Научная статья на тему 'Ўтиш иқтисодиёти мамлакатларининг жаҳон савдо ташкилотига кириш тажрибаси: йўқотишлар ва афзалликлар'

Ўтиш иқтисодиёти мамлакатларининг жаҳон савдо ташкилотига кириш тажрибаси: йўқотишлар ва афзалликлар Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
597
55
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Вахабов А. В., Хажибакиев Ш. Х.

Жаҳон иқтисодиётида ўтиш даври иқтисодиёти бир хўжалик юритиш тизимининг бошқаси билан алмашиш ҳолатини ифода этади. Бу жараён нисбатан узоқ даврни ўз ичига олади. Ушбу мамлакатларнинг Жаҳон Савдо Ташкилотига (ЖСТ) аъзо бўлиши қатор қийинчиликлар ва муаммолар туғдириши билан баробарида иқтисодиётда рақобатдошлик муҳитини яратиш, иқтисодий ислоҳотларни жадаллаштириш омили бўлиб хизмат қилиши мумкин.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Ўтиш иқтисодиёти мамлакатларининг жаҳон савдо ташкилотига кириш тажрибаси: йўқотишлар ва афзалликлар»

' 28 ХАЛКАРО ИКТИСОДИЁТ ВА ИКТИСОДИЙ МУНОСАБАТЛАР / s_МЕЖДУНАРОДНАЯ ЭКОНОМИКА И ЭКОНОМИЧЕСКИЕ ОТНОШЕНИЯ

Вахабов А.В.

и.ф.д., профессор

Хажибакиев Ш.Х.

катта ук,итувчи,

Узбекистон Миллий университети

УТИШ ИКТИСОДИЁТИ МАМЛАКАТЛАРИНИНГ ЖА^ОН САВДО ТАШКИЛОТИГА КИРИШ ТАЖРИБАСИ: ЙУ^ОТИШЛАР ВА АФЗАЛЛИКЛАР1

Жацон ицтисодиётида утиш даври ицтисодиёти бир хужалик юритиш тизимининг бошцаси билан алма-шиш цолатини ифода этади. Бу жараён нисбатан узоц даврни уз ичига олади. Ушбу мамлакатларнинг Жацон Савдо Ташкилотига (ЖСТ) аъзо булиши цатор цийинчиликлар ва муаммолар тутдириши билан ба-робарида ицтисодиётда рацобатдошлик муцитини яратиш, ицтисодий ислоцотларни жадаллаштириш омили булиб хизмат цилиши мумкин.

МДХ мамлакатларидан KирFизистон, Молдова, Грузия, Арманистон, Украина ва Россия ЖСТнинг аъзолари хисобланади. МДХ мамлакатларининг ЖСТга аъзо булиш тажрибасини урганиш мухим ахамиятга эга. Жумладан, 2011 йил ноябрда Россия ва ЖСТ уртасида давом этаётган 18 йил-лик музокаралар тугади.

Россия 2012 йилнинг июлидан ЖСТнинг тулаконли аъзосига айланди, ва йилига ташкилотнинг янги аъзоси сифатида 3,5 млн. Швейцария франки (3,1 млн. доллар) микдорида аъзолик бадали тулаб боради.

ЖСТга аъзо булиш учун Россия хукумати уз зиммасига куйидаги мажбуриятларни олди:

□ хукумат хусусийлаштириш дасту-рининг транспорантлигини2 таъминлаш мажбурияти - хукумат Россиядаги хусусийлаштириш жараёни холати туFрисида хар йили ЖСТга хисобот бериши лозим булади;

□ Россиянингтабиий газ дистрибью-торлиги билан боFлик фаолияти факат ти-жорат характерига эга булиши зарур;

1 Давоми. Боши 6 сонда.

2 Шаффофлиги (тахр.)

□ Россия "Аэрофлот"га экспорт ва импортнинг хажми ва йуналишига таъсир курсатадиган махсус хукукларни такдим этишдан воз кечди;

□ Россия шакар билан савдо килишни эркинлаштириш максадида бу товарга те-гишли тариф режимини 2012 йилда ислох килиши керак;

□ мамлакатда товарлар экспор-ти ва импортидан ундириладиган солик ва йиFимларга кушимча сифатида кулланилувчи ва курсатилган хизматлар-нинг кийматини акс этирувчи туловлар киймати чекланиши керак. Россияда бож-хона расмийлаштируви учун туловлар 30 000 рубль микдорида чеклаб куйилиши кутилмокда;

□ "товарларни географик иденти-фикациялаш" режимини ислох килиш максадида Фукаролик кодексининг 1516-бандига узгартириш киритилиши-га мажбур. Мутахассислар фикрича, бу узгариш Россияда шампань виносини иш-лаб чикаришнинг тухтаб колишига олиб келиши мумкин;

□ Россия хукумати 2002 йилда кабул килинган ва хозирда авиатехника импор-

1- жадвал

Россия импортидаги савдо тусик,ларини камайтириш режаси1

Йил Озик-овкат товарлари Ставкалар Йил Саноат товарлари Ставкалар Жорий Янги

Жорий Янги

2012 Мол гушти 15 0 2013 Дизелли двигатель 5-10 2-9

2013 Гуллар 15 5 2014 Руда ва уFит 10 3-6,5

2014 Мевалар 5-10 0-5 2015 Металл прокати ва компьютерлр 10-20 1,5-10

Сабзавотлар 15-18 10-15 2016 Парфюм ва бурли крзонлар 15 7,5

2015 Сут 20-25 10-15 2017 Музлаткичлар ва мотоцикллар 20 10-15

Шарбатлар 15 10 2018 Этиленгликоль, портловчи моддалар 10-20 5,5-6,5

2016 Спиртли ичимликлар 20 12,5 2019 Эски ва янги автомобиллар (5-7 йил хизмат килган автомобиллар) 25 20

2017 Пишлок, 15-25 0

2018 Пиво 0,06 евро 0,018 евро

2020 Чучка гушти 65 25

тида кулланилувчи имтиёзли лизинг да-стурини бошка товарлар импортида хам куллашга рухсат бериши керак.

Музокаралар давомида Россиянинг бошка интеграцион блоклардаги фаолия-ти хам хар томонлама урганиб чикилди. Россиянинг ёпик интеграцион блоклар каторига кирувчи Божхона Иттифоки ва Евроосиё иктисодий худуди каби ташки-лотларга аъзолиги ЖСТга кириш жараё-нининг кийин кечиши сабабларидан би-рига айланди. 2010 йилда Россия хукумати ЖСТга Божхона Иттифокига аъзо булган мамлакатларнинг хаммаси биргаликда киришини эълон килди. Кейинчалик Россия ушбу фикрларидан воз кечиб бошка йулдан боришга мажбур булди ва хозирда бу сохада куйидаги мажбуриятларни уз зиммасига олган:

□ Божхона Иттифоки доирасида Россия ЖСТ меъёрларига туFри келмайдиган мажбуриятларни уз зиммасига олмайди;

□ Божхона Иттифокида Россия деяр-ли ЖСТ агенти вазифасини утайди. Чун-ки Божхона Иттифокидаги мухокамаларда Россия ЖСТ аъзоларининг таклифларини такдим этиши керак булади.

Россия узок давом этган музокаралар-да божхона божларини боскичма-боскич ислох, этиш ^укукига эга булди. 1-жадвал-

1 Бутрин Д., Нетреба П., Сапожков О. Обязательства длительного срока хранения. //Коммерсанту №238, 20.12.2011. С. 6.

да Россиянинг кейинги 8 йилда божхона божлари буйича амалга ошириши керак булган узгартиришлари келтирилган.

Демак, Россия ташки савдо сиёсатини ЖСТ меъёрларига тулик утказиш учун 8 йил талаб килинади. Бу даврда озик-овкат махсулотларида импорт божининг кескин пасайиши гушт ва гушт махсулотларига тааллуклидир. Агар 2012 йилда мол гушти импортидан ундириладиган бож 15% дан 0% гача туширилса, 2020 йилга ке-либ чучка гушти импортидан ундириладиган бож 65% дан 25% гача туширила-ди. Саноат махсулотлари импортида божхона божлари уртача деярли икки бара-вар пасайтирилади. Бундай узгаришларда Россиянинг ички ишлаб чикарувчилари инкирозга учрамасликлари учун уз фао-лиятлари самарадорлигини оширишлари керак булади. Бу ислохотларнинг натижа-сида Россиянинг жахон бозоридаги урни катор товарлар буйича узгариши мумкин.

Шунингдек, Россия ЖСТга аъзо булиш жараёнида бир катор мажбуриятлар-нинг шартли куринишига эга булишга эриша олди. Мисол учун, кора ва ранг-ли металломлар ва мис катодлари буйича музокаралар боши берк кучага кириб колганди. Шу сабабли Россиянинг ЖСТга аъзо булишида бу турдаги товарлар буйича Россиянинг мажбурияти шартли куринишга эга. Актга биноан Россия ЖСТга аъзо булгандан кейин юкорида айтиб утилган товарлар буйича экспорт божла-

рини оширадиган булса, бошка аъзо мам-лакатлар икки томонлама ва куп томонла-ма мажбуриятларининг бир кисмидан воз кечишлари мумкин булади.

Демак, Россия ЖСТга аъзо булиш жа-раёнида уз зиммасига катта мажбури-ятларни олди ва шу сабабли мамлакат-нинг ЖСТга аъзо булиши унинг кейинги макроиктисодий ривожланишига кандай таъсир курсатишини бахолаш муаммоли масаладир.

Россиянинг ЖСТга аъзолиги хорижий бозорларда Россия компанияларига нис-батан камситишлардан холи булиш им-конини беради. Россия иктисодий ри-вожланиш вазирлиги маълумотларига кура, факат шу сабабга кура россиялик тадбиркорлар йилига 2 миллиард доллар йукотишади. ЖСТга аъзо булиш савдо тусикларининг пасайиши, халкаро савдо коидаларини ишлаб чикишда катнашиш имконини яратади.

Россия ЖСТга аъзо булгандан бошлаб ташкилотнинг барча коидаларига риоя килиши зарур булади. Шунга карамасдан, Россия учун темир йул тарифларини бир-хиллаштириш, миллий автомобилсозлик саноатини куллаб-кувватлаш буйича утиш даври белгиланган. Россиянинг ЖСТга аъзо булиши мамлакат иктисодиёти тармокларига турлича таъсир курсатади. Россия саноати импорт килинаётган асбоб-ускуналарга урнатилган божхона божларининг пасайишидан фойда куради. Мисол учун, ФСК асбоб-ускуналарнинг 70% ини, "Русгидро" эса 20% ини олиб ки-ради.

Хорижий бозорларга кириб боришда-ги тусикларнинг камайиши, импорт бож-ларнинг пасайиши туфайли экспорт-га йунатирилган тармоклар, жумладан, юкори технологик тармоклар, уFитлар ишлаб чикариш фойда куриши мумкин. Чунки бу компаниялар хориж бозорлари-да узок вактдан бери фаолият олиб бора-ди.

Баъзи мутахассисларнинг фикрича, металлургия саноати хам савдонинг эркин-лашувидан фойда куради. Сабаби ЕИ бо-зорларига кириб бориш учун Россиянинг кора металл ишлаб чикарувчилари ай-ланма йуллардан фойдаланади. Россия

ишлаб чикарувчилари ярим фабрикат-ларни етказиб бериш учун илгари йирик прокат кувватларини сотиб олишга маж-бур булар эдилар. ЖСТ эса металлургия саноати махсулотларини туFридан-туFри Европа мамлакатларига сотиш имкония-тини яратади. Рангли металлургия саноати эса экспорт божларининг 10% дан 5% га кадар пасайишидан фойда куради.

Россиянинг кишлок хужалик машина-созлиги ва автомобилсозлик тармоклари ЖСТга аъзо булишдан катта зарар куриши мумкин. Кишлок хужалик машинасозлиги махсулотларига нисбатан импорт божла-ри ставкасининг 5% гача пасайтирилиши натижасида кишлок хужалик техникаси импорти ортади. Россияга олиб кирилаёт-ган янги ва эски автомобилларга нисбатан кулланиладиган импорт божларининг пасайтирилиши янги автомобиллар импор-тининг 25-35% га, эски автомобиллар им-портининг эса 5-10 баравар усишига олиб келиши натижасида миллий автокорхона-лар курадиган зарар 16 миллиард доллар-дан ошиб кетиши мумкин1.

Россиянинг ЖСТга аъзо булишидан энг катта зарар кишлок хужалигига те-гишли булиши кутилмокда. Жумладан, чучкачилик ва чорвачилик (сут етишти-риш) сохасида 2020 йилгача чучка гуштига нисбатан кулланилаётган 15,5% ли бож ставкалари квота доирасида 0 га тенглаш-тирилади, сутга нисбатан кулланилаётган ставкалар эса 25% дан 15% га кадар па-сайтирилади. ЖСТга аъзо булгандан бошлаб кишлок хужалигини куллаб-кувватлаш учун ажратиладиган маблаF микдори 9 миллиард долларга тенглаша-ди ва боскичма-боскич 4,4 миллиард дол-ларгача кискартирилади. Шу билан бир-га кишлок хужалиги билан боFлик кутила-ётган зарарлар Россиянинг фермерларни 4,4 миллиард доллар микдорида куллаб-кувватлаш хукукини саклаб колганлиги, демпингга карши чора-тадбирлар ва суб-сидиялар ёрдамида бартараф этилиши мумкин.

Россия кувур ишлаб чикарувчилари хам ЖСТга аъзо булиш туфайли зарар куриши мумкин. Россия, Украина ва Хитой

1 Овчинников Р., Полякова Ю. Вступление в ВТО должно снизить цены. //Известия, 19.12.2011.

уртасидаги келишувлар хозирча кувур им-портини чеклаш имконини беради. ЖСТга аъзо булиш эса кувур импортига нисбатан кулланиладиган уртача бож ставкалари-ни 3 баравар, яъни 5% гача пасайтириш-ни таказо этади ва ракобатнинг кучайи-шига олиб келади. Мутахассислар фикри-ча, Россиянинг кувур ишлаб чикарувчи компаниялари курадиган зарар 5 миллиард долларни ташкил этиши мумкин.

Россия кейинги беш йил давоми-да куп сонли товарлар буйича экспорт божларини бекор килиши лозим булади. Нефть, нефть махсулотлари, газ, урмон махсулотлари, кора ва рангли металлар, темир йул локомотивлари, тери ва тери махсулотлари бундан истисно. Россия хизматлар бозорининг 116 та сектори (30 та сектор буйича хеч кандай чекловлар булмайди) буйича хорижликларни кири-тиш мажбуриятини олди.

Баъзи хисоб-китобларга кура, Россиянинг ЖСТга аъзо булиши мамлакат ЯИМ-нинг кушимча 3,3% га, истеъмолнинг 7,2% га, экспортнинг 13,2% га кушимча усишига олиб келиши билан бирга бюджетга ту-шадиган импорт божларининг 33,4% га кискаришига олиб келиши мумкин1.

Узбекистон Республика-

си мустакилликка эришгач, халкаро иктисодий муносабатлар тизимига ва жах,он хужалигига чукуррок интеграци-ялашиб боришга интилмокда. Хозирги кунда жахондаги иктисодий муносабат-ларда глобаллашув жараёни тобора ку-чайиб бормокда. Бу борада Президенти-мизнинг "...тобора чукурлашиб бораёт-ган жахон молиявий инкирози мамлака-тимизга таъсир курсатмайди, бизни чет-лаб утади, деган хулоса чикармаслик ке-рак. Масалани бундай тушуниш ута сод-далик, айтиш мумкинки, кечириб булмас хато булур эди. Барчамиз бир х,акикатни англаб етишимиз лозим - Узбекистон бу-гун халкаро хамжамиятнинг ва глобал молиявий-иктисодий бозорнинг ажрал-мас таркибий кисми хисобланади"2 деган

1 Уша манба.

2 Каримов И.А. Жахон молиявий-иктисодий

инкирози, Узбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йуллари ва чоралари. - Т.: "Узбекистон", 2009. 11-б.

сузларини эсга олиш мухимдир. Шунинг-дек, дунёнинг йирик, баркарор иктисодий усиш суръатларда ривожланаётган мам-лакатлари билан савдо-иктисодий алокаларини кенгайтириш, "...экспорт килинадиган махсулотларимиз таркибини ва умуман, ташки савдо айланмасини яна-да диверсификация килиш долзарб маса-ла булиб колмокда"3.

Узбекистон 1994 йилнинг июнидан ГАТТ/ЖСТда кузатувчи макомига эга. 1994 йил декабрь ойида Узбекистон хукумати томонидан ГАТТ/ЖСТга тенг хукукли аъзо булиш туFрисида ариза топширилди ва 1995 йилнинг январида Узбекистоннинг ЖСТга кириши жараёни буйича ишчи гурухи ташкил килинди. 1998 йилнинг сентябрь ойида Узбекистон ташки савдо-си буйича меморандум ЖСТда расмий ра-вишда таништирилди.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1998 йил 14 декабрдаги 520-сонли карори билан ЖСТ билан иш-ловчи Вазирликлараро комиссия тарки-би тасдикланди. Вазирликлараро комиссия таркибида куйидаги 7 та ишчи гурухи ташкил килинди:

□ санитария ва фитосанитария чора-тадбирлари, савдонинг техник тусиклари масалалари буйича маълумотлар тайёр-лаш;

□ кишлок хужалигини куллаб-кувватлаш ва экспорт субсидиялари буйича маълумотлар тайёрлаш;

□ савдо хизматларига таъсир курсатувчи сиёсий чора-тадбирлар буйича маълумотлар тайёрлаш;

□ интеллектуал мулк хукукининг савдо жихатлари буйича ЖСТ битими доира-сида маълумотлар тайёрлаш;

□ хизматлар сохасида тариф чегир-малари ва мажбуриятлари буйича та-клифлар тайёрлаш;

□ Узбекистондаги мавжуд конун хуж-жатларини ЖСТ талабларига мувофик ке-ладиган холатга келтириш;

□ Узбекистоннинг ЖСТга аъзо булишининг иктисодиёт сохаларига таъ-

3 Кар имов И.А. Асосий вазифамиз — Ватанимиз тараккиёти ва халкимиз фаровонлигини янада юк-салтиришдир. — Т.: "Узбекистон", 2010. 64-б.

сирини бахолаш буйича тадкикотлар олиб бориш.

Узбекистоннинг ЖСТга аъзо булиши буйича ишчи гурухнинг биринчи мажли-си 2002 йил 17 июлда Женева шахрида булиб утди. Узбекистон ташки савдоси буйича меморандумнинг хар бир модда-сини урганиб чикиш йиFилишнинг асосий мавзуси булди.

Иккинчи мажлис 2004 йил 29 июн-да Женевада булиб утди. ЙиFилишда Узбекистон ташки савдоси буйича мемо-рандуми ва Узбекистоннинг аъзо мамла-катлар саволларига жавоблари мухокама килинди. Узбекистон 38 та асосий савдо хамкорлари билан музокаралар олиб бо-риши керак.

Учинчи мажлис 2005 йилнинг октябрь ойида Женева шахрида булиб утди.

ЖСТ талабларига мувофик, кишлок хужалигини ички куллаб-кувватлаш ва экспорт субсидиялари даражасини аниклаш учун базавий даврни аниклаш талаб этилади. Унга кура охирги уч йил базавий давр сифатида кабул килиниши лозим.

Узбекистонда бу давр сифатида 19971999 йиллар кабул килиниши кузда тутил-ган. Чунки бу даврда кишлок хужалигини куллаб-кувватлаш даражаси куйидагича булган:

□ 1997 йил - 9,2 %;

□ 1998 йил - 23,9 %;

□ 1999 йил - 11,9 %.

Кишлок хужалиги буйича Келишувлар доирасида ривожланаётган мамлакатлар учун ушбу сохадаги минимал ставкалар 10% атрофида булиши кузда тутилган.

Узбекистоннинг ЖСТ аъзолари билан кишлок хужалиги буйича музакоралар жараёни озик-овкат махсулотлари экс-портидан манфаатдор ва катъий позици-яга эга, ЖСТга аъзо булаётган мамлакат-лар учун максимал эркин савдо режи-мини яратишни кузда тутувчи мамлакатлар билан келишишда мураккаблашади. Бу борада нисбатан катъий позицияга эга

мамлакатларга Керн гурухи1 мамлакатла-ри киради.

Узбекистоннинг ЖСТга киришининг аф-залликлари:

□ хорижий бозорларга чикиш имко-ниятларининг кенгайиши;

□ ЖСТга аъзо мамлакатлар олган мажбуриятлар туфайли баркарор ташки савдо мухитининг шаклланиши;

□ ЖСТ томонидан субсидиялар, демпинг каби такикланган усуллардан химояланиш максадида тегишли чора-тадбирлар ишлаб чикиш имкониятининг яратилиш;

□ ташки савдо хажмининг ортиши ва истеъмолчилар эхтиёжининг самарали кондирилиши;

□ ташки савдо низоларини самарали хал этиш имконияти;

□ куптомонлама савдо тизимига таъсир утказиш имкониятига эга булиш.

Шу билан бирга Узбекистоннинг ЖСТга киришида кутилаётган асосий харажатлар куйидагилардан иборат:

□ нисбатан кучли булмаган протекционизм шароитида ракобатбардош булмаган корхоналарнинг ишлаб чикариш хажми, ишчилар сони ва бюджетга солик ажратмаларини кискариши мумкин;

□ ракобатбардош булмаган кор-хоналарда ишлаб чикариш хажмининг кискариши х,исобига, вактинчалик ишсиз булиши мумкин булган ах,оли катламини ижтимоий х,имоялаш максадлари учун давлат харажатларининг ортиши;

□ товар ва хизматларни стандартлаш ва сертификациялаш, халкаро андоза-лар буйича божхона амалиётларини жо-рий килиш, тартибга солишнинг санитария чоралари, интеллектуал мулк х,укуки х,имоясини яхшилаш каби ЖСТга аъзо булиш билан боFл и к кушимча харажат-ларни бюджетдан молиялаштириш.

Фикримизча, ЖСТга киришда Узбекистон иктисодиётига ижобий таъ-

1 Керн гурухи (Cairns Group) - 1986 йилда ЖСТга аъзо, экспортида кишлок хужалик махсулотлари улуши юкори булган мамлакатлар томонидан таш-кил этилган. Ушбу гурухга куйидаги 19 та давлат ки-ради: Канада, ЖАР, Покистон, Австралия, Янги Зеландия, Индонезия, Малайзия, Таиланд, Филиппин, Аргентина, Боливия, Бразилия, Гватемала, Колумбия, Коста-Рика, Парагвай, Перу, Уругвай, Чили.

сир курсатиши мумкин булган омиллар куйидагилардан иборат:

□ товар ишлаб чикарувчилар уртасида иктисодий ракобатнинг кучайи-ши;

□ импорт тарифлари ва бошка савдо чекловларининг камайтирилиши х,исобига ички бозорда хизматлар ва товарлар ишлаб чикариш харажатларининг камайиши;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

□ нотариф усуллар асосида протекционизм даражасининг чегараланиши;

□ иктисодий ресурсларни ракобатбардош тармокларга кайта йуналтирилиш натижасида очик савдо ре-жимини яратиш;

□ халкаро савдонинг андозалари-га риоя этилувчи иктисодиёт мавкеи ва иктисодий фаоллик мух,итининг яхшила-ниши;

□ мах,аллий товар ишлаб чикарувчиларни ташки бозорда х,укукий х,имояланишининг мустах,камланиши.

Адабиётлар руйхати

1. Каримов И.А. Жах,он молиявий-иктисодий инкирози, Узбекистон шаро-итида уни бартараф этишнинг йуллари ва чоралари. - Т.: "Узбекистон", 2009. 11-б.

2. Каримов И.А. Асосий вазифамиз - Ватанимиз тараккиёти ва халкимиз фаровонлигини янада юксалтиришдир. - Т.: "Узбекистон", 2010. 64-б.

3. Потапов М. Вступление КНР в ВТО: условия присоединения и последствия для китайской экономики// Внешнеэ-кономическая модель развития стран Восточной Азии. -М.: Международные отношения, 2004. С. 88.

4. Энрю Берг и Энн Кригер. Что будет означать вступление в члены ВТО для Китая и его торговых партнеров? //Финансы и развитие, №3, выпуск 39, 2002. С. 10.

5. Бутрин Д., Нетреба П., Сапожков О. Обязательства длительного срока хранения. //Коммерсанту №238, 20.12.2011. С. 6.

6. Овчинников Р., Полякова Ю. Вступление в ВТО должно снизить цены. // Известия, 19.12.2011.

7. www.wto.org

8. htpp://www.china.org.cn/russian/31516.htm

9. http://www.russian.xinhuanet.com/russian/2009-01/15/content_800925.htm

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.