Научная статья на тему 'ТИФЛОЖУРНАЛИСТИКА ЖУРНАЛИСТИКА СОҲАСИНИНГ ЯНГИ ТАРМОҒИ СИФАТИДА'

ТИФЛОЖУРНАЛИСТИКА ЖУРНАЛИСТИКА СОҲАСИНИНГ ЯНГИ ТАРМОҒИ СИФАТИДА Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
кўзи ожизлар. Тифложурналистика. Махсус нашрлар. Аудиожурнал. Инклюзив муҳит.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Қурбонов Озод

Мазкур мақолада журналистика соҳасида кўриш бўйича ногиронлиги бўлган ахборот истеъмолчилари, шунингдек соҳада фаолият юритувчи кўзи ожизлар учун инклюзив муҳитни шакллантириш, бу борада ишлаб чиқлиши зарур деб ҳисобланган муҳим талаблар хусусида сўз боради. Белгиланган ҳар бир талаб тавсия характерида бўлиб, муаллифнинг шахсий хулосаларидир. Шу билан бирга, мақолада кўзи ожизлар учун ихтисослашган матбуот нашрлари фаолиятига алоҳида тўхталинган. Бунда махсус нашрлар тарихига оид маълумотлар берилган. Бу каби нашрларнинг ахборот узатиш шаклига кўра турлари, шунингдек, уларда ёритилувчи мақолаларнинг мазмун мундарижаси таснифи ҳам келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТИФЛОЖУРНАЛИСТИКА ЖУРНАЛИСТИКА СОҲАСИНИНГ ЯНГИ ТАРМОҒИ СИФАТИДА»

ТИФЛОЖУРНАЛИСТИКА ЖУРНАЛИСТИКА СО^АСИНИНГ ЯНГИ ТАРМОГИ СИФАТИДА

бурбонов Озод

Узбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети таянч докторанти

https://doi.org/10.5281/zenodo.11241488

Аннотация. Мазкур мацолада журналистика сощсида куриш буйича ногиронлиги булган ахборот истеъмолчилари, шунингдек соуада фаолият юритувчи кузи ожизлар учун инклюзив мууитни шакллантириш, бу борада ишлаб чицлиши зарур деб уисобланган мууим талаблар хусусида суз боради. Белгиланган %ар бир талаб тавсия характерида булиб, муаллифнинг шахсий хулосаларидир. Шу билан бирга, мацолада кузи ожизлар учун ихтисослашган матбуот нашрлари фаолиятига алощда тухталинган. Бунда махсус нашрлар тарихига оид маълумотлар берилган. Бу каби нашрларнинг ахборот узатиш шаклига кура турлари, шунингдек, уларда ёритилувчи мацолаларнинг мазмун мундарижаси таснифи уам келтирилган.

Калит сузлар: кузи ожизлар. Тифложурналистика. Махсус нашрлар. Аудиожурнал. Инклюзив мущт.

Аннотация. В данной статье говорится о создании инклюзивной среды для слабовидящих потребителей информации, а также незрячих людей, работающих в сфере журналистики, и важных требованиях, которые считают необходимым разработать в этом отношении. Каждое требование является рекомендацией и является личным мнением автора. При этом в статье уделяется внимание деятельности специализированных печатных изданий для слепых. Содержит информацию об истории специальных изданий. Представлены виды таких изданий по форме передачи информации, а также классификация содержания освещаемых в них статей.

Ключевые слова: слепые люди. Журналистика. Специальные выпуски. Аудио журнал. Инклюзивная среда.

Abstract. This article talks about the creation of an inclusive environment for visually impaired consumers of information, as well as blind people working in the field of journalism, and the important requirements that are considered necessary to develop in this regard. Each requirement is a recommendation and is the personal opinion of the author. At the same time, the article pays attention to the activities of specialized printed publications for the blind. Contains information about the history of special editions. The types of such publications are presented according to the form of information transmission, as well as the classification of the content of the articles covered in them.

Keywords: blind people. Journalism. Special Issues. Audio magazine. Inclusive environment.

Кириш

Тадкикотнинг долзарблиги: Жах,он журналистикасида куриш буйича ногиронлиги булган ахборот истеъмолчилари учун махсус нашрларнинг пайдо булиши, сохднинг яна бир янги йуналиши вужудга келишига асос булиб хизмат килди. Журналистиканинг мазкур йуналиши илдизларининг шаклланганига бир асрдан куп вакт утганига карамай, у бугунга кадар алох,ида тармок сифатида урганилмаган. Ушбу йуналишга доир нашрлар фаолияти илмий жихдтдан тадкик этилмаган. Натижада улардан илмий жамоатчилик, хдттоки сох,а

вакилларининг хам хабардорлик даражаси коникарсиз холатда. Медиа майдонда бу каби махсус нашрлар турлари ортиб бориши, уларнинг ривожи журналистика сохасида хам ногиронлиги булган шахслар, хусусан кузи ожизлар учун инклюзив мухит яратиш эхтиёжини оширди. Инклюзив мухит ахборот истеъмолчиларини нафакат махсус нашрлар, балки оммавий ахборот воситаларидан хам узларига кулай форматларда маълумот олишларини назарда тутади. Шу билан бирга, сохада фаолият юритувчи куриш буйича ногиронлиги булган журналистларнинг касбий малакалари ошишига хам хизмат килади. Бу эса, оммавий нашрларда ногиронлик масалалари талкинини сезиларли даражада янги боскичга олиб чикади.

Тадкикотнинг максади

Журналистикада ногиронлиги булган шахслар, хусусан кузи ожизлар учун инклюзив мухитни шакллантириш ва бу борада энг мухим нукталарга эътибор каратиш. Соханинг кузи ожизлар учун ихтисослашган йуналишини умумжурналистиканинг алохида тармоги сифатида тадкик этиш, унинг илмий-назарий асосларини ишлаб чикиш. Мазкур йуналишга тегишли матбуот нашрлари(брайль ёзувидаги хамда овозли журналлар)нинг турлари ва мазмун мундарижасини тахлилга тортиш.

Тадкикот методлари

Мазкур тадкикотда кузатув методи, контент тахлил хамда концептуал тахлил методларидан фойдаланилди.

Тадкикотнинг илмий янгилиги

Ушбу тадкикотда кузи ожизлар учун чоп этилувчи матбуот нашрлари илк марта журналистика сохасининг алохида тармоги сифатида тадкик этилди. Шунингдек, мазкур тармокнинг бажарадиган функциясидан келиб чикиб, уни "Тифложурналистика" атамаси билан юритиш таклифи берилди. Тифложурналистика сохасининг узига хослиги илмий далилланди. ушбу йуналишга тегишли махсус нашрларда ёритилувчи маколалар тахлилга тортилди хамда долзарблик даражасига кура таснифланди.

Тадкикот натижалари

Жахон медиа майдонида ногиронлиги булган шахсларнинг, ногиронлик турига кура узлари учун кулай булган форматларда, тусиксиз ахборот олиш имкониятларини шакллантиришга алохида эътибор каратилади. Бу холат мазкур тоифа ахборот истеъмолчиларининг хукуклари сифатида халкаро меёрий хужжатларда хам уз аксини топган. Жумладан, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 2006 йил 13 декабрдаги 61/106 резолюцияси билан кабул килинган "Ногиронлар хукуклари тугрисида"ги конвенциянинг "Фикр ва эътикодни ифода этиш эркинлиги ва ахборотдан фойдаланиш имконияти" деб номланган 21 -моддасида бу борадаги талаблар алохида белгилаб куйилган[1].

Ногиронлиги булган шахслар доирасида алохида, махсус форматларда ахборот олишга эхтиёжи мавжуд катлам, бу кузи ожиз инсонлардир. Бошка турдаги ногиронлиги булган ахборот истеъмолчиларидан фаркли равишда кузи ожизлар матбуот воситаларининг кай биридан фойдаланмасин улар учун узларига мос кулайлик яратилган булиши талаб этилади. Жумладан, босма нашрлар учун буртма нуктали ёзув ёки аудио илова, телеконтентлар учун тифлошарх, интернет сахифалари учун нутк синтезатори кабилар. Бу эса журналистика сохасида ногиронлиги булган шахслар, хусусан кузи ожизлар учун хам инклюзив мухит яратиш заруратини пайдо килади. "Инклюзия сузи лотин тилидан олинган

булиб Includo - "уз ичига олади" деган маънони англатади. Инклюзивлик -бу ижтимоий жараёнга кимнидир ёки бирор нарсани киритиш деганидир"[5]. Инклюзия деганда кенг маънода дунёдаги инсонларнинг миллати, дини, иркидан катъий назар жамиятдаги ижтимоий жараёнларга тенг равишда кириши, биргаликдаги фаолияти тушунилса, тор маънода ногиронлиги булган шахсларнинг умумжамият вакиллари билан тенг хукукликда хаёт кечириши англашилади. Мазкур атама ногиронлиги булган шахсларни камраб олиш маъносида куплаб сохаларда кулланилади. Масалан, инклюзив таълим, Инклюзив туризм кабилар. Бугун барча мухим сохаларда булгани каби журналистикада хам ногиронлиги булган шахслар учун инклюзив мухит яратиш долзарб масалалардан биридир. Хорижий тадкикотларда инклюзив журналистика тушунчаси гендер тенглиги, иркий ва этник холатидан катъий назар тенгликда муносабат курсатиш каби бир канча тармокларни уз ичига олади. Улар орасида ногиронлиги булган шахсларга доир тармок хам алохида урганилган. Бирок бунда асосан айни тоифа инсонлар хакидаги мавзуларни оммавий нашрларда тугри ёндашув билан ёритиш масаласи етакчилик килади. Сохага доир аксар тадкикот ишлари хам шу мавзуга каратилган. Тугри, мазкур йуналишда холис ёндашув масаласи хам мухим, аммо факатгина бу билан чекланиш етарли эмас. Шу маънода, журналистикада инклюзив мухитни шакллантиришда бир нечта талабларни белгилаб олиш максадга мувофик:

1. Ногиронлиги булган шахслар учун ихтисослашган нашрлар фаолиятини ривожлантириш хамда оммалаштириш.

Бу каби нашрлар сахифаларида турли тоифадаги ногиронлик белгилари мавжуд булган шахсларнинг турмуш тарзи, таълими, мехнат фаолияти, хукук ва мажбуриятлари, уларни умумжамиятга интеграциясини таъминловчи омиллар хусусида мутахассислар томонидан тайёрланган материаллар, шунингдек, хорижий тажрибаларга доир маълумотлар мунтазам равишда бериб борилади. Бирок бу каби йуналишдаги нашрлар оммалаштириш харакати сустлиги натижасида ногиронлиги булган шахслар доирасидагина колиб кетмокда. Уларда оммавий нашрлар билан узаро тажриба алмашиш амалиёти коникарсиз холатда. Кузатишлар шуни курсатдики, бу муаммо нафакат Узбекистон, балки хориж матбуотида хам ечимталаб масала сифатида эътироф килинади. Эндиликдаги вазифа бу каби нашрлар фаолиятини ривожлантириш, бунинг учун уларни интернет тармоги оркали умумжамият вакиллари эътиборига хавола этиш, шу тарика оммалашишини таъминлашдан иборат.

2. Ногиронлиги булган журналистлар фаолиятига эътибор каратиш.

Бу борада биринчи навбатда олий таълим тизимида айни тоифадаги мутахассисларни тайёрлашда янги методларни ишлаб чикиш талаб этилади. Шу билан бирга, улар учун кулай форматларда: жумладан, кузи ожизларга брайль шрифтидаги ёки аудио куринишдаги дарсликлар, эшитиш буйича ногиронлиги булган урганувчиларга сурдо таржима бириктирилган видеокулланмалар тайёрлаб борилишини таъминлаш лозим. Шунингдек, Педагогика сохасида булгани каби ногиронлиги булган журналистлар, жамоатчи мухбирлар фаолиятини яхшилаш, уларни журналистикадаги янги методлардан хабардорлик даражасини юксалтириш учун айни турдаги соха вакиллари малакаларини оширишга каратилган дастурлар ишлаб чикилиши керак. Булардан ташкари, давлат микёсида утказиладиган,турли мавзуларга багишланган матбуот конференциялари, брифингларда ногиронлиги булган журналистлар иштирокини таъминлаш, фаоллигини

ошириш, мазкур тадбирларда улар учун етарли шароитларни яратиш хам фаолият ривожи учун ижобий натижалар беради.

3. Ногиронлиги булган шахсларнинг узларига кулай форматларда ахборот олишларини таъминлаш.

Бунда асосан оммавий ахборот воситаларидан бошкалар билан тенгликда маълумот олиш назарда тутилмокда. Ногиронлик тоифалари ичида алохида форматларда ахборот олишга эхтиёжи мавжуд инсонлар асосан кузи ожизлар хисобланади. бу тоифага маълум маънода эшитиш буйича ногиронлиги булган шахсларни хам киритиш мумкин. Телелавхалар хамда видеоконтентларга тифлошархларни бириктириш, шунингдек, уларда сурдо таржимани йулга куйиш, босма нашрларни аудио иловаси билан биргаликда чоп этиш оркали мазкур тоифа ахборот истеъмолчиларига инклюзив шароитни яратиш мумкин.

4. Ногиронлик масалаларини оммавий ахборот воситаларида тугри талкин килиш.

Сир эмаски, аксар холатларда журналистлар томонидан ногиронлик масалалари чукур урганилмайди. Окибатда уларнинг оммавий ахборот воситаларидаги талкини хамиша хам кутилгандай эмас. соха доирасида мазкур масала бугунга кадар долзарб муаммо саналади. Бунинг сабаби сифатида бундан олдинги талабларда курсатилган масалаларга етарли эътибор каратилмаётганлиги деган хулосага келиш мумкин. чунки келтирилган талабларнинг барчаси бир нуктада, умумжамият ва ногиронлиги булган инсонлар уртасидаги коммуникацияда кесишади. Яъни, ушбу тоифа вакилларига оид махсус нашрларни оммалаштирмасдан, улар билан узаро тажриба алмашмасдан, ногиронлиги булган журналистлар фаолиятини ривожлантирмасдан, ОАВларда алохида форматларда ахборот узатишни йулга куймасдан бу каби шахслар хаётига тулаконли кириб булмайди.

Юкорида айтилганидек, ногиронлик тоифалари орасида алохида форматларда ахборот олишга эхтиёжи бор инсонларнинг катта кисмини кузи ожизлар ташкил этади. Шу боис дунёнинг аксар мамлакатларида кузи ожизлар учун махсус нашрлар фаолият юритади. XIX асрнинг биринчи ярмида Францияда буртма нукталарга асосланган махсус брайль ёзувининг кашф килиниши натижасида дастлаб дунёнинг катор мамлакатларида куриш буйича ногиронлиги булган инсонларга билим берувчи мактаблар очилди. Брайль шрифтида унлаб дарсликлар, илмий, тарихий ва бадиий китоблар чоп этилди. Вактлар утиб, мазкур харакатларнинг давоми уларок кузи ожизлар хаёти, уларнинг турмуш тарзидан хикоя килувчи махсус матбуот нашрлари вужудга кела бошлади. Кузи ожизларнинг узаро мулокот майдони сифатида тафсифланувчи бу каби нашрларнинг илк куриниши Францияда пайдо булган. Мазкур журнал тифлопедагог В. Гаюи шарафига "Валентин Гаюи" деб номланган. Бу каби нашрлар кейинчалик дунёнинг бошка мамлакатларида хам чоп этила бошланди. Жахон матбуотида махсус нашрларнинг пайдо булиши журналистика сохасининг яна бир янги йуналиши юзага келишига асос булиб хизмат килди.

Журналистиканинг ушбу йуналиши буйича бугунга кадар алохида илмий тадкикотлар олиб борилмаган. Кузи ожизларга доир мавзулар эса, ижтимоий журналистикада, умумий куринишдаги ногиронлик масалалари фонида урганилади. Шу маънода, бугунги кунда замонавий медианинг куриш буйича ногиронлиги булган шахслар масалалари билан шугулланувчи тармогини шунчаки ижтимоий журналистиканинг таркибий кисми сифатида бахолаш у кадар етарли эмас. Келтирилган асослардан хулоса

уларок ушбу тадкикот ишида мазкур йуналишни журналистика сохасининг мустакил тармоги сифатида алохида тадкик этиш ва уни тифложурналистика деган янги атама билан номлаш таклиф этилади.

Тифло сузи юнонча (Typhlos) "кузи ожиз" деган маънони англатиб, у бугунги кунда айни турдаги ногиронлиги булган шахсларга доир куплаб мухим сохаларнинг атамаларида кенг кулланилиб келади. Жумладан, "кузи ожиз ва заиф курувчи болаларни укитиш, тарбиялаш хамда уларни мехнатга тайёрлаш масалаларини ишлаб чикувчи соха тифлопедагогика атамаси билан юритилади"[2]. Шунингдек, психология сохасида "куришда ногиронлиги булган шахсларнинг психик ривожланишига оид масалаларни тифлопсихология фани урганади"[2. ]Булардан ташкари, кундалик хаётда факатгина кузи ожиз инсонлар фойдаланишлари учун ишлаб чикилган турли буюмлар, масалан, укув ва ёзув куроллари, уй-рузгор буюмлари, махсус замонавий ахборот технологиялари воситалари вахоказолар тифломосламалар дея сифатланади. Шулардан келиб чикиб, журналистика сохасининг ушбу махсус йуналишини тифложурналистика деб аташ мантикан тугри буларди. ^олаверса, бу мазкур йуналишнинг спикцифик хусусиятлари тахлилини янада тушунарлирок булишига хизмат килади.

Тифложурналистика, умумжурналистиканинг уз урганиш объекти, мавзу кулами, узига хос тахлил ва мезонларига эга булган алохида йуналиш саналади. Бунда кузи ожиз инсонлар хаёти кенг куламда ёритилиши, ногиронлик масалалари чукур хамда атрофлича тахлил этилиши мазкур йуналишнинг консепцияси мохиятини кенгрок тушунишимизга имкон беради.

Кузи ожизлар хаёти, уларнинг турмуш тарзи, таълим ва мехнат жараёнлари, ютук хамда муаммолари, шунингдек, айни тоифа шахслар билан боглик бошка катор масалаларни акс этувчи махсус нашрлар тифложурналистиканинг асосий манбалари хисобланади. Мазкур манбалар шакли ва мазмунига кура икки йирик турга булинади. Биринчиси босма нашрлар булиб, улар хам уз ичида турларга булинади. Жумладан, шаклига кура босма нашрларнинг биринчи тури буртма нуктали ёзувда, яъни брайль шрифтида чоп этилади. Брайль нашрлари мутлако куриш кобилиятини йукотган ахборот истеъмолчилари учун мулжалланган. Босма нашрларнинг иккинчи тур куриниши ясси ёзувда, сахифалари йириклаштирилган харфларда босилади. Бу эса, заиф курувчиларнинг мустакил ахборот олишларини таъминлайди. Мазкур форматларда ахборот таркатувчи нашрлар сифатида Германия матбуотидаги "нуктаий назарлар", Россия медиасидаги "Наша Жизнь" хамда Узбекистондаги "Бир сафда" журналларини мисол килиб келтириш мумкин.

Махсус нашрларнинг иккинчи йирик тури аудиожурналлар хисобланади. Кузи ожизлар учун аудио шаклдаги журналлар тайёрланишига кура икки турга булинади. Биринчиси босма нашрларнинг овозлаштирилган версияси. Бунга кура, босма шаклда чоп этилган махсус журналлар сухандон томонидан укилади ва аудио контентга айлантирилади. нашрнинг мазкур тури шакл жихатдан аудиокитоблардан деярли фарк килмайди. Юкорида таъкидланган Германиянинг "Нуктаий назарлар" хамда Россиянинг "Наша жизнь" журналлари овозли форматда хам такдим этилади.

Аудио шаклдаги журналларнинг иккинчи тури куриш буйича ногиронлиги булган инсонларга факатгина овозли ахборот беришга ихтисослашган булиб, бу каби журналларнинг босма версияси булмайди. Аудиожурнал учун тайёрланадиган материалнинг мазмунидан тортиб, уни овозлаштиришгача булган жараёнларда эътиборга

олиниши зарур булган катор узига хос талаблар мавжуд. Аудио материаллар устида иш олиб бориш бир неча боскичларни уз ичига олади:

Даставвал тингловчилар учун кизикарли мавзуларни танлай олиш. Бунда ахборот истеъмолчиларининг турли ёш ва турли соха вакиллари эканлигини инобатга олган холда олтин урталик белгиланади ва шунга кура мавзулар танланади хамда когозга туширилади. аудиожурнал факатгина тинглашга мулжалланганлигини хисобга олган холда тайёрланган маколалар имкон кадар тингловчига тушунарли жумлалар билан тахрирланади. Факат бунда адабий тил меёрларидан четга чикмаслик шарт. Аудиожурнал мундарижаси шакллантирилиб олгандан сунг, барча материаллар нуткида нуксони булмаган сухандонлар ёрдамида овозли контентга айлантирилади. Бу уринда сухандонлар бир нечта булиши ва албатта эркак хамда аёл овозларидан таркиб топганлигига алохида эътибор каратиш лозим. Чунки, овозлар хилма-хиллиги журнал жозибадорлигини оширишга хизмат килади.

Шаклига кура аудиожурналларнинг учинчи бир тури хам борки, унда босма куринишдаги оммавий нашрлар туликлигича овозлаштирилади ёки булмаса бир нечта нашрлардан саралаб олинган кизикарли материаллар туплам холида бир бутун аудиоконтентга айлантирилади. Тасниф нуктаий назаридан бу каби нашрлар тифложурналистиканинг иккиламчи манбалари хисобланади. Чунки уларда кузи ожизлар хаётига тугридан-тугри алокадор булган мавзулар акс эттирилмайди. Улар куриш буйича ногиронлиги булган ахборот истеъмолчиларини оммавий нашрлардан хабардор этади холос. Жахон медиасида овозли ахборот узатишнинг ушбу тури кенг ривожланган. Бу нафакат кузи ожизлар, балки аудиоконтентларни тинглашни макул курувчи хар кандай ахборот истеъмолчилари учун кулай формат хисобланади.

Тифложурналистикада махсус нашрлар учун контент тайёрлаш хам алохида ёндашувни талаб этади. Бу нуктада мавзунинг ахамиятлилик даражасига эътибор каратиш лозим. Махсус нашрлар фаолиятининг узига хослигидан келиб чикиб, унинг сахифаларида ёритилувчи материаллар мавзуларини шартли равишда бирламчи ва иккиламчи гурухларга ажратиш мумкин. Бирламчи гурухга мансуб материалларда кузи ожизлар хаётига бевосита алокадор булган мавзулар ёритилади. Жумладан, хукук, тиббиёт, таълим, ахборот технологиялари каби сохаларга, шунингдек, мустакил харакатланиш куникмаларига оид материаллар кузи ожиз ахборот истеъмолчиларини нафакат маълумот билан таъминлайди, балки уларнинг кундалик турмуш тарзи учун йурикнома вазифасини хам утайди. Иккиламчи гурух материалларида эса билвосита, яъни кузи ожизлар билиши мухим булган, шунингдек, улар учун кизикарли деб хисобланган мавзулар хакида суз боради. Адабиёт ва санъат, спорт, кизикарли бошкотирмалар каби. Аммо фоиз хисобида бирламчи гурухга мансуб материаллар нашр сахифаларининг катта кисмини ташкил этади. Бундан асосий максад имкон борича кузи ожизларни узларига тегишли булган, бошка манбаларда куп тухталинмайдиган маълумотлар билан таъминлашдир. Махсус нашрлар кенг тармокли булган, алохида йуналишлар, жумладан, илмий, ижтимоий, маданий, таълим, спорт ва бошка сохаларга ихтисослаштирилиб тайёрланувчи давлатларда бу каби холатлар нисбатан бошкачарок. Махсус нашрларнинг бу тарзда тармокланиши, кузи ожизлар учун алохида материал тайёрлаш билан бир каторда, уларга ушбу сохаларга доир кушимча равишда оммавий ахборот воситалари материалларидан хам намуналар олиб, бохабар килиш имконини беради. Кенг тармокли булмаган, Бир канча сохалардаги мавзуларни ягона нашрда камраб олиш мажбуриятидаги махсус журналларда иккиламчи гурух мавзулари

умумматериалларнинг 3 дан 1 кисмини ташкил этади. Юкорида баён этилган холатлар асосан босма вариантдаги нашрларга тегишли. Аудио форматдаги журналларда бу жараён нисбатан эркинрок кечади. Мунозара

Мазкур тадкикотга кадар журналистика сохасида кузи ожизлар масалалари умумногиронлик муаммоларининг бир кисми сифатида тадкик этилган. Уларда асосан куриш буйича ногиронлиги булган шахсларнинг оммавий ахборот воситаларидаги талкини масалалари етакчилик килади. Жумладан, А. А. Рябова "Журналистика как инструмент социальной интеграции людей с инвалидностью" хамда Т. А. Головина «Отражения журналистами феномена инвалидности в СМИ» кабиларда айни холатлар акс эттирилган. Жорий тадкикотда эса, жахон журналистикасида ногиронлиги булган шахслар, хусусан, кузи ожизлар учун инклюзив мухитни шакллантириш, айни тоифа журналистлар, жамоатчи мухбирлар фаолиятини ривожлантириш масалалари курилди. ^олаверса, куриш буйича ногиронлиги булган инсонларга ихтисослашган махсус нашрлар фаолияти журналистикада алохида соха сифатида урганилиши, Оммавий тахририятлар хамда махсус тахририятлар уртасида тажриба алмашиш амалиёти йулга куйилиши таклифи илгари сурилди.

REFERENCES

1. «Ногиронлар хукуклари тугрисидаги Конвенция» (Нью-Йорк, 2006 йил 13 декабрь).

2. "Узбек тилининг изохли лугати", 6 жилдли. Тошкент - 2023. Гафур Гулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи.

3. Рябова А. А. Журналистика как инструмент социальной интеграции людей с инвалидностью.

4. Т.А. Головина «Отражения журналистами феномена инвалидности в СМИ»

5. https://trends.rbc.ru/trends/social/6260fb9d9a794768ff6beb0f

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.