Научная статья на тему 'ТОЛКОВАНИЕ НЕКОТОРЫХ АНГЛИЙСКИХ КРЫЛАТЫХ ВЫРАЖЕНИЙ И ИХ ЭКВИВАЛЕНТОВ В ТАДЖИКСКОМ И РУССКОМ ЯЗЫКАХ'

ТОЛКОВАНИЕ НЕКОТОРЫХ АНГЛИЙСКИХ КРЫЛАТЫХ ВЫРАЖЕНИЙ И ИХ ЭКВИВАЛЕНТОВ В ТАДЖИКСКОМ И РУССКОМ ЯЗЫКАХ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
51
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЯЗЫК / ЯЗЫКОЗНАНИЕ / КРЫЛАТЫЕ ВЫРАЖЕНИЯ / ПОСЛОВИЦЫ И ПОГОВОРКИ / ФРАЗЕОЛОГИЯ / В ПЕРЕНОСНОМ СМЫСЛЕ / ВЫРАЖЕНИЕ / ПЕРЕВОДИТСЯ / ФОЛЬКЛОР

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Хасанова Муаттар Ирохимовна

В статье говорится объяснение крылатых выражений как законное и обязательное явление языкознания. Фразеология свойственна каждому языку и не изучая фразеологию языка человек не может знать дух языка, его природу и самого языка. Нет в мире языка, у которого нет крылатых слов, фразеологических единиц, пословиц и поговорок. Автор считает, что крылатые слова делают речь красивой и богатой. Изучение крылатых выражений и слов помогают нам понимать собеседника и выразить свою мысль чётко и красиво. Приведены толкование некоторых английских крылатых слов и выражений и их таджикских и русских эквивалентов

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

АBSTRACT OF THE ARTICLE “INTERPRETATION OF SOME ENGLISH IDIOMS AND THEIR EQUIVALENTS IN TAJIK AND RUSSIAN”

The article considers the definition of idioms as lawful and obligatory occurrence in linguistics. Phraseology is proper to every language and without learning it one can’t know the spirit of the language, its nature and the language itself. There is no language in the world without idioms, proverbs and sayings. The author considers that idioms make the speech more beautiful and richer. Learning idioms help us understand the company and clearly define our thoughts. There are the definition of some English idioms and their equivalents in Tajik and Russian.

Текст научной работы на тему «ТОЛКОВАНИЕ НЕКОТОРЫХ АНГЛИЙСКИХ КРЫЛАТЫХ ВЫРАЖЕНИЙ И ИХ ЭКВИВАЛЕНТОВ В ТАДЖИКСКОМ И РУССКОМ ЯЗЫКАХ»

Различные термины используются в качестве названий словарей литературоведческих терминов, такие как фарханг, лугат и комус. С точки зрения охвата большего количества литературоведческих терминов наиболее полным является "Русско-таджикский словарь литературоведческих терминов" С. Табарова, насчитывающий три тысячи терминов. С точки зрения описания литературоведческих терминов наиболее полным является "Словарь литературоведческих терминов" Т. Атаханова. С точки зрения описания поэтических терминов наиболее полным является "Словарь поэтических терминов и шери Аджам" У. Тохира и К. Саидали.

Ключевые слова, литературоведение, словарь, макроструктура, термин, лексикография, описание, термины поэзии, арузи Аджам.

COMPARATIVE ANALISYS OF THE MACROSTRUCTURE OF DICTIONARIES OF LITERARY TERMS IN TAJIK LANGUAGE

The article deals with the macrostructure of dictionaries of literary terms in Tajik language, the commonality and differences of their structure. According to modern developments of research on literary terms and compiling literary dictionaries, we may state thatfour dictionary of literary terms, a Russian-Tajik dictionary of literary terms and two dictionary of rhythm and verses ofAjam are composed.

Comparative analysis of the macrostructure of dictionaries of literary terms in Tajik language shows that the structure of the dictionaries under research mainly consist of an introduction or forward, the vocabulary of literary terms and additional materials with information about aruzi Ajam. At the same time, it is found out that the dictionaries differ from the point of the view of completeness of the description of the terms, numbers of the entries of the dictionary, using theoretical and scientific literature and illustrative materials. All the dictionaries under research are compiled according to the order of modern Tajik alphabet. The main macrostructural deficiencies of the dictionaries under research from the point of view of modern lexicography is the lack of introduction part in some of the dictionaries, the absence of index and the list of literature of the authors and books where the illustrative material is collected in all dictionaries.

Different terms are used as the synonym of the word dictionary of the literary terms such as farhang, lughat and qomus. From the point of view of covering the greater number of literary terms, «Russian-Tajik Dictionary of Literary Terms» by S. Tabarov is the most complete with three thousand terms. From the point of view of description of literary terms, "The dictionary of the literary terms" by T. Atakhanov is the most comprehensive and complete. From the point of view of the description of poetic terms the most comprehensive is the "Dictionary of poetic terms and sheri Ajam " by U. Tohir and C. Saidali.

Key words: literary studies, dictionary, macrostructure, term, lexicography, description, terms of poetics, aruzi Adjam.

Сведение об авторах:

Гуломасейнов Сафо - аспирант Таджикского национального университет, кафедры англиского языка и споставительнный типологии, Тел: (+992) 935002387 Электронный почта: safo.gulomaseinov@gmail. com.

Мамадназаров Абдусалом — доктор филологических наук, профессор кафедры англиского языка и споставительнный типологии, Тел: (+992) 937715060.

About the autors:

Gulomaseynov Safo - Postgraduate student of the Tajik National University, Department of English and Comparative Typology, Tel: (+992) 935002387 Email: safo.gulomaseinov@gmail. com.

Mamadnazarov Abdusalom - Doctor of Philology, Professor of the Department of English Language and Comparative Typology, Tel: (+992) 937715060.

ШАРХД БАЪЗЕ АЗ ИБОРА^ОИ РЕХТАИ ЗАБОНИ АНГЛИСЙ ВА МУРОДИФОТИ ОЩО БА ЗАБОЩОИ ТОЧДКЙ ВА РУСЙ

Хасанова М.И.

Донишгохц давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Иборах,ои фразеологй дар забон як х,одисаи тасодуфй набуда, конунй ва хдтмй мебошанд. Онх,о садсолах,о чун як кисми барчастаи лексикаи забон, мувофики конун ва коидах,ои забон инкишоф ва такмил ёфта омадаанд. Фразеология хусусияти х,ар як забон буда, бе омухтани он донистани ру^у табиат ва худи он забон номумкин аст. Олими маш^ури рус К.Д. Ушинский гуфтааст, «табиати мамлакат, таърихи вай, дар калби мардуми вай чой шрифта, бо сухан ифода меёбад». Олими дигари рус С.И. Ожегов дар маколаи худ "О структуре фразеологии" чунин мегуяд, "Калимаву иборах,ои мачозии вирди забонгашта (крылатые слова), зарбулмасал ва макол, формулах,ои афсонавй, афоризмх,ои таърихй, латифах,о ва дигар анвои гуногуни осори эчодй факат ба х,иссах,о чудо шуда,

нишонахои структуравии худро гум карда, аз чихати сохт ба вохидхои фразеологй монанд гардида, ба ин тарик ба катори фразеологияи хоси забон медароянд." Дар чахон забоне нест, ки он иборахои рехта, вохидхои фразеологй, зарбулмасалу макол надошта бошад. Забонхои точикй ва англисй дар ин бобат нисбати забонхои дигар ганитаранд. Барои донишчуи хоричй омухтани иборахои рехта, мухим буда, яке аз рукнхои асосии забономузй ба шумор меравад. Гарчанде ки омухтани иборхои рехта бо рохи азёдкунй мухим дониста мешавад, вале омухтани истифодаи дурусти иборахои рехта аз он мухимтар аст. Чй кадаре, ки забономуз иборахои рехтаро дар сухбат бо сохибони забон дуруст истифода барад, хамон кадар осонтар, у муносибатхои гуфтугуиро барпо менамояд ва хамин тавр рох ба суи муносибату хиссиёти дустона хам ба суи сохибзабонон ва хам ба суи забономузандагон кушода мешавад.

Иборахои фразеологй, зарбулмасалу маколхо ва дигар намудхои эчодиёти дахонакии халк бо он фарк мекунанд, ки онхо рехта, мухтасар ва серистеъмолу мачозй мебошанд. Онхо аз як забон ба забони дигар айнан тарчума намешаванд. Чун хамаи миллату халкиятхои чахон хамаи зинахои тарккиёти чамъиятиро аз сар гузаронидаанд, муродифоти ин ё он ибораи фразеологй ё рехтаро дар хар забон дарёфт кардан мумкин аст.

Масалан дар "Фарханги англисй точикии А. Мамадназаров" чунин шарху тавзехи мачозии калимахоро вохурдан мумкин аст:

Baggage - ин калима хамчун цомадон, бору банд тарчума мешавад. Лекин мачозан он ба маънои духтари беодобу бехрё истифода мешавад.

Base - асос, замина, (чугроф) паст. Мачозан он ба маънои бадгавхар, разил, нокас, цабех кор фармуда мешавад.

Bean - боцило, нахуд, лубиё. Маънои мачозии он калла, сар аст.

Every bean has its black. (Х,ар як лубиё сиёхии худро дорад. Яъне хар кас камбудии худро дорад.) Моуи беайбу ситораи бедум (нест). "Нет боба без пятнышка", И на Солнце есть пятна.

Beat around the bush. (Ба гирди бутта задан) - Шаф-шаф гуфта шафтолу нагуфтан (каломи асосиро нагуфтан). Ба забони русй бошад, ин макол чунин ифода мешавад: Ходить вокруг да около.

One beats the bush another catches the birds. (Яке буттаро мезанад, дигаре паррандаро мекапад.) - Табарзан як танга, балегуй сад танга. Дар фарханги зарбулмасал, макол ва афоризмхои точикй-англисй-русй-и Бегматова С. бошад, чунин оварда шудааст: Ки канад цон, ки хурад нон? Бо дасти касе мор гирифтан. Барои пуркувват кардану васеътар кушода додани маъно он чо боз мисраъхои Хусрави Дехлавиро мехонем.

Яке гавуар барад бе кандани кон,

Яке дар кори кон кандан канад цон.

Hard (tough) nut to crack. - Чормагзи барои шикастан сахт тарчума мешавад, лекин мачозан маънои масъалаи душвор, вазнин, сахтро медихад. Ба забони русй крепкий, твёрдый, трудный орешек мачозан ба маънои ягон кори ицроишаш душвор ё ягон шахсеро, ки ба дилаш роу ёфтан душвор ва ё шахсеро, ки аз у сири махфиро гирифтан хеле душвор аст, меояд.

Be nuts on бошад, мутахассиси ягон кор будан ва ё дуст доштани ягон корро ифода мекунад.

His fingers are all thumbs. (Х,амаи панчахои у лелаки калонанд). Бе дасту панца. У (ягон шахс) дасту панча дорад, лекин ягон хунар надорад, аз ухдаи ягон кор намебарояд. У него руки крюки. (Дастони у чангак мебошанд).

Лунцатро овезон накун! Рухафтода нашав! Не вешай носа. (Биниатро наовез.) Put your thumbs up! (Лелаки калонатро боло гузор!)

(To) beat somebody to the draw or (To) beat somebody to the punch. Синоними ин ибора Get the jump on мебошад. Муродифи точикии ин Пешдастй кардан - ягон амалро пеш аз каси дигар ичро кардан аст; ба забони русй бошад, обскакать (опередить, превзойти) кого-либо аст.

Вале иборахои рехтае низ хастанд, ки дар якчанд забонхо чун тарчумаи тахтуллафзй омадаанд: His hands are green. Дасти у сабз аст. Его руки - зелёные. Ранги дасти у албатта сабз нест. Лекин растанихое, ки у мекорад ё мешинонад, хуб нашъунамо мекунанд. У богдори хуб аст.

Ба акидаи педагоги бузурги чех Ян Амос Коменский омузиши забони хоричй бояд аз руи тадричан хонда фахмидани маънои гуфтор ба забони хоричй, то ба дарк кардани зебоии сухан, ифодахо, боигарии хамаи имкониятхои забонй ва нихоят, кобилияти ба чавхари эстетикии забон ворид гаштану ба даст овардани ганчинаи забонй рафта расад.

Амрикоихо иборахои рехтаро хангоми гуфтугу бо хамдигар бисёр истифода мебаранд, ки онхо кисми мухими забони англисии амрикоиро ташкил медиханд. Иборахои рехта ба забон зебой ва боигарй мебахшанду ба он имконияти кабул кардани мафхумхои наверо, ки барои бо рохи нави забоншиносй ниёзи ифода шудан доранд, медихад.

Х,амин тарик, иборахои фразеологй, зарбулмасалу маколхо ва дигар намудхои эчодиёти дахонакии халк бо он фарк мекунанд, ки онхо рехта, мухтасар ва серистеъмолу мачозй буда, аз як забон ба забони дигар айнан тарчума намешаванд. Онхо чавхари эстетикии забон ба шумор рафта ба

он зебой ва боигарй мебахшанд. Аз ин лихоз, донистани иборахои фразеологй, зарбулмасалу маколхо ва дигар намудхои эчодиёти дахонакии халк барои сохибони забон ва забономузон хеле муфид аст.

АДАБИЁТ

1. Бегматова С. Фарханги зарбулмасал, макол ва афоризмхои точикй-англисй-русй. Хучанд. Набй Фахрй, 2016

2. Мамадназаров А. Фарханги англисй-точикй. Нашри такмилшудаи сеюм. Душанбе. Эр граф. 2011

3. Ожегов С.И. О структуре фразеологии. Лексикографический сборник, выпуск 2, страница 40, Москва., 1957.

4. Dean Curry. Illustrated American Idioms. Pp. 99, Washington D.C. 1994

ТОЛКОВАНИЕ НЕКОТОРЫХ АНГЛИЙСКИХ КРЫЛАТЫХ ВЫРАЖЕНИЙ И ИХ ЭКВИВАЛЕНТОВ В ТАДЖИКСКОМ И РУССКОМ ЯЗЫКАХ

В статье говорится объяснение крылатых выражений как законное и обязательное явление языкознания. Фразеология свойственна каждому языку и не изучая фразеологию языка человек не может знать дух языка, его природу и самого языка. Нет в мире языка, у которого нет крылатых слов, фразеологических единиц, пословиц и поговорок.

Автор считает, что крылатые слова делают речь красивой и богатой. Изучение крылатых выражений и слов помогают нам понимать собеседника и выразить свою мысль чётко и красиво. Приведены толкование некоторых английских крылатых слов и выражений и их таджикских и русских эквивалентов.

Ключевые слова: язык, языкознание, крылатые выражения, пословицы и поговорки, фразеология, в переносном смысле, выражение, переводится, фольклор.

АBSTRACT OF THE ARTICLE "INTERPRETATION OF SOME ENGLISH IDIOMS AND THEIR EQUIVALENTS IN TAJIK AND RUSSIAN"

The article considers the definition of idioms as lawful and obligatory occurrence in linguistics. Phraseology is proper to every language and without learning it one can't know the spirit of the language, its nature and the language itself. There is no language in the world without idioms, proverbs and sayings.

The author considers that idioms make the speech more beautiful and richer. Learning idioms help us understand the company and clearly define our thoughts. There are the definition of some English idioms and their equivalents in Tajik and Russian.

Key words: language, linguistics, proverbs and sayings, idioms, phraseology, definition, phrase, is translated, folklore

Сведение об авторе:

Хасанова Муаттар Ирохимовна — преподаватель кафедры языкознания и сравнительной типологии факультета иностранных языков , Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни, город Душанбе, Республика Таджикистан, Электронный почта h.muattara.86@gmail.com Тел: (+992) 928565566

About the autor:

Hasanova Muattar Ibrohimovna — teacher of the department of linguistics and comparative typology, the faculty of English language, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, Dushanbe, the Republic of Tajikistan, E-mail-h.muattara.86@gmail.com Phone: (+992) 928565566

ЗАМИНАХ,ОИ ПАЙДОИШИ ВАНДХО ДАР ЗАБОНИ АНГЛИСЙ ВА МУВОФЩАТИ ОНХ,О БО ВАНДХОИ ЗАБОНИ ТОЧДКЙ

Хрмроев М.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Дар забони адабии хозираи точик барои сохтани исм пасвандхо (суффиксхо) ба таври васеъ истифода мешаванд. Вандхо (аффикс) аз калимаи лотинй( Affixus -пайвастшуда, часпида) -хиссаи ёрирасони калима, ки маънои грамматикиро дорад вадар аввали калима, дар охир ва ё дар байни калима омада ба маънохои калимахо тагирот ворид мекунад, гирифта шудааст. Вандхо пеш аз решаву асос меоянд: (пешванд) хдмдил, бошукух, бомазза, боакл. Дар мобайн миёнванд (интерфикс)-даводав, паропар, ва дар охири калима ояд пасванд (пасванд) номида мешавад, ки маънои аслии калима тагйрот ворид мекунанд, масалан: амонй, чубин, гулистон, шахристон,намакдонва гайра. Вандхо дар забон вазифахои мухими лугавию грамматикиро ичро намуда, аз руи дарачаи калимасозй дар забони муосир ба гуруххои зерин чудо мешаванд 1) сермахсул 2) каммахсул ва бемахсул [8, с.50].

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.