БИОЛОГИЯ САБАҒЫНДА ЖОБАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

ЭОЖ: 372.857

БИОЛОГИЯ САБАГЫНДА ЖОБАЛЬЩ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ЦОЛДАНУДЬЩ

ТИ1МД1Л1Г1

САИМОВА РИТА УРГЕНЧБАЕВНА

PhD, ага окытушы, Абай атындагы ^азак улттьщ педагогикалык университетi, Алматы,

^азакстан

КАУЫНБАЕВА ЭЛЬМИРА

Биология магистрi, ага окытушы, Абай атындагы ^азак улттьщ педагогикалык университетi, Алматы, ^азакстан

СЕКСЕНОВА ДАНА УЗАКОВНА

Биология магистр^ ага окытушы, Абай атындагы ^азак улттьщ педагогикалык университетi, Алматы, ^азакстан

ДЖУНУСОВА РАУШАН ЖЕКСЕНБАЕВНА

Педагогика магистрi, ага окытушы, Абай атындагы ^азак улттьщ педагогикалык университетi, Алматы, ^азакстан

АМАНБЕКОВА ДИНАРА МЭЛСОВНА

Биология магистр^ ага окытушы, Абай атындагы ^азак улттьщ педагогикалык университетi, Алматы, ^азакстан

Аннотация. В статье отражены вопросы применения и использования проектного метода обучения на уроках биологии, развиваются взаимосвязь и взаимодействие методов обучения в отношении развития и формирования критического мышления и ключевых компетенций учащихся. Проектный метод, с одной стороны, предполагает решение определенных задач, позволяет использовать различные методы и средства обучения. С другой стороны, он сочетает в себе знания и навыки в области науки, технологий и творчества. Умение использовать проектный метод является показателем высокой квалификации преподавателя, прогрессивной методологии его обучения и развития.

Ключевые слова: технология проектирования, методика преподавании биологии, методический подход, исследовательское, творческое.

Жаца бшм парадигмасы балага оку кызметшщ субъекта ретшде карап, шыгармашыльщ кызыгушыльщтары непзшде бшмге кундылык багдарын калыптастыра отырып, танымдык жэне рухани кажеттiлiктерiн канагаттандыруды жэне жан-жакты дамыган, шыгармашыл жеке туманы калыптастыруды кeздейдi. ^азiрri кезде окытудыц казiргi замангы жобалык технологияларын пайдалана алу эрбiр муFалiмнщ бшктшпн аныктайды. Биология пэнiн окытуда жобалау технологиясыныц эдiстерiн колдану жалпы сынып окушыларыныц зерттеушiлiк элеуетiн арттыратынын, эрi жеке жэне топтык жобаларды орындаудыц тиiмдiлiгiн кeрсетедi.

Кeбiнесе жобалык ic - эрекет - бул бшм алушыныц бiр-бiрiмен жэне муFалiммен езара эрекеттеcуi, яFни пэнаралык байланыстарды жузеге аcыруFа, бiлiм мен даFдыларды алуFа баFытталFан ужымдык кызмет тYрi. Жобалык кызметп ужымдык талкылау процеciнде, мэcелелердi белгiлеу, мiндеттердi, максаттарды, эдicтердi тацдау, дайын eнiмдi усыну эдici, жобаныц эр катысушысыныц жалпы мэcеленi шешудеп жеке рeлi кeрcетiледi. Осындай кызмет жобаFа катысушылардыц эркайсысына ужымдаFы мацыздылы^ын cезiнуге мYмкiндiк бередi, баска катысушылардыц ортак icке коскан Yлеciн баFалауFа Yйретедi. Мектепте ic -эрекетп уйымдастыру кезiнде окушыныц жеке ерекшелштерш ескеру кажет. МуFалiм

жумысты оньщ эр кезещнде дурыс уйымдастыра бiлуi керек, окушылардыц кызыгушылыгы мен уэжiн колдай отырып, кызметтi кедергiсiз бакылап, дурыс багытка багыттай бiлуi керек.

Жоба эдiсi элемдiк педагогикада тYбегейлi жаца эдiс емес. Жоба эдiсi Америка ^урама Штаттарында еткен гасырдыц басында пайда болды. Оныц негiзiн калаушылар алгашында проблемалар эдiсi деп атаган жэне эдiстi гуманистiк багыт идеяларымен байланыста, философия мен бiлiм беруде карастырган американдык философ жэне агартушы Дж.Дьюи жэне оныц шэкiртi В.Х. Килпатрик болды. Дж.Дьюи окушылардыц максатты кызметi аркылы оныц бiлiмге деген жеке кызыгушылыгына сэйкес белсендi непзде окытуды куруды усынды. Осы жерде бшм алушыларга жеке кызыгушылыгын арттыратын, ете мацызды, емiрде пайдалы жэне кажет бiлiмдi алудыц жолын керсету керек едь Бул Yшiн накты емiрден алынган, окушы Yшiн таныс жэне мацызды мэселенi шешуде ол алган бiлiмiн пайдаланатындай, жаца бшм алатындай децгейде болуы кажет. МуFалiм жаца акпарат кездерiн усынады немесе окушыныц ой-пiкiрiн ездiгiнен iзденуi Yшiн дурыс баFытка баFыттай алады. Бiрак нэтижесiнде бiлiм алушы эртYрлi салалардаFы кажеттi бiлiмдi колдана отырып, мэселеш ез бетiнше шешiп, накты нэтижеге кол жеткiзуi керек. Осылайша, бYкiл мэселе жобалык кызметтiц аясында орын алады [1].

1965 жылдан бастап жобалау эдiсi халыкаралык децгейде колданылды. Бул эдiске оралудыц себебiн Fалымдардар «мэселеш оныц дамуында карастыруFа мYмкiндiк беретшдшмен» байланыстырады, яFни, бiлiм алушылар белгiлi бiр мэселенi шешуге тырысу барысында теорияны бiрнеше рет карайды. Нэтижесiнде олар ез жумыстарын калай орындайтындарын баFалай алады жэне ез колдарымен не iстейтiндерi оларFа канаFат пен сенiмдiлiк экеледi. Галымдар жобалау технологиясыныц осы артыкшылыктарына кеп кещл белдi. Жобалау эдiсiнiц негiзiнде бшм алушылардыц танымдык даFдыларын, ез бшмш дербес куру даFдыларын, акпараттык кещспкте баFдарлануын, сыни ойлауын дамыту жатыр. Бул эдiс аркылы олар жеке, жуптык немесе топтык жумыстарды жYргiзедi жэне оны белгiлi бiр уакыт аралыFында орындап, тэуелсiз кызмет аткарады. Бул тэсiл бiрлескен окыту тэсшне сэйкес келедi. Жобалык эдiс, бiр жаFынан, белгiлi бiр мэселелердi шешудi камтиды, окытудыц эртYрлi эдiстерi мен куралдарын колдануFа мYмкiндiк бередi. Екiншi жаFынан, ол Fылым, технология жэне шы^армашылык салалардаFы бiлiм мен даFдыларды бiрiктiредi. Жобалык эдiстi колдана бшу окытушыныц жоFары бiлiктiлiгiнiц, оныц окыту мен дамытудыц прогрессивтi эдiснамасыныц керсеткiшi болып табылады. Бул технологиялар XXI Fасырдыц технологияларына жатады, олар ец алдымен постиндустриалды коFамныц адам емiрiнiц тез езгеретiн жаFдайларына бейiмделу кабшетш камтамасыз етедi [2].

Биология пэнш окытуда жобалау технологиясыныц эдiстерiн колдану жалпы сынып окушыларыныц зерттеушiлiк элеуетш арттыратынын эрi жеке жэне топтык жобаларды орындаудыц тиiмдiлiгi аныкталды.

Максаты окушылардыц ынтасы мен бiлiм децгешн арттыруFа ыкпал ететiн биология сабактарында жобалык окыту технологияларын колданудыц тшмдшгш зерттеу, оны теориялык турFыдан талдап, оку YPДiсiнде колдану. Биологияны окытуда колданылатын жобалау эдiстерiн теориялык турFыда талдап, колданып, тэж1рибе жумысы нэтижесш алуды Yйренедi.

Нэтижесiнде: Биологияны окытуда жобалау технологиясын колдану аясы кецейедц окушылардыц зерттеушiлiк, iзденушiлiк, жан-жактылык кабiлеттерi калыптасады; педагог аркылы окушыFа, окушыдан бiр-бiрiне езара ынтымактастык карым-катынасы дамиды.

^азiрri тацдаFы бiлiм беру саласы жобалаудыц максатка баFыттылыFы мен нэтижелш бойынша Yш негiзгi тYрi белсендi дамуда:

1. Элеуметтiк ортаны езгертуге немесе педагогикалык куралдарды колдана отырып элеуметпк мэселелердi шешуге баFытталFан злеуметтт-педагогикалыц жобалау;

2. Бшм беру процес аясында туетааралык катынастарды калпына кел^руге баFытталFан психо - педагогикалыц жобалау;

3. Бшм беру жYЙесiн инновациялык езгертуге жэне бшм сапасын кдлыптастыруга багытталган бшм беру жобалары [3].

^a3ipri кезде элеуметтт-педагогикалыц жобалардыц непзп кызметi адамньщ элеуметтенуiне, калыптасуына жэне дамуына эсер ететш сырткы факторлар мен жагдайларды аныктау жэне езгерту негiзiнде коршаган ортаны тYзету болып табылады [4].

Бшм беру жобалары шецбершде 6ykw ел бойынша жэне жекелеген ещрлерде бiлiм берудi дамыту жобалары эзiрленуде. Бiлiм берудi баскаруды реформалау жэне оку орындарын кадагалауды жYзеге асыратын органдарды куру женiндегi жобалар эзiрленуде.

Психо - педагогикалыц жобалау педагогикалык процесп тиiмдi окыту мен тэрбиелеудщ алгышарты, педагогикалык технологиялар, бiлiм алушылар мен окытушылардыц езара эрекеттесу тэсш, жеке тулганы калыптастыру эдiсi ретшде карастырады.

Жобалар келем^ езгеру аукымы, камту аймагы, сапа талаптары жэне олардыц орындалуын камтамасыз ету эдiстерi, жобалар жиынтыгы, катысушылар саны, максат сипаты, инвестициялык кызмет объектiсi жэне жобаныц пайда болуыныц негiзгi себептерi бойынша ерекшеленедь

Жобалар алуан тYрлi болады:

- экономика жэне элеуметтiк багдар салалары (енеркэсiп, курылыс, келiк, денсаулык сактау, туризм жэне т.б.);

- юке асыру шарттары, кaжеттi инвестициялар келемi (кыска мерзiмдi, орта мерзiмдi жэне узак мерзiмдi);

- инновациялык процесс кезецдерiнiц камтылу дэрежесi (барлык эсерлердегi инновациялык жобалар, инновацияларды жэне оныц мaркетингiн дамыту, инновациялык процестщ бiрнеше кезецiн камтитын толык емес инновациялык жобалар).

Келес кестеде жобалардыц тYрлерi керсетiлген (Кесте 1) [5].

Кесте 1: БШм беру жобаларынын тYрлерi

Жобалардыц тYрлерi Окушы эрекетi

Зерттеу жобалары Бiлiм алушылар сынамалар жYргiзедi, кез келген саланы зерттейд^ содан кейiн алган нэтижелерiн кабырга гaзеттерi, буклеттер, компьютерлiк презентациялар тYрiнде жасап, усынады. Мундай зерттеу жобалары балалардыц кэсiби езiн-езi аныктауына оц эсер етед^ сонымен катар болашак студенттерге курстык жэне дипломдык жумыстарына негiз бола алады.

Ойын жобалары Олар ойындар мен койылымдар тYрiнде усынылган, онда кез-келген кешпкердщ релiн ойнай отырып, окушылар зерттелетш мэселелердi шешудi усынады.

Акпараттык жобалар Бiлiм алушылар эртYрлi такырып бойынша акпаратты жинактайды жэне талдайды, оны журналдар мен газеттер тYрiнде усынады.

Шыгармашылык жобалар Окушыныц шыгармашылык ойлауына негiзделедi. Жоба сыныптан тыс жумыстар, экологиялык акциялар, бейнесуреттер жэне баскаша, ерекше тYPде жYзеге асырылуы мYмкiн. Окушыныц киялына шек койылмайды.

Жобаныц курамы, курылымы жэне келемi бойынша да ерекшеленедi (Кесте 2).

Кесте 2: Пэндж аймп^ы бойынша жобалардын бел1ну1

Пэндiк аймагы бойынша Аныктамасы

Моножобалар Накты максатка, каржыландыруга, ресурстарга, уакыт пен сапага арналган накты белгшенген шецберлерi бар жэне бiрыцFaй топ

куруды кездейтш эртYрлi жеке жобалар (инвестициялык, инновациялык жэне баска да жобалар)

Мультижоба Ол бiрнeшe моножобалардан турады жэне бiрнeшe жобаны баскаруды пайдалануды талап eтeтiн кeшeндi жоба болып табылады (жумыс icтeп турган кэciпорындарды реформалау жэне жацаларын куру, бiрнeшe жобаны баскарудыц iшкi жYЙeлeрiн эзiрлeу жэне eнгiзу)

Мегажоба Эцiрдi, енеркэсшт жэне баска да курылымдарды дамытудыц накты багдарламалары, оган кеп дeцгeйлi жобалык болжамдар кeшeнi ("Маршал жоспары", жалпыеуропалык нарыкты куру, ОцтYCтiк Кореяны дамыту жэне т. б.) юредь

Американдык тэжiрибеде жобалардьщ аукымы бойынша белшуг

1. Шагын жобалар - 10-нан 15 миллион долларга дешнп инвестициялар келемшдеп шагын мэселелерд1 шешу Yшiн колданылады. Мысалдар: тэж1рибелш-енеркэсштш кондыргылар, шагын енеркэсштш кэсiпорындар, жумыс icTen турган ендiрiстердi жацгырту.

2. Мегажобалар - бул кептеген езара байланысты жобаларды камтитын, орта; максатпен бiрiктiрiлгeн, ресурстар мен оларды орындауга уакыт белeтiн накты багдарламалар. Айырыкша eрeкшeлiктeрi: инвестициялар - 1 миллиард доллар немесе одан да кеп, каржыландырудыц дэcтYрлi емес нысандары (акционерлердщ бiрлecтiгi) - эдетте компаниялардыц консорциумы, ецбек сыйымдылыгы 2 миллион адам [6].

Бшм бейгнг бойынша: моножобалар - бiр оку пэш бойынша; пэнаралыц - 2-3 оку пэш бойынша, пэннен тыс жоба (метапэндгк) - пэннен тыс бшм салаларыныц тYЙicкeн жершде орындалатын жоба, мектеп пэндергнен тыс - косымша рeтiндe колданылады, зерттеу сипатына ие. Бул типология В.В.Гузеев, Е.С.Полат, Д.Чечельдщ ецбектершде дамиды.

Уйлестгру сипаты бойынша ашыц немесе айцын Yйлестiрумен: мундай жобаларда Yйлecтiрушi жобага ез функциясында катысады, катысушылардыц жумысын багыттайды, кажет болган жагдайда жобаныц жекелеген кезецдерш, оныц жеке катысушыларыныц кызмeтiн уйымдастырады; жасырын Yйлестiрумен: мундай жобаларда Yйлecтiрушi езiн жeлiлeрдe де, ез функциясындагы катысушылар топтарыныц кызметшде де таба алмайды, ол жобаныц толык катысушысы рeтiндe эрекет етедь

Мектетшшк (жерг1л1кт1), мектепаралыц немесе ещрлт мектептер арасындагы царым-цатынас децгейг бойынша: бул жобалар пэнаралык не пэн бойынша мектеп сабагы шeцбeрiндe немесе бiр eлдeгi мектептерде, сыныптар арасында еткiзiлeдi; халыцаралыц: жобага катысушылар, эртYрлi eлдeрдiц екiлдeрi болып табылады.

Мерз1м1 бойынша жобалар:

1. 3 жылга дешнп цысца мерзгмдг;

2. Орта мерзгмдг - 3 жылдан 5 жылга дешн;

3. ¥зац мерзгмдг перспективада 5 жылдан астам.

катысушылар саны бойынша:

1. Жеке жоба - бул эр окушы ез бетшше орындайтын жоба.

2. Топтыц жоба - бул шагын топтыц бiрлecкeн жобасы. Мундай жобада мiндeттeрдi накты белу кажет.

3. ¥жымдыц жоба - 6y^ топ катысатын Yлкeн келeмдeгi жалпы жоба. Бул жагдайда ол бiрнeшe кiшi топтарга белiнeдi, олардыц эркайсысы жалпы жоспардыц бeлгiлi бiр белш Yшiн езiнiц шагын жобасын жасайды [7].

1. Жобалау жумысын уйымдастыру. Эзiнiц мэнi бойынша жобалау - бул танымдык ic-эрeкeттiц тэуeлciз тYрi. Бул ic-эрeкeт мэдениетте шындыкты езгeртудi жоспарлау мен жYзeгe асырудыц непзп эдici рeтiндe карастырылады. Жобалау кызмет кeлeci кeзeцдeрдi камтиды:

- жобалык ойлауды дамыту (жагдайды талдау, проблемаларды талдау, максат кою, жоспарлау);

- жобалык ойлауды юке асыру (жоспарлаетан iс-эрекеттердi орындау);

- жоба нэтижелерiн бaFaлaу (шындыктыц жаца / езгертiлген жaFдaйы).

Мектептегi жобалык кызмет барлык кезецдердi камтиды. Негiзгi бiлiм беру уйымдарында (5-9 сыныптар) жобалар кебiнесе шыгармашылык сипатта болады. Осы кезецдегi жобалар эдiсi окушылaрFa ез бетшше тэж1рибе жинaуFa мYмкiндiк бередi жэне бул тэжiрибе баланыц жеке тулFa ретшдеп козFaушы кYшiне айналады. Баланыц тулFa ретiнде калыптасуы зияткерлiк жэне элеуметпк даму бaFытымен байланысты. ЖоFaры бшм децгешндеп (10-11 сыныптар) жобалардыц ерекшелш олардыц зерттеушiлiк жэне колданбалы сипаты болып табылады. ЖоFaры сынып окушылары пэнаралык жобаларды, элеуметтiк бaFыттaFы жобаларды тацдайды. Жоба - бул инновациялык кызмет, ейткеш ол шындыктыц езгеруш бiлдiредi, ол бiрiктiруге, игеруге жэне жетiлдiруге болатын тиiстi технология непзшде жасалады. Бiлiм беру жYЙелерiн инновациялык кайта куру максатты жобалау аркылы жYзеге асырылады. Бул жаца кызметтщ езiндiк орындалу aлгоритмi жэне технологиялык ерекшелiгi болFaндыктaн, оны уйымдастыру белгш бiр тэртiппен ережелердi катац сактау керек. Жобалау технологиясы темендегi кестеде керсетшген кадамдар мен эрекеттердi камтиды (Кесте 3) [8].

Кесте 3: Жобалаудын кезендерi

Жобалаудыц кезецдерi Аткарылатын жумыстар

Бастапкы кезец Жобалау объектiсiнiц aFымдaFы жaFдaйын талдау, диагностикалау, бaFaлaу: карама - кайшылыктар мен кемшiлiктердi аныктау; осы бaFыттaFы Fылыми - зерттеу жумыстарын талдау; проблеманы теориялык негiздеу; жоба ресурстарын аныктау. Бул кезецнiц нэтижес жобалаудыц кaжеттiлiгiн аныктау, акпараттык жэне материалдык ресурстарды усыну, тиiстi жaFдaйлaр жасау болып табылады.

Негiзгi кезец Жобалау максатын айкындау; максатка кол жеткiзу жолдарын камтамасыз ету; жобаныц шекарасын белгшеу; жобалау идеясын тужырымдау; кешендi бaFдaрлaмa, жоба жоспарын эзiрлеу; бакылау тYрлерiн айкындау. Екiншi кезецнiц нэтижесi объектшщ кужаттык жобасын эзiрлеу болып табылады: тужырымдама, модель, бaFдaрлaмa, жоспар.

ЖYзеге асыру кезецi Жобаны iске асыру тэсiлдерi, оны байкаудан еткiзу жYзеге асырылады. Нэтижесi - бул жYЙенiц жаца сaпaFa кешкенш ескеру.

^орытынды кезец Тэуелсiз сарапшылардыц жобаны бaFaлaуы жэне жоба тиiмдiлiгiнiц эксперименттiк мониторингш бaFaлaудыц сапалы нэтижелерi. Бул кезецде рефлексия жYргiзу, корытындылау, тYзетулер енпзу жYзеге асады. Осы кезецнiц нэтижесшде жобaFa кaжеттi езгерiстер енгiзiлетiн болады.

Жобалау технологиясы желшк уйымдастыруды кажет етедi. Эйткенi, педагогикалык максаттарды кою, уэж жэне кундылык жагдайларында калыптаскан тужырымдамаларды езгерту катысушылардыц ic-кимыл дагдыларын езгертуден басталады. Ол Yшiн тиiмдi эрекеттерге жетелейтiн колайлы жагдай жасау, барлык тэуелсiз жэне ужымдык ic-эрекеттерде ужымныц дамуы мен езiн-езi дамытуындагы ортак мYДделердi аныктау кажет болды [9].

Жобаныц етк1зшу кезецдерк

1. Белгiлi бiр мэcеленi усыну: ауызша, бейнекатар аркылы, мультимедиялык куралдардыц кемегiмен;

2. Мига шабуыл;

3. Талкылау;

4. Гипотезаларды усыну;

5. Жоба тYрiн аныктау;

6. Шагын ынтымактастык топтарын уйымдастыру жэне релдeрдi белу;

7. Зерттеу стратегиясын, акпарат кездeрiн, нэтижeлeрдi рэамдеу эдicтeрiн топтык талкылау;

8. Эзiндiк зерттеу, окушылар жумысын ез мiндeттeрiнe сэйкес iздeу жумыстары;

9. Дeрeктeрдi аралык талкылау, жинау жэне ецдеу (сыныпта, гылыми когамдастыкта, шыгармашылык семинарларда, медиатекаларда);

10. Жобаныц нэтижелерш рэciмдeу;

11. Жумысты коргау, карсыласу жэне талкылау;

12. Алынган нэтижелерден туындайтын жаца мэceлeлeрдi таныстыру, болжау;

13. 0зiн-езi багалау, сырткы багалау [10].

Жоба жогарыдан темен иерархиялык баскару жYЙeciнeн герi командадагы эр адамныц релi мен жауапкeршiлiгiн арттыруды кездeгeндiктeн, жобалык командалар непзшде езара жeлiлiк байланыстарды колдайтын шагын топтар курылды. Осыган байланысты алдыцгы курылымды баскарудыц непзп куралы - катац бакылаудыц орнына окытушылар курамыныц дербес пэнi, койылган мiндeттeрдi орындау Yшiн ынталандырушы - стимулдык орта курылды. Бакылау мен баскарудыц катац эрeкeттeрi нэтижeлeрдi CYЙeмeлдeу, бiрлeciп icкe асыру жэне езш - езi багалау эрeкeттeрiмeн алмастырылады.

Жобалау технологиясы уйымдастырушылык эрeкeттiц жаца тYрiн жэне оныц eрeкшeлiктeрiн калыптастырады:

- жаца кажeттiлiктeрдi канагаттандырады;

-мэceлeлeрдi шешу эдicтeрi дэcтYрлi эдicтeрдeн айтарлыктай айырмашылыктарга ие болады;

- дамытушылыкка багытталады.

Инновациялык езгeрicтeр жагдайында бiлiм беру мекемесшде жобаны жYзeгe асыру технологиясына кeлeci талаптар койылады:

1. Жобаныц икемдшп;

2. КYтiлeтiн нэтиже инновациялык езгерютерге алып кeлeдi;

3.Эзгeрicтeрдiц тшмдшп мен оларды жYзeгe асыру шыгындарын аныктацыз;

4. Жоба кeзiндe мYмкiн болатын колайсыздыктарды карастырыцыз;

5. Жоба процесшде командадагы курылымдык езгeрicтeрдi карастырыцыз.

Жоба эдiciнiц бiркатар артыкшылыктары бар:

- бул теория мен практика арасындагы акылга конымды тепе - тецдшт сактай отырып, бiлiм беру ic - шараларын уйымдастыруга мYмкiндiк бeрeдi;

- бiлiм беру Yдeрiciнe табысты интеграциялануда мацызды;

- оку YPДiciнe оцай eнeдi. Бул эдю кез келген багдарламада, кез келген оку пэншщ бiлiм беру стандартында койылган максаттарга кол жeткiзугe мYмкiндiк бeрeдi, сонымен катар кYндeлiктi бшмнщ, педагогикалык психологияныц, жеке эдicтeрдiц жетютштерш сактайды;

- бул эдic гуманиспк болып табылады, оку материалын табысты игeрудi гана емес, сонымен катар балалардыц зияткeрлiк жэне адамгeршiлiк тургыдан дамуын, олардыц тэуeлciздiгiн, муFалiмгe жэне бiр - бiрiнe деген iзгi ниeтiн камтамасыз eтeдi;

- жобалар балаларды бiрiктiрeдi, карым - катынас даFдыларын дамытады, баcкаларFа кемектесуге ниет бiлдiрeдi, топта жумыс icтeй алады жэне бiрлecкeн жумыс Yшiн жауапты болады;

- окушыныц бiлiм келeмiн пассивт жинактау процeciнeн оны эр тYрлi тэciлдeрмeн игеруге мYмкiндiк бeрeдi [11].

Бшм алушылардыц жобалау кызмeтiн уйымдаcтырудаFы окытушыныц функциялары:

- окушыларды ic - шараларды жоcпарлауFа ынталандыру;

- мiндeттeрдi аныктауFа жэне ыктимал шeшiмдeрдi табуFа кемектесу;

- акпарат кездерш усыну;

- балалардыц ю - эрекет Yшiн жaFдaй жасау;

- кажет болFaн жaFдaйдa окушылaрFa кецес беру;

- презентацияны уйымдaстыруFa колFaбыс ету.

Бiлiм алушылардыц жобалык кызметiн уйымдастыру Yшiн кажетп жaFдaйлaрды усыну:

- материалдык - техникалык жэне эдiстемелiк жабдыктау;

-уйымдастырушылык колдау (жеке кецес беру жэне сабак кестесi, кiтaпхaнaдa жумыс ютеу, Faлaмтордaн акпарат iздеу);

-акпараттык колдау (ютаптар коры мен тiзiмдердi тYгендеу, Faлaмтор, аудио жэне видео жабдыктар жэне т.б.) жэне компьютерлiк ресурстар (бaFдaрлaмaлык жасактамасы жэне баска жабдыктары бар компьютерлер) [13].

Окушылардыц зерттеушiлiк жумыстарын уйымдастыру - кaзiргi бiлiм беру бaFдaрлaмaсыныц негiзгi мшдеп. Жобалау технологиясын биологияны окытуда жэне окушыларды биология пэнiне кызыктыруда колдану тиiмдi.

Жобалык технологияларды пайдалану бшм беру стандарттарыныц кaзiргi зaмaнFы талаптарына жауап берiп кана коймай, сонымен катар окушылардыц базалык бiлiм мен непзп кузыреттердi мецгеруiмен катар ест келе жаткан туетаныц жан - жакты дамуына мYмкiндiк бередi.

1. Современные образовательные технологии в учебном процессе вуза: Методическое пособие/ авт.-сост. Н.Э.Касаткина, Т.К.Градусова, Т.А.Жукова, Е.А.Кагакина, О.М.Колупаева, Г.Г.Солодова, И.В.Тимонина; отв.ред. Н.Э.Касаткина. - Кемерово: ГОУ «КРИРПО», 2013.-237с.

2. Лобок А.М., Никонова Л.М., Ярославцева Е.А., Бордюгова О.А. Формирование гражданского самосознания и духовно-нравственных качеств личности обучающихся в условиях ученического самоуправления (Проект «Шаг навстречу»)// Инновационные проекты и программы в образовании. Раздел: Инновации в образовательных учреждениях, 2014.- №1. С. 39 - 52.

3. Усенко Е.В. Контроль и оценка результатов учебно-познавательной деятельности студентов в университетах США (на примере учительского колледжа при Колумбийском университете) // Стандарты и мониторинг в образовании. - 2015. - № 2 - С. 32-37.

4. Андрюшков А.А. Формирование российской идентичности как задача образования: мировоззрение, создающее будущее // Вопросы образования. - М., 2014. - № 3. - С.287 -

5. Бeрiбекова Ф.Б., Жанатбекова Н.Ж. ^аз1рп замаеты педагогикалык технологиялар: Окулык. - Алматы: 2014. - 360 бет.

6. Безруков В.С. Проектирование педагогических систем. - Самара, 2014. - 315 с.

7. Жусупова Ж.А. Педагогикалык шеберлш: Окулык. Алматы, 2017. - 316 бет.

8. Проектирование образовательной среды школы как педагогическая инновация: научно-методическое сопровождение: учеб.-метод. пособие / К. В. Дрозд; И. В. Плаксина; Владим. гос. ун-т им.А. Г. и Н. Г. Столетовых. - Владимир: Изд-во ВлГУ, 2017. - 456 с.

9. Поливанова К.Н. Проектная деятельность школьников, М. «Просвещение», 2015

10.Айтбаева А.Б. Бшм берудеп жаца технологиялар: оку куралы. - Алматы: ^азак университет^ 2013.-162 бет

11. Бахишева С.М. Педагогикалык жYЙелердi баcкарудаFы жобалау жэне оныц Fылыми-теориялык непздер^ монография. - Алматы, 2013.

12. Плаксина И.В. Интерактивные образовательные технологии: учебн. пособие для академического бакалавриата / И.В. Плаксина. - 2-е изд., испр. и доп. - М.: Издательство Юрайт, 2016. - 163 с. - Серия: Бакалавр. Академический курс.

ПАИДАЛАНГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:

300.