TO THE ISSUE OF PROVISION OF ACCESSIBLE AND QUALITATIVE MEDICAL CARE TO THE POPULATION Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

Articles

J Health Dev 2018; 2(27) Supplement:49-53

TO THE ISSUE OF PROVISION OF ACCESSIBLE AND QUALITATIVE MEDICAL CARE TO THE POPULATION

Tanatarov S.Z.1, Aitchanova G.B.2

1 Director of the State Medical College named after D. Kalmatayeva, Semey, Kazakhstan 2Teacher of the discipline "Fundamentals of nursing" of the state medical college named after

D. Kalmatayev, Semey, Kazakhstan

Abstract

Today middle grade medical personnel is a key human resource in providing quality and safe medical care to the population. In this article, the authors discuss the role of nurses in providing high-quality medical care, drug safety, and the importance of the patronage service.

Key words: nursing care, quality of medical service, drug safety, patronage service.

Тургындарга %олжеmiмдi жане сапалы медициналыи, квмек корсету

Тужырымдама

Мешргерлер %a3Ípai тацда тургындардыц денсаулыгын ныгайтуда, оларды сапалы api колжетiмдi медициналыи квмекпен камтамасыз етуде кунды кадрлык ресурс болып саналады. Макалада сапалы медициналыи квмек кврсету, daprnÍK кауiпсiздiк жане патронаждык кызмет мaселелеpiндегi мейipгеpлеpдiц жумысыныц мацыздылыгы таркатылады.

Krnmrni создер: мейipгеpлiк кызмет, медициналык кызметтщ сапасы, дар^к ка^паздж, патронаждык кызмет.

К вопросу обеспечения доступной и качественной медицинской помощи населению

Резюме

На сегодняшний день средний медицинский персонал является ключевым кадровым ресурсом в обеспечении качественной и безопасной медицинской помощью населения. В данной статье авторы рассуждают о роли медицинских сестер в оказании высококачественной медицинской помощи, лекарственной безопасности и значимости патронажной службы.

Ключевые слова: сестринская служба, качество медицинских услуг, лекарственная безопасность, патронажная

служба.

УДК 614; 614.2; 614:33

Recieved: 15.05.2018 Accepted: 02.06.2018

Corresponding author: Tanatarov Sayat, Director of the State Medical College named after D. Kalmatayeva, Semey, Kazakhstan Address: Kazakhstan, Semey, st. International, 38 Phone: +7 (7222) 36-14-79 E-mail: sayat68@mail.ru

Kipicne

Kaßipri тaндa мейipгеpлiк кызмет мaмaндapы т¥PFындapдын денcayлыFын ca^ay iciнде, олapды caпaлы api колжетiмдi медицинaлык кызметпен кaмтaмacыз етyде к^нды pеcypc болып caнaлaды. Лдaмнын eмipi мен денcayлыFы - бacты к^ндылык. Медицинa кызметкеpiнщ эpекеттеpi aдaм eмipi мен денcayлыFын онын гyFaн cэтiнен бacтaп ca^ayFa бaFытгaлFaн жэне нayкacтын кaдip-кacиетi мен нaмыcын, жеке ^пия^та деген к^кынын к¥Pметтеп. OFaн cыпaйылык пен биязылык тaнытyFa, мейipiммен кapayды тaлaп етедг Нayкacтын кayiпciздiгi - жоFapы caпaлы медицинaлык кeмектiн мaнызды к¥paмдac бeлiктеpiнщ 6ipi. Онын мaкcaты - емдеy кезiнде нayкacкa зиян тию мYмкiндiгiн бapыншa aзaйгy.

ДYниежYзiлiк денcayлык ca^ay ^йымы (ДДС¥) медицинaлык кeмектiн cana^m жaлпы популяция мен мYгедектеpдiн денcayлыFынa кaтыcты жaFымды жaFдaйлapды кeбейтетiн жэне aFымдaFы кэciбилiк бiлiмге caM келетш дэpеже pетiнде aныктaйды.

Kaзaкcтaн Реcпyбликacынын Денcayлык ca^ay минcтpлiгi тapaпынaн медицигалык кызмет кepcетyдегi мейipгеpдiн peлiн miFaftiy жэне олapдын мянызын apттыpy мaкcaтындa 2019 ^rnFa дейiнгi мейipгеp icrn дaмытyдын кешендi жоcпapы эзipлендi [1]. БYгiнгi коFaм элеyметгiк жэне кэаби кызметте тaнымдык белcендiлiгi жоFapы шыFapмaшыл aдaмдapFa зэpy. Мaмaндapдын элеyметгiк жэне кэаби бiлiктiлiгiне коFaмнын кояp тaлaбы кYннен-кYнге apтып келедi. БYгiнде мейipгеp кэciбiне деген кapым-кaтынac пен онын кэаби мiндеттеpiне койылaтын тaлaптap тYбегейлi eзгеpдi. Мейipбике ici дaмыFaн кaзipгi кезенде мейipгеpлiк к^ш eзi ^ытатын мейipгеpлiк кeмектiн caпacынa жayaп беpyi тиic жэне тaлaп етiлген к¥зыpлыккa cYЙене отыфып ж¥мыc жacayы кaжет. Медицинaдa нayкacтын денcayлыFынa оpтa 6уын кызметкеpлеpiнiн дэpiгеpден кем жayaп беpмейтiнi мэлiм. Емнiн Ä^pbc нэтиже беpyi медбикенiн кepcетiлген ем-домды cayaтты дa кaлткыcыз оpындayындa Faнa емеc, жяны кинaлып жaткaн нayкacпен кYндiз-тYнi 6ipre болып, кYтiм жacaйтын ^ipyap енбепне де тiкелей бaйлaныcты. Мейipгеp ici мaмaндapынын ^^^apFa медицинaлык caпaлы адмек кepcегyдегi peлi aйpыкшa. Kaзaкcтaндa мейipгеp iciн дaмыгy бойыншa eткiзiлiп х^^тын pефоpмaлap, мейipгеp ici мaмaндapы кызметшде инcтитyционaлдык кaйтa к¥PУлap eткiзy, кaдpлapды дaяpлay жYЙеciн жaцFыpгy жэне олapды денcayлык ca^ray тэжipибеciнде колдaнy шapaлapы медицинaлык кeмектiн caпacын жоFapылaгyFa бaFыттaлFaн. Сонымен кaтap aмбyлaтоpиялык, емхaнaлык ^га^ды жетiлдipy бойыншa жYЙелiк ж¥мыcтapдa, aлFaшкы медицигалык-caнитapлык кeмектi кезен-кезенмен жетiлдipyде yчacткелiк дэpiгеpлеpге коcымшa екiншi мейipгеp жэне жaлпы тэжipибелiк дэpiгеpлеpге apнaлFaн Yшiншi мейipгеpлеp лayaзымдapын енгiзyге aйpыкшa кeнiл бeлiндi. Оcынын бэpi медицигалык кeмектiн caпacын apттыpyFa мYмкiндiк беpедi, бэpi мейipгеpлiк кызмет мaмaндapынын дэpiгеpдiн тен к^кыкты эpiптеci

pетiндегi тэyелciз peлiн кaмтaмacыз етедi. НayкacтapFa колдa 6ap кызметтеpдi емеc, олapFa кaжетгi кызметгеpдi ^arny кэжет. Оcылaй Farn медициталык кызмет caпacын aprrapyFa кол жеткiзyге болады. Хaлыктын денcayлыFын тYзетy кaжетгiлiгiн K^py, cозылмaлы aypyы 6ap нayкacтapдa ^paK™ pемиccия кезендеpiн apirapy кeп жaFдaйдa шыFapмaшылык кYш-кyaтгы колдayFa, емдеyдi iciн ¥ЙымдacтыpyдaFы мемлекет шынынын aзaйтyFa жэне мYгедектiкке бaйлaныcты жэpдемaкы тeлеyдi болдыpмayFa ыкпaл етедi. Медицигалык кeмектiн кол жетiмдiлiгi дегенiмiз (тен к^кыктык) - ¥CынылFaн медицинaлык кeмектiн caпacынa кapaй емделyшiнiн жты^, жacы, ^лты. т¥PFылыкты жеpi, элеyметгiк-экономикaлык cтaтycы. дiни cенiмiне деген тэyелciздiк [2]. Еypоодaк елдеpiнде KOFaмFa яшык тYPДе caпaлы медициталык кeмекке 6aFa беpyге мYмкiндiк беpетiн жYЙе жолFa койылFaн. Жыл caйын медицинaлык мекемелеpдiн ^aü бойыншa pейтингi к¥pылaды жэне б^л aкпapaт т¥гынyшылapFa Yшiн денcayлык caктayдын ^лгтык жYЙеciнiн aшыктык дэpежеci тypaлы бaFa беpyге мYмкiндiк беpедi. Соымен кaтap, кepcетiлген медицинaлык кeмектiн carnai емделyшiнiн мYДдеciне - ay^ip cыpкaттaн кейiнгi жaFдaйынын жaкcapyынa cэйкеc бaFaлaнaды.

Мeйipгep KM'jMeTÍMÍu eмдeу нэтижeciнe э^р1

Кeптеген елдеpдiн медициталык

¥Йымдapындa нayкac кayiпciздiгiне н¥кcaн келyiне экеп cоктыpFaн мейipгеpлеpдiн жiбеpген кaтелiктеpiнiн негiзгi ^беш^ мен олapдын aлдын-aлy тэciлдеpi кapacтыpылFaн. ДДС¥ медицинaлык мекемелеpдегi нayкacкa кepcетiлетiн медицинaлык кeмектiн caпacы мен кayiпciздiгiне кeп кeнiл бeледi. ОcыFaн бaйлaныcты ДYниежYзiлiк Денcayлык caктay Лccaмблеяcынын 55^i cеccияcындa WHA pезолюцияcы кaбылдaнды [3]. Ондa нayкacтapFa apнaлFaн caпaлы кeмектi ¥ЙымдacтыpyFa; олapдын кayiпciздiгiн кaмтaмacыз етyге; дэpiлеpдiн, медициталык K¥pылFылap мен KOндыpFылapдын, технологиялapдын монитоpинг жYЙеciн кaлыптacтыpyFa Yлкен кeнiл бeлy кеpектiгi тaлкылaнды. Зaмaнayи медицинaлык технологиялapды енгiзy оpтa медициталык кызметкеpдiн денгейiне жaнa тaлaптap ^^нады. Жaнa технологиялapды енгiзy KOFaмнын медициталык кызметгеpге кaжетгiлiктеpiн кaнaFaттaндыpy Yшiн някты мYмкiндiктеpдi иеленген денcayлык caктay жYЙеciнiн aca мaнызды к¥paмдac бeлiгi болып тaбылaды. Нayкacтын денcayлык жaFдaйынын жaкcapyынын кепiлi - нaкты жолFa койылFaн мейipгеpлiк кызмет. Бiздiн елiмiзде мейipгеpлiк кызметгiн нayкac кayiпciздiгiне, мейipгеpлiк адмек caпacынa тигiзетiн эcеpi кeп зеpтгелмеген. Бipaк Бaтыcтa мейipгеp жетicтiктеpi дэpiгеpлеpмен еcкеpiлмегендiктен, эpi мaмaндыктын мэpтебеciн кeтеpy мaкcaтындa эpтYpлi зеpттеyлеp жYpгiзiлiп келедг Зеpттеyлеp нэтижеciнде мейipгеpлiк кызметгiн carnai мен медициталык кeмек caпacы тыныз бaйлaныcты екенi дэлелденген. Медицинaлык адмек кepcетiлгенде кYгiм шapaлapы KOca жYpгiзiлетiндiгi белгiлi. Бipaк кeптеген елдеpде

наукас KYTiMi нормалары заннамаларымен бекiтiлмеген. АКШ мемлекетiнiн мейiргерлер Ассоциациясы 1994 жылдан 6epi мейiргер кызметшщ сапасын белгшейпн кврсеткiштердi ^сынды [4]. Онын к¥рамына влiм-жiтiм, аскынулардын саны, наукастын медициналык квмекпен канагаттанушылыгы, госпитализациянын узактыгы кiрдi. Ассоциация ^сынысы нэтижесiнде осы кврсетшштермен мейiргер кызметi сипатынын (мешргердщ жYктемесi, бiлiктiлiгi, вз бетiнше эрекет ету дэрежесi) взара байланысы зерттелдг Денсаулык сактау кызметiн зерттеу орталыгы (АКШ) жедел жэрдем ауруханаларындагы мешргер жYктемесiнiн влiмге эсерi жайлы фундаментальды зерттеулер жYргiздi. Зерттеу нэтижелерi The New England Journal of Medicine жарияланды. Б^л зерттеулер бес жыл бойы жYргiзiлдi, 11 елдщ 799 ауруханасында емделген бес миллион наукас алынды (жазылып шыккан, влiмге ^шырагандар). Мейiргер жYктемесi мен емнщ корытындысы мен сапасынын кврсетшштер1 тыгыз байланысты екенi аныкталды [4]. Квбшесе зэр шыгару жолдарынын инфекциясы вкпе кабынуы, шок, асказан-iшек жолдарынан кан кету, узак емделу сиякты аскынулар кенiнен таралган. Сонымен бiрге каркынды терапия бвлiмiнiн жумысын зерттегенде келеа математикалык зандылык байкалган: егер бiр мейiргерге жYктеме 4 пациенттен квп болса эрбiр косымша бакылауда болган наукастарда аскынулар квбейген. Емнiн нэтижесше мейiргерлердiн жYктемесiнiн эсерiн R.L.Kane эрiптестерiмен бiрге зерттеген [4]. Каркынды терапия бвлiмiнде бiр мейiргерге жуктемен1 азайтканда медициналык аскынуларда азайган, мысалы госпитальды сепсис 43%, жYректiн кенеттен токтауы 34%, медициналык аскынулар 41%, тыныс алу жYЙесiнiн аскынулары 60%. Мешргер купмнен баска бвлiмше тазалыгын, палаталардын уакытылы желдетiлуiн, ауыр наукастардын жеке бас гигиенасы шараларын жYргiзу, наукасты зертханага тасымалдау, дэрiнi ага мешргерден кабылдау, ауыр наукастарды бакылау, дэршк заттарды есептен шыгару сиякты ж^мыстарды да орындайды. Палаталык мейiргерлердiн хронометражы Ресей ауруханаларынын бiрiнде жYргiзiлген [5]. Онда мейiргердiн кYн тэртiбiнде наукас ^пмше 1 сагат кана уакыт калатындыктан кYтiмдi квбiнесе туыстастарынын жYргiзетiндiгi белгiлi болган. Мейiргер кезекшiлiк барысында квптеген кыска мерзiмдi тапсырмаларды коса орындайды, мысалы сырткы сигналдарга, телефон конырауына, наукастардын сауалдарына, дэрiгерлердiн ш^гыл тапсырмаларын орындауга да уакыт ж^мсайды. Сондыктан бвлiмшедегi эрбiр мейiргерлердiн функциясын накты белгiлеу, ж^мыс орнын функционалды секторларга бвлу уакытты Yнемдейдi.

Мешргер кызметшщ сапасына эсер ететш жаFдайлар

Сонымен бiрге заманауи мейiргерлер вз ганде квшбасшылыкка, дербестiкке ^мтылады. Олардын дербестiгiн колдау, жауапкершiлiктерiн арттыру,

медициналык квмек кврсету сапасы мен емдеу мекемесшщ жалпы нэтижелерiне эсерiн тигiзедi. Б^л белсендi медициналык араласуларды талап ететш жагдайларды уакытында аныктауга, ресурстарды (медициналык к^ралдар, тутыну материалдары) колданудагы проблемалардын азаюына, дэрiгерлермен карым-катынастын жаксаруына экеледг Медициналык квмектiн сапасына, мейiргердiн бшктшп, енбек втiлi, бiлiмiн жан-жакты жеплщру шаралары, жумыстан кажу, шаршау сиякты факторлары да эсер етедi. Жогары технологияларды колдану, жYЙкеге квп тYсетiн кYЙзелiстiк жагдайлар мейiргер ж^мысында квп кездеседi. ЖYЙке жYЙесi тYCкен ауыртпалыкты квтере алмай мейiргерлерде невроздар пайда болады. ЖYЙкесi жукаргандардьщ жумыска кабiлеттiлiгi азайып кYнделiктi орындап журген жумыстарын iстегенде тез шаршайды, зешннщ тураксыздыгы, квнiлдiн алан болуы, зейiндi жинактаудын б^зылуы байкалады. Осылардын салдарынан есте сактау кабiлетi твмендеп, акпаратты есте сактау киындайды. ЖYЙкелерi ж^карып, квнiл-кYЙлерi тез ауысып отырады. Сол себепл медицина кызметкерлерiнiн «кэаби жанып кету» синдромы деп физикалык, эмоциялык ойлау кабiлеттерiнiн таусылуын айтады. Б^л синдромнын пайда болуына адам мен адамнын, бастык пен багыныштынын арасындагы ауыр карым-катынаста болу непзп рвл аткарады [6].

Колжетiмдi эдебиет квздершде мейiргердегi «кэаби жанып кетудщ» 3 сатысын сипатталады: бiрiншi сатысы - мазасыздану; адам калайтын денгейде кызмет аткаруга бейiм емес, вз беделш демеу Yшiн корганыс механизмш колданады. Екiншi саты - карсылык; б^л сатынын басты сипаттамасы бiрбеткейлiк, багынбау, каталдык, адам ережелер мен щскауларга жабысып, вз позициясын взгертуге к^штарлык танытпайды, томага т^йык, взгелерден окшау калады. Yшiншi саты - таусылу; адам бiр жагынан сылбыр, турлаусыз ал екiншi жагынан аса зiлдi жэне катал болуы ыктимал, б^л сатыда оган квнiл мен камкорлык кажет [7]. Мейiргерлердiн вз юше деген ^кыптылык, адамдарга ыкылас, мейiрiмдiлiкпен карау, ауруларга емдеуге кажетп жагдайларды жасауда белгiлi бiр шешiм кабылдауды талап етедi. Медициналык квмек сапасына кезекшшкке кiрiскен мейiргердiн взшщ сезiну жагдайы, квнiл-кYЙi эсерiн типзедг вйткенi шаршаган мейiргер жумыс барысында квп кателктер жiбередi. Bournes & Ferguson- Pare 2007 ауруханада мешргерлердщ кYнделiктi кызметiнiн кYнтiзбесiн толык взгертш, онык айналадагы жагдай мен ж^мыс сапасына эсерiн зерттеген мейiргерлер ж^мыс уакытынын бестен бiр бвлiгiн оку процессше ж^мсаган. Сондыктан мейiргердiн жумыс уакытындагы жYктемесi арткан. Бiрак жагымды взгерiстерi де болган: пациенттер ешкандай кYтiм тапшылыгын сезiнбеген, ал мешргерлердщ вз жумысына жогары канагаттанушылыктары байкалган [8].

Команда. 1ык ж^мыстьщ мацызы

Мейiргер ж^мысыньщ кврсеткiштерiн

жаксарту Yшiн командалык ж^мыстын мацызы зор. Malila &Von Reuden 2002 жыл командалык ж^мыстын каркынды терапия бeлiмiнде ресурстарды нэтижел1 пайдалануга ыкпалын типзетщдш жайлы тиiмдi дэлелдер алган. Сондыктан «мультидисциплинарлы кезкарас» операциядан кейiнгi наукастарда аскынулардын сонын iшiнде аурухана шшк, екпе кабынуы, реинтубация окигаларынын азаюына экелген. БYгiнгi кYнi мейiргер кызметшщ манызы дэлелденген. Зерттеушiлер аурухана басшыларына пациенттердiн шынайы кажеттiлiгiне байланысты мейргерлер бiрлiгiн к¥руды, дэрiгерлер мен мешргерлердщ командалык ж^мысын к¥руды, Yстеме ж^мыстарды азайтуды, мейiргерлер бiлiктiлiгiн арттыруды ^сынады [9].

ДэрШк каушйздш медицииаммц непзп багыттарыньщ 6ipi

Каярп кезде дэршк ем журпзу кYPделi мэселе болып табылады. Фармакология негiздерiн бiлмей оны д^рыс жYргiзу жэне бакылау ю жYзiнде мYмкiн емес. Тек дэршердщ езара эрекетiнiн зиянды салдарын ескертуде эр медицина кызметкерiнiн катысуы дэршк емнщ кауiпсiздiгi мен тиiмдiлiгiне кетлдак бередi. Дэрiлiк емдi жYргiзу кезшде болатын кателiктердiн себебi: асыгыстык, шаршау, ж^мыс орнындагы нашар жагдайлар, дэртерлердщ тYсiнiксiз жазбасы, бiлiмнiн жетiспеушiлiгi, ынтасыздык. Дэрiлiк затты кезектi енгiзудi етшзш алу, жойылган немесе мYлде тагайындалмаган дэрiлiк заттарды енгiзу наукас денсаулыгына орасан зиян келтiредi. Клиникалык тэжрибеде эр тYрлi ауруларды емдеу кезвде кеп жагдайда бiр уакытта дэршк препараттардын ею жэне одан да кeбi колданылады. Б^л дэрiлердiн к^рамдас бeлiктерi д^рыс iрiктелген жагдайда фармокотерапиянын тиiмдiлiгiн арттырады. Кейбiр дэрiлiк заттардын жарыкка, температуранын eзгеруiне, рHвариацияларынасезiмталдыFынынжоFарыболуынын салдарынан тек бiр-бiрiмен киыстыру кезiнде ериташ пен сыйымсыз коспаларды к^руы мумшн. Дэрiлiк кауiпсiздiк казiргi медицинанын непзп багыттарынын бiрi. К^аушаздш жeнiндегi мамандар адамнын бiр белгiге (сигнал) шогырланган зейiнiн баска белгiге калай тез ауыстыру керек екенiн арнаулы тексерулер жYргiзу аркылы зерттедi [10]. Зейiндi тез ауыстыру Yшiн тYрлi-тYCтi контрасты бояулар, кимыл-козгалыс, дыбыстар колданылып келдг Бiрак казiргi танда олар нэтижелi емес. Медицина кызметкерлерi Yшiн заманауи окыту эдiстемелерi, тренингтер eткiзiлгенi жен [11,12]. Б^рын дэрiнiн корабынын сыртындагы тYрлi тYCтi жазу мысалы «баяу енпз» немесе «тек кана кектамырга енпзшедЬ) деген жазбалар кателiк ж1беруден сактайды деп есептелсе, казiр мейiргерлерлердi кораптын сыртындагы барлык акпаратты ^сак eзгерiстерiне дейiн кeрiп, жылдам еске сактауды арнаулы эдiстермен Yйретедi. Бупнде мейiргерлер кYнделiктi таныс, Yйреншiктi iстердi зейiн салмай автоматизм тэртiбiнде орындайды. Эаресе кеп жылга созылган ж^мыс тэжiрибесi бар мейiргерлердiн манипуляция

орындаганда кимылдары аса шапшандыкпен эрi накты жасалады. Сонын салдарынан кейбiр ж^мыс орындагы eзгерiстердi, мысалы, флакондардын эдеттеп орнынан ауысып кетуiн байкамай, баска ертндш енгiзген окигалар орын алуы мYмкiн. Керiсiнше тэжрбиес аз маман дэрi кутыларынын сырткы жазбаларын тьщгыльщты окиды. вйткенi онда iс-эрекет кимылы элi машыктандырылмаган. М^ндай сэтсiздiктерден мамандар чек-лист сактайды деп есептейд^ Оган манипуляция барысын минималды тYPде накты керекл iс-кимылдар гана енгiзiледi. Мешргер эрбiр тармагын орындаганын белгiлеп отырады. Чек-лист iс-шараларды тек женiлдетiп кана коймай, сонымен катар катан тэртшке Yйретедi, ж^мыстын eнiмдiлiгiн арттырады. Мешргерлер eздерiнiн дэрiлiк заттарды колданудагы ж1берген кателiктерiн жасырмауы тиiс. вйткенi б^л наукастар Yшiн кауiптi жэне олардын кайталануына экелуi мYмкiн.

Егер мейргерде дэрiлiк заттармен ж^мыс кезiнде кателш орын алган болса, онда ол келес шараларды орындау керек:

• Орын алган кателж туралы дэртерге жылдам хабарлау керек. Сонда наукас кажетп кемекп ерте алады;

• мешргер наукасты карап шыгып, онын жагдайын багалауы кажет;

• ага медбикеге хабарлау керек;

• тYсiнiктеме хат жазганда не болганын. кателштщ калай аныкталганын тура баяндау керек.

• бeлiмшеде осы жагдайга талдау жYргiзiп. кешендi шаралар эзiрлеу керек.

Дэршк ем журпзу кезiндегi кателiктердiн алдын-алу Yшiн арнайы аныктамалык материалдарды, ягни стандарттарды, препараттарды колдану ережелерiн, н^скаулыктарды колдану кажет. Аныктамалык материалдар жас мамандарга ж^мыс орнында тез бешмделуге кeмектеседi эрi тэжiрибелiк кызметкерлер ^мэнданган сэтте деректердi кайта тексере алады. Дэршк каушазджп сактау Yшiн мейiрбикелердi ж^мыс орындарында жана дэрiлiк препараттарды алу кезвде окытуга ерекше назар белуге тиiс.

Мейiргердiн мiндетi дэршк затты енпзу кауiпсiздiгiн камтамасыз ету. Мейiргерлер наукастарды коргау Yшiн фармакологияны жаксы бiлуге, егу техникасын менгеруге жэне ез тэжiрибесiн теракты байытуга мiндеттi.

Патронаждык кызметт дамытудын жeтiстiктeрi

Патронаждык кызмет Yйде кeрсетiлетiн медициналык кeмектiн сапасын жаксарту арнайы кYтiмдi кажет ететiн отбасыларга барып, жеке ж^мыс жасауды кeздейдi. Кдзакстандагы мешргерлш кызмет жYЙесiн айтарлыктай мэндi реформалар кутш т^р. Мейiргерлерге дэрiгер ешлеттшктершщ бiр бeлiгi берiлмекшi. Осылайша денсаулык сактау жYЙесiнде

дэрiгерлердi оларга тэн емес ж^мыстан iс-жYзiнде орта медициналык кызметкердiн к¥зыретше шретш жумыстан босату жоспарланып отыр. Мешргер барлык тексерiс зерттеулердi толыктай жYргiзiп, анализдрд1 талдай алады жэне осынын нэтижесiнде наукастарды кажеттi маман дэртерлердщ карауына арнайы iрiктей алады. БYгiнгi кYнi б^л жYЙе бiркатар емханаларга енгiзiлген. Мейiргер талдамалардын нэтижелерiн квре отырып, наукастын взiн -взi сезшу жагдайын, неге назар аудару керекппн, оны кандай дэрiгерге ж1беру керек екендтн дербес аныктай алады.

Казiргi кезде мейiргерлер дэрiгердiн келес функцияларын вз бетiмен орындайды:

- ж^кл эйелдердын жэне босанганнан кейiнгi жагдайдагы патронаж;

- 1 жаска дешнп сау балалардын патронажы;

- ж^кпалы аурулардын ошагын бакылау;

- екпелердi жоспарлау;

- ауруханадан шыккан наукасты белсенд1 бакылау;

- жедел-жэрдем активтерiне кызмет кврсету;

- диспансерлiк наукастарды кабылдау.

Медициналык квмек кврсету кезiнде

мешргер взшщ жеке дагдыларын, катынас тYрлерiн пайдалана отырып, наукастын денсаулыгына катысты кейбiр мэселелердi нэтижелi шешуге

ддебиеттер

1. Комплексный план развития сестринского дела в Республике Казахстан до 2019 года: утв. Министром здравоохранения Республики Казахстан 6 декабря 2016года. Kompleksnyj plan razvitija sestrinskogo dela v Respublike Kazahstan do 2019 goda (Comprehensive plan for the development of nursing in the Republic of Kazakhstan until 2019) [in Russian]: utv. Ministrom zdravoohranenija Respubliki Kazahstan 6 dekabryia 2016 goda.

2. Власов В.В. Безопастность пациентов. Международный журнал медицинской практики. 2014- С. 67-70. Vlasov V.V. Bezopastnost' pacientov (The safety of patients.) [in Russian]. Mezhdunarodnyj zhurnal medicinskoj praktiki. 2014: 67-70.

3. World health assembly. WHA 55, Report of the Director-General 2001, 2002: 47 р.

4. Dlugacz YD, Stier L. More quality bang for your healthcare buck //Journal of nursing care quality. 2005; 20(2): 174-181.

5. Чмелева В.В., Камынина Н.Н., Анохина Ю.В. Контроль и оценка качества работы медицинских сестер в многопрофильном стационаре на примере работы палатной медицинской сестры //Проблемы стандартизациивздравоохранении.-2007.-№.12.-С. 42-49. Chmeleva VV, Kamynina NN, Anohina Ju.V. Kontrol' i ocenka kachestva raboty medicinskih sester v mnogoprofil'nom stacionare na primere raboty palatnoj medicinskoj sestry (Monitoring and evaluation of the quality of nurses' work in a multidisciplinary hospital based on the example of a nursing nurse) [in Russian]. Problemy standartizacii v zdravoohranenii. 2007; 12: 42-49.

6. Мельникова И.С. Почему ошибаются медицинские

алды. Мешргерлер т^ргындардын активл дэртерлш тексер^^ сыркатты дер кезвде табу, денсаулыгын багалау, лабараториялык- диагностикалык тексерулерден втшзу, емдеу-сауыктыру секшд1 шараларын кадагалайды [6].

Кормтындм

Т^ргындарга медициналык квмек сапасын Yздiксiз жогарылатуды камтамасыз ету, т^ргындардын денсаулыгын ныгайгу жэне сактау мешргер кызметшщ негiзi болып саналады. Елiмiзде мешргер id екпiндi т^рде дамып келедг Мейргердщ ж^мысын ^йымдастырудын заманауи эдютемелерш колдану мен дэлелдемелi медицинага сай тэж1рибеш камтитын зерттеулердi ж^рпзу кажеттшп орын алуда. Денсаулык сактау жYЙесiнiн дамуымен т^ргындарга медициналык кызмет кврсету сапасын арттырудагы мейiргерлердiн кэсiптiк Yлесi мойындалды. Когамда аурулардын бiрiншiлiктi профилактикасы, енбек шарттарынын колайлылыгын жаксартуга ат салысу, экологиялык ортанын сапасын жаксарту, ана-эйел вмiр-салтын жетiлдiру жэне олардын денсаулыктарын ныгайту, т^ргындарды гигиеналык тэрбиелеу, д^рыс тамактандыруды уйымдастыру - осынын барлыгы бYгiнгi кYнi мейiргердiн Yлесiне тиесiлi болып отыр.

сестры? Главный врач 2014.-Ш- С.15-18. Mel'nikova I.S. Pochemu oshibajutsja medicinskie sestry? (Why are nurses wrong?) [in Russian]. Glavnyj vrach 2014; 3:15-18.

7. Kalliath T, Morris R. Job satisfaction among nurses: a predictor of burnout levels. Journal of nursing administration. 2002; 32(12): 648-654.

8. Bournes D.A, Ferguson-Pare M. Human becoming and 80/20: an innovative professional development model for nurses. Nursing Science Quarterly. 2007; 20(3): С. 237-253.

9. Malila FM, Von Reuden KT. The impact of collaboration on patient outcomes. J Clin Syst Manage. 2002; 4(5): 10-12.

10. Крюков А.Е., Авхименко М. М., Гаврюченков Д. В. Проблемы безопасности пациентов: ошибки медсестер и дефицит ухода // Медицинская сестра. - 2015. - №. 2. - С. 9-13. Krjukov AE, Avhimenko MM, Gavrjuchenkov DV. Problemy bezopasnosti pacientov: oshibki medsester i deficit uhoda (Patient Safety Issues: Nursing Mistakes and Nursing Deficits) [in Russian]. Medicinskaja sestra. 2015; 2: 9-13.

11. Гаванде А. Чек лист. Как избежать глупых ошибок, ведущих к фатальным последствиям //М.: Аль-пи на Паблишер. - 2014- 202 с. Gavande A. Chek list. Kak izbezhat' glupyh oshibok, vedushhih k fatal'nym posledstvijam (How to avoid stupid mistakes leading to fatal consequences) [in Russian]. M.: Al' -pina Pablisher. 2014: 202 р.

12. Обуховец ТП. Чернова ОВ. Основы сестринского дела. Учебное пособие: Феникс, Москва.- 2017.- 768 с. Obuhovec TP. Chernova OV. Osnovy sestrinskogo dela (Basics of Nursing) [in Russian]. Uchebnoe posobie: Feniks, Moskva. 2017: 768 р.