Научная статья на тему 'ТОКНИНГ ЗАМБУРУҒЛИ КАСАЛЛИКЛАРИ ВА УНГА ҚАРШИ САМАРАЛИКИМЁВИЙ КУРАШ ЧОРАЛАРИ'

ТОКНИНГ ЗАМБУРУҒЛИ КАСАЛЛИКЛАРИ ВА УНГА ҚАРШИ САМАРАЛИКИМЁВИЙ КУРАШ ЧОРАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

378
32
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ток / оидиум / кулранг доғлар / унсимон қопламалар / оҳак / олтингугурт / эритма / замбуғли касалликлар / мильдью / доғли антракноз / циркоспароз.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Файзи Марданович Хужақулов, Рустам Ҳасанович Худойбердиев, Озода Мамаайм Қизи Тўрақулова

Мақолада узумчиликда энг кенг тарлатан ва узум маҳсулотлари етиштиришда унинг сифати ва миқдорига катта салбий таъсир кўрсатиб келаѐтган замбуруғ касалликларининг, келиб чиқиши ва ривожланиши тарифланган. Касалликларга қарши оҳак олтингугурт қайнатмаси воситасида кимѐвий кураш олиб боришнинг самараси ҳамда эритмани тайѐрлаш ва қўллаш усуллари баѐн этилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Файзи Марданович Хужақулов, Рустам Ҳасанович Худойбердиев, Озода Мамаайм Қизи Тўрақулова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТОКНИНГ ЗАМБУРУҒЛИ КАСАЛЛИКЛАРИ ВА УНГА ҚАРШИ САМАРАЛИКИМЁВИЙ КУРАШ ЧОРАЛАРИ»

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-FANYUTVQLAR^

ТОКНИНГ ЗАМБУРУГЛИ КАСАЛЛИКЛАРИ ВА УНГА ЦАРШИ САМАРАЛИКИМЁВИЙ КУРАШ ЧОРАЛАРИ

Файзи Марданович Хужакулов Рустам Х,асанович Худойбердиев

Гул ДУ укитувчи

Озода Мамаайм кизи Туракулова

Гул ДУ талабаси

АННОТАЦИЯ

Маколада узумчиликда энг кенг тарлатан ва узум махсулотлари етиштиришда унинг сифати ва микдорига катта салбий таъсир курсатиб келаётган замбуруг касалликларининг, келиб чикиши ва ривожланиши тарифланган. Касалликларга карши охак олтингугурт кайнатмаси воситасида кимёвий кураш олиб боришнинг самараси хамда эритмани тайёрлаш ва куллаш усуллари баён этилган.

Калит сузлар: ток, оидиум, кулранг доглар,унсимон копламалар, охак, олтингугурт, эритма,замбугли касалликлар, мильдью, догли антракноз,циркоспароз.

Табиатдаги турли узгаришлар, мамлакатга ташкаридан мева ва мева махсулотлари, кучатлар, пайванд матириаллари билан бирга мевали дарахт касаллик ва зараркунандалари хам маълум даражада кириб келади. Бундан ташкари махаллий шароитда яшаб келаётган вирус ва бактерялар зараркунандаларнинг личинкалари хам ривожланиб уз урнида богдорчилик тармогига жуда катта иктисодий зарар етказади.

Республикамиз кишлок хужалиги ишлаб чикаришида энг асосий самарадортармоклардан бири узумчилик эканлиги илмий ваамалий жихатдан тула исботланган[1]. Аммо бугунги кунда токпарваришида узум сифатига салбий таъсир курсатувчи катор омиллардан ток касалликлари ва зараркунандалари таъсиридир. Куйида республикамизнинг барча узум етиштирувчи туманларида таркалиб катта зарар етказиб келаётган замбугли касалликлар туркумига кирувчи оидиум касаллиги ва унга карши самарали курашиш чоралари хусусида олиб борилган тадкикотлар натижаларига тухталамиз. Оидиум энг кенг таркалган касаллик булиб уз вактида кураш олиб борилмаса ёки олди

Google Scholar

15-iyun, 2022 Respublika anjumani

410

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-FANYUTVQLAR^

олинмаса узум хосилининг 50-80% кисмини нобуд килади [1,2]. Оидиум шундай касаллик булиб токнинг барча ер устки органлари: барги, ёш новдалари, гулини ва узум бошларини шикастлайди. Касаллик билан шикастланган усимлик органлари кулранг доглар ва унсимон копламалар билан копланади.

Узум бошлари етилмасдан касалланганда ривожланишдан тухтаб колади ва куриб тукилиб кетади. Ток тупи бутунлай холсизланиб охири барглари тукилиб куриб колади. Оидиумнинг энг асосий таъсири хали пишиб етилмаган узум бошларида уз аксини курсатади.Касалланган узум бошларида кулранг доглар пайдо булиб узум доналари териси ёрилиб уруглари куриниб колади. Оидиум билан касалланган ток новдалари холсизланиб усишдан тухтайди [2,3]. Кишда ток кумилганда касалланган новдалар тупрок остида чириб нобуд булади. Касаллик асосан бахорги ва ёз бошидаги ёгингарчилик куп булган йилларда, ток керагидан ортикча сугорилганда ва вегетация даврида хаво харорати паст булганда баравж ривожланади.

1-расм. Оидиум билан кассалланган узум барги ва узум боши.

Касалликни олдини олиш ва курашишнинг агротехник, биологик ва кимёвий усуллари амалда мавжуд.Олиб борилган кузатишлар шуни курсатдики, бу усуллардан энг самаралиси кимёвий кураш усули хисобланади.Касалликни олдини олиш ва карши курашиш учун токнинг ер устки органлари зонасида хароратни ошириш талаб этилади. ^арши курашда яхши натижа

Google Scholar

15-iyun, 2022 Respublika anjumani

411

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot instituti

ytadq^

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 MEVACHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHIDA ILM-FAN

берувчи усуллардан бири сундирилмаган охак ва олтингугурт бирга кайнатилишидан хосил булган фаол кимёвий эритмадан белгиланган меъёрда сувга аралаштирилиб аппаратда пуркаш усули билан ишлиов берилади. Охак олтингугурт кайнатмасини (ООК) дала шароитида хам тайёрлаш мумкин. 10 л ООК ни тайёрлаш учун 600 г охак 1200 г олтингугурт кукуни керак булади.Эритмани тайёрлаш курсатмага катъий амал килган холда тайёрланади [2,3,4].Бу таркибдаги ишчи эритмани тайёрлаш ва токнинг касалланганлик даражасига караб 0,5°; 0,75°; 1°; Бомешкаласидаги кувватли она эритма 10 л ишчи аралашма тайёрлаш учун мос равишда 0,195; 0,290; 0,390 л хисобида кушилади. Ишчи эритма таркибини кучайтириб юбориш билан ишлов берилганда ток баргларида куйиш холати кузатилади. Бундай холларда аралашма кувватини камайтириш керак булади [4,5,6].Ишлов бериш кетма-кетлиги ток вегетацияси давомида бир неча марта утказилади ООК оркали ишлов бериш билан токнинг катор касалликлари: мильдью, догли антракноз ва циркоспарозларнинг ривожланишини олди олинади. Шунигдек эритма билан мевали дарахтларда учрайдиган барча замбуругли касалликларга карши курашда хам фойдаланиш яхши натижа беради [5,6,7].ООК нинг энг афзаллик жихати ток тупида ва мевасида инсон организими учун хеч кандай салбий таъсир кузатилмайди. Хдтто эритма билан хосил йитиштирилишидан ун кун олдин хам ишлов бериш мумкин [2,8].

REFERENCES

1. Я.И. Принц "Вредители и болезни виноградной лозы" 1982ю

2. А.Разумов "виноград: выращивание и переработка в домашних условиях" Ташкент "Узбекистан" 1978ю

3. Ш. Темуров "Узумчилик"Тошкент-2002.

4. Ш. Нурматов; "Фитопотология" Тошкент-2012.

5. И А.Чекулаев "Защита сада от вредителей и болезней москва 1988

6. Т.Э.Остонакулов, С.Х.Нарзиева, Б.Х.Гуломов "Мевачилик асослари" Тошкент — 2011.

7. Р.М.Абдуллаев "Узум етиштириш ва майиз курутишнинг замонавий технологияси" Тошкент- 2013.

5 М.Собиров "Томорка богдорчилиги" тошкент "мехнат"-1991.

Google Scholar

Respublika anjumani

15-iyun, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.