Научная статья на тему 'ТРИПС БИТИМИ ВА ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ДОИРАСИДА ГЕОГРАФИК КЎРСАТКИЧЛАР МУҲОФАЗАСИ'

ТРИПС БИТИМИ ВА ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ДОИРАСИДА ГЕОГРАФИК КЎРСАТКИЧЛАР МУҲОФАЗАСИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
259
44
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
географик кўрсаткич / товар келиб чиққан жой номи / товар белгиси / Жаҳон савдо ташкилоти / ТРИПС битими / Париж конвенцияси / Минск битими / ex officio / географик келиб чиқиш / вино ва спиртли ичимликлар.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Муроджон Нажмиддинов

Географик кўрсаткичлар индивидуаллаштириш воситаси сифатида алоҳида мақомга эга. Идентификациядан ташқари географик кўрсаткичлар ўзида товарнинг у яратилган географик ҳудуд ва у ердаги инсон ёки табиий омилларга хос алоҳида сифат, шуҳрат ёки бошқа хусусиятларини ифодалаб келади. Шунинг учун индивидуаллаштириш воситаларининг мазкур турига миллий ва халқаро даражада алоҳида эътибор берилади. Шунингдек, мақолада ТРИПС битими ва миллий қонунчилик доирасида географик кўрсаткичлар, уларнинг мақоми, муҳофаза қилиш масалалари, Минск битими ва бошқа халқаро-ҳуқуқий меъёрлар ҳамда миллий қонунчиликка киритилаётган ўзгаришлар хусусида сўз юритилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТРИПС БИТИМИ ВА ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ДОИРАСИДА ГЕОГРАФИК КЎРСАТКИЧЛАР МУҲОФАЗАСИ»

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

ТРИПС БИТИМИ ВА УЗБЕКИСТОН ЦОНУНЧИЛИГИ ДОИРАСИДА ГЕОГРАФИК КУРСАТКИЧЛАР МУ^ОФАЗАСИ

Географик курсаткичлар индивидуаллаштириш воситаси сифатида алохида макомга эга. Идентификациядан ташкари географик курсаткичлар узида товарнинг у яратилган географик худуд ва у ердаги инсон ёки табиий омилларга хос алохида сифат, шухрат ёки бошка хусусиятларини ифодалаб келади. Шунинг учун индивидуаллаштириш воситаларининг мазкур турига миллий ва халкаро даражада алохида эътибор берилади. Шунингдек, маколада ТРИПС битими ва миллий конунчилик доирасида географик курсаткичлар, уларнинг макоми, мухофаза килиш масалалари, Минск битими ва бошка халкаро-хукукий меъёрлар хамда миллий конунчиликка киритилаётган узгаришлар хусусида суз юритилади.

Калит сузлар: географик курсаткич, товар келиб чиккан жой номи, товар белгиси, Жахон савдо ташкилоти, ТРИПС битими, Париж конвенцияси, Минск битими, ex officio, географик келиб чикиш, вино ва спиртли ичимликлар.

Интеллектуал мулк хукуки конунчилигига асосан товарларни индивидуаллаштириш воситаларидан бири географик курсаткичлар саналади. Географик курсаткичлар узида товарнинг у яратилган географик худуд ва (ёки) у ердаги инсон ёки табиий омилларга хос алохида сифат, шухрат ёки бошка хусусиятларини ифодалаб келади [1]. Халкаро тажриба шуни курсатадики, агар мазкур номоддий активлардан тугри ва мохирона фойдаланилса, махсулотларни дифференциациялаш ва кушимча даромад олиш учун кенг имкониятлар очилади. Шунингдек, географик курсаткичи билан шухрат козонган минтакада хам мухим ижтимоий-иктисодий узгаришларни таъминлайди.

Географик курсаткич мазмуни оддий пишлок урнига "Roquefort" пишлогини (Франция), учраган кора чой урнига "Darjeeling" чойини (Х,индистон) танлаган хар кандай киши учун яхши таниш [2]. "Cognac" коньяги (Франция), "Champagne" виноси (Франция), "Scotch" вискиси (Шотландия), "Swiss" соати (Швейцария) - сифати ва алохида хусусиятлари билан бутун дунё булиб, шухрат козонган географик курсаткичлар хисобланади. Мазкур руйхатни хали узок давом эттириш мумкин. Бугунги кунда Европа Иттифокида 6 000 дан, А^Шда 900 дан

Муроджон Нажмиддинов

Тошкент давлат юридик университети магистранти murod.mirolimovich@gmail.com

АННОТАЦИЯ

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

орти;,

Швейцария

ва Янги Зенландияда 700 га якин географик курсаткич руйхатга олинган [1]. Испанияда биргина гушт буйича 16 та географик курсаткич, Грузияда эса вино буйича 20 га якин географик курсаткичлар руйхатдан утказилган [3].

Географик курсаткичлар индивидуаллаштириш воситаси сифатида алохида макомга эга. Хусусан, товар белгиси ва хизмат курсатиш белгиси бир юридик ва жисмоний шахслар товарлари ва хизматларини бошка юридик ва жисмоний шахсларнинг шу турдаги товарларидан фарклаш учун хизмат килса, географик курсаткичлар нафакат уларни фарклайди, балки товар яратилган минтакага хос сифат, хусусият ва узига хосликлар хусусида хам маълумот беради. Шунинг учун индивидуаллаштириш воситаларининг мазкур турига миллий ва халкаро даражада алохида эътибор берилади.

Халкаро даражада географик курсаткичлар Бутунжахон интеллектуал мулк ташкилоти бошкарадиган Саноат мулкини мухофаза килиш буйича Париж конвенцияси (1883 й.), Товарлар келиб чикишининг ёлгон ёки алдамчи курсаткичларини олдини олиш тугрисидаги Мадрид битими (1891 й.), Товар келиб чиккан жой номларини мухофаза килиш ва уларни халкаро руйхатга олиш тугрисидаги Лиссабон битими (1958 й.), шунингдек, Жахон савдо ташкилоти (кейинги уринларда - ЖСТ) бошкарадиган Интеллектуал мулк хукукининг савдо жихатлари буйича битимда (кейинги уринларда - ТРИПС) турли халкаро хукукий муносабатлар нуктаи назаридан тартибга солинган. Бундан ташкари, мазкур индивидуаллаштириш воситалари sui generis тизими доирасида Хдндистон, Швейцария, Аргентина, Грузия, Тунис, Молдова, Украина, Тожикистон; коллектив ва сертификация белгилари доирасида АКШ, Канада, Хитой, Латвия; тижорат амалиётига асосланган конунчилик доирасида Чили, Франция, Мексика, Полша каби бир катор давлатларда махсус ва умумий конунлар билан мухофаза килинади.

Бирок, муаммо шундаки, Узбекистон Республикасининг "Товар белгилари, хизмат курсатиш белгилари ва товар келиб чиккан жой номлари тугрисида"ги ^онунида (267-П-сон, 30.08.2001 й.) товарнинг географик келиб чикишини англатувчи индивидуаллаштириш воситалари факатгина товар келиб чиккан жой номи билан чегараланган, яъни миллий конунчиликда географик курсаткич тушунчаси уз аксини топмаган, махсус конунлар билан мухофазаланмаган. Бу эса, уз навбатида, тадбиркорлик субъектларининг географик худудга хос сифат ва хусусиятларни узида акс эттирувчи махсулотларига нисбатан хукуклари эътироф этилиши ва уларни амалга оширилишига тускинлик килади, махсулотларнинг харид

313

UZBEKISTAN | www.caajsr.uz

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

кувватини пасайтиради хамда махаллий ва жахон бозорида уз урнини эгаллашига тускинлик килади.

Географик хусусиятга хос сифат, хусусиятни узида ифодалаши нуктаи назаридан географик курсаткич ва товар келиб чиккан жой номлари умумий жихатларга эга булсада, бир катор белгиларига кура узаро фаркланади. Хусусан, конунчиликда мамлакат, ахоли пункти, жой ёки бошка жугрофий объектнинг товарни белгилаш учун ишлатиладиган, унинг алохида хусусиятлари тамомила ёки асосан мазкур жугрофий объектга хос табиий шароитлар билан ёки бошка омиллар ёхуд табиий шароитлар ва ушбу омилларнинг бирикмаси билан белгиланадиган номи товар келиб чиккан жой номи деб эътироф этилади [4]. Бунда, ишлаб чикариш билан боглик барча жараёнлар товар келиб чиккан жой номида ифодаланаётган минтакада амалга оширилиши лозим. Бугунги кунда республикада атиги 4 та товар мазкур мухофаза шаклини олган. Шундан "Bagizagan" виноси (Самарканд в.)

ва "Chortoq" маъданли суви (Наманган в.) махаллий ишлаб чикарувчиларга, "Parmigiano Reggiano" пармезан пишлоги (Италия) ва "Карачинский источник" маъданли суви (Россия) хорижий ишлаб чикарувчиларга карашли хисобланади [5]. Таккослаш учун, хозирга кадар махаллий юридик ва жисмоний шахслар томонидан 18 200 дан ортик товар белгилари ва хизмат курсатиш белгилари руйхатдан утказилган.

Товар келиб чиккан жой номидан фаркли равишда товарни географик курсаткич деб тан олиш учун ишлаб чикариш жараёнларининг бир кисми муайян минтака худудида утиши кифоя килади. Бошка ракурсдан караганда, географик курсаткичлар кенг ва умумий хукукий элемент, товар келиб чиккан жой номи эса унинг махсус тури саналади.

Шунга карамасдан, географик курсаткичлар тугридан тугри булмасада, тижорат амалиётига асосланган конунчилик доирасида билвосита химоя килинади. Жумладан, Узбекистон Республикасининг "Ракобат тугрисида"ги Конуни (УРК-319-сон, 06.01.2012 й.) билан индивидуаллаштириш воситаларидан конунга хилоф равишда фойдаланилган холда товарни реализация килиш, товарнинг хусусияти, ишлаб чикарилиш усули ва жойи, сифати хусусида истеъмолчиларни чалгитиш, индивидуаллаштирувчи бошка элементлардан нусха кучириш оркали товарни калбакилаштириш такикланган. Мазкур конун географик курсаткичлар учун интеллектуал мулк хукуки объекти, индивидуаллаштириш воситаси тури сифатида мустакил маком белгиламайди, албатта. Аммо географик курсаткичларни узида улардан ноконуний

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

^ofiganaHHmHH HaMofium Kunumu MyMKHH SynraH MyafiaH xapaKaraapHH TaKHK^am opKanu ÔHHBOCHTa xHMoa Kunagu.

reorpa^HK KypcaTKH^napra SaFHmnaHraH anoxuga khcmhh y3 unura onraH HHTenneKTyan MynK xyKyKgapHHHHr caBgo ^uxaraapu TyFpucugarH SuTHMHHHr HM3onaHHmn SunaH (1994 fi.) HHTenneKTyan MynKHHHr Ma3Kyp maKnu ^axoH MHKëcuga BaKonarau opraHnap, caBgo mapraoManapu TOMOHnapu, myHHHrgeK umnaS HHKapyBHHnap (afiHHKca, KumnoK xy^anurH MaxcynoTnapu), xyKyKmyHocnap Ba HKTHCognunap эtтнSopннн ToSopa KynpoK этн6 KenMOKga.

TPHnC Shthmh ^CThh Tatcuc этнm xaKHgaru MapoKam geкпapaцнacннннг Tu^opaT Ba Tatpu^nap Syfiuna Bom KenumyB (1994 fi.), Xu3Maraap caBgocu Syfiuna Bom KenumyB (1995 fi.) KaSu unoBanapugaH Supu xucoSnaHagu. YHHHr ByTyH^axoH HHTenneKTyan MynK TamKunoTH эмaс, SanKH ^CT TapKuSufi khcmh экaнпнгн ymSy Shthmhh HMnepaTHB HopManap

Ba Ma^Sypuaraap SunaH MycTaxKaMnafigu Ba TamKHnoTHHHr HH3onapHH xan KHnumHHHr HHTerpauuanamraH Ba xaMMa y^yH Ma^Sypufi TH3HMHra SoFnafigu [6].

TPHnC Shthmh reorpa^HK KypcaTKH^nap ynyH acocufi xa^Kapo Metëpufi Sa3aHH TatMHHnafigu. By Ha^aKaT reorpa^HK KypcaTKHHnapHH aHHKgam, Sarau KeHr goupaga Myxo$a3a cTaHgapraapHHH MyBo^HKgamrapum, myHHHrgeK, HH3onapHH xan KH^umHHHr xa^Kapo MexaHH3MHgaH ^ofiganaHHmra xu3MaT Kunagu. BuTHMga HHgHBHgyannamTHpum BocuTanapuHHHr Ma3Kyp maKnu y3uga ToBap KenuS HHKKaH MHHTaKara xoc aroxuga cu^aT, myxpaT ëKH ToBapHHHr reorpa^HK KenuS HHKHmu SunaH MatnyM gapa^aga SornaHraH SomKa xycycuaraapuHH H^oganamu Kafig этнпгaн. TPHnC yHra at3o gaBnaraapra reorpa^HK MyHocaSaraap SunaH Sofhhk MyHocaSaraapga xyKyK эгaпapннннг MaH^aaraapuHH Myxo$a3anam ynyH Sup KaTop Ma^Sypuaraap WKnafigu.

XycycaH, gaBnaraap TOBapnapHH ynap aparnnraH ^ofigaH $apK KH^aguraH reorpa^HK MHHTaKagaH KenuS HHKKaHnHrura umopa KunaguraH, yHra xoc xycycuaraapHH KypcaTaguraH ëKH y SunaH accoцнaцнa naKHpaguraH, ®;aMoaTHHnHKHH ToBapHHHr reorpa^HK KenuS HHKHmu xycycuga nanFHTaguraH xap KaHgafi BocHTanapgaH ^ofiganaHHm xaMga napu^; кoнвeнцнacнga (1967 fi.) Ha3apga TyranraH agonaTCH3 paKoSaT xapaKaraapuHH HaMoëH KH^yBHH xap KaHgafi ^ofiganaHHmHHHr ongHHH onum nopanapHHH Kypumu no3HM. ffly SunaH SupranHKga, TPHnC SuTHMHra at3o gaBnaraap, arap yHHHr KoHyHHHnuruga Ha3apga TyranraH Synca, ex officio BaKonaTH opKanu ëKH MaH^aaTgop ToMoHnapHHHr cypoBHra acocaH KypcaTHnraH MHHTaKaga apaTH^MaraH reorpa^HK KypcaTKH^napHH y3 unura onraH, myHHHrgeK, ToBapHHHr xaKHKufi reorpa^HK KenuS HHKHmu xycycuga yMyMHfi aHrnumumHH KenTupuS HHKapaguraH ToBap SenrunapHH pyfixaTgaH yTKa3HmHH pag

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

этиши, мавжуд товар белгиларини эса, хакикий эмас, деб топиши лозим. Мазкур коидалар товарнинг яратилиши чиндан хам курсатилган минтакага тугри келсада, аммо истеъмолчиларда махсулотнинг географик келиб чикилиш бошка худуд эканлиги хусусида нотугри фикр шакллантирадиган товар белгиларига нисбатан хам кулланилади.

Аммо товарларнинг географик келиб чикиши тугрисида алдамчи булмаган индивидуаллаштириш воситаларини руйхатдан утказилишига йул куйилади. Масалан, "АКШда тайёрланган Пармезан пишлоги" географик курсаткичи ТРИПС нормаларига зид хисобланмайди. Чунки, мазкур пишлок тайёрланган жойининг аник курсатилганлиги уни Италиянинг Парма, Мантуя, Модена, Реджио-Эмилия ва Болонья провинцияларида тайёрланадиган "Parmigiano Reggiano" пармезан пишлоги билан хакикий географик келиб чикиши хусусида умумий янглишишни келтириб чикармайди.

Шу уринда таъкидлаш лозимки, Узбекистон конунчилигида ex officio ваколати уз аксини топмаган. Бирок, товар белгиларини руйхатдан утказиш муносабатларида географик келиб чикиш билвосита мухофаза килинади. Жумладан, товар келиб чиккан хакикий жойни расман курсатувчи, лекин товар бошка худудда чикарилаётганлиги хакида янглиш тасаввур берувчи белгилар товар белгилари сифатида руйхатдан утказилмайди. Аммо замонавий амалиёт шуни курсатадики, товар белгиси сифатида географик номлар хам руйхатдан утказилиши мумкин. Хусусан, товарнинг келиб чикиш жой билан ассоциация булмаган фантазиялашган топонимлар - масалан, Атлантида, Эверест, Каракум, Сахара; хозирда фойдаланилмайдиган тарихий характердаги топонимлар -масалан, Турон, Афросиёб; истеъмолчиларнинг кенг доирасига маълум булмаган географик топонимлар - масалан, Фариман.

ТРИПС битими географик курсаткичлар мухофазасида вино ёки кучли спиртли ичимликларга алохида эътибор каратади. Хусусан, давлатлар курсатилган минтакада яратилмаган вино ва кучли спиртли ичимликларни идентификация киладиган географик курсаткичлардан фойдаланишни олдини олиши шарт, хаттоки, товарнинг хакикий келиб чикиши курсатилса хам, географик курсаткич таржима килинса хам ёки "туридаги", ^'хилидаги", "усулидаги", ^'ухшатиб ишланган" ва шунга ухшаш жумлалар билан биргаликда кулланса хам. Шунингдек, винолар учун географик курсаткичлар мухофазасини соддалаштириш максадида ТРИПС буйича Кенгаш томонидан мазкур индивидуаллаштириш воситаларини руйхатга олиш ва хабардор килишнинг куп томонлама тизимини жорий этиш юзасидан музокаралар утказилиши белгиланган.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

Узбекистон конунчилигидаги аналогик нормага кура, маъданли сувлар, вино ёки кучли спиртли ичимликларнинг аслиятини акс эттирувчи жугрофий номлар булган ёки шундай номларни ифодаловчи белгилар, мазкур жойда чикарилмаган товарларни белгилаш учун ишлатилган белгилар, шунингдек агарда улар таржима килиниб ёки "куринишдаги", "турдаги", "усулдаги" ва бошка шунга ухшаш сузлар билан кушилган холда кулланилса, товар белгилари сифатида руйхатдан утказилмайди.

Вино ёки кучли спиртли ичимликларнинг бундай махсус макомига уларнинг барча турдаги географик курсаткичлардаги салмоги бевосита таъсир курсатади. Хусусан, Европа Иттифокида руйхатга олинган 6 021 та географик курсаткичдан 5 200 таси вино ва спиртли ичимликларга тугри келади. Мазкур ракамлар мос равишда АКШда 910 тадан 830 тани, Швейцарияда 682 тадан 660 тани, Янги Зенландияда 600 тадан 550 тани, Чилида 82 тадан 80 тани ташкил килади. Австралия, Марокаш ва Шимолий Македония сингари мамлакатларда руйхатга олинган географик курсаткичларнинг барчаси вино саналади [1].

Шу уринда таъкидлаш лозимки, ТРИПС битимида географик курсаткичларни мухофазалаш мажбуриятидан катор истиснолар мавжуд. Биринчи истисно вино ва спиртли ичимликларни назарда тутувчи географик курсаткичлар учун кулланилади ва мазкур курсаткичлардан бир неча йиллар давомида мунтазам ва бир хилда фойдаланиб келган ЖСТ аъзоларига тегишли. Иккинчи истисно товар белгиси ЖСТга аъзо давлат худудида ушбу битим кучга киргунга кадар ёки географик курсаткич у келиб чиккан давлатда руйхатдан утказилишидан олдин виждонан олинган холатларга тегишли. Сунгги истисно эса, курсаткич ЖСТга аъзо мамлакатнинг умумий тилида товар ёки хизматларни идентификация килиш учун умумий атама булган холатларга нисбатан кулланилади.

Географик курсаткичлар мухофазаси мустакил интеллектуал мулк объекти сифатида факатгина ТРИПС битими билан чекланиб колмай мазкур сохада бир катор халкаро даражадаги хужжатлар имзоланмокда. Жумладан, адаштириб юбориш даражасида бир хил булган товар белгилари ва географик курсаткичларни ишлаб чикариш ва реализация килиш билан боглик холатларни тартибга солиш максадида МДХ, иштирокчи-давлатларининг сохта товар белгилари ва географик курсаткичлардан фойдаланишнинг олдини олиш ва унга чек куйиш буйича хамкорлиги тугрисидаги Минск битими (2021 й.) имзоланди. Битимнинг мухим жихати шундаки, унда ЖСТга аъзо булмаган давлатлар ТРИПСда ифодаланган принцип ва нормаларга амал килишга харакат килишлари кераклиги баён килинган. Шунингдек, Минск битимида географик

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

курсаткичларни иштирокчи давлатларнинг конунчилигига мувофик товар келиб чиккан жой номи сифатида мухофазаланиши мумкинлиги эътироф этилган [7].

Географик курсаткичлар мухофазаси таъминлаш максадида Узбекистон томонидан Минск битими ратификация (УР^-751-сон, 07.02.2022 й.) килинди. "Товар белгилари, хизмат курсатиш белгилари ва товар келиб чиккан жой номлари тугрисида"ги конунга (267-11-сон, 30.08.2001 й.) кура, агар Узбекистон Республикасининг халкаро шартномасида Узбекистон Республикасининг товар белгилари, хизмат курсатиш белгилари ва товар келиб чиккан жой номлари тугрисидаги конунчилигида назарда тутилганидан бошкача коидалар белгиланган булса, халкаро шартнома коидалари кулланилади. Мазкур нормалардан хулоса килиш мумкинки, Минск битими асосида Узбекистон географик курсаткичларни товар келиб чиккан жой номи сифатида мухофазалаши мумкин.

Шунингдек, хозирда Узбекистон Республикасининг "Географик курсаткичлар тугрисида"ги конуни лойихаси (ID-43555) ишлаб чикилган [9]. Унга кура, географик курсаткич, коида тарикасида, ишлаб чикарилаётган товарни белгилаш учун номи кулланиладиган мазкур географик объектда жойлашган бир нечта юридик ёки жисмоний шахсларнинг талабномасига биноан руйхатдан утказилиши мумкин. Географик курсаткичлар махсус давлат реестрига киритилади хамда мазкур индивидуаллаштириш воситасидан фойдаланиш хукукини тасдикловчи гувохнома берилади. Аммо лойихада бир канча масалалар очик колдирилган. Хусусан, географик курсаткичлар тугрисидаги конунчиликни бузганлик учун жарима солиш асослари

ва тартиби, шунингдек юридик шахслар томонидан жаримани тулаш тартиби белгиланмаган.

Умуман олганда мавжуд камчиликларга карамасдан Узбекистон интеллектуал мулк конунчилигини географик курсаткич хукукий элементи билан тулдирилиши мамлакат учун бир катор ижобий узгаришларга олиб келади. Хусусан, географик курсаткичлардан самарали фойдаланиш натижасида ракобатнинг устунлиги, махсулот бахосига юкори кийматнинг кушилиши, экспорт имкониятларининг кенгайиши, географик курсаткичга булган бренднинг мустахкамланиши, атроф-мухитни экологик нуктаи назардан саклаш ва биохилма-хилликка эришиш, махсулот билан боглик махаллий анъана ва маданиятни узига хос жихатларини саклаш

ва ривожлантириш, махсулотларни тайёрлаш ва кайта ишлашнинг анъанавий усулларини саклашга эришиш мумкин [9].

Юкоридаги тахлиллардан келиб чикиб, миллий конунчиликни такомиллаштириш учун бир канча таклифларни бериш мумкин. Биринчидан, ТРИПС

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL ISSN: 2181-2489

OF SCIENTIFIC RESEARCH VOLUME 2 I ISSUE 5 I 2022

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

битимининг имплементация килиш масалаларида географик курсаткичлар доирасида вино ва уткир спиртли ичимликларнинг кушимча мухофазаси истисно килиниши лозим. Иккинчидан, географик курсаткич мухофазасини назарда тутувчи конун лойихаси мазкур сохадаги конунчиликни бузганлик учун жарима солиш асослари ва тартиби, шунингдек юридик шахслар томонидан жаримани тулаш тартиби хусусидаги нормалар билан тулдирилиши керак. Учинчидан, географик курсаткичларнинг миллий норматив-хукукий базасини шакллантиришда бир неча асрлик анъаналар асосида яратилаётган турли кишлок-хужалик махсулотлари, озик-овкат ва хунармандчилик билан боглик узига хосликлар инобатга олиниши лозим.

Хулоса сифатида айтганда, географик курсаткич интеллектуал мулкнинг энг кадимги шаклларидан бири булса-да, мазкур индивидуаллаштириш воситаси сунгги чоракда кизикиш мавзусига айланди. Купгина мамлакатларда географик курсаткичларга бундай эътибор ТРИПС битими буйича уз мажбуриятларининг бажариш зарурияти билан бевосита алокадор. Давлатлар томонидан интеллектуал мулкнинг мазкур шакли катта имкониятларга эга эканлиги англаб етилди. Уз навбатида, географик курсаткичларнинг муайян худуд билан узвий богликлиги улар махаллий даражада ривожланишни рагбатлантириш учун самарали восита саналишини англатади. Шу боисдан, интеллектуал мулк конунчилигида географик курсаткичлар мухофазасини таъминлаш хар качонгидан хам мухим масала хисобланади.

Иктибослар/Сноски/References:

1. Giovannucci, Daniele et al., Guide to Geographical Indications, Linking Products and their Origins, International Trade Centre, Geneva, 2009.

2. Geographical Indications: From Darjeeling to Doha, WIPO Magazine, 4/2007.

3. Каньязов, Есемурат. (2021). Географик курсаткичлар - худудларни ижтимоий-иктисодий ривожлантиришнинг янги самарали воситаси. Общество и инновации. 1. 50-58. 10.47689/2181-1415-vol 1-iss3-pp 50-58.

4. Узбекистан Республикасининг 2001 йил 30 августдаги "Товар белгилари, хизмат курсатиш белгилари ва товар келиб чиккан жой номлари тугрисида"ги 267-П-сон Крнуни, Узбекистан Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 2001 й., 9-10-сон, 178-модда.

URL: https://www.lex.uz/acts/24925

5. URL: https: //newbaza.ima.uz/home/places

319

UZBEKISTAN | www.caajsr.uz

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

6. Алмосова Ш. ТРИПС битими нормаларини Узбекистон Республикаси интеллектуал мулк конунчилигига имплементация килиш муаммолари //Юрист ахборотномаси. - 2020. - Т. 1. - №. 3. - С. 63-71.

7. Соглашение о сотрудничестве государств - участников СНГ по предупреждению и пресечению использования ложных товарных знаков и географических указаний (Заключено в г. Минске 28.05.2021).

URL: http://www.consultant.ru/document/cons doc LAW 388231/b03f23e6ea97afd 1 bfc9b5728d499bd3b4fa82d7/

8. URL: https://www.gazeta.uz/uz/2022/02/03/law/

9. Юлдашов А. Географик курсаткич тушунчаси ва иктисодиётни мустахкамлашда унинг тутган урни // Юрист ахборотномаси - Вестник юриста - Lawyer herald. № 1 (2021), Б. 249-257.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.