Научная статья на тему 'Географические указания – новый эффективный инструмент социально-экономического развития регионов'

Географические указания – новый эффективный инструмент социально-экономического развития регионов Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
73
14
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Общество и инновации
ВАК
Область наук
Ключевые слова
географическое указание / место происхождения товара / товарный знак / географическое происхождение / правовая охрана. / Geographical indication / Appellations of origin / Trademark / Geographical origin / Legal protection.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Есемурат Каньязов

В статье акцентируется внимание на важности географических указаний как действенного инструмента для развития регионов страны. Подробно проанализированы закономерности развития географических указаний, их концепции и виды. Установлено, что, хотя страна обладает широким потенциалом для того, чтобы стать одним из основных производителей продукции, которая может признана в качестве географических указаний, в стране отсутствует правовая база для географических указаний, которая могла бы служить движущей силой для стимулирования развития регионов страны. В статье рассматривается практика развитых стран в отношении географических указаний на соответствующих примерах и статистических данных. Кроме того, в статье изложено авторское видение законопроекта Республики Узбекистан «О географических указаниях».

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Geographical indications – a new effective instrument of socioeconomic development of regions

The article focuses on the importance of geographical indications as an efficient tool for the rural development of the country. Regularities of GIs development, its concept as well as types have been thoroughly analyzed. It is found that though the country possesses the full-fledged potential to become one of the major producers of products that can qualify for GIs, the country lacks a legal basis for GIs that can serve as a mainspring to boost the development of regions of the country. The article considers practices of developed countries in relation to GIs by providing relevant examples and statistical figures. Moreover, the article contains the author’s vision regarding the draft law of the Republic of Uzbekistan on geographical indications.

Текст научной работы на тему «Географические указания – новый эффективный инструмент социально-экономического развития регионов»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

Geographical indications - a new effective instrument of socioeconomic development of regions

Esemurat KANYAZOV 1

Agency under the Ministry of Justice of the Republic of Uzbekistan

ARTICLE INFO

Article history:

Received September 2020 Received in revised form 15 October 2020 Accepted 15 November 2020 Available online 31 December 2020

Keywords:

Geographical indication Appellations of origin Trademark Geographical origin Legal protection.

ABSTRACT

The article focuses on the importance of geographical indications as an efficient tool for the rural development of the country. Regularities of GIs development, its concept as well as types have been thoroughly analyzed. It is found that though the country possesses the full-fledged potential to become one of the major producers of products that can qualify for GIs, the country lacks a legal basis for GIs that can serve as a mainspring to boost the development of regions of the country. The article considers practices of developed countries in relation to GIs by providing relevant examples and statistical figures. Moreover, the article contains the author's vision regarding the draft law of the Republic of Uzbekistan on geographical indications.

2181-1415/© 2020 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

SUMMARY

There are numerous tools that can contribute to the country's economical growth and social development, but it is vital to be able to make a right choice when it comes to the tools that can intervene businesses and create more issues that it can help solving.

Introduction of Geographical Indications into the social system of Uzbekistan may prove to be difficult, however, it is now evident these reforms are needed to build a sense of respect for intellectual property inside the country, increase the share of intellectual property in state economy, and to present high profitability through the effective use of intellectual property. Uzbekistan is putting significant efforts into effective usage of GI, since it is one of the criteria to become a member of the World

1 PhD in Law, Deputy director of the Intellectual Property Agency under the Ministry of Justice of the Republic of Uzbekistan, Tashkent, Uzbekistan E-mail: e.kanyazov@ima.uz

Trade Organization, which will help the country to develop further.

Another benefit of GI implementation in the country is that it also serves to preserve ancient knowledge, skills and any heritage that have been passed down from the ancestors for a long time. Along with aforementioned benefits, the most important aspect of GI is that the quality of geographically indicated products is constantly monitored, because of which the basis is laid for the delivery of only quality and original products to consumers.

Overall, recognizing goods as geographical indication and the process of creating a legal framework for their registration and legal protection, can not only develop the IP sector, but also use the real potential of the regions and improve the quality of goods.

Географик курсаткичлар - худудларни ижтимоий-ицтисодий ривожлантиришнинг янги самарали воситаси

АННОТАЦИЯ_

Ушбу мацолада географик курсаткичларнинг мамлакатнинг худудлари ривожланиши учун самарали восита сифатида тутган урнига ургу берилган. Географик курсаткичларнинг ривожланиш цонуниятлари,

концепциялари хамда турлари батафсил тахлил цилинди. Аницландики, гарчи мамлакат географик курсаткич сифатида эътироф этилиши мумкин булган махсулотларнинг асосий ишлаб чицарувчиси булиш истицболига эга булишига царамай, мамлакатда худудлар ривожланишини кучайтиришда асосий куч булиб хизмат цилиши мумкин булган географик курсаткичлар учун хуцуций асос етишмайди. Мацолада ривожланган мамлакатларнинг географик курсаткичларга оид амалиёти тегишли мисоллар ва статистик рацамлар асосида куриб чицилган. Бундан ташцари, мацолада "Географик курсаткичлар тугрисида"ги Узбекистон Республикаси цонуни лойихасига муаллифнинг царашлари келтирилган.

Географические указания - новый эффективный инструмент социально-экономического развития регионов

АННОТАЦИЯ_

В статье акцентируется внимание на важности географических указаний как действенного инструмента для развития регионов страны. Подробно проанализированы закономерности развития

географических указаний, их концепции и виды. Установлено, что, хотя страна обладает широким

Калит сузлар:

Географик курсаткич Товар келиб чи;к;ан жой номи

Товар белгиси Географик келиб чи;иш Хуку;ий мудофаза.

Ключевые слова:

Географическое указание Место происхождения товара

Товарный знак

Географическое

происхождение

ПРавовая охрана. потенциалом для того, чтобы стать одним из основных

производителей продукции, которая может признана в качестве географических указаний, в стране отсутствует правовая база для географических указаний, которая могла бы служить движущей силой для стимулирования развития регионов страны. В статье рассматривается практика развитых стран в отношении географических указаний на соответствующих примерах и статистических данных. Кроме того, в статье изложено авторское видение законопроекта Республики Узбекистан «О географических указаниях».

Мамлакатимизда тадбиркорликни ривожлантириш, ишбилармонлик мухитини яхшилаш, Узбекистоннинг инвестициявий жозибадорлигини ошириш хамда х,алк;аро рейтинг ва индекслардаги урнини мустахкамлашга ;аратилган самарали ислохотлар амалга ошириб келинмокда.

Ушбу ислохотларни мамлакатда интеллектуал мулкка булган хурмат хиссини шакллантириш, интеллектуал мулкнинг янги объектларини хаётга тадби; этиш, и;тисодиётимизда интеллектуал мулк капитали хиссасини ошириш, махаллий тадбиркорларимиз фаолиятида интеллектуал мулк объектларини самарали куллаш оркали ю;ори фойда олиш тизимини жорий этмасдан туриб амалга ошириб булмаслигини бугунги замоннинг узи курсатиб турибди.

АЦШ, Германия, Франция, Япония, Сингапур каби ривожланган мамлакатларнинг и;тисодий ва ижтимоий сохаларда эришган ютукларини тахлил киладиган булсак, ушбу жараёнда интеллектуал мулкнинг хиссаси сезиларли даражада ю;ори булганлигини куришимиз мумкин. Хусусан, бу фикрни нечотли; тутри эканлигини АЦШнинг ялпи ички махсулотидаги интеллектуал мулкнинг улуши 39 %, Европа Иттифо;ида эса 45 % ни ташкил этганлигининг узи тасди;лаб турибди[1].

Шунингдек, хозирги кунда республикамизда Бутунжахон савдо ташкилотига аъзо булишга каратилган тизимли ишлар амалга ошириб келинмокда. Ташкилотга аъзо булишнинг асосий шартларидан бири хам мамлакатда интеллектуал мулк объектларининг хукукий химоя ва мухофазасини таъминлаш хисобланади. Ушбу жараёнда шундай объектлар жумласига кирувчи "географик курсаткичлар"га нисбатан хукукий мухофаза бериш тизимини яратиш мухим ахамият касб этади.

Амалдаги Узбекистон Республикаси конунчилигида "географик курсаткич" тушунчаси мавжуд эмас, балки "товар келиб чиккан жой номи" хукукий тартибга солинган. Вахоланки ушбу икки тушунча бир-биридан фарк килувчи интеллектуал мулкнинг алохида объектларидир.

Хуш географик курсаткич нима? Унинг мамлакат иктисодиёти ва худудлар ривожланишида аххамияти нимадан иборат?

Географик курсаткич тушунчаси илк бор халкаро хукук тизимида 1883 йил 20 мартда кабул килинган Саноат намуналарининг мухофазаси буйича Париж конвенциясининг 1-моддасида "келиб чикиш курсаткичи" ёки "келиб чикиш жой номи" сифатида келтирилган[2].

Мазкур белги дастлаб Францияда вино махсулотларига нисбатан "келиб чщиш назорати" (Appellation d'origine contrôlée) шаклида XX аср бошларида кулланила бошланган[3].

Географик курсаткичлар тугрисидаги асосий коидалар Бутунжахон савдо ташкилотини ташкил этиш тугрисидаги хужжатлар мажмуига кирувчи ва интеллектуал мулк объектларини тан олиш хамда мухофаза килиш буйича минимал стандартларни белгиловчи Интеллектуал мулкнинг савдо жихатлари тугрисидаги халкаро келишув (ТРИПС - Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights_)да уз аксини топган.

Ушбу келишувнинг 3-булими географик курсаткичларга доир муносабатларни тартибга солишга каратилган нормаларни уз ичига олади. Хусусан, Келишувнинг 22-моддасида интеллектуал мулкнинг янги объекти хисобланган географик курсаткич тушунчасига илк бор хукукий жихатдан таъриф берилган.

ГЕОГРАФИК КУРСАТКИЧЛАР

- товарни аъзо мамлакат худудидан ёки ушбу худуднинг минтакаси ёхуд жойидан келиб чикканлиги сифатида аниклайдиган белгилар булиб, бунда товарни маълум бир сифати, обруси ёки бошка хусусиятлари унинг географик келиб чикиши билан сезиларли даражада богланади[4].

Географик курсаткичлар дейилганда асосан кишлок хужалиги ва вино-алкоголь махсулотлари куз олдимизга келади. Вахоланки, географик курсаткичлар инсон фактори хамда маълум бир худудда кулланилувчи анъанавий усуллар, билимлар билан боглик булган холда яратилувчи махсулотларга нисбатан хам тадбик этилади.

Хозирги кунда миллий конунчилигимизда товар келиб чиккан жой номларини руйхатдан утказиш буйича талабнома топшириш, уларни куриб чикиш ва экспертизадан утказиш хамда уларга хукукий мухофаза хужжатини бериш билан боглик муносабатларни тартибга солишга каратилган нормалар уз ифодасини топган.

ТОВАР КЕЛИБ ЧИККАН ЖОЙ НОМИ

- мамлакат, ахоли пункти, жой ёки бошка географик объектнинг товарни белгилаш учун ишлатиладиган, унинг алохида хусусиятлари тамомила ёки асосан мазкур географик объектга хос табиий шароитлар билан ёки бошка омиллар ёхуд табиий шароитлар ва ушбу омилларнинг бирикмаси билан белгиланадиган номидир[5].

Хозирги кунга кадар республика микёсида бор йуги "Chortoq" минерал суви, "Bagizagan" виноси, "Карачинский источник" минерал суви, "Parmigiano reggiano" пишлоклари каби 4 та товар келиб чиккан жой номлари руйхатдан утказилган булса, уларнинг 2 таси махаллий тадбиркорлик субъектлари томонидан руйхатдан утказилган. Вахоланки, Россия Федерациясида 232 та, Европа Иттифоки давлатларида 3000 дан ортик товар келиб чиккан жой номи ва географик курсаткичлар хукукий мухофазага олинган.

Республикада ушбу турдаги товарлар сони жуда кам, улар хам савдога чикариш ёки экспорт килиш жараёнида тадбиркорлар томонидан ушбу интеллектуал мулк объектининг афзалликларидан хабарсизлиги сабабли товар келиб чиккан географик ном сифатида эмас балки товар белгисига карагандек караш билан фойдаланилаётганлигини куришимиз мумкин. Бу эса уз навбатида ушбу махсулотлар

ишлаб чи;арилаётган географик худудларнинг хорижда танилиши хамда бу каби товар келиб чи;;ан жой номлари остида ишлаб чи;арилувчи махсулотлар савдосининг усишига узининг салбий таъсирини курсатиши мумкин.

Бундан таш;ари, тадбиркорларнинг товар келиб чи;;ан жой номларини товар белгисидан фар;ли уларо; бир неча шахслар фойдаланиши мумкинлигини билмасликлари, ушбу объектлардан фойдаланиш буйича барча ху;у;ий асос ва шароитлар яратилган булишига ;арамасдан улардан фойдаланиш буйича ташаббус курсатилмаётганлиги, шунингдек махаллий давлат хокимияти органларининг ушбу соха буйича жонбозлик курсатмаётганлиги интеллектуал мулкнинг ушбу объекти ривожланмаслигига сабаб булаётган омиллардан хисобланади.

Вахоланки, ривожланган хориж давлатларида махаллий давлат хокимияти органлари бу сохада бевосита иштирок этишади. Хусусан, "Саноат мулки тугрисида"ги Польша Республикаси Акти (Act of June 30, 2000, on Industrial Property (as amended up to Act of February 13, 2020))нинг 176-моддасига мувофи; географик курсаткичларни руйхатдан утказиш буйича талабнома билан ваколатли давлат органи ёки махаллий давлат хокимияти органлари хам мурожаат ;илишади[6].

Сунги пайтларда амалга оширилган ху;у;ни ;уллаш амалиёти мазкур турдаги муносабатларни ху;у;ий тартибга солишда бир ;атор муаммоларни очиб берди, мазкур муаммолар интеллектуал мулк объектларига хос булган салохиятдан тули; фойдаланишга имкон бермаётганлиги курсатмо;да.

Хусусан, миллий ;онунчилигимизда географик курсаткичлар тугрисидаги ;оидаларнинг мавжуд эмаслиги асосий муаммолардан бири саналади.

Мамлакатимизда товар белгилари ва товар келиб чи;;ан жой номлари буйича муносабатлар 2001 йил 30 августда ;абул ;илинган "Товар белгилари, хизмат курсатиш белгилари ва товар келиб чи;;ан жой номлари тугрисида"ги Узбекистан Республикаси Цонуни билан тартибга солинади.

Вахоланки, Муста;ил Давлатлар Х,амдустлигига кирувчи Арманистон, Беларусь, Грузия, Молдова, Россия Федерацияси, Туркманистон каби давлатлар ;онунчилигида "географик курсаткич"ларга доир нормалар уз ифодасини топиб улгурган[7].

2020 йилнинг 10 декабрь куни Россия Федерациясининг Интеллектуал мулк федерал хизмати (Роспатент) томонидан Россия тарихида илк бор «Шуйское мыло» совуни географик курсаткич сифатида руйхатдан утказилди[8].

Ушбу муаммолардан яна бири сифатида юртимизда фаолият олиб бораётган тадбиркорлик субъектларининг бу турдаги интеллектуал мулк объектлари мавжудлиги хамда уларни уз фаолиятларида ;уллаш ор;али катта фойда олиш имконияти мавжуд эканлигидан хабарсизлиги саналади.

Бунинг натижасида эса Узбекистон кенг и;тисодий бозорга, бир неча минг йиллик тарихий анъана ва усулларга эга сохаларга бой, бир суз билан айтганда ю;ори ижтимоий-и;тисодий салохиятга эга булишига ;арамасдан махаллий тадбиркорлар ва ишлаб чи;арувчилар томонидан ушбу салохият тула;онли ишлатилмаяпти.

Ривожланган давлатлар тажрибасига назар соладиган булсак Испанияда биргина гуштнинг 16 хил тури [9], Грузияда 16 хил турдаги вино махсулотлари географик курсаткич сифатида руйхатга олинганлиги бу объектнинг нечоглик тадбиркорлик субъектларига фойдали эканлигини куришимиз мумкин.

Худди шунингдек Узбекистонда хам кулолчилик, гилам-каштачилик ва ози;-ов;ат сохаларида бир неча турдаги бир хил махсулотларни уларни бир биридан

aжpaтиб тypaдигaн xycycиятлapини инoбaтгa oлгaн xoлдa гeoгpaфик кypcaткичлap cифaтидa pyйxaтдaн yткaзиш мумкин.

X,oзиpги вaк;тдa бутун дyнëдa интeллeктyaл мулк coxacидa бyлaëтгaн жapaëнлap coxa бyйичa миллий к^нунчилигимизни тaкoмиллaштиpиш, унта зaмoнaвий ëндaшyвлap acocидa интeллeктyaл мулк xУкУк;и oбъeктлapининг xy^y^ий мyxoфaзacини тaъминлaшгa к;apaтилгaн yзгapтиш вa к;yшимчaлap киpитишни тaк;aзo этмoк;дa.

Шyнингдeк, Бyтyнжaxoн caвдo тaшкилoтигa aъзo 6УЛИШ жapaëнидa ТРИПС тaлaблapини миллий к^нунчилигимизга имплeмeнтaция ;илиш opк;aли гeoгpaфик кypcaткичлap тyFpиcидaги мyнocaбaтлapни тapтибгa coлyвчи к^нун xyжжaтини ишлaб чи;иш xoзиpги куннинг му^им тaлaби xиcoблaнaди.

Шу caбaбли, Адлия вaзиpлиги xyзypидaги Интeллeктyaл мулк aгeнтлиги тoмoнидaн Биpлaшгaн Mиллaтлap Taшкилoтининг Озик^вк^т вa ;ишлo; xyжaлиги тaшкилoти (ФАО) билaн xaмкopликдa Узбeкиcтoн Pecпyбликacи "Гeoгpaфик кypcaткичлap тyFpиcидa"ги ^нуни лoйиxacини ишлaб чи;иш бyйичa ишлap aмaлгa oшиpиб кeлинмo;дa. Maзкyp ^нунни к^бул ;илиш op;aли гeoгpaфик кypcaткичлapни интeллeктyaл мулк coxacrna тaдби; этиш Узбeкиcтoндa мaвжyд б^ган кyплaб мaxcyлoтлapнинг xaл;apo мyx,oфaзa этилишига, ушбу мaxcyлoтлapни ишлaб чик^увчи мaxaллий тaдбиpкopлик cyбъeктлapининг ^npo; фoйдa oлишлapигa xaмдa мaмлaкaтимиздa тypизм coxacининг pивoжлaнишигa, y3 нaвбaтидa эca xyдyдлapнинг ижтимoий-и;тиcoдий pивoжaлaнишигa тypтки бyлaди.

Maзкyp жapaëндa "гeoгpaфик кypcaткичлap" тyшyнчacининг xy;y;ий тaъpифини xap тoмoнлaмa тaxлил вa ypгaнишлap acocидa ишлaб чи;иш, yндa ушбу янги oбъeктнинг тoвap бeлгиcи вa тoвap кeлиб чикдан жoй нoмидaн фap;лaнaдигaн жиxaтлapини aни; кypcaтиб бepиш энг acocий эътибop ;apaтилиши лoзим б^ган жиxaт caнaлaди.

Toвap ^либ чикдан жoй нoмини дaвлaт pyйxaтидaн УТ^ЗИШ бyйичa тaлaблapнинг к^тъийлиги, уни pyйxaтдaн ут^зиш тapтиб-тaoмиллapининг мypaккaблиги вa тoвap aйнaн биp гeoгpaфик x^A^A^ тaмoмилa ëки acocaн бoFлaнгaн 6улиши лoзимлиги кaби xoлaтлap xaм ушбу тypдaги интeллeктyaл мулк oбъeктлapи гони кaм экaнлигигa caбaб бyлaëтгaнлиги ю;opидaги фикpни ;aнчaлик дoлзapб экaнлигини ифoдaлaйди.

Гeoгpaфик кypcaткичлap тoвap кeлиб чикдан жoй нoмидaн фap;ли paвишдa ушбу тoвap ишлaб чи;apилaдигaн XУДУД билaн бyтyнлaй бoFлaнгaн бyлмaйди. Toвapнинг мaълyм биp xycycиятлapи вa уни ишлaб чик^ишнинг биттa бoc;ичи у ишлaб чи;apилaдигaн ëки тaйëpлaнaдигaн XУДУД билaн бoFли; 6улиши мумкин.

Шyнингдeк гeoгpaфик кypcaткичлapни aмaлиëтгa киpитишдa гeoгpaфик к^^т^ч cифaтидa pyйxaтдaн ^г^з^ бyлмaйдигaн xoлaтлap дoиpacини aни; бeлгилaб ;уйиш кeлгycидa ушбу oбъeкт бyйичa мyxoфaзa xyжжaтлapи oлгaн шaxcлapнинг xy;y;лapини тaъминлaшнинг гapoви бyлaди.

Шу caбaбли, иcтeъмoлчилapни тoвap кeлиб чикдан гeoгpaфик XУДУД бyйичa чaлFишигa oлиб кeлaдигaн, oлдин pyйxaтдaн ^ган бeлгилap билaн биp xил б^ган вa тoвap ишлaб чи;apилaдигaн XУДУД билaн бoFли; бyлмaгaн xaмдa мaълyм биp тoвapни билдиpyвчи yмyмэътиpoф этилгaн бeлгилapни гeoгpaфик кypcaткичлap cифaтидa pyйxaтдaн yткaзмacлик мacaлacини ypгaниб чи;иш ypинли бyлaди. Бyндa pyйxaтдaн

(Science Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations

Issue -1, №03 (2020) / ISSN 2181-1415

утказиб булмайдиган холатлар руйхати ;атъий белгиланиши келажакда келиб чи;адиган низоларни олдини олишга хизмат ;илади.

Бундан таш;ари, хорижий давлатлар амалиётида кенг кулланиладиган географик курсаткичларни руйхатдан утказишда махаллий давлат хокимияти органларига талабнома билан мурожаат ;илиш хукукини беришни назарда тутиш ма;садга мувофи;. Буни амалиётга жорий ;илиш эса руйхатдан утказиладиган географик курсаткичларни оммалашувига ва улардан фойдаланиш сердаромад йуналишга айланишига туртки булади.

Географик курсаткичлар тугрисидаги ;оидалар ;онунчиликда акс эттирилиши натижасида Узбекистонда интеллектуал мулкнинг ушбу янги объектини руйхатга олиш юзасидан талабнома топширишдан тортиб уларга ху;у;ий мухофаза хужжатларини беришга ;адар булган янги механизм ишга туширилади. Бунинг натижасида эса барчага маълум ва машхур булган Самар;анд нони, Чуст пичо;лари, Бахмал олмалари каби миллий махсулотларимизни географик курсаткич сифатида ху;у;ий мух,офазага олиш имконияти яратилади.

Ушбу ;онун ;абул ;илинишининг яна бир ахамиятли жихати шундаки, географик курсаткичли махсулотларнинг сифати доимий назорат ;илиб борилади, бунинг натижасида истеъмолчиларга сифатли ва асл махсулотларнинг етказилишига замин яратилади.

Цонун лойихасида товар келиб чи;;ан жой номи талаблари географик курсаткич талабларидан ;атъийро; эканлиги, унинг хусусиятларининг барчаси табиат билан узвий богли; булиши, географик курсаткичларда эса курсаткичнинг айрим жихатларигина ушбу махсулот чи;ариладиган худуд билан богли; булиши хам мумкинлигини инобатга олиш республикада уз махсулотларини географик курсаткич сифатида руйхатдан утказмо;чи булган талабгорлар учун ;улайлик яратади.

Шу уринда бир мисолни келтириш ор;али ю;орида келтириб утилганларнинг нечогли; мухим эканлигига тухталиб утсак.

Барчамизга маълум булган Швейцария соатлари (Swiss watches ёки Swiss Made watches) деган географик курсаткичли махсулот булиши соат тайёрловчи ёки ишлаб чи;арувчиларнинг махсулоти ;уйидаги мезонлардан бирига жавоб бериши лозим саналади:

соатларнинг механизми Швейцарияда ихтиро ;илинган булса;

соатларда Швейцарияда ишлаб чи;арилган соат механизми урнатилган булса;

соат механизми Швейцарияда соат корпусига жойлаштирилган булса;

якуний сифат назорати ишлаб чи;арувчи томонидан Швейцарияда утказилган

булса;

махсулотнинг ишлаб чи;ариш бахосининг 60 фоизидан кам булмаган ;исми Швейцарияда ;ушилган булса[10].

Куриб турганингиздек, махсулотларни географик курсаткич сифатида эътироф этиш учун ушбу махсулот буйича етарли билим ва куникмаларга эга булиш ва уларни таркибини чу;ур тахлил ;ила олиш лозим саналади.

Махаллий тадбиркорлар томонидан ушбу махсулотлар географик курсаткичлар сифатида мухофазага олингач уларни ишлаб чи;ариш, бош;а давлатларга экспорт ;илиш жараёнларида куплаб юту; ва имтиёзлар ;улга киритилади. Махсулотларнинг хал;аро бозорларда ;ушимча ;иймат ;ушиш ор;али сотиш имконияти пайдо булади.

y36eKHCTOH xygygugaru MaB^yg reorpa^HK KypcaTKHH^apHH HeT э^ga Myxo$a3a ^H^Hm xaMga xy;y; эгa^apннннг pyßxaTgaH yTKa3Hm öu^aH öof^h; opTH;Ha Xapa^aT^apuHH ;Hc;apTHpHm Ma;caguga "ToBap Ke^uö HH;;aH ^oß HOM^apuHH xhmoa ^H^um Ba ynapHH xa^rçapo pyßxaTgaH yTKa3Hm TyFpHcHga"ru ^uccaöoH öHTHMHra Kymu^um Maca^acuHH Kypuö HH^um Ma;cagra MyBo^u;.

^uccaöoH öhthmh reorpa^HK KypcaTKHH.fiapHHHr AroHa xa^rçapo pyßxaTHHH maK^^aHTHpagu Ba ymöy pyßxaTgaH ^oß o^raH KypcaTKHH^ap öHTHMra ab3o öynraH öapna gaB^aT^ap xygyguga Myxo$a3a ^u^HHagu. By эca y3 HaBÖaTHga Myxo$a3a yHyH xap öup gaB^aTHHHr BaKo^aT^H opraHHra öupMa öup Mypo^aaT ^H^umgeK Kyn Ba;T Ta^aö этyвнн ^apaëH^apra эxтнё^ ^o^gupMaßgu.

ByHgaH Tam;apu, reorpa^HK KypcaTKHH ucTe^Mo^HH^apga ymöy MaxcynoT a^oxuga axaMHAT Kacö этyвнн aHH; cu^aT Ba xycycu^T^apra эгa экaн^нгннн, my Typgaru öom;a Maxcy^oT^apgaH a^paraö o^umga ëpgaM KypcaTHmuHH HHoöaTra o^raH xo^ga reorpa^HK KypcaTKHH cu^araga эbтнpo$ этн^гaн Maxcy^oT^apHH um^aö HH;apyBHH^ap y3^apHHHHr öpeHg^apHHH ApaTum op;a^H öom;a TagöupKop^HK cyöbeKTnapu öu^aH pa;oöaTga ycTyH^HKKa эгa öy^agu^ap.

Энг a^aö^aHap^H ^uxara myHgaH uöopaTKH, reorpa^HK KypcaTKHH^ap xygyg^apga TypH3M coxacHHH pHBo^naHTupumra xaM xH3MaT ;u^agu.

my ypHHga MHco.fi cu^araga MTa^HAHUHr Ka^aöpHfl BH^o^Tuga eTHmrapufiaguraH ;H3H^ nuë3HHHr ;aß Tapu;a MTa^HA TypH3M coxacura MyMaß gapoMag o.ahö Ke^aëTraH^uru xa;uga TyxTa^uö yTcaK.

Ymöy ;H3H^ nuë3 reorpa^HK KypcaTKHH cu^araga 2008 ßu^ga pyßxaTgaH yTKa3H^raH öynuö, $a;aTrHHa MTa^HflHHHr Ka^aöpun BH^o^Tuga eramTupH^agu. MTa^H^ra Tampu$ öyßpyBHH caHëx^apHHHr ge^p^H 80 % HTa^u^ra ;u^raH Tampu^H HoFHga aßHaH Ma3Kyp nuë3gaH ucTebMo.fi Ba cothö o^um Ma;caguga ymöy

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

BHfioflTHra Tampu^ öyropumagu. By эca y3 HaBöaTHga ymöy BHfioflTHHHr u;THcoguß pHBo^fiaHumura KaTTa Tabcup KypcaTagu[11].

ByHgaH Tam;apu, X,HHgucToHHHHr "Darjeeling" hoHh, Opaнцнннннг öyHgaH 50 ßufi o^gHH pyßxaTgaH yTKa3HfiraH "Roquefort" numfioFH, "Cognac" KoHbAru, MTafiHAHHHr "Prosciutto di parma" gygfiaHraH rymTH öyTyH gyHëra Mamxyp öyfiraH reorpa^HK KypcaTKHH^ap xucoö^aHagu.

Arap pecnyö^HKaMH3 MH;ëcuga aßTaguraH öy^caK, öH3ga xaM öom;a xopu^uß gaB^aT^ap ^y;apo^apu opacuga Mamxyp öynraH Maxcy^oT^ap aHHaruHaHH TamKH^ этagн. XycycaH, ByxopoHHHr ru^aM^apu öyTyH gyHëgaH Y3öeKHcToHra Ke^aguraH caHëx^ap opacuga KaTTa oöpy^'bTHöop ;o3oHraH Maxcy^oT^apgaH öupu caHa^agu. Ymöy Maxcy^oT Xa^;apo reorpa^HK KypcaTKHH^ap TapMoFHga (The Organization for an International Geographical Indications Network) xa^;apo эbтнpo$ этн^yвнн reorpa^HK KypcaTKHH cu^aTHga KypcaTHö yTH^raH[12].

reorpa^HK KypcaTKHH^apHH aMa^uëTra ^opuß этнm op;a^H y3o; gaBp^apgaH öyён aB^oggaH aB^ogra yTHö Ke^aëTraH aHbaHaBHß öh^hm Ba xyHap^apHH ca;^aö ;o^umra xaM xH3MaT ;u^agu.

Kopa;a^noFHcToH Pecnyö^HKacuga öup HeHa MHHr ßu^apgaH öyён ncaö Ke^HHaëTraH "^opa yß"^apHH ncam yc^yö^apu, PoMHTaHga TaHëp^aHyBHH "KepaMHKa Maxcy^oT^apu" hcobhh xyHapMaHgHH^HK, OapFoHa Ba HaMaHraHgaru Ky^o^HH^HK MaKTaö^apu ToMoHHgaH Apara^raH Maxcy^oT^apHHHr reorpa^HK KypcaTKHH^ap cu^aTHga pyßxaTgaH yTKa3H^Hmu y^apra öy^raH xypMaT Ba ;H3u;umHH omupumu, oTa-

боболаримиздан са;ланиб келаётган хунармандчилик сир-синоатларининг келгуси авлодларга етказилишига замин яратади.

Узбекистонда товарларни географик курсаткичлар сифатида эътироф этиш ва бу жараёнда уларни руйхатга олиш хамда ху;у;ий мух,офаза ;илиш билан богли; ;онун хужжатлари базасини яратиш натижасида нафа;ат интеллектуал мулк сохасини ху;у;ий жихатдан ривожлантиришимиз, балки худудларнинг реал салохиятини ишга солиш ва товарлар сифатини ю;ори даражага кутарилишига эришишимиз мумкин.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Intellectual property rights strongly benefit the European economy, EPO-EUIPO study finds. URL: https: //www.epo.org/news-events/news/2019/20190925.html#:~:text=Industries%20that%20make%20intensive%20u se.29%25%20 of% 20all%2 0iobs

2. Парижская конвенция по охране промышленной собственности (измененная 28 сентября 1979 г.) URL: https: //wipolex.wipo.int/ru/text/379398

3. Географическое указание. URL: https://ru.qwe.wiki/wiki/Geographical indication

4. Соглашение по торговым аспектам прав интеллектуальной собственности (Соглашение ТРИПС). URL: https: //wipolex.wipo.int/ru/text/329636

5. Узбекистон Республикаси "Товар белгилари, хизмат курсатиш белгилари ва товар келиб чи;;ан жой номлари тугрисида"ги Цонуни. Узбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 2001 й., 9-10-сон, 178-модда.

6. Act of June 30, 2000, on Industrial Property (as amended up to Act of February 13, 2020). URL: https://wipolex.wipo.int/en/text/571176

7. Правовая защита географических указаний в СНГ. URL: http://sudsng.org/download files/publication/2015/article 20150423.pdf

8. В России впервые зарегистрировано географическое указание. URL: https://rospatent.gov.ru/ru/news/vpervye-zaregistrirovano-gu-11122020

9. Испания: от шафрана до хамона. URL: https: //ru.euronews.com/2020/10/08/spain-

eleven

10. Географическое указание. URL: https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/ru/wipo pub 952.pdf

11. Красный лук из тропеи: все очарование этого овоща. URL: https: //www.italian-traditions.com/ru/красный-лук-тропеи/

12. Key-Concepts of GIs. URL: https://www.origin-gi.com/your-gi-kit/key-concepts-of-gis.html

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.