Научная статья на тему 'ТРАКТОРНИНГ ОЛДИ ВА ОРҚАСИГА ОСИЛАДИГАН ИШЧИ ҚИСМЛАРДАН ТАШКИЛ ТОПГАН ПЛУГ ОЛДИНГИ ҚИСМИНИНГ ҲАЙДОВ ЧУҚУРЛИГИ БИР ТЕКИС БЎЛИШИНИ ТАЪМИНЛАШ'

ТРАКТОРНИНГ ОЛДИ ВА ОРҚАСИГА ОСИЛАДИГАН ИШЧИ ҚИСМЛАРДАН ТАШКИЛ ТОПГАН ПЛУГ ОЛДИНГИ ҚИСМИНИНГ ҲАЙДОВ ЧУҚУРЛИГИ БИР ТЕКИС БЎЛИШИНИ ТАЪМИНЛАШ Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
4
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
“push-pull” системасидаги плуг / унинг олдинги қисми / плуг олдинги қисми ҳайдов чуқурлигининг бир текислиги / унинг таянч юзаси ва пастки улаш нуқталари ҳамда пастки ва юқориги улаш нуқталари орасидаги тик масофалар. / плуг по системе “push-pull” / его передная часть / равномерность глубины вспашки передней части плуга / вертикальные расстояния между ее опорной поверностью и нижними точками присоединения / а также между нижними и верхней точками присоединения.

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Тўхтақўзиев А., Мансуров М.Т.

Мақолада тракторни олди ва орқасига осиладиган ишчи қисмлардан ташкил топган, яъни “push-pull” системасидаги плуг олдинги қисмининг ҳайдов чуқурлиги бир текис бўлишини таъминлаш бўйича ўтказилган тадқиқотларнинг натижалари келтирилган. Бунда трактор осиш механизмининг ўлчамлари стандартлашганлиги ва маълум бўлганлиги, плуг олдинги қисмининг ўлчамлари ва параметрлари эса асосан у берилган технологик жараённи ишончли ва сифатли бажариши шартларидан ҳамда унинг энергия-материал ҳажмдорлиги минимал бўлиши таъминланишидан келиб чиққан ҳолда аниқланиши туфайли “push-pull” системасидаги плуг олдинги қисмининг ҳайдов чуқурлиги талаб даражасида бир текис бўлишига унинг таянч юзаси ва пастки улаш нуқталари ҳамда пастки ва юқориги улаш нуқталари орасидаги тик масофаларни ўзгартириш ҳисобига эришилиши таъкидланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технике и технологии , автор научной работы — Тўхтақўзиев А., Мансуров М.Т.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The research institute of mechanization and electrification of agriculture, head of the laboratory

The article presents the results of research to ensure the uniformity of the depth of plowing the front of the plow consisting of put in the front and rear of the tractor, ie the plow, according to the system "push-pull". At the same time due to the fact that the hinge mechanism of the dimensions of the tractor are standardized and well known, and the parameters and dimensions of the front of the plow are mainly determined by the condition of reliable and quality performance of a given process and ensure its minimum energy and material consumption required uniformity of the depth of plowing the front of the plow according to the system "push-pull" is achieved by changing the vertical distance between its support and rotate the lower attachment points, as well as between the lower and upper attachment points.

Текст научной работы на тему «ТРАКТОРНИНГ ОЛДИ ВА ОРҚАСИГА ОСИЛАДИГАН ИШЧИ ҚИСМЛАРДАН ТАШКИЛ ТОПГАН ПЛУГ ОЛДИНГИ ҚИСМИНИНГ ҲАЙДОВ ЧУҚУРЛИГИ БИР ТЕКИС БЎЛИШИНИ ТАЪМИНЛАШ»

УДК 631.312

ТРАКТОРНИНГ ОЛДИ ВА ОРЦАСИГА ОСИЛАДИГАН ИШЧИ ЦИСМЛАРДАН ТАШКИЛ ТОПГАН ПЛУГ ОЛДИНГИ ЦИСМИНИНГ ^АЙДОВ ЧУЦУРЛИГИ БИР

ТЕКИС БУЛИШИНИ ТАЪМИНЛАШ

Тухтакузиев А., Мансуров М.Т.

АННОТАЦИЯ: Маколада тракторни олди ва оркасига осиладиган ишчи кисмлардан ташкил топган, яъни "push-pull" системасидаги плуг олдинги кисмининг хайдов чукурлиги бир текис булишини таъминлаш буйича утказилган тадкикотларнинг натижалари келтирилган. Бунда трактор осиш механизмининг улчамлари стандартлашганлиги ва маълум булганлиги, плуг олдинги кисмининг улчамлари ва параметрлари эса асосан у берилган технологик жараённи ишончли ва сифатли бажариши шартларидан хамда унинг энергия-материал хажмдорлиги минимал булиши таъминланишидан келиб чиккан холда аникланиши туфайли "push-pull" системасидаги плуг олдинги кисмининг хдйдов чукурлиги талаб даражасида бир текис булишига унинг таянч юзаси ва пастки улаш нукталари хамда пастки ва юкориги улаш нукталари орасидаги тик масофаларни узгартириш хисобига эришилиши таъкидланган.

АННОТАЦИЯ: В статье приведены результаты исследований по обспечению равномерности глубины вспашки передней части плуга состоящего из навешиваемых спереди и сзади трактора частей, т. е. плуга, по системе "push-pull". При этом из-за того, что размеры механизма навески трактора стандартизированы и известны, а параметры и размеры передней части плуга определяются в основном из условия надежного и качественного выполнения ей заданного технологического процесса, а также обеспечения ее минимальной энерго-материалоемкости требуемая равномерность глубины вспашки передней части плуга по системе "push-pull" достигается за счет изменения вертикальных расстояний между ее опорной поверностью и нижними точками присоединения, а также между нижними и верхней точками присоединения.

ABSTRACT: The article presents the results of research to ensure the uniformity of the depth of plowing the front of the plow consisting of put in the front and rear of the tractor, ie the plow, according to the system "push-pull". At the same time due to the fact that the hinge mechanism of the dimensions of the tractor are standardized and well known, and the parameters and dimensions of the front of the plow are mainly determined by the condition of reliable and quality performance of a given process and ensure its minimum energy and material consumption required uniformity of the depth of plowing the front of the plow according to the system "push-pull" is achieved by changing the vertical distance between its support and rotate the lower attachment points, as well as between the lower and upper attachment points.

Калит сузлар: "push-pull" системасидаги плуг, унинг олдинги кисми, плуг олдинги кисми хайдов чукурлигининг бир текислиги, унинг таянч юзаси ва пастки улаш нукталари хамда пастки ва юкориги улаш нукталари орасидаги тик масофалар.

Ключевые слова: плуг по системе "push-pull", его передная часть, равномерность глубины вспашки передней части плуга, вертикальные расстояния между ее опорной поверностью и нижними точками присоединения, а также между нижними и верхней точками присоединения.

Key words: plow through the system "push-pull", its front end, the uniformity depth front plowing the front of the plow, the vertical distance between its support and rotate the lower

points of adjunction, union, as well as between the lower and upper attachment points.

Ерларга ишлов беришда энергия ва ресурслар сарфини камайтириш хамда иш унумдорлигини оширишнинг мухим йулларидан бири "push-pull" системасидаги, яъни тракторнинг олди ва оркасига осиладиган ишчи кисмлардан ташкил топган тупрокка ишлов бериш машиналарини кенг куллашдан иборат [1, 2]. Чунки бунда турли технологик жараёнларни кушиб бажариш имконияти вужудга келади, тракторларнинг харакатлантиргичларига тушадиган юкланишларни макбул таксимланиши хамда ортиши туфайли уларнинг тортиш кучлари ортади.

Ушбу таъкидланганлардан келиб чиккан холда институтимизда мамлакатимиз кишлок хужалиги ишлаб чикаришида кулланиши мумкин булган "push-pull" системасидаги тупрокка ишлов бериш машиналарини, жумладан "push-pull" системасидаги плуг (1-расм) ишлаб чикиш ва параметрларини асослаш буйича тадкикотлар олиб борилмокда.

1, 2-мос равишда плугнинг олдинги ва орканги кисмлари 1-расм. Ишлаб чикилган "push-pull" системасидаги плуг

Х,айдов чукурлигининг бир текис булиши плугнинг мухим иш курсаткичи хисобланади. Чунки бунда кишлок хужалиги экинларининг ривожланиши ва хосил туплаши хдмда тупланган хосилни бир вактда пишиб етилиши учун бир хил шароит яратилишига эришилинади.

Х,айдов чукурлигини бир текис булишини таъминлаш масаласи тракторнинг орка-сига осиб ишлатиладиган плуглар учун адабиётларда етарли даражада ёритилган [3-7]. Аммо тракторни олдига осиладиган плуглар учун эса бу масала деярли урганилмаган. Ушбу таъкидланганлардан келиб чикиб "push-pull" системасидаги плуг (кейинги уринларда плуг) олдинги кисмининг хайдов чукурлиги бир текис булишини таъминлаш буйича тадкикотлар утказилди ва мазкур мазкур маколада уларнинг натижалари ёритилган.

Х,айдов чукурлигини бир текис булиши учун плуг белгиланган чукурликка ботиб

ишлаши ва шу чукурликда бир текис юриши таъминланиши лозим.

Утказилган тадкикотлар [4, 5] асосида шуни таъкидлаш мумкинки, плугнинг олдинги кисми белгиланган чукурликка ботиб ишлаши ва шу чукурликда бир текис юриши учун у таянч гилдирагининг тупрокка тик босим кучи макбул кийматга эга булиши лозим, яъни

Отр = Омац , (1)

бунда Отр-плуг олдинги кисми таянч гилдирагининг тупрокка берадиган тик босим кучи;

Омац-плуг олдинги кисми таянч гилдираги тупрокка берадиган тик босим кучининг хайдов чукурлиги бир текис булишини таъминловчи макбул киймати (масалан уч-турт корпусли плуглар учун 0мац=3,0-4,0 кН).

(1) шарт бажарилганда иш жараёнида плуг олдинги кисмининг таянч гилдираги доимий равишда дала юзасига босиб турилиши хамда уни дала юзасидаги нотекисликларга мослашиши ва тупрокка чукур ботиб кетмаслиги таъминланади. Натижада хайдов чукурлигининг бир текис булиши таъминланади.

(1) шарт кандай омиллар хисобига таъминланиши мумкинлигини аниклаш максадида 2-расмда келтирилган схемадан фойдаланиб плуг олдинги кисми таянч гилдирагининг тупрокка тик босим кучини аниклаймиз

&Тр = ^р =

ор (х^р + /2 р) - я

-Ир -Н2р)С08< -

р

х„ + Кр +

"р-1 ь -

ьк

Рр

2

р

р у

ЫПЩр

- Рр - Нр - Н2р + 0,5Ьв)

>

: [(Хр + кР )+^к - Нр - Н2р + 0Мт)], (2)

бунда Qzp -плуг олдинги кисми таянч гилдирагига таъсир этувчи тупрок реакция

кучининг тик ташкил этувчиси;

Ор -плуг олдинги кисмининг огирлиги;

Хпр-плуг олдинги кисми улаш нукталаридан унинг оний айланиш маркази Пр гача булган буйлама масофа;

/2р-плуг олдинги кисмининг огирлик кучи куйилган нуктадан улаш нукталаригача булган буйлама масофа;

Яхрг -плуг олдинги кисми лемехи ва агдаргичларига таъсир этувчи кучларнинг тенг ташкил этувчиси;

Zпp-плуг олдинги кисми юкориги улаш нуктаси М дан унинг оний айланиш маркази Пр гача булган тик масофа;

Нр-плуг олдинги кисми таянч юзасидан пастки улаш нукталари Е (Е)гача булган тик масофа;

Н2р-плуг олдинги кисмининг пастки ва юкориги улаш нукталари орасидаги тик масофа;

УХ - ЩХ кучнинг горизонтга нисбатан огиш бурчаги;

кр-плуг олдинги кисми улаш нукталаридан у биринчи корпусининг учигача булган буйлама масофа;

Пр-плуг олдинги кисмига урнатилган корпуслар сони;

Ьк-плуг олдинги кисми корпуслари орасидаги буйлама масофа;

р*Х -плуг олдинги кисми урта корпуси лемехи учидан Ях кучигача булган масофа;

—хр-плуг олдинги кисми дала тахталарига таъсир этувчи ишкаланиш кучларининг тенг таъсир этувчиси;

¿д-плуг олдинги кисми дала тахталарининг баландлиги;

1зр-плуг олдинги кисми улаш нукталаридан таянч гилдирагигача булган буйлама масофа;

Лк -плуг олдинги кисми таянч гилдирагининг думалаш коэффициенти;

ёт -плуг олдинги кисми таянч гилдирагининг диаметри.

2-расм. Плуг олдинги кисми таянч Fилдирагининг тупрокка тик босим кучини

аниклашга доир схема

(2) ифодадаги ХЖр ва 1Жр ларни трактор олдинги осиш механизми ва плуг олдинги кисмининг параметрлари ва улчамлари оркали ифодалаб, куйидаги натижага эга буламиз

2 рщ

1б)2 - 0,25(1"к)2 - (Нр -И1 р - И)

2

X

J(ll6)2 - 0,25(ll - kl)2 - (H, - Hl; - h)2 - X (Hp - Zn ^(l6 )2 - 0,25(ll - kl)2 - ( H, - Hl ; - h)2 + (H, - Hl ; - h) Xn ]+ /2, j

- r;

H2 (If )2 - 0,25(ll - kl)2 - (H, - Hl ; - h)2 x

x (Hp + H2 ; - Hl ; - h - Zn )

(H2 p - Zn )№ )2 - 0,25(ll - kl)2 - (H, - Hl ; - h) -

- (Hp - Hl p - h)Xn

- Hp - H2p j cos^ -J Hp^/(ll6)2 - 0,25ft - kl)2 - (Hp - Hlp - h)

^(If )2 - 0,25(4 - kl)2 - ( H, - Hl ; - h)2 - Xn

( H 2 p - Zn ) x

V(ll6)2 - 0,25(ll - kl)2 - (Hp - Hlp - h)2 + (Hp - Hlp - h)Xn

+ k"p +

-1

+ -

-U -

pp

2 ^ sin

■sm^-F;

H2(ll6)2 - 0,25ft - kl)2 - (Hp - Hl; - h)

x (Hp + H2 ; - Hl ; - h - Zn )

(H ; - Zn ^(ll6 )2 - 0,25(ll - kl)2 - ( H; - Hl ; - h) -

- Hp - H2; + 0,5bd

- (Hp - Hi ; - h) Xn

V(ll6 )2 - 0,25(1, - kl)2 - ( Hp - Hl ; - h)2 ]x ^(If )2 - 0,25(ll - kl)2 - ( H; - Hi ; - h)2 - Xn ]: [(H 2 ; - Zn ) x

V(ll6 )2 - 0,25(ll - kl)2 - (Hp - Hl ; - h)2 + (Hp - Hl ; - h)X

+13 ; ^ +

+ ^k {[ H2 J (ll6 )2 - 0,25(ll - kl)2 - (Hp - Hl ; - h)2 (H; + H2 ; - Hl ; - h - Zn )

[( H 2 ; - Zn ^(ll6 )2 - 0,25(ll - kl)2 - ( Hp - Hi ; - h)

-(H) - Hl ; - h)Xn

- H; - H 2 ; + 0,5dm

(3)

2

2

x

x

x

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2

x

2

x

x

2

бунда Hip-трактор таянч текислигидан у олдинги осиш механизми пастки торткиларининг кузгалмас шарнирлари Ь(Ь)гача булган тик масофа;

Xn, Zn -мос равишда трактор олдинги осиш механизмининг L(Li) ва N шарнирлари орасидаги буйлама ва тик масофалар;

lf -трактор олдинги осиш механизми пастки буйлама торткиларининг узунлиги;

h-ишлов бериш (хайдов) чукурлиги;

/i-плуг олдинги кисми пастки улаш нукталари орасидаги кундаланг масофа; ^-трактор олдинги осиш механизмининг пастки кузгалмас шарнирлари орасидаги кундаланг масофа.

Охирги ифодадан куриниб турибдики, плуг олдинги кисми таянч гилдирагининг тупрокка тик босим кучи унга таъсир этувчи кучлар хамда унинг ва трактор олдинги осиш механизмининг параметрлари ва улчамларига боглик экан. Аммо трактор осиш механизмининг улчамлари Xn, Zn, Hip, lf, ki хамда li масофа стандартлашганлиги [8] ва маълум булганлиги, плуг олдинги кисмининг улчамлари ва параметрлари knp, Lk, /2p, /зр эса асосан у берилган технологик жараённи ишончли ва сифатли бажариши шартларидан хамда унинг энергия-материалхажмдорлиги минимал булиши таъминланишидан келиб чиккан холда аникланишини хисобга оладиган булсак, (3) ифода тахлилидан (1) шартнинг бажарилиши ва демак плуг олдинги кисмининг хайдов чукурлиги бир текис булишига асосан унинг таянч юзаси ва пастки осиш нукталари орасидаги Нр хамда пастки ва юкориги осиш нукталари орасидаги Н2р тик масофаларни узгартириш хисобига эришиш мумкин эканлиги келиб чикади.

АДАБИЁТЛАР

1. Юрин А.Н., Китун А.В. Обоснование конструкторско-компоновочной схемы почвообрабатывающе-посевных агрегатов // Энергоресурсосбергающие технологии и технические средства для их обеспечения в сельскохозяйственном производстве. Материалы Международной научнопрактической конференции молодых ученых. -Минск, 2010. -С. 31-36.

2. Тухтакузиев А., Мансуров М. Республикамиз кишлок хужалиги ишлаб чикаришида кулланилиши мумкин булган "push-pull" системасидаги тупрокка ишлов бериш машиналарининг конструктив схемалари // "Ресурстежамкор кишлок хужалик машиналарини яратиш ва улардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш" мавзусидаги Республика илмий-амалий конфренцияси материаллари. - Гулбахор, 2014. -Б. 72-76.

3. Синеоков Г.Н., Панов И.М. Теория и расчет почвообрабатывающих машин. - Москва: Машиностроение, 1977. - 328 с.

4. Бурченко П.Н. Основные технологические параметры почвообрабатывающих машин нового поколения // Сб.трудов ВИМ. Теория и расчет почвообрабатывающих машин. -Москва, 1989. - Том 120. - С. 12-43.

5. Бурченко П.Н. Механико-технологические основы почвообрабатывающих машин нового поколения. - Москва, 2002. - 212 с.

6. Тухтакузиев А., Еайбуллаев Б.Ш. ТТЗ-IOOSP сабзавотчилик тракторларига ишлаб чикилаётган плуг параметрларини асослаш // Механика муаммолари. - 2014, №1. - Б. 42-44.

7. Тухтакузиев А., Гайбуллаев Б. Обоснование параметров навески плуга к овощеводческому трактору ТТЗ-IOOSP // Техника в сельском хозяйстве. - Москва, 2014,

№3. -С. 15-16.

8. ГОСТ 10677-2001. Устройство навесное заднее сельскохозяйственных тракторов классов 0,6-8. -Минск: ИПК Издательство стандартов, 2002. - 11 с.

Механика ва технология илмий журнали кабул килинди 24.10.2020

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.