Научная статья на тему 'ТОШКЕНТ ШАҲРИНИНГ ТРАНСПОРТ ТИЗИМИНИ ЯНАДА РИВОЖЛАНТИРИШГА ДОИР ҚЎШИМЧА ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ'

ТОШКЕНТ ШАҲРИНИНГ ТРАНСПОРТ ТИЗИМИНИ ЯНАДА РИВОЖЛАНТИРИШГА ДОИР ҚЎШИМЧА ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
43
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
транспорт тизими / тадбирлар / йўл ҳаракати хавфсизлиги

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Эргашев Санжар Эркин Ўғли

Шаҳарларни лойиҳалаш ва уларни реконструкция қилиш жараёни турар жой ҳудуди, саноат ҳудуди ва аҳолининг асосий серқатнов жойлари ўртасида энг қулай транспорт алоқаларини яратиш билан бевосита боғлиқ

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТОШКЕНТ ШАҲРИНИНГ ТРАНСПОРТ ТИЗИМИНИ ЯНАДА РИВОЖЛАНТИРИШГА ДОИР ҚЎШИМЧА ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ»

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-

PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun

ТОШКЕНТ ША^РИНИНГ ТРАНСПОРТ ТИЗИМИНИ ЯНАДА РИВОЖЛАНТИРИШГА ДОИР ЦУШИМЧА ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ Эргашев Санжар Эркин ^ли

Тошкент Архитектура ^урилиш Институти (ТА^И) 1 -боскич магистранти, Тошкент,

Узбекистон Илмий рахбар - а.ф.н., доцент М.С.Усманов https://doi.org/10.5281/zenodo.7994855

Аннотация. Ша%арларни лойщалаш ва уларни реконструкция цилиш жараёни турар жой %удуди, саноат %удуди ва а%олининг асосий серцатнов жойлари уртасида энг цулай транспорт алоцаларини яратиш билан бевосита боглиц.

Калит сузлар: транспорт тизими, тадбирлар, йул %аракати хавфсизлиги.

Шахарнинг транспорт тизимини тугри лойихалаш, унинг магистрал куча ва йулларини, жамоат транспортини жойлаштириш шахарнинг бош тархини ишлаб чикиш жараёнида бир канча режавий, композицион, транспорт ва иктисодий курсаткичлар хамда шахарниниг ахоли жойлашиш тизимида тутган урнига кура лойихаланади.

Ахоли яшаш жойидан ишлаш жойигача ва асосий серкатнов булган (шахар маркази, вокзаллар, парклар ва хоказо) худудларигача булган масофани босиб утишда энг кам ва;т сарф этишини таъминлайдиган транспорт тармогини лойихалаш шахарсозликда энг мухим масалалардан биридир. Бунда тармокнинг техник-иктисодий курсаткичлари, харакат хавфсизлиги шартлари, транспорт ва пиёдалар харакатининг кулайлиги хисобга олиниши лозим [3].

Тошкент шахри худудининг кенгайиши, урбанизация жараёнлари, транспорт ойимининг купайиши хам шахар учун бир катор нокулайликларни юзага келтирмокда.

Тошкент шахар транспорт тизимида бир катор муаммоларни учратамиз. Улар куйидагилардан иборат:

• мавжуд ер усти жамоат транспорти харакат таркиби эскирганлиги йуловчи ташиш хизматларига булган талабнинг тулик кондирилишига салбий таъсир курсатмокда;

• куча ва чоррахаларда жамоат транспорти харакатига устуворлик берилмаганлиги, хдракат таркибининг етишмовчилиги ва унинг техник носозликлар сабаб туриб колиши натижасида йуловчиларнинг автобусларни кутиб туриш вакти 25 — 30 дакикани ташкил этмокда;

• жамоат транспорти турлари ва йуналишларини богловчи транспорт-утиш богламалари етарли даражада ривожланмаган;

• автобус оралик бекатлари инфратузилмаси хавфсизлик, кулайлик ва шахарсозлик нормаларига жавоб бермайди;

• автомобил йул буйи тухташ жойларининг хозирги кундаги бетартиб холати тирбандликларни юзага келтириб, транспортнинг уртача харакатланиш тезлигининг пасайишига олиб келмокда;

• йуналишсиз такси фаолияти конунчилик билан етарли даражада тартибга солинмаган;

• Тошкент метрополитени харакат таркибининг эскирганлиги натижасида турли хил технологик холатлар содир булишига олиб келмокда;

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-

PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun

• жамоат транспорти корхоналари фаолиятини молиялаштириш ишлари бугунги кун талабларига жавоб бермайди;

• йул харакатини ташкил этиш тизимининг мукаммал эмаслиги сабабли йуллар ва чоррахаларда транспорт окими тугри таксимланмаган хамда тирбандликлар даражаси юкори, йул-транспорт ходисалари сони ортиб бормокда.

Юртимизда Тошкент шахар жамоат транспорти тизимини ривожлантириш буйича концепция илгари сурилмокда. Ушбу концепция 2025 йил муддатигача пойтахт ахолиси ва мехмонларининг сифатли, оммабоп ва хавфсиз транспорт хизматларига усиб бораётган эхтиёжларини кондириш хамда йуловчиларга кулай ва хавфсиз харакатланиш мухитини яратиш учун жамоат транспорт тизимини комплекс ривожлантиришнинг максад, вазифалар ва устувор йуналишларини белгилайди [1-3].

1-расм. Куча-йул тизимида транспорт харакати тармогини лойихалашдаги ечимлар.

Тошкент шахар жамоат транспорти тизимини ривожлантиришнинг устувор йуналишлари этиб куйидагиларни келтириш мумкин:

• жамоат транспорти тизимини унинг барча турларини узвий боглаган холда комплекс ривожлантириш, ахолининг жамоат транспортидан фойдаланиш даражасини камида икки баробарга ошириш;

• жамоат транспорти инфратузилмасини ривожлантириш, метрополитен тармогини кенгайтириш, замонавий транспорт - утиш богламаларини хамда намунавий лойихалар асосида автобус бекатларини ташкил этиш, жамоат транспорти харакатига устуворлик бериш учун чорраха ва кучаларни кайта лойихалаштириш;

• ташувчиларни молиялаштириш тизими ва тариф сиёсатини такомиллаштириш оркали соха корхоналарини молиявий согломлаштириш хамда хусусий сектор улушини икки баробарга ошириш;

• велосипед ва бошка транспорт турларини ривожлантириш, жумладан, пиёдалар ва велотранспорт учун кулай хдракатланиш йулакларини, велосипедларни ижарага бериш ва улар учун махсус турар жойларни ташкил этиш;

• ракамли технологиялар ва инновацион ёндашувларни кенг куллаган холда транспорт воситалари харакатини бошкаришнинг интеллектуал ("аклли чорраха", "аклли автобус" ва "аклли бекат") тизимларини жорий этиш хамда йул харакати хавфсизлигини таъминлаш;

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-

PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun

• жамоат транспорти харакат таркибини замонавий, экологик тоза автобуслар, жумладан электробуслар билан янгилашдан иборат.

Тошкент шахар жамоат транспорти тизимини 2025 йилгача ривожлантиришнинг максадли курсаткичларига мувофик:

^ йуловчи ташишлар умумий хажмида жамоат транспортининг улушини хозирги 21 фоиздан 43 фоизга ошириш;

> жамоат транспортида кунлик йуловчи ташиш хажмини камида икки баробарга ошириш;

> жамоат транспортининг харакатланиш уртача оралик интервалини 2 баробарга камайтириш;

> жамоат транспортининг янги тармоги асосида 159 та автобус йуналишларини, жумладан 11 та магистрал, 14 та халка, 92 та богловчи ва 42 та етказиб берувчи йуналишларни боскичма-боскич жорий этиш;

> бир транспорт туридан бошка транспорт турига кулай ва тезкор утиш учун 16 та замонавий транспорт-утиш богламаларини ташкил этиш;

> намунавий лойиха асосида 1160 та автобус бекатларини реконструкция килиш лойиха таклифлари ишланмокда.

Шахарда 4 мингдан ортик куча мавжуд булиб, уларнинг узунлиги 5 900 км, шундан автомагистраллар — 462 км, асосий кучалар — 445 км, шох кучалар — 464 км, халка кучалар 1 481 км, ишлаб чикариш худудларидаги кучалар — 145 км ва махаллий ахамиятдаги кучалар — 2 896 километрни ташкил этмокда.

Шахарда автомобил транспорти воситалари сони 638 840 тани ташкил этиб, худудлардан кунига уртача 150 мингдан ортик автотранспорт воситалари кириб-чикмокда

[4].

.1 ачт--» \

2-расм. Куча-йул тизимида мураккаб транспорт харакати тармогини лойихалашдаги ечимлар.

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-

PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKAILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun

550 та светофор ва 40 мингта йул белгилари мавжуд булиб, улар ёрдамида транспорт ва пиёдалар харакати тартибга солинади. 115 та светофор ягона ракамлаштирилган марказ томонидан бошкарилмокда.

Концепциянинг асосий максади ахолининг жамоат транспортидан фойдаланиш даражасини камида икки баробарга ошириш, йуловчиларга кулай ва хавфсиз харакатланиш мухитини яратиш хамда транспортнинг атроф-мухитга салбий таъсирини камайтириш оркали шахарда экологик холатни яхшилашдан иборат (2-расм).

Шахар йуловчи транспорти йуналишларининг янгиланган тизимини яратишда жамоат транспортида турт турдаги янги йуналишлар (магистрал, халка, богловчи ва етказиб берувчи) тармоги боскичма-боскич жорий этилади.

Магистрал йуналишлар — шахарнинг чекка худудларини марказ билан богловчи ва йуловчилар манзилларига тез вакт оралигида етиб олишларини таъминловчи йуналишлар. Бундай йуналишлар йуловчилар окими катта булган йуналишларда ташкил этилиб, уларда йуловчилар амалдаги автобус йуналишларига нисбатан 10 — 15 дакика тезрок вактда манзилларига етиб олишлари мумкин.

Магистрал йуналишлар ташкил этилиши билан Тошкент шахрининг барча туманлари пойтахт маркази билан 11 та асосий йуналиш ёрдамида узвий равишда богланади. Магистрал йуналишлар учун харакат таркибининг юкори тезликда харакатланишини таъминлаш учун алохида йулаклар ташкил этилиши лозим.

Х,алца йуналишлар — харакати халка йули буйлаб ташкил этилган йуналиш булиб, йуловчиларга халка йуналиши буйича жойлашган худуд ва бекатларгача етиб олиш имкониятини беради.

Х,алка йуналишлар ташкил этилиши билан Тошкент халка йулларини ва туманларини 14 та автобус йуналиши оркали узвий боглаш режалаштирилган. Х,алка йуналишлар учун харакат таркибининг юкори тезликда харакатланишини таъминлаш учун алохида йулаклар ташкил этилиши мумкин.

Богловчи йуналишлар — магистрал йуналишлар ва метро бекатларини, туманда жойлашган тураржой мавзелари, ижтимоий объектлар, аэропорт, темир йул ва автовокзаллар, бозорларни бир-бири билан узвий боглайдиган йуналишлар. Бундай йуналишлар 92 та йуналишдан иборат булади.

Етказиб берувчи йуналишлар — ёрдамчи йуналиш сифатида, ахолини бошка автобус йуналишларига, метро бекатларига, транспорт-утиш богламаларига ва ижтимоий объектларга киска вактда етказиб боради. Бундай йуналишлар 42 та йуналишдан иборат булади.

Янги йуналишлар тармогининг жорий этилиши жамоат транспорти турларини узаро боглаш оркали ташувлар самарадорлигини ошириш, йуловчиларнинг манзилларига кулай ва тез етиб бориши натижасида шахсий транспорт воситасига нисбатан жамоат транспортидан фойдаланиш даражаси оширилади [2].

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-

PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKAILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun

3-расм. Куча-йул тизимида мураккаб транспорт ;аракати тармогини лойи;алашдаги ечимлардан лав;алар.

Жамоат транспорта харакат таркибини замонавий транспорт турлари билан янгилашда харид килинадиган автобусларнинг табиий газ ёки электр кувватида ишлайдиган двигателлар билан жихозланганлиги, ногиронлиги булган шахсларни ташишга мулжалланганлиги, кондиционер, автобус салонида бекатларни ва йуналишларни курсатиб турувчи ёзма хамда овозли эълон килиб борадиган электрон таблолар, хавфсизликни таъминлаш максадида видеокузатув камералари, йулкира хакини автоматлаштирилган тулов тизими ёрдамида тулаш учун валидаторлар ва бошка кулайликлар билан жихозланганлиги инобатга олиниши лозим.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 02.02.2022 йилдаги П^-111 сонли карори.

2. ШЩ 2.05.02-07. Автомобильные дороги. Тошкент-2008.

3. Исамухамедова Д.У., Исмаилов А.Т., Хотамов А.Т. "Инженерлик ободонлаштириш ва транспорт". Тошкент. ТАКИ, 2009.

4. https://lex.uz/docs/5847479

5. Ibragimov, X., & Sh, A. (2008). Pedagogika nazariyasi (darslik). T.: Fan va texnologiya, 288.

6. Ибраимов, Х. И. (2018). Креативность как одна из характеристик личности будущего педагога. Наука, образование и культура, (3 (27)), 44-46.

7. Хонимкулова, М. Х. К., & Ибраимов, Х. И. (2018). Необходимость изучения иностранных языков: теория и практика. Вопросы науки и образования, (27 (39)), 8083.

8. Ibragimovich, I. K. (2020). Theoretical and methodological basis of quality control and evaluation of education in higher education system. International journal of discourse on innovation, integration and education, 1, 6-15.

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-

PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKAILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun

9. Ибраимов, Х. И. (2019). Теоретические аспекты социально-психологической адаптации студентов-первокурсников к обучению в вузе. Вопросы науки и образования, (26 (75)), 12-16.

10. Ибраимов, Х. И. (2018). Коммуникативная компетентность как механизм профессионального саморазвития будущего педагога. Проблемы педагогики, (2 (34)), 7-10.

11. Ibragimov, X., & Abdullaeva, S. H. (2008). Theory of pedagogy. Science and Technology.

12. Ибрагимов, Х. И. (2020). Организация самостоятельной работы студентов в условиях цифровизации вузовского образования. Наука и образование сегодня, (7 (54)), 74-75.

13. Ibragimovich, X. I. (2021). O 'ZBEKISTON OLIY TA'LIM TIZIMIDA KREDIT-MODUL TEXNOLOGIYALARINI QO 'LLASHNING O 'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI. INTEGRATION OF SCIENCE, EDUCATION AND PRACTICE. SCIENTIFIC-METHODICAL JOURNAL, 209-214.

14. Ibragimov, X. I., Yo'ldoshev, U. A., & Bobomirzayev, X. (2009). " Pedagogik Psixologiya" O'quv qo'llanma. O'zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashiriyoti Toshkent.

15. Ибраимов, Х. И. (2019). Педагогические и психологические особенности обучения взрослых. Academy, (10 (49)), 39-41.

16. Атауллаев, Ф. Ф. У., & Ибраимов, Х. И. (2019). Понятие профессионально-коммуникативной компетентности будущих учителей в психолого-педагогических исследованиях. Вопросы науки и образования, (1 (42)), 70-74.

17. Ibragimovich, I. K. (2018). Intensive methods of teaching foreign languages at university. Вопросы науки и образования, (27 (39)), 78-80.

18. Ibragimovich, I. K., Kholboevna, I. F., Amrilloevich, I. A., & Rakhmonovich, U. S. (2021). PEDAGOGICAL ABILITIES OF A TEACHER, STRUCTURE AND

DEVELOPMENT. (48(12).

19. Ибрагимов, Х. И. (2021). ПЕДАГОГИКА И ВОСПИТАНИЕ. Экономика и социум, (1-1 (80)), 608-611.

20. Ibragimov, X. I., & Salimova, Z. K. (2021). Relevance of english language science and teaching structure. ASIAN JOURNAL OF MULTIDIMENSIONAL RESEARCH, 10(4), 883887.

21. Ibragimov, X. I., & Salimova, Z. K. (2021). Intensive in teaching english characteristics of application of methods. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 11(4), 1588-1594.

22. Rahmanovich, O. A., Yusufovich, E. H., Dilshodqizi, S. S., Almasovna, S. A., & Ibragimovich, H. I. (2020). Linguistic features of compound words in english and Uzbek languages. European Journal of Molecular and Clinical Medicine, 7(2), 925-932.

23. Bahtiyorova, F. Н. USING FOLK LITERATURE IN THE PRIMARY ENGLISH AS A FOREIGN LANGUAGE CLASSROOMS.

24. Ибраимов, Х. И. (2018). НЕЙРОПЕДАГОГИКА КАК НОВОЕ ПРИКЛАДНОЕ НАПРАВЛЕНИЕ В ПЕДАГОГИКЕ. In INTERNATIONAL SCIENTIFIC REVIEW OF THE PROBLEMS OF PHILISOPHY, PSYCHOLOGY AND PEDAGOGY (pp. 6-10).

25. Ibragimovich, I. H., & Ghazzali, I. Increasing the Classical Activity of Future Teachers as a Pedagogical and Psychological Problem. JournalNX, 98-102.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.