар ^он зардобида фа^ат ДО диагностик титрда учраши касалликни ^айталанганлигини курсатади.

Сурункали пневмонияда олинган натижаларни тахлил ^илганимизда ^уйидаги натижаларни олдик. СП билан оfриган 32 бемор болаларнинг хал^уми ор^а деворидан M.pneumoniae антигени БИФР ор^али 9 та холда ва M.hominis 2 та АГ жами 11 та болаларда топилган эди.

Текширув утказилган 11 та болалардан 1 тасида 1дМ нинг титри диагностик титрга туfри келди ва 5 та беморда титр шубхали чивди, 5 та болаларда эса 1дМ бемор болалар ^он зардобидан топилмади. Шу контенгент болаларнинг ^он зардобидан ДО ни ани^лаганимизда 9 та

болаларда IgG ни титри ташхис даражасида эканлиги маълум булди. Битта беморда эса х,ар иккала иммуноглобулин х,ам ишонарли ю^ори экан.

M.hominis АГ БИФР ор^али 2 та бемор болаларда топилган эди, ИФА натижаси эса ^уйидаги куринишга эга булди, яъни 1 та болада х,ар иккала иммунглобулин х,ам диагностик титрда топилган. Шундай ^илиб СП Ofриган болаларда МП этиологиясини ИФА ёрдамида ани^лаганимизда 9 та бемор болаларда M.pneumoniae ва 1 та болада M.hominis инфекцияси борлиги маълум булди. Битта СП оfриган боланинг ^он зардобидан х,ар-иккала инфекция ^узfатувчисига нисбатан АТ топилмади. Бу бемор бола купро^ вирусли ёки бактериал СП билан оfриган булиши мумкин. СП билан Ofриган болаларда БИФР ва ИФА реакцияларини бир-бирига ташхис курсаткичларини солиштирганимизда, улар уртасидаги мослик ИФА натижасига кура 90,9% туfри келди.

Касалликнинг сурункали формасини ИФА натижаси ор^али тах,лил ^илсак, 1 та бемор болаларда M.pneumoniae ва M.hominis га ^арши IgM ва IgG текширув даврида диогностик титрда эканлиги, касалликни уткир формасидан далолат беради, долган беморларда (8та) фа^ат IgG диагностик титрда топилиши касалликни сурункали ёки унинг рецидив кечаётганлигини курсатади.

Олинган маълумотлар асосида, шуни айтиш мумкинки, БИФР усули ^улайлиги ва бажариши осон булганлиги сабабли амалиётда кенг ^уллаш имконини беради.

Хулосалар.

1. Уткир пневмония билан оfриган 36 та болаларда M.pneumoniae вaM. hominis нинг касаллик этиологиясидаги роли БИФР натижасига кура, 38,9% ташкил ^илди, лекин шуни такидлаш лозимки, 1 та болада х,ар иккала инфекция ^узfатувчиси топилди. Сурункали гайморитда эса бу курсаткич 34,3% ташкил ^илди. Бу гурух беморларда M. hominis нинг улуши

6,2% ни ташкил ^илди. Битта беморда эса (3,1%) хар иккала ^узfатувчи АГ лари параллел топилди.

2. M.pneumoniae БИФР мусбат булган 14 ва M. hominis мусбат 1 болаларда ИФА утказганимизда 13 та болаларда M.pneumoniae ташхиси тасди^ланди. M.hominis БИФР мусбат булган 1 та болада ИФА ижобий натижа бермади. Сурункали пневмонияда M.pneumoniae БИФР да мусбат булган 9 та болаларни хаммасида ИФА хам ижобий натижа берди. M. hominis мусбат 2 болаларнинг биттасида ИФА диагностик титрда эканлиги маълум булди. УП ва СП билан оfриган болаларда M.pneumoniae ташхисида БИФР ва ИФА реакцияларини бир-бирига ташхис курсаткичларини солиштирганимизда, улар уртасидаги мослик ИФА натижасига кура 92,8-100% (мос равишда) туfри келди.

Адабиётлар:

1. Аверьянов А.В. Хламидийная и микоплазменная инфекция при патологии нижних дыхательных путей// Лечебная дело -№4. 2009. С-52-62.

2. Алибекова М.Б. Особенности диагностика и лечения микоплазменной пневмонии у детей ранного возроста //Вестник экстренной медицины - 2013.№ 3 -С 86-89.

3. Бородин А.М., Королева Е.Б., Хватова С. В. Диагностика внебольничной микоплазменной и хламидиной этиологии методом ПЦР в закрытых коллективах: научное издание// Клин лаб диагностика 2005.№ 4 . С 51-52.

4. Мухамедова Х.Т., Алибекова М.Б.,Ф.З. Мансурова Ф.З., Носиченко Л.Е., Исмагилова Г.Х. Атипичная микоплазменная пневмония у детей //Вестник экстренной медицины - 2008.№ 4-С 87-90.

5. Лукшев В.И. Люсов В.А.,Жаров С.Н. и др. Атипичные пневмонии: известные и новые возбудители// Рос мед журнал 2005. №2-С. 37-43.

6.Морозова О.И., Островская О.В.,Козлов В.К. Клинические и лабораторно-рентгенологические особенности микоплазменных пневмоний у детей в Хабаровском крае// Дальневост мед журнал - 2006. №4. С-29-32.

7.Спичак Т.В., Катосова Л.К., Яцышина С.Б. и др. Критический взгляд на результаты лабораторной диагностики внебольничной пневмонии микоплазменной этиологии у детей //Педиатрия 2014.№3. С46-55.

8. Щетинин Е.В., Батурина М.В., Батурин В.А. Новые аспекты лабораторной диагностики респираторного микоплазмоза. Спецвыпуск Лаборатория № 3, 2013. С.18-20.

9.Accjmando S.,Trizzino A., Montaperto D.F. et al.Mycoplasma pneumonias distribution, epidemiology and prevalence in a triennial survey.Europ Radiol 2006; 16 (3): 719-725.

10. Vervloet, LA Infection by Mycoplasma pneumoniae and Its importance as an etiological agent in childhood community-acquired pneumonias / L.A. Vervloet, C. Marguet, P.A.M. Camargos II BJID. 2007. - Vol. 11. - Pi 507-514.177 .

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.