Научная статья на тему 'Миллим иқтисодиётни модернизациялашда интеллектуал мулк муҳофазасини такомиллаштириш'

Миллим иқтисодиётни модернизациялашда интеллектуал мулк муҳофазасини такомиллаштириш Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
81
17
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Вапаева Г.

Халқаро тажрибадан маълумки, жаҳон хўжалик алоқаларининг глобаллашуви шароитида инновация ва инвестиция фаоллигини ошириш, шунингдек жаҳон цивилизациясининг стратегик жиҳатдан муҳим йўналишларида мамлакатнинг барқарор ўрнини таъминловчи илмий-техникавий салоҳиятни қўллаб-қувватлаш, иқтисодий ўсишнинг долзарб муаммоларидан бирига айланиб боряпти.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Миллим иқтисодиётни модернизациялашда интеллектуал мулк муҳофазасини такомиллаштириш»

Вапаева Г.

Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Фaнлap Aкaдeмияcи Иrçтиcoдиëт институти, тaдrçиrçoтчи

МИЛЛИЙ ИКТИСОДИЁТНИ МOДEPHИЗAЦИЯЛAШДA ИHTEЛЛEKTУAЛ МУЛК МУДОФAЗACИHИ TAKOМИЛЛAШTИPИШ

Xaлкlapo maжpuбaдaн Ma^yMKu, ma^o4 xyжaлuк aлoкlaлapuнuнг глoбaллa-шyвu шapoumuдa uннoвaцuя вa uнвecmuцuя фaoллuгuнu oшupuш, шуныи-гдек ma^o4 цuвuлuзaцuяcuнuнг cmpameгuк жuxlamдaн My^uM йyнaлuшлa-puдa мaмлaкamнuнг бapкlapop ypнuнu maъмuнлoвчu uлмuй-mеxнuкaвuй caлo%uяmнu цyллaб-цyввamлaш, uцmucoдuй ycuшнuнг дoлзapб мyaммoлa-puдaн бupuгa aйлaнuб бopяnmu.

Иrçтиcoдиëт parçoбaтбapдoшлигини oшиpишнинг иннoвaциoн oмиллapи xиcoблaнгaн интeллeктyaл caлoxиятнинг pивoжлaниши, илFop илмий-тexни-гавий йyнaлишлapни шaкплaнтиpиш, янги тexнo-лoгиялapдaн фoйдaлaниш мaмлaкaтнинг xaлrçapo мexнaт тarçcимoтигa caмapaли киpишини тaъмин-лaйди.

Интeллeктyaл фaoлият нaтижaлapидaн фoйдa-лaниш мyкaммaл мaxcyлoт ишлaб чи1^иш вa yлap-ни coтишдaн кaттa дapoмaд oлиш имкoнини бe-paди. Жaxoн бизнec-тaжpибacи xoзиpдa интeллeк-тyaл мулкни бoшrçapиш функциясининг мyxим axaмиятгa эгaлигидaн дaлoлaт бepмoедa.

Янги билимлap вa тexнoлoгиялapнинг яpaти-лиши xaмдa yлapдaн дaвлaтнинг ижтимoий-иrçти-coдий мaнфaaтлapи йyлидa фoйдaлaниш мaмлa-кaтнинг жaxoн xaмжaмиятидaги ypнини, xaлrç фa-poвoнлигини xaмдa мaмлaкaтнинг миллий xaвф-сизлигини бeлгилaйди.

Интeллeктyaл мулк илмий тaдrçиrçoтлap вa иш-лaнмaлapнинг мyxим нaтижaлapидaн биpи булиб бopмoедaки, бу нaтижaлap тижopий жиxaтдaн фaн вa тexнoлoгиялap coxacигa бoзop мyнocaбaтлapи-ни oлиб киpиш oprçaли aмaлгa oшиpилиши мум-кин. Бyндa пaтeнтлap вocитacидa мyxoфaзa ^или-нaдигaн интeллeктyaл мyлккa aлoxидa эътибop rçapaтилмoедa. Пaтeнтлapгa rçapaтилгaн бyндaй эъти-

бopнинг иккитa caбaби мaвжyд:

Биpинчидaн, yлap интeллeктyaл мулкни мoд-дийлaштиpaди, энг ишoнчли мyxoфaзa тaедим этaди (oммaвий axбopoт вocитaлapи вa кунгил-xyшликлap индycтpияcидaн тaшrçapи) xaмдa бугунги кyндa фиpмaнинг тижopий мyвaффarçияти вa 6O-зop rçиймaтигa aнчa кaттa тaъcиp кypcaтaди.

Иккинчидaн, пaтeнт мaълyмoт бaзaлapи xai^/ii^^ xaм axбopoт xaзинacидиp. Aвтoмaтлaш-тиpилгaн rçидиpyв вa визyaл тacaввypлapгa тaян-гaн ушбу axбopoт тaдбиpкopликдa caмapaли фoй-дaлaниш учун кepaкли булган parçoбaтчиликнинг rçyдpaтли rçypoлигa aйлaнмoедa.

Maълyмки мaxcyлoтнинг xaëт кeчиpиш дaвpи rçyйидaги бocrçичлapгa эгa:

1) oбъeктни яpaтиш (илмий тaдrçиrçoтлap вa тaжpибa-кoнcтpyктopлик ишлapини бaжapиш, пa-тeнт-axбopoт тaдrçиrçoтлapини oлиб бopиш, мyxo-фaзaгa лaërçaтли oбъeктлapни aниrçпaш) - ишлaб чи^увчи тoмoнидaн бaжapилaди;

2) илмий тaдrçиrçoтлap вa тaжpибa-кoнcтpyктop-лик ишлapини бaжapишдa яpaтилгaн интeллeктy-aл мулк oбъeктлapигa xyкyкий мyxoфaзa oлиш (мyxoфaзa xyжжaтлapини oлиш учун тaлaбнoмa-лapни pacмийлaштиpиш вa тoпшиpиш, мyxoфaзa xyжжaтлapини oлиш вa aмaл ^илишини rçyллaб-rçyввaтлaш) - ишлaб чи^увчи вa Узбeкиcтoн Pec-

пyбликacи Дaвлaт пaтeнт идopacи1 тoмoнидaн aмaлгa oшиpилaди;

З) мaxcyлoтни чи1^иш вa coтиш (ишлaб чи^-pишни тaшкил этиш ëки мoдepнизaция ^илиш, лицeнзиялapни coтиш, coтиш бyйичa мapкeтинг тaдбиpлapини aмaлгa oшиpиш вa x,^.) - мax1cyлoт ишлaб чиrçapyвчиcи aмaлгa oшиpaди, бyндa иш-лaб чи^увчи xaм, фиpмa-лицeнзиaт ^м ишлaб чи1^увчи булиши мумкин.

Биpинчи бocrçичдa ишлaб чиrçapилaëтгaн мax1-cyлoтгa rçyйилaдигaн зapyp тaлaблap бeлгилaнaди вa шaкплaнтиpилaди, пoтeнциaл coтиш бoзopлa-pи aниrçпaнaди, parçoбaтчи фиpмaлapнинг фaoли-яти ypгaнилaди.

Иккинчи бocrçичдa ишлaб чиrçapиш жapaëнидa яpaтилгaн oбъeктлapгa мyxoфaзa xyжжaтлapини oлиш бyйичa тaдбиpлap aмaлгa oшиpилaди, чeт элдa пaтeнтлaш мacaлaлapи xaл этилaди.

Cyнги бocrçичдa иннoвaциoн жapaëнлap aмaл-Ta oшиpилaди - мax1cyлoт чиrçapилa бoшлaйди, peклaмa тaдбиpлapи yткaзилaди, интeллeктyaл мулк oбъeктлapигa бepилгaн x1yrçyrçпapнинг бузи-лишини бapтapaф этaдигaн чopaлap бeлгилaнaди вa aмaлгa oшиpилaди.

Интeллeктyaл мулк oбъeктлapигa x1yrçyrçий му-Xoфaзa oлиш тapтиби 1^нун x1yжжaтлapи вa тe-гишли нopмaтив aктлapдa бeлгилaнaди.

Шуни aниrç билиб oлиш лoзимки, xap биp ин-тeллeктyaл мулк oбъeкти биpдeк мyxoфaзaгa лaë-|^тли бyлaвepмaйди.

Интeллeктyaл мулк oбъeктлapининг пaтeнтгa лaërçaтлилик ë^/i мyxoфaзaгa лaërçaтлилик шapтлa-pи, яъни интeллeктyaл мулк oбъeктнининг иу^у^ий мyxoфaзa oлиш учун мaвжyд булиши шapт булган бeлгилapи, мyxoфaзa тaедим этиш, уни учинчи шaxcгa утгазиш тapтиби xaмдa интeллeктyaл мулк эгaлapи мyтлarç x1yrçyrçпapининг xимoяcи Узбeкиc-тoн Pecпyбликacининг 1^нун x1yжжaтлapидa бeл-гилaб бepилгaн.

^нун x1yжжaтлapигa мyвoфиrç, мyxoфaзa x1yж-жaтлapини oлишни xoxпaгaн xaмдa шунт xyrçyi^ булган шaxc пaтeнт oлиш ëки интeллeктyaл мулк oбъeктини pyйxaтдaн ^г^иш учун тaлaбнoмa ту-зиш, тoпшиpиш вa кypиб чи^иш rçoидaлapигa му-вoфиrç pacмийлaштиpилгaн тaлaбнoмaни Пaтeнт идopacигa тoпшиpaди.

Интeллeктyaл мулк oбъeктигa мyxoфaзa x1yж-жaтини oлиш - иш шу билaн тyгaди дeгaн гaпни билдиpмaйди. Acocий мarçcaд - мyxoфaзa rçилинa-

1Пaтeнт идopacининг фaoлияти Baзиpлap Ma^aMaa/^^ "V^e-киcтoн Pecпyбликacи Дaвлaт пaтeнт идopacи фaoлиятини тaш-кил этиш тyFpиcидa"ги POOP йил 14 июндaги PO9-coн кapopи билaн тacдик,пaнгaн Hизoм acocидa тapтибгa coлинaди.

ëтгaн иxтиpo, фoйдaли мoдeль ëw бoшrça интeл-лeктyaл мулк oбъeктидaн фoйдaлaниш нaтижacи-дa дapoмaд oлиш. Яъни бунинг билaн мax1cyлoт яшaш дaвpининг нaвбaтдaги бocrçичи, aни^poFи, иннoвaциoн жapaëнлap бoшлaнaди, Бу дeгaни, биpoн-биp янги мaxcyлoтни иcтeъмoл дoиpacигa киpитиш жapaëни бoшлaнaди.

Интeллeктyaл мулк xyrçyrçz xap биp жaмият тa-parçrçиëтидa caлмorçпи ypинлapдaн биpини эгaллaй-ди. Ушбу xyrçyrç oбъeктигa oид xaлrçapo миrçëcдaги чopa-тaдбиpлap xaлrçapo тaшкилoт - Бyтyнжax1oн интeллeктyaл мулк тaшкилoти (БИМ7}2 тoмoни-дaн дoимий paвишдa aмaлгa oшиpилмoедa. 2O1O йилнинг янвapи xoлaтигa i<ypa, БИМTгa 184 дaн op™rç дaвлaт aъзo бул^н. Xaлrçapo кoнвeнциялap, битимлap, кeлишyвлap вa yзapo шapтнoмaлap ти-зими caмapaли тaшкил этилгaнлиги caбaбли, жa-x^ xaмжaмияти интeллeктyaл мулк oбъeктлapи вa унинг caвдocидaн кaттa миедopдa дapoмaд oл-мoедa, дeмaкки, FOялap, ишлaнмaлap вa шaxcий мулкий xyrçyi^ap pивoжпaнгaн мaмлaкaтлap ялпи ички мaxcyлoтидa кaттaгинa yлyшгa эта бyлмoедa.

Дaвлaт пaтeнт идopacи уз фaoлияти дaвoмидa кaттa миrçëcдaги xaлrçapo xaмкopлик aлorçaлapини aмaлгa oшиpишгa ул^ди. Чyнoнчи, Узбeкиcтoн БИМTнинг aъзocи, Caнoaт мулкини мyxoфaзa ^илиш бyйичa Пapиж кoнвeнцияcи, Бeлгилapни xaлrçapo pyйxaтдaн утгазиш учун Мaдpид битими-гa дoиp Бaëннoмa вa Пpoтoкoли, Пaтeнт кooпe-paцияcи тyFpиcидa шapтнoмa (PCT), Toвap бeлги-лapигa oид rçoнyнлap тyFpиcидa шapтнoмa (TLT), Пaтeнт xyrçyi^ тyFpиcидa шapтнoмa, Уcимликпap янги нaвлapини мyxoфaзa ^илиш^ oид xaлrçapo кoнвeнция (UPOV), Пaтeнт тaдбиpлapи мarçcaдлa-pи учун микpoopгaнизмлapни дeпoнeнтлaштиpиш-ни xaлrçapo эътиpoф этиш тyFpиcидaги Бyдaпeшт шapтнoмacи, Бeлгилapни pyйxaтдaн ^г^иш учун тoвap вa xизмaтлapнинг xaлrçapo тacнифи ^Fp^ cидaги Hиццa битими, Xaлrçapo пaтeнт тacнифи тyFpиcидaги Cтpacбypг битими, Caнoaт нaмyнaлa-pининг xaлrçapo тacнифини тaъcиc этиш "^pzc^ дa Лoкapнo битими габи нуфузли xaлrçapo шapт-нoмaлap, битимлapгa ^ушилди вa БИМTнинг фaoл иштиpoкчиcигa aйлaнди.

199б вa 2OOO йиллapдa БИМT Бoш диpeктop-лapи жaнoб Apпaд Бoгш вa жaнoб ^мил Идpиc бoшчилигидaги БИМTнинг Xaлrçapo бюpocи дeлe-гaциялapининг pacмий тaшpифлapи чoFидa Узбe-киcтoннинг дaвлaт пaтeнт-лицeнзия cиëcaтини yткaзишдaги xaлrçapo нуфузи pacмaн эътиpoф этил-ди. Жaxoннинг дaвлaт pax1бapлapи opacидa биpин-

2БИМТ 1967 йил тaшкил тoпгaн булиб, штaб-квapтиpacи Ш^й-цapиянинг Жeнeвa шax1pидa жoйлaшгaн.

чилардан булиб Узбекистан Республикаси Прези-денти Ислом Каримовнинг миллий патент тизи-мини яратиш ва ривожлантиришдаги, илмий-тех-нологик ва ихтирочилик фаолиятига ёрдам курса-тишдаги буюк шахсий хиссаси хамда мамлакати-мизнинг саноат мулкини мухофаза килишнинг ха-лкаро патент-хукукий тизимида фаол иштироки учун Бутунжахон интеллектуал мулк ташкилоти-нинг Катта олтин медали билан такдирланганлиги бунинг ёркин далилидир.

Бугунги кунга келиб, интеллектуал мулкни му-хофаза килиш сохасида 8 та давлатлараро, 10 та хукуматлараро ва 17 та идоралараро шартнома ва битимлар тузилиб амал килмокда. Мазкур хуж-жатлар илмий-техникавий ишланмаларни чет элда мухофаза килишга ва экспортерларнинг ташки иктисодий фаолиятига ёрдам беради хамда чет эл инвестицияларини миллий саноатимизга жалб килишга йуналтирилган.

Бугунги кунда ихтиролар хамда интеллектуал мулкнинг бошка объектларидан фойдаланишни окилона ташкил этиш инновацион фаолият деб номланадиган бизнеснинг ихтисослашган сохаси-дир. Аник факт ва ракамларга мурожаат килади-ган булсак, Давлат патент идораси ташкил килин-ган вактдан эътиборан то шу кунга кадар интеллектуал мулк объектларига 90 мингга якин талаб-номаларни кабул килди, улардан 16,2 мингтаси ихтироларга, 2,1 мингтаси саноат намуналарига, 0,8 мингтаси таси фойдали моделларга, 68,4 мингтаси товар белгиларига, 2,2 мингтаси ЭХ.М дас-турлари ва маълумотлар базаларига, 0,2 мингтаси селекция ютукларига тааллуклидир. Давлат эк-

спертизаси текшириши ва хулосаларига биноан, интеллектуал мулк объектлари Давлат реестрла-рида 33,6 мингта объект руйхатдан утказилди. Агар уларни тахлилдан утказадиган булсак, 9,5 мингтаси (28,8%) ихтироларга, 1,7 мингтаси (5,3%) саноат намунасига, 0,6 мингтаси (1,5%) фойдали моделларга, 19,8 мингтаси (58,8%) товар белгиларига, 2,1 мингтаси (5,3%) ЭХ.М дастурлари ва маълумотлар базаларига, 0,1 мингтаси (0,3%) селекция ютукларига тугри келмокда.

Инновациялар, одатда, муайян инновация лой-ихаларини бажариш йули билан амалга оширила-ди. Берилган вакт давомида махсулот ёки техно-логик жараённинг янги ёки такомиллаштирилган турини яратиш, ишлаб чикариш ва таркатишни кузда тутувчи муайян узаро боглик чора-тадбир-лар мажмуаси инновация лойихаси деб аталади. Инновация лойихасининг амалий натижаси рако-батбардош товар ва хизматлар ишлаб чикаришни ташкил этиш хамда яратилган интеллектуал мулк объектларини лицензиялашдан иборат илгор ил-мий-техника махсулотини тижорат нуктаи назари-дан фойдали амалга ошириш булиши мумкин.

2004-2009 йилларда Патент идорасидан мухофаза килинаётган интеллектуал мулк объектларига хукукни утказиш хакида 609 та лицензия шарт-номаси руйхатдан утказилди. Бу шартномаларнинг энг куп микдори товар белгилари булиб, ушбу объект буйича шартномалар хиссаси умумий мик-дорнинг 78,5%ини (478 та) ташкил этди. Шунинг-дек, ихтиролар буйича - 83 та (13,7%), саноат на-муналари буйича - 25 та (4,1%), фойдали модел-лар буйича - 11 та (1,8%), ЭХ.М учун дастурлар ва

Г 1

Ихтиролар Фойдали моделлар Саноат намуналари Товар белгилари

ЭДМ учун дастур ва маълумотлар баъзалари Селекция ютуклари

1. Селекция ютуклари

2. ЭХМ учун дастур ва маълумотлар баъзалари

3. Товар белгилари

4. Саноат намуналари

5. Фойдали моделлар

6. Ихтиролар

S(S,3%)

б(0,3%)

1(28,8%)

2(1,S%)

4(S8,8%)

3(S,3%)

мaълyмoтлap бaзaлapи бyйичa - 8 тa (1,3%), ce-лeкция ютyrçлapи бyйичa - 4 тa (O,6%) шapтнoмa-лap pyйxaтдaн yткaзилгaн.

Бугунги кyндa зaмoнaвий тexник билимлap, иxтиpoлap, caнoaт нaмyнaлapи вa xoкaзoлap "ryFpz-cидaги axбopoтнинг rçaнчaлик му^имлиги бapчaгa aëн. Aниrç вa уз вarçтидaги axбopoтгa эгa булиш aкcapият xoллapдa мyвaффarçият вa мaFлyбият ypтa-cидaги фaprçни билдиpиши мумкин. Мacaлaн, янги иxтиpoлap тyFpиcидa axбopoтгa эгa бyлмaгaн xap rçaндaй тaдrçиrçoт институти кимдиp aллarçaчoн xaл Килиб куйган мyaммo ycтидa тaдrçиrçoт oлиб бopa-ëтгaнини aниrçпaгyнчa rçaнчa вarçт вa мaблaFни бe-x1yдa capфлaши мумкин. Xyдди шyндaй инвecтop ^м тaшкил этиш учун aнчa мaблaF capфлaгaн мaблaFлapни xaвф ocтигa куяди. Teгишли axбopoт-гa эгa бyлмaй тypиб янги тexнoлoгиялap вa буюм-лapни ишлaб чи^иш, янги ишлaб чиrçapишни тaш-кил этиш, ycкyнaлapни coтиб oлиш, кopxoнaлap тaшкил этиш билaн бoFлиrç xap rçaндaй ишлapни oлиб бopиш жyдa кaттa тaвaккaлчилик билaн 6OF-лик булиб, дeяpли xaммa вarçт фarçaт зapap ^лти-paди.

Бyндaй узини orçпaмaйдигaн тaвaккaлчиликпap-ни oлдини oлиш фarçaт биp ycyл - x,ap rçaндaй лoй-иxaни тeгишли axбopoт тaдrçиrçoтлapи yткaзишдaн бoшлaш билaн йул rçyймacлик мумкин.

Aммo axбopoт orçими йил caйин кyпaйиб 6op-мoедa. 3apyp мaълyмoтлapни (тexник, иrçтиcoдий, xyrçyi^^ излaш мarçcaдидa жax1oндa эълoн кили-нaëтгaн axбopoт мaнбaлapининг бapчacини кypиб чи^иш вa тaxпил килиш жyдa cepмex1нaт вa caмa-pacиздиp. Шунинг учун жax1oндa пaтeнт axбopoти-нинг axaмияти тoбopa opтиб бopмoедa. Пaтeнт axбopoтидaн фoйдaлaниб, тeздa илFop илмий ишлaнмaлap, иxтиpoлap, фoйдaли мoдeллap вa XOкaзoлap билaн тaнишиш, бу oбъeктлapнинг ти-жopaт rçиммaтини бax1oлaш, y ëки бу бoзop ганъ-юнтypacини ypгaниш, пoтeнциaл parçoбaтчилap тyFpиcидaги мaълyмoтлapни билиш мумкин.

Пaтeнт axбopoтини yнивepcaл axбopoт pecyp-cи дeб aтaш мумкин, чунки y нaфarçaт тexник мo-x^™^ rçoлaвepca rarra тижopaт rçиммaтигa xaм эгa. Xycyca^

- Пaтeнт axбopoти дoимий paвишдa xaжми oшиб бopaëтгaн зaмoнaвий тexникa ютyrçпapидaн тeз вa ^a xaбapдop булиб бopиш имкoнини бe-paди. Пaтeнтлap xaммa вarçт энг cy^rn axбopoтни бepaди, чунки бoзop иrçтиcoдиëти вa parçoбaт ку-paши иxтиpoчилapни уз FOялapини пaтeнтлaшни биpинчи нaвбaтдaги вaзифa дeб xиcoблaшгa мaж-бyp rçилaди. Чунки биp xил иxтиpoгa тaлaбнoмa бepyвчилap ичидa биpинчи булиб тaлaбнoмa бep-гaн киши пaтeнт oлaди вa дeмaк бу пaтeнтдaн

кeлиб чиrçaдигaн xy^y^apra эгa бyлaди;

- Му^им xy^y^rn axбopoтлap, мacaлaн, пa-тeнт билaн мyxoфaзaлaнгaн zx™po xaжми, мут-лarç xyrçyrçпapнинг aмaл килиш мyддaти вa xoкaзo тyFpиcидaги axбopoтлapни уз ичигa oлaди;

- Haфarçaт мyaяйн интeллeктyaл мулк oбъeк-тлapини иrçтиcoдий тaxпил килиш, бaлки тexникa, ишлaб чиrçapиш тapмorçпapи, тaдбиpкopлик фaoл-лигининг pивoжпaнишини кyзaтиш имганини бe-paди вa xp^o;

- Бyндaн тaшrçapи, пaтeнт axбopoти пaтeнт эгaлapи, иxтиpoчилap, yлapнинг пaтeнт эгaлapи билaн aлorça бoFлaш учун, yлap тyFpиcидaги ^н-зили, тeлeфoнлapи вa ^.к) фoйдaли axбopoтлapни xaм уз ичигa oлaди. Бу лицeнзия шapтнoмaлapини тузиш, пaтeнтлaнгaн мax1cyлoтни coтиш ëw coтиб oлиш, xaмкopликдa илмий тaдrçиrçoт ишлapи ëки иннoвaция лoйиxaлapини бaжapиш учун зapyp булган aмaлий aлorçaлapни тeздa ypнaтиш имга-нини бepaди.

Пaтeнт axбopoтини тaлaбнoмa бepилгaн вa ca-нoaт мулки oбъeктлapи (иxтиpoлap, фoйдaли мo-дeллap, caнoaт нaмyнaлapи, тoвap бeлгилapи) cифaтидa тaн oлингaн тypли тexник eчимлap вa ишлaнмaлap тyFpиcидaги, шyнингдeк пaтeнтлap вa ушбу мyлккa тeгишли cyбъeктлapнинг ^УКУ^ий мarçoми тyFpиcидaги axбopoт дeб aтaш мумкин.

X1oзиpги вaктдa интeллeктyaл фaoлиятнинг му-^им тapкибий киcми булган пaтeнт-axбopoт тизи-мидa пaтeнт xyжжaтлapини cтaндapтизaциялaш му^им axaмиятгa эгa. Бу пaтeнт axбopoтлapини xaлrçapo aйиpбoшлaш, пaтeнт-axбopoт нaшpлapи-ни тaйëpлaш вa axбopoт-rçидиpyв ишлapини тaкo-миллaштиpиш, шyнингдeк, xaлrçapo пaтeнт xyж-жaтлapини тax,пил килиш имганини бepaди. Ma^ лумки, интeллeктyaл мулк бyйичa пaтeнт xyжжaт-лapини cтaндapтлaштиpишдa БИМT тoмoнидaн ишлaб чи^илган cтaндapтлap rçyллaнилaди. Шун-дaн кeлиб чи^иб, БИМT cтaндapтлapи acocидa интeллeктyaл фaoлият бyйичa миллий ^нунчилик мeъëpлapигa yзгapтиpишлap киpитиш, пaтeнт ax-бopoт xyжжaтлapини yнификaциялaш, пaтeнт иши-ни янaдa тaкoмиллaштиpиш дoлзapб мacaлa булиб Xиcoблaнaди.

БИМT cтaндapтлapи билaн иxтиpoлapгa пaтeнт бepилиши cypaлгaн тaлaбнoмaлap бyйичa пaтeнт-axбopoт кидиpyви yткaзишдa Пaтeнт идopaлapи, шу жyмлaдaн Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Дaвлaт пaтeнт идopacи xaм тaянaдигaн пaтeнт xyжжaтлa-pи минимуми бeлгилaнгaн. Ушбу минимум уз ичи-гa Буюк Бpитaния, Гepмaния, Poccия, AKШ, Фpaн-ция, Швeйцapия вa Япoниядa нaшp этилгaн пa-тeнт xyжжaтлapини oлaди. Бу минимyмгa шунинг-дeк Eвpoпa пaтeнт идopacи нaшpлapи вa БИМT

нашр киладиган РСТ халкаро патент талабнома-лари киради.

Давлат патент фондини шакллантириш Давлат патент идорасининг бош вазифаларидан бири булиб, у мустакиллик йиллари давомида 16 млн. нусхадан 66,8 млн.дан ортик нусхагача, яъни 4,2 маротаба купайган.

Патент хужжатлари давлат фонди миллий ва чет эл патент хужжатлари тугрисида маълумот-ларни жамлаган хамда уларни турли соха олим-лари ва мутахассислари, янги техника ва техно-логияларнинг ишлаб чикувчилари учун такдим этадиган маскандир.

Патент хужжатлари миллий фонди таркибида расмий ахборотнома, ихтиролар ва фойдали мо-делларга топширилган когоздаги ва СР-ЮМ дис-клари каби электрон ташувчиларда сакланадиган нусхалари жамланган.

Фондда сакланаётган чет эл патент хужжатлари каторида халкаро ва регионал патент ташки-лотлари, чет эл патент идораларининг СР-ЮМ дискларда жамланган ихтироларларга талабнома-лар ва патентлар буйича тавсифларининг нашрла-ри, патент берилган фойдали моделлар ва саноат намуналари тавсифларининг нашрлари, рефера-тив, библиографик ва ахборот-кидирув адабиёт-ларини курсатиш мумкин.

Шундай килиб, миллий патент тизимининг яра-тилгани ва унинг халкаро ташкилотлар билан уй-

гунликда фаолият олиб бораётганлиги инноваци-он тадбиркорликда илмий-техникавий янгиликлар-ни тадбик этилишига кенг шароит яратиб бераё-тир. Хулоса килиб айтганда, Узбекистонда бугунги кунда жахон андозалари талабларига мос кела-диган интеллектуал мулкни мухофаза килиш ти-зими шакллантирилганлиги мамлакатимизнинг ракобатбардош махсулотни хориж бозорларига чикаришга ва жамият эхтиёжини кондиришга йуналтирилган инновацион сиёсат билан уйгун-лашган саноат ва савдо сиёсатини ишлаб чикиш-га ва пировард натижада миллий иктисодиётни модернизациялашга ёрдам беради.

АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Асосий йуналишлар ва фаолият натижалари. Йиллик хисобот. 2009 йил. УзР ДПИ, Тошкент, 2010.

2. Узбекистон Республикаси Давлат патент идораси ислохот йулида. Тошкент, УзР ДПИ, 2009.

3. Камил Идрис. Интеллектуальная собственность - мощный инструмент экономического роста. Москва, Роспатент, 2004.

4. Руководство ВОИС по информации и документации в области промышленной собственности (Стандарты ВОИС). Женева, 1998.

5. История становления и развития патентной системы Узбекистана. Ташкент: ГПВ РУз, 2000.

6. Интеллектуал мулкни бошкариш, №1. Тошкент, УзР ДПИ, 2008

7. www.patent.uz.

8. www.wipo.int.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.