CC BY
0УДК 37.026.7:37.011.31-051:78
«ТОРЖОРГА» АБАЙ.НОТАЛЬЩ МЭТ1НД1 ТАЛДАУ
ЦОШЦАРОВА САЛТАНАТ ЭБ1ШЦЫЗЫ
Домбыра сыныбыныц ок;ытушысы Астана каласы эюмдшнщ Тэтпмбет атындагы «№1 енер мектебЬ» МК^К
Аннотация. Бул сабац эзгрлемесгнде ¥лы Абай мол музыкалыц мурасыныц -куй енертщ 6ipi «Торжорга» kyUIu оцушыларга орындауга баулу жоспары бершген. Сабацта Дамыта оцыту технологиясы пайдалынады.
В этой разработке урока показан план обучения одного из самого распространенного куя великого наследия Абая-«Торжорга».На уроке применяется технология развивающего обучения.
This lesson will be devoted to the training plan for one of the most common kuys of Abafs great heritage-Torzhorga.The lesson uses technology of developing.
Сабак жоспары
KYHi: 16.05.2020ж Уакыты: 14:00-14:30 Пэш: домбыра
Окушыньщ аты-жеш: Сады; Бiрханым Сыныбы: 1 сынып Жас ерекшелш: 9 жас
Сабактыц максаты:
Окушыны ^йдщ ноталы; мэтшмен ж^мыс жYргiзе бшуге баулу
а/ б1л1мд1л1г1: нота мэтшш талдау, ез орындауындагы шыгарманыц бейнелiк сипатын беруге умтылу, орындау техникасын кешендi дамыту. Абайдыц музыкалы; шыгармашылыгына шолу жасау.Музыкалы; терминология угымдарын калыптастыру.
б/тэрбиелш1г1: ¥лы Абай мол музыкалы; мурасын к¥рметтеуге,хабардар болуга,¥лтжандылы;ка, шыдамдылыкка, ецбеккорлыкка тэрбиелеу.
в/дамытушылык: музыканы эсершiл-бейнелi тYPде кабыдауы, танымды; iс-эрекетiн дамыту, есте сактау кабiлетiн дамыту. Сабактыц м1ндет1:
-Пэн бойынша ноталы; мэтшмен жумыс жасаудын бiлiм-бiлiк дагдыларын калыптастыру. -Окушыныц керкемдiк техникалы; шеберлiгiн бiр-бiрiмен белмей бiрге дамытып отыру.
Сабак тур1:аралас саба; Сабак тип1: практикалы; жеке саба;
Сабак формасы: кашыктыктан о;ыту /whatsApp, бейнематериал /
Окыту технологиясы : Дамыта о;ыту технологиясы , децсаулы; са;тау технологиясы.
Окыту эдктерГ орындау, еткендi еске тYсiру, ой ;озгау, мига шабуыл, талдау,БББ эдiсi.
Пэнаралык байланыс: музыка сауаты, музыка эдебиетi, ;аза; эдебиетi, Абайтану
Музыкалык терминология: елшем, ырга;, тональдiгi, лига, пицикатто
Сабакка кажетт1 куралдар мен кернек1л1ктер: Домбыра аспабы, аудио-видео
материал,о;улы;тар, тiрек сызбалар, сазгердщ фотобейнесi
Кут1лет1н нэтиже: Абай «Тор жорга» кYЙiн нота бойынша талдау.
Сабак барысы:
1.¥йымдастыру кезецк
а/сэлемдесу
б/аспаптьщ кулак -куйн тексеру, кулагын оц бурауга келтсру.
в/окушыныц курал-саймандарын сабакка дайындыгын тексеру, кещл-куйн бакылау. П.Сабактыц такырыбы, максат-м1ндеттер1мен таныстыру. Ш.^ол жург1зу жаттыFулары :
а/хроматикалы; жаттыгу б/этюд В.Глейхман
Ш.Отшгенген эн-куйлерге шолу жасау.
1. «Тепец кек» халы; кYЙi- еске тYсipy
2. «Тарту» С.Ыскак-кайталау
3. «Эй-эй бепем» хальщ эш- орындау
IY. Yй тапсырмасын тексеру: Абайдыц музыка шыгармашылыгы: Абай музыкалы; шыгармашылыгы жайлы окушымен сурак-жауап аркылы эцпмелесу.
1. «Жeлсiз тYндe жары; ай» Абай-орындау
2. «Ke3iMfflH карасы» Абай-орындау
3. «^арацгы тYндe тау калкып» Абай-орындау
Y.Сергiту сэт1.
Абайдыц нак;ыл сездерш еске Tycipy.
Y.Жаца сабак : Абай Кунанбаев «Тор жорFа». Ноталык мэтшмен жумыс.
1Дыскаша «Торжорга» ^йнщ шыгу тарихы жайлы эцпмелесу.
ТоржорFа. Fайса Сармурзиннщ /1904 ж. Туган/ орындауынан 1983 жылы Уэли Бекенов нотага тYсiрген.АлFаш рет жариялануы. Fайса Сармурзиннщ естелiгi бойынша ^й тарихы мынадай^айсаныц Абай ауылында т¥рFан Оспан деген жылкышы кYЙеу баласы акын ел-журтты аралаFанда аткосшы болып бiрге жYредi екен. Оспан домбыраны жаксы тарткан жэне Абайдьщ эндерi мен кYЙлерiн акынныц ез орындауында тыцдай жYрiп, оныц "ТоржорFа" кYiн есiнде тутып калса керек. Ал, ^йдщ шыFуына мына бiр окиFа себеп болады.
Абай талантты бас идiрген Дэке деген дэулетп бiр адам акынды к¥рметтеп ат сыйлайды. ЖорFаньщ кез тартар сулулы^ы мен эсем жYрiсiне CYЙсiнген Абай бiрден-ак OFан "ТоржорFа" деп ат кояды. Осы бiр шаFын эпизод М.Эуезовтщ "Абай жолы" романында суреттелген / М.О.Эуезовтщ шыFармалар жинаFын карацыз,7 том,185- бет/. 1924 жылы Оспан YЙiнде конакта отырFанда Yйренiп алFан бул кYЙдi FайсаFац /Сармурзин/ содан берi жадында сактап келiп, бYгiнгi урпакка жеткiзiп отыр.
116
► Абай ^йлершщ ерекшелштерь
Абай эн-^йлершщ eзгешелiгi - мелодиялык, ырга^тык жак;тарындагы жацалыктарында, идеялык мазмуныныц ашыктыгында. Бул eзгешелiк алгашкы кезде тыцдагандардыц бэрше бiрдей туашкп бола коймады, болмакшы да емес едi. Мэдениеттщ дамуына кедергi болатын феодалдык жагдайда кейбiреулер Yшiн ол эндердщ жаца тiлдерi казактыц халыктык эн дэстYрiнен шыгып кеткендiк болып KepiHyi де мумкш едi. Бiрак жаца, прогресшiл мэдениет кYрескерi болган Абай ез бетшен кайткан жок. Сeйтiп, Абай эндерi алгашкыда оныц ез айналасына - ауыл-аймагына, кейiн жалпы казак арасына тарай бастады. Абай эн-кYЙлерi хальщтык негiзден нэр алгандыктан, халык эндерiмен тамырласып жаткандыктан, нотаныц жок кезшде-ак, ауыздан ауызга кеше отырып, калыц букараныц игiлiгiне айналды. Буган бурын-соцды халыктыц музыкалык салтында болмаган жаца етюр тiлмен елец тексiне курылуы да себеп болды.
► З.^йдщ eлшемiн, ритмдiк топтарын,кагыстарды нотадан карап, ауызша талдап аламыз.
► 4.Бас буынды нотаны тiкелей оку аркылы баяу екпiнмен тартып шыгу.
► 5.2^i рет нотаны тiкелей оку аркылы муFалiммен токтамай баяу екпщде косылып орындау.
► б.Орта буында нотаны тшелей оку аркылы баяу ектнмен тартып шыFy
► 7. 2^i рет нотаны тiкелей оку аркылы муFалiммен токтамай баяу екпiцде косылып орындау.
► Б.Сагасыньщ орта буынмен уксас жерлерiн нотадан тауып,керсетш белгiлеу. Окушыныц токтамай, екпiндi жэй, саусак реттiлiгiн дурыс жYргiзе отырып орындалуына багыт беру.
YI-Жаца сабакты бек1ту: Ноталык мэтiндi нотага карап талдау.
-Kазiр бiздщ сыныбымыздыц окушысы Жапаров Жакыптыц орындауында осы кYЙдi тывдап керешк./Аудиобейне материалдар/-тьщдау.
Бекггу сурактары:
- куй не туралы?
- пицикатто деген1м1з не? -куйдщ елшем1 кандай? -^fb^i кандай?
-кандай нота узактыктары кездесед1? -лига дегешм1з не?
УП.К^орытынды. БББ кестеа бойынша.
YIILY^e тапсырма беру. БаFалау.
МуFалiм:-НазарларьщызFа рахмет! Сау саламат болыцыздар!
ПАЙДАЛАНГАН ЭДЕБИЕТТЕР:
1. «Домбыра Yйрену мектебЬ» А.Жайымов,Б.Ыск;ак;ов, С.БYркiтов, « Абай ^унанбаевтыц музыкалык творчествосы. Музыкальное творчество Абая Кунанбаева: этнографияльщ жинак.Этнографический сборник-Алматы. Еалым.1995-60с.,Ерзакович Б.Г. Музыкальное наследие казахского народа /Ерзакович Б.Г.-Алма-Ата, Наука, 1979-184с/, Audiokitaptap мобильдi косымша
2. БАК материалдары
