Научная статья на тему '“ТИЛ ВА НУТҚ” РИВОЖЛАНИШ МАРКАЗИНИ МЕТОДИК ТАЪМИНЛАШНИНГ ЎЗИГА ХОС ЖИҲАТЛАРИ'

“ТИЛ ВА НУТҚ” РИВОЖЛАНИШ МАРКАЗИНИ МЕТОДИК ТАЪМИНЛАШНИНГ ЎЗИГА ХОС ЖИҲАТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
2109
72
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТИЛ / НУТқ / МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ ТАШКИЛОТЛАРИ / РИВОЖЛАНИШ МАРКАЗЛАРИ / ТИЗИМ / ИНДИВИДУАЛ ЁНДАШУВ / РУҲИЙ ВАЖИСМОНИЙ ҲОЛАТ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Мўминова Н.С.

Мақола мактабгача таълим ташкилотларида таълим-тарбиявий жараённи ташкил этиш, “Тил ва нутқ” ривожланиш марказинини жиҳозлашга бағишланган. Шунингдек, “Тил ва нутқ” ривожланиш марказида нутқ ўстириш бўйича ҳафталик мавзулар юзасидан таълим-тарбиявий жараённи ташкил этиш бўйича илмий-назарий фикрлари баён қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FEATURES OF METHODOLOGICAL SUPPORT OF THE DEVELOPMENT CENTER “LANGUAGE AND SPEECH”

The article is devoted to the organization of educational and educational processes in pre-school educational organizations, the organization of the development center “language and speech”. The author expressed his views on the organization of educational and educational processes on weekly topics of speech development in the development center» language and speech».

Текст научной работы на тему «“ТИЛ ВА НУТҚ” РИВОЖЛАНИШ МАРКАЗИНИ МЕТОДИК ТАЪМИНЛАШНИНГ ЎЗИГА ХОС ЖИҲАТЛАРИ»

Таълим ва инновацион тадцицотлар (2021 йил №4) ISSN 2181-1709 (P)

----

"ТИЛ ВА НУТК" РИВОЖЛАНИШ МАРКАЗИНИ МЕТОДИК ТАЪМИНЛАШНИНГ УЗИГА ХОС ЖЩАТЛАРИ

DOI: https://doi.org/10.53885/edinres.2021.12.14.030

Муминова Наргиза Собитжоновна,

Мактабгача таълим ташкилотлари директор ва мутахассисларини цайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш _институти катта уцитувчиси_

Аннотация. Мацоламактабгача таълим ташкилотларида таълим-тарбиявий жараённи ташкил этиш, "Тил ва нутц" ривожланиш марказинини жщозлашга багишланган. Шунингдек, "Тил ва нутц" ривожланиш марказида нутц устириш буйича уафталик мавзулар юзасидан таълим-тарбиявий жараённи ташкил этиш буйича илмий-назарий фикрлари баён цилинган.

Калит сузлар: тил, нутц, мактабгача таълим ташкилотлари, ривожланиш марказлари, тизим,индивидуал ёндашув, рууий важисмоний уолат.

ОСОБЕННОСТИ МЕТОДИЧЕСКОГО ОБЕСПЕЧЕНИЯ ЦЕНТРА РАЗВИТИЯ "ЯЗЫК И РЕЧЬ"

Муминова Наргиза Собитжоновна,

старший преподаватель института переподготовки и повышения квалификации директоров и специалистов дошкольных образовательных организаций

Аннотация. Статья посвящена организации учебно-воспитательного процесса в дошкольных образовательных организациях, организации центра развития "язык и речь". Автор высказал свои взгляды на организацию учебно-воспитательного процесса по еженедельным темам развития речи в центре развития "язык и речь".

Ключевые слова: язык, речь, организации дошкольного образования, центры развития, система,индивидуальный подход, психическая неопределенность.

ISSN 2181-1717 (E) Образование и инновационные исследования (2021 год №4)

FEATURES OF METHODOLOGICAL SUPPORT OF

DEVELOPMENT CENTER "LANGUAGE AND SPEECH"

Muminova Nargiza Sobitjonovna, Senior lecturer at the Institute of Retraining and Advanced Training of Directors and specialists of Preschool educational organizations

Abstract: The article is devoted to the organization of educational and educational processes in pre-school educational organizations, the organization of the development center "language and speech ". The author expressed his views on the organization of educational and educational processes on weekly topics of speech development in the development center» language and speech».

Key words: language, speech, organizations of preschool education, centers of development, system,individual approach, mental vagueness.

Мактабгача таълим ташкилоти "Илк кадам" мактабгача таълим муассасалари давлат укув дастурига асосан хар бир бола учун унинг кобилияти, имконияти, рухий ва жисмоний холатларини эътиборга олган холда зарур шароитларни яратишга интилиши, хар бир бола шахсининг бетакрорлиги ва ноёблигини хисобга олган холда унинг шахсий кизикишлари ва эхтиёжларини куллаб-кувватлаш, болаларга педагогларнинг таълим-тарбия жараёнида индивидуал ёндашувини амалга ошириш имконини беради .

Узбекистон Республикасининг илк ва мактабгача ёшдаги болалар ривожланишига куйиладиган Давлат талаблари учинчи катта сохаси "Нутк, мулокот, укиш ва ёзиш малакалари» деб номланган булиб, куйидаги кичик сохаларни уз ичига олади:

1. Нутк ва тил.

2.Укиш малакалари.

ЗДул бармоклари майда моторикаси

Бугунги кунда мактабгача таълим ташкилотларида педагогик жараённи ташкил этишда ривожлантириш марказларидан фойдаланиш масаласи асосий масалаларнинг бирига айланди. Бу эса барча мактабгача таълим ташкилотларида Узбекистон Республикасининг илк ва мактабгача ёшдаги болаларнинг ривожланишига куйиладиган Давлат талаблари ва "Илк кадам" мактабгача таълим муассасасининг Давлат укув дастурини амалда куллаш билан богликдир. Мактабгача таълим ташкилотлари тарбиячиси Давлат талабларининг "Нутк, мулокот, укиш ва ёзиш малакалари" сохдси мазмуни асосидаги укув-тарбиявий жараённи "Узбекистон Республикасининг илк ва мактабгача ёшдаги болалар ривожланишига куйилган давлат талаблари" асосида амалга оширади.

"Нутк, мулокот, укиш ва ёзиш малакалари" сохасидаги укув-тарбиявий фаолият "Илк кадам" Давлат укув дастурида берилган йиллик мавзувий режа асосида ой мавзулари ва хафта мавзуларига асосланиб ,фаоллик марказларида ва кун давомидаги турли фаолиятларда олиб борилади.

, Таълим ва инновацион тадцицотлар (2021 йил №4) ISSN 2181-1709 (P)

ER

Х,афта мавзулари буйича куйидаги ривожлантириш марказлари иши ташкил этилади:

1. "Тил ва нутк" ривожланиш маркази.

2. "^уриш, конструкциялаш ва математика" ривожланиш маркази

3."Санъат" ривожланиш маркази

4."Фан ва табиат" ривожланиш маркази

5."Сюжетли - ролли уйинлар ва сахналаштириш" ривожланиш маркази

"Тил ва нутк" ривожланиш марказида нутк устириш буйича хафталик

мавзулар юзасидан таълим-тарбиявий жараёнлар ташкил этилади. Бунда тарбиячи томонидан аввалдан хафта мавзусига мос булган расмлар, уйинлар, кургазма ва таркатма материаллар тайёрланади. Марказларда ишлаш учун тарбиячидан янгиликка интилиш, уз устида купрок ишлаш ва болаларнинг хохиш истакларини инобатга олиш талаб этилади. Шунингдек, тарбиячи бошка марказ фаолиятларида хам, кун таркибининг бошка кисмларида хам болаларнинг уз фикрларини изчил баён килиш ва хулосалар чикариш, атроф-олам хакидаги уз кузатишларини баён килишларида хам болаларнинг нуткларига эътибор беради ва уни ривожлантиришга харакат килади.

Марказда ишлаш жараёнида болаларда нутк, катталар, тенгдошлари билан, уйинчок ва техник воситалар билан мулокот ривожланади. Яъни телевизор оркали курсатилаётган роликлардаги саволларга жавоб беради, дусти билан сухбат куради, уз фикрини утказиш оркали болаларча тортишувлар кечади. Х,иссиёт ривожланади. Боланинг фикрини кулловчилар булса ,унинг кайфияти кутарилади. Кайфияти тушган болага нисбатан узаро ёрдам, уни кунглини кутариш жараёнлари кетади. Бу холатларни четдан кузатаётган инсон улар бир -бирлари билан мулокот оркали нутклари ривожланаётганлиги тушунадилар.

"Тил ва нутк" ривожланиш марказида (1-расмлар) китобларга мехр бериш ва эшитиш хамда ёзиш учун укув куроллари мавжуд булади. Бу тинч бурчак булиб, унда болалар китобларни караб чикишлари, бир-бирларига расмлар асосида укиб беришлари мумкин.

Шунингдек, бу марказда харфли кубиклар (суратли альфавит; кирилл, лотин), магнит доска, кургазмали ва таркатма куроллар (турли мавзудаги), уй-рузгор буюмларнинг туплами (кийим, идиш-товок, мебель, уйинчоклар) . Ижодий хикоя тузиш учун плакатлар: "Менинг шахрим", "Бизнинг оила", "Куз", "Йул харакати коидалари", "^иш", "^ишги уйинлар", "Уйимизга корбобо келди!", "Гурухимиздаги жонли бурчак", "Мен кушларни овкатлантирдим", "Мен киш байрамини кандай утказдим?", "Бахор келди", "Онамларнинг байрами", "Навруз байрамини кандай утказдим?", "Коинот", "Ёз фасли", "Метрода", "Циркда", "Дам олиш куни", "Гулзордаги гулларни кандай парвариш килдик?", "Ёктирган уйинчогим", "Ёктирган уйинларим", "Энг якин уртогим", "Дадамларга ёрдам бердим", "Зур мультфильм курдим", "^угирчок театрига бордик", "Мен онамга ёрдамчи", "Мен дадамга ёрдамчи", катталар мехнати, байрамлар, буюк сиймолар, кадимги шахарлар: Самарканд, Бухоро, Шахрисабз, Хива, Узбекистон худудидаги тарихий обидалар, кадимий ёдгорликлар, замонавий иншоотларга таалукли мазмунли плакатлар ва шу билан бирга гурухдаги кичик кутубхона кошидаги болалар учун тавсия этиладиган адабиётлар тартиб билан жойлаштирилади:

/"М 2181-1717 (Е) Образование и инновационные исследования (2021 год №4)

Узбек болалар адабиёти;

Жах,он болалар адабиёти;

Бадиий адабиёт;

Мультимедия жих,озлари (телевизор, компьютер ва ноутбук, экран, проектор) билган х,олда уз нуткидаги камчиликларни бартараф этиб бориши керак. Нут;, мулокот, укиш ва ёзиш куникмалари сохасида куйдаги жихозлар булиши керак.

_1-расм

Со^а: Нутк, мулокот, укиш ва ёзиш куникмалари

Т/р Жихоз номи Улчов бирлиги Илк ёш гурухи (2-3 ёш) Кичик гурух (3-4 ёш) Урта гурух (4-5 ёш) Катта гурух (5-6 ёш) Тайёрлов гурухи (6-7 ёш)

1. Икки таба;али магнитли доска дона 1 1 1 1 1

2. Харфли кубиклар туплами туплам 1 1 1

3. Хикоялар ту;иш учун сюжетли расмлар туплам 1 1 1 1

4. Инглиз тилида карталар туплами туплам 1 1

5. Инглиз тилида ^арфлар туплами туплам 1 1

6. "Иил фасллар"» сюжетли расмлар туплам 1 1 1 1 1

7. Алифбо (кесма ^арфлар) туплам 1 1

8. Сузда товушни ани;лаш учун мавзули карталар туплам 1 1

9. "Узбекистон Республикаси байрамлари" афишалар туплами туплам 1 1 1 1 1

10. Узбекистон Республикаси давлат рамзлари туплам 1 1 1 1 1

11. Шаркринг буюк мутафаккирлари туплам 1 1 1 1

12. "Узбекистон ша^арлар"» афишалари туплам 1 1 1 1

TabßUM ea umoea^on madK,uK,omnap (2021 üun №4) ISSN 2181-1709 (P)

№*}}----

M^opuga KypcaTHnraH MapKa3napHHHr x,ap öupu HyT«; Ba Myro^OTgaH uöopax fflyHgaö экaн "Tun Ba HyT^" puBO^naHum MapKa3ugaru ^aonHaTHHHr ypHH öonaHHHr Temgomnapu öunaH Myro^OT ^unumra, aHru cy3napHH ypraHHmra, y3 $HKpnapuHH oaeH ^unumra, Ty^HMa, xaenHH XHKoanap Ty3umra , y3ranap ^hkphhh THHraamra ypraTagu. OoöganaHHnraH agaÖHemap:

1. MaKTaörana TaMHM Ba3HpnurHHHHr «MaKTaörana TaMHM Ba TapöuaHHHr gaBnaT CTaHgapTHHH Tacgu^nam TyrpucHga»™ 802 ^apopu. -T.: 2020.

2. "HHK ^agaM" MaKTaörana TaMHM MyaccacacuHHHr gaBnaT y^yB gacTypu. - T.: 2018.

3. ffl.Cogu^OBa. MaKTaörana negaroruKa. T.:2012.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.