Научная статья на тему 'ОЛИЙ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА БОШҚАРИШ САМАРАДОРЛИГИНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ'

ОЛИЙ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА БОШҚАРИШ САМАРАДОРЛИГИНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
9
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
олий таълим / бошқарув / самара / жоҳон / ахборот.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Бобаназарова Жамила Холмуродовна, Салохитдинов Шерзод Фарход Ўғли

Жаҳонда глобаллашув даври ва тезкор ахборот алмашинуви жараёнларининг кучайиши мамлакатлар, компаниялар ва корпорациялар ўртасидаги кескин рақобат муҳити шароитида юқори малакали кадрларнинг фавқулодда шу ҳолатларга тайёр бўлишларини талаб қилмоқда. Зеро, БМТнинг 2030 йилгача Барқарор Ривожланиш Мақсадларида таъкидланганидек, олий таълим жаҳонда барқарор иқтисодий ўсишнинг етакчи омилига айланмоқда. Шу туфайли кейинги йилларда юқори малакали кадрлар тайёрлаш суръати жаҳонда сақланиб, 2030 йилга бориб, олий ўқув юртлари талабаларининг прогноз сони 414 миллион кишига етади ва у 2000 йилга нисбатан 4,2 баробарга кўпдир [1] .

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ОЛИЙ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА БОШҚАРИШ САМАРАДОРЛИГИНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ»

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-

PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun

ОЛИЙ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА БОШЦАРИШ САМАРАДОРЛИГИНИНГ УЗИГА

ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ 1 2

Бобаназарова Жамила Холмуродовна, Салохитдинов Шерзод Фарход ^ли

1ЖизПИ профессори,и.ф.д.

jamilabobanazarova@bk.ru.

99891 594 34 44 ЖизПИ тадкикотчии Sherzodsaiohiddinov@mail.ru. https://doi. org/10.5281/zenodo. 7993810

Аннотация. Жа$онда глобаллашув даври ва тезкор ахборот алмашинуви жараёнларининг кучайиши мамлакатлар, компаниялар ва корпорациялар уртасидаги кескин рацобат му$ити шароитида юцори малакали кадрларнинг фавцулодда шу $олатларга тайёр булишларини талаб цилмоцда. Зеро, БМТнинг 2030 йилгача Барцарор Ривожланиш Мацсадларида таъкидланганидек, олий таълим жа$онда барцарор ицтисодий усишнинг етакчи омилига айланмоцда. Шу туфайли кейинги йилларда юцори малакали кадрлар тайёрлаш суръати жа$онда сацланиб, 2030 йилга бориб, олий уцув юртлари талабаларининг прогноз сони 414 миллион кишига етади ва у 2000 йилга нисбатан 4,2 баробарга купдир [1].

Калит сузлар: олий таълим, бошцарув, самара, жо$он, ахборот.

Олий таълим тизимида юкори малакали ракобатбардош кадрларни тайёрлаш олий таълим тизимини самарали бошкаришнинг энг мух,им ва устувор вазифаларидан бири х,исобланади. Бу вазифанинг канчалик самарали бажарилиши мамлакатимизда амалга оширилаётган иктисодий-ижтимоий ислох,отлар борасидаги максадларга эришишни таъминлашда мух,им урин эгаллайди.Таълим сиёсатида мех,нат бозори алох,ида субъект сифатида унинг вужудга келиши, ходимлар ва мутахассисларнинг катта кисмида уз муахассислигини узгартириш ёки малаакасини ошириш э^тиёжлари юзага келиши узлуксиз таълим тизимига утиш учун реал шарт-шароит яратмокда.

Узбекистон Республикасининг иктисодий ривожланиши хизматлар сохдсининг кенгайиши ва ривожланиши билан богликдир. Буни умумий тарзда таълим хизматларининг мамлакат ялпи ички мах,сулот (ЯИМ) улушидаги узгаришларда х,ам куриш мумкин (1-жадвал).

1-жадвал

Узбекистон Республикасида ЯИМ ва таълим сох,асидаги хизматлар узгаришининг киёсий та^лили*

Йиллар Мамлакат ЯИМнинг Таълим Таълим

ЯИМ, усиш сохдсидаги сохдсидаги

млрд. сум. суръати, % хизматлар хизматларнинг

хджми, усиш суръати, %

млрд. сум.

2010 74 042,0 100,0 763,1 100,0

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QШSHNШG PSIXOLOGIK-

PEDAGOGIK JШATLAШ RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI _2023-yil 2-iyun_

2011 96 949,6 130,9 1027,4 134,6

2012 120 242,0 162,4 1385,3 181,5

2015 210 183,1 283,9 2681,4 351,3

2016 242 495,5 327,5 3263,0 427,6

2017 302 536,8 408,6 4402,0 576,8

2018 406 648,5 549,2 5416,5 709,8

2019 510 117,2 688,9 7164,9 938,9

2020 580 203,2 783,6 9073,0 1189,0

2021 635 785,1 845,4 9845,7 1264,6

*Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари асосида тузилган

1-жадвал тахлил натижалари буйича мамлакатимизда ЯИМ хажми 2010 йилда 74042,0 миллиард сумни, 2020 йилда эса 580 203,2 миллиард сумни, 2021 йилда 635 785,1 миллиард сумни ташкил килган., хусусан, ЯИМ хажми 2010-2021 йиллар давомида 8,5 мартага усган.

Шунингдек, 2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг Тараккиёт Стратегиясида 46-максад сифатидаолий таълим билан камров даражасини 50 фоизга етказиш ва таълим сифатини ошириш учун кадрлар буюртмачилари таклифлари асосида кабул параметрларини 2022 йилда ошириш, 2022 йилда ёшларни олий таълим билан камров даражасини 38 фоизга етказиш, тулов-контракт асосида укишга кабул килиш параметрларини олий таълим муассасалари томонидан мустакил белгилаш тартибини жорий этиш, 2026 йилда кабул курсаткичини камида 250 мингга етказиш белгиланган[2].

Таълим тизимида иктисодий муносабатларни такомиллаштиришнинг устувор йуналишларидан бири таълим муассасаларининг сифатини оширишдан иборат. Таълим сифати уни истеъмолчига курсатувчи таълим муассасалари фаолиятини самарали ташкил этишга богликдир. Айни пайтда таълим сифатини ошириш йули билан унинг ракобатбардошлиги таъминланади. Шу уринда таълим тизимининг ракобатбардошлиги бу таълимнинг талабларга жавоб бериш кобилияти ва уларнинг бозорда сотилишидир. Ушбу жараёнлар асосида маълум тавсифдаги эхтиёжларни кондириш имкониятларини берувчи хусусиятлар ётади.

Таълим тизимида иктисодий муносабатларни такомиллаштиришнинг устувор йуналишларидан бири таълим муассасаларининг сифатини оширишдан иборат. Таълим сифати уни истеъмолчига курсатувчи таълим муассасалари фаолиятини самарали ташкил этишга богликдир. Айни пайтда таълим сифатини ошириш йули билан унинг ракобатбардошлиги таъминланади.

Бизнингфикримизча, олий таълим тизимини бошкариш самарадорлигини оширишнинг узига хос хусусиятлари куйидаги боскичларда белгиланган вазифаларга алохида эътибор каратиш лозим:

1-боскич. Олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясида белгиланган стратегик максад ва вазифалардан келиб чиккан холда ОТМ миссияси ва узок муддатли максадларни белгилаб олиш. Бунда, мехнат бозори талаблари доирасида юкори малакали кадрларни тайёрлаш сифатини ошириш, илмий тадкикотларнинг истикболли йуналишларини аниклаш ва илмий натижаларни тижоратлаштириш механизмларини ишлаб чикишга эътибор каратилиши лозим.

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-

PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun

2-боскич. Белгиланган миссия ва узок муддатли максадларни амалга ошириш имкониятини яратувчи фаолиятни ташкил этиш моделини танлаш. Бу борада, ОТМнинг тарихий анъаналари, унинг ихтиёридаги моддий ва номоддий ресурсларни объектив бахоланиши мухим ахамият касб этади.

3-боскич. Белгиланган миссия ва узок муддатли максадларни кушимча молиявий куйилмалар, ташкилий узгаришларни талаб этмаган холда амалга оширишимкониятини берувчи бошкарув тузилмаси ташкил килинади.

4-боскич. ОТМ бошкарув тизимининг самарали фаолиятини ташкил этиш учун горизонтал, вертикал хамда тескари алока механизмларини тартибга солувчи меъёрий-хукукий хужжатлар мажмуаси ишлаб чикилади.

REFERENCES

1. www.unesco.org.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январь, ПФ-60-сон 2022 — 2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тугрисида Фармони. ^онунчилик маълумотлари миллий базаси, 29.01.2022 й., 06/22/60/0082-сон).

3. Салохитдинов, Ш. (2023). МАМЛАКАТИМИЗДА ХИЗМАТЛАР СОХДСИНИНГ РИВ ОЖЛАНИШИ ВА ТАРКИБИЙ УЗГАРИШЛАРИ ТАХДИЛИ. Центральноазиатский журнал образования и инноваций, 2(2), 93-97.

4. Ibragimov, X., and Abdullayeva Sh. "Pedagogika nazariyasi (darslik)." T.: Fan va texnologiya 288 (2008).

5. Ибраимов Х. И. Креативность как одна из характеристик личности будущего педагога //Наука, образование и культура. - 2018. - №. 3 (27). - С. 44-46.

6. Ibragimovich X. I. O 'ZBEKISTON OLIY TA'LIM TIZIMIDA KREDIT-MODUL TEXNOLOGIYALARINI QO 'LLASHNING O 'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI //INTEGRATION OF SCIENCE, EDUCATION AND PRACTICE. SCIENTIFIC-METHODICAL JOURNAL. - 2021. - С. 209-214.

7. Ibragimovich, Ibraimov Kholboy. "Theoretical and methodological basis of quality control and evaluation of education in higher education system." International journal of discourse on innovation, integration and education 1 (2020): 6-15.

8. Maxmutovna T. X. INFLUENCE OF MASS CULTURE ON THE FORMATION AND DEVELOPMENT OF THE SPIRITUAL AND MORAL IMAGE OF THE YOUNG GENERATION //European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol. - 2019. - Т. 7. - №. 12.

9. Mahmutovna T. X. Ways to Form Immunity of Protection from" Public Culture" in Adolescent Students //Kresna Social Science and Humanities Research. - 2022. - Т. 3. - С. 115-117.

10. Makhmutovna T. K., Ibragimovna T. I. Specific features of the pedagogical process focused on increasing the social activity of youth //Asian Journal of Multidimensional Research (AJMR). - 2020. - Т. 9. - №. 6. - С. 165-171.

11. Abdullaeva, B. S., Sobirova, M. A., Abduganiev, O. T., & Abdullaev, D. N. (2020). The specifics of modern legal education and upbringing of schoolchildrenin the countries of the

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-

PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun

post-soviet world. Journal of Advanced Research in Dynamical and Control Systems, 12(2), 2706-2714.

12. Oglu, Abduganiev Ozod Tursunboy. "Pedagogical Conditions And Mechanisms Of Development Of Social Active Civil Competence In Students." Turkish Journal of Computer and Mathematics Education 12, no. 7 (2021): 433-442.

13. Abduganiyev, O. T. (2022, December). FACTORS AFFECTING THE DEVELOPMENT OF SOCIALLY ACTIVE CITIZENSHIP COMPETENCE IN STUDENTS. In E Conference Zone (pp. 10-13).

14. Abduganiev O. Developing Student Civil Competency //Eastern European Scientific Journal. - 2019. - №. 1.

15. Махмудов А. Х., Джураев Р. Х., Ахунжонов А. Т. Дидактический потенциал шахматной игры //Наука и образование сегодня. - 2020. - №. 6-2 (53). - С. 70-71.

16. Махмудов А. Х. ИНТЕНСИФИКАЦИЯ ОБУЧЕНИЯ ПРЕДМЕТА «ШАХМАТЫ» ЧЕРЕЗ РЕШЕНИЯ ШАХМАТНЫХ ЗАДАЧ: 10.53885/ед. 2022.49. 38.098 Махмудов Абдулхалим Хамидович, д. 2 п. н, зам. директора Узбекского научно-исследовательского института педагогических наук им. Кары Ниязи, abdu-hm@ yandex. ru //Научно-практическая конференция. - 2022. - С. 766-768.

17. Джураев Р. Х., Махмудов А. Х., Фефелов В. С. Методология формирования учебно-творческого плана для компетентностной подготовки магистров //Педагогические науки. - 2012. - №. 1. - С. 84-90.

18. Махмудов А. Х., Абдурахмонов З. Б. Таълимда замонавий ракамли технологияларидан фойдаланишнинг ютуклари ва муаммолари //Academic research in educational sciences. - 2021. - Т. 2. - №. CSPI conference 3. - С. 97-99.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.