CC BY
5
Jacek Roguskia)*, Dorota Szutczynskaa)
a) Scientific and Research Centre for Fire Protection - National Research Institute / Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpozarowej im. Jozefa Tuliszkowskiego - Panstwowy Instytut Badawczy * Corresponding author / Autor korespondencyjny: jroguski@cnbop.pl
The Use of Innovative Technologies in Rescue and Firefighting Activities of the State Fire Service in Order to Increase the Safety of Officers and Protect the Environment
Wykorzystanie innowacyjnych technologii w dziataniach ratowniczo-gasniczych PSP w celu podnoszenia bezpieczenstwa funkcjonariuszy i ochrony srodowiska
ABSTRACT
Aim: The aim of the article is to present examples of rescue and firefighting activities carried out by PSP / national rescue and firefighting system (KSRG) with the use of innovative techniques and technologies resulting from the research and development projects carried out by teams of contractors, which included CNBOP-PIB as a leader or member of the consortium. In practice, the implementation of the obtained results allows for the actual and formal safety of firefighters-rescuers and other participants in rescue and firefighting operations, which is one of the basic duties of research and development units operating in the field of broadly understood fire protection, civil protection and crisis management.
Introduction: Achieving the above goal is possible through the use of innovative techniques and technologies in rescue and firefighting operations, which allow reducing the risk of accidents and failures. Due to rational technical solutions, it is also possible to limit or even completely eliminate overloads of the osteoarticular system. The planned effect, which is to increase the safety level of rescue and firefighting operations, can also be achieved with the use of organizational and technical methods resulting from the selection of optimal methodologies, including those in logistics activities. Methodology: The article presents the possibilities of using products created as a result of the implementation of projects financed by the National Centre for Research and Development (NCBiR) related to the improvement of activity management and the use of innovative design solutions for equipment used in the planned activities. The considerations were based on the results of development activities carried out by consortia in which CNBOP-PIB participated. Summary: In literature, innovation is the implementation of a new or significantly improved product (or service), process, new marketing method or a new method of organization in the field of business practices, workplace organization or relations with the environment. Products (and services), processes and methods (technical, organizational and marketing) can be called innovations if they are new or significantly improved, at least from the point of view of rescue and firefighting activities carried out by PSP/KSRG.
Conclusions: Effective use of the results of projects financed by NCBiR is one of the fastest ways to implement organizational and technical innovations in system activities. According to the authors, in order to increase the rational use of funds allocated to the implementation of research and development projects, a more active participation of the operator is recommended (in terms of content). The use of innovative technologies, even on a national scale, allows achieving measurable effects in terms of increasing the functionality, usability of products, modernization of existing systems, improvement of technologies used in rescue and firefighting operations, optimization of working conditions and time, and protection of the natural environment by reducing technogenic situations.
Keywords: innovative technologies, organization of rescue and firefighting activities, effectiveness of activities Type of article: review article
Received: 01.06.2021; Reviewed: 08.06.2021; Accepted: 21.06.2021;
Authors' ORCID ID"s: J. Roguski - 0000-0002-7848-053X; D. Szutczynska - 0000-0001-8003-8452; The authors contributed the equally to this article;
Please cite as: SFT Vol. 57 Issue 1, 2021, pp. 100-113, https://doi.org/10.12845/sft.571.20217;
This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).
ABSTRAKT
Cel: Celem artykulu jest prezentacja przykladów dzialart ratowniczo-gasniczych realizowanych przez PSP/ krajowy system ratowniczo-gasniczy (KSRG) przy wykorzystaniu innowacyjnych technik i technologii powstalych w wyniku zrealizowanych projektów naukowo-badawczych i prac rozwojowych przez zespoly wykonawców, w sklad których jako lider lub czlonek konsorcjum wchodzilo CNBOP-PIB. W praktyce wdrozenie uzyskanych efektów pozwala na zapewnienie faktycznego oraz formalnego bezpieczertstwa strazakom-ratownikom oraz innym uczestnikom dzialart ratowniczo-gasniczych, co jest
jednym z podstawowych obowiqzkow jednostek naukowo-badawczych dzialajqcych w obszarze szeroko pojçtej ochrony przeciwpozarowej, ochrony ludnosci i zarzqdzania kryzysowego.
Wprowadzenie: Osiqgniçcie powyzszego celu mozliwe jest poprzez zastosowanie innowacyjnych technik i technologii w dzialaniach ratowniczo-gasni-czych, ktore pozwalajq na ograniczenie ryzyka wystqpienia wypadku i awarii. Dziçki racjonalnym rozwiqzaniom technicznym istnieje takze mozliwosc ograniczenia, a nawet calkowitej eliminacji przeciqzen ukladu kostno-stawowego. Planowany efekt, jakim jest podniesienie poziomu bezpieczenstwa dzialan ratowniczo-gasniczych, mozna osiqgnqc takze z wykorzystaniem metod organizacyjno-technicznych wynikajqcych z wyboru optymalnych metodyk, miçdzy innymi w dzialaniach logistycznych.
Metodologia: W artykule przedstawiono mozliwosci zastosowania produktow powstalych w wyniku realizacji projektow finansowanych przez Narodowe Centrum Badan i Rozwoju zwiqzanych z doskonaleniem zarzqdzania dzialaniami oraz wykorzystania innowacyjnych rozwiqzan konstrukcyjnych sprzçtu wykorzystywanego w planowanych dzialaniach. Rozwazania oparto na wynikach prac rozwojowych realizowanych przez konsorcja, ktorych czlonkiem bylo CNBOP-PIB.
Podsumowanie: W ujçciu literaturowym innowacja jest to wdrozenie nowego lub istotnie ulepszonego produktu (wyrobu lub uslugi), procesu, nowej metody marketingu lub nowej metody organizacji w zakresie praktyk biznesowych, organizacji miejsca pracy bqdz relacji ze srodowiskiem. Produkty (wyroby i uslugi), procesy i metody (techniczne, organizacyjne i marketingowe) mogq zostac nazwane innowacjami, jesli sq nowe lub istotnie ulepszone przynajmniej z punktu widzenia dzialan ratowniczo-gasniczych realizowanych przez PSP/KSRG.
Wnioski: Efektywne wykorzystanie rezultatow projektow finansowanych przez NCBiR jest jednq z najszybszych mozliwosci wdrazania innowacji organi-zacyjno-technicznych do dzialan systemowych. Zdaniem autorow w celu zwiçkszenia racjonalnosci wykorzystania srodkow finansowych przeznaczonych na realizacjç projektow badawczych i prac rozwojowych wskazany jest bardziej aktywny udzial gestora (w zakresie merytorycznym). Zastosowanie innowacyjnych technologii, wykorzystywanych nawet w skali krajowej, pozwala na osiqgniçcie mierzalnych efektow w zakresie zwiçkszenia funkcjonal-nosci, uzytecznosci produktow, unowoczesnienia istniejqcych systemow, udoskonalenia technologii stosowanych w dzialaniach ratowniczo-gasniczych, optymalizacji warunkow i czasu pracy oraz ochrony srodowiska naturalnego dziçki ograniczeniu sytuacji technogennych. Stowa kluczowe: innowacyjne technologie, organizacja dzialan ratowniczo-gasniczych, efektywnosc dzialan Typ artykutu: artykul przeglqdowy
Przyjçty: 01.06.2021; Zrecenzowany: 08.06.2021; Zaakceptowany: 21.06.2021;
Identyfikatory ORCID autorow: J. Roguski - 0000-0002-7848-053X; D. Szulczynska - 0000-0001-8003-8452; Autorzy wniesli rowny wklad merytoryczny w powstanie artykulu;
Proszç cytowac: SFT Vol. 57 Issue 1, 2021, pp. 100-113, https://doi.org/10.12845/sft.571.20217; Artykul udostçpniany na licencji CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/)
Introduction
The definition of innovation according to the Oslo Manual [1] includes the notion of novelties on a global scale, novelties in the scale of the market in which the enterprise operates and new products only from the point of view of a given enterprise. In terms of definition, the concept of innovation (Latin innovare - renew) was introduced in the 1930s. J. Schumpeter considered the introduction of a new product to the market, the use of new production methods and the introduction of organizational changes to be an innovation [2]. There is also another definition that defines innovation as the implementation of a new or significantly improved product (service) or process, a new organizational or marketing method in business practice, workplace organization or in relations with the environment. A new or significantly improved product is implemented when it is introduced to the market. New processes, organizational methods or marketing methods are implemented when they are actually used in the company's operations [3]. In principle, the concept of innovation may work differently depending on the country. Taking into account the above issues, the following types of innovation can be distinguished [1]:
1. Product innovations - which is implementing new or significantly improved products. An innovative product should be created with the use of new or improved technologies. Product modernization process should ensure obtaining better technical (tactical and technical) features or functional functionality.
Wprowadzenie
Definicja innowacji wedtug podrçcznika Oslo Manual [1] obej-muje pojçcie nowosci na skalç swiatowq, nowosci w skali rynku, na ktorym dziata przedsiçbiorstwo oraz nowosci tylko z punktu widzenia danego przedsiçbiorstwa. W ujçciu definicyjnym pojç-cie innowacji (tac. innovare - odnawiac) zostato wprowadzone w latach trzydziestych ubiegtego wieku. J. Schumpeter za innowacji uznat wprowadzenie na rynek nowego produktu, wykorzystanie nowych metod wytwarzania, a takze wprowadzenie zmian organizacyjnych [2]. Istnieje rowniez inna definicja, ktora okresla innowacjç jako wdrozenie nowego lub istotnie ulepszonego produktu (wyrobu, ustugi) lub procesu, nowej metody organizacyjnej lub marketingowej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy lub w stosunkach z otoczeniem. Nowy lub istotnie ulep-szony produkt zostaje wdrozony, gdy jest wprowadzony na rynek. Nowe procesy, metody organizacyjne lub metody marketingowe zostajq wdrozone, kiedy rozpoczyna siç ich faktyczne wykorzy-stywanie w dziatalnosci przedsiçbiorstwa [3]. Zasadniczo pojçcie innowacji moze funkcjonowac w odmienny sposob w zaleznosci od kraju. Biorqc pod uwagç powyzsze zagadnienia, mozna wyroz-nic nastçpujqce rodzaje innowacji [1]:
1. Innowacje produktowe - polegajqce na wdrazaniu nowych lub istotnie ulepszonych produktow. Innowa-cyjny produkt powinien powstawac przy wykorzystaniu nowych lub udoskonalonych technologii. Proces moder-nizacji wyrobu powinien zapewnic uzyskanie lepszych cech technicznych (taktyczno-technicznych) lub funkcjo-nalnosci uzytkowej.
2. Process innovations - which is introducing changes in the production technology, as well as managing the distribution of services while maintaining cost optimization, work organization or minimizing the impact on the environment. Process innovations also include the scope of supporting (auxiliary) activities in the areas of logistics, accounting and IT.
3. Organizational innovations - which is the modernization of organizational structures, procedures in the field of organization and management. Innovations in the field of work organization and the division of tasks and decision-making powers are a way to optimize management and maximize the use of human resources. The introduced changes may contribute to an increase in the effectiveness of the organization / enterprise, while having a positive impact on the organization and occupational health and safety.
All of the concepts considered meet the above definition requirements and can be treated as innovative solutions applicable in the fire protection system.
In terms of the system, at individual organizational levels of the rescue and firefighting system, an analysis and identification of threats is carried out, maintaining readiness to conduct rescue operations, undertaking actions limiting and eliminating fires, natural disasters, breakdowns, accidents, technical and chemical disasters, accidents, communication disasters, incidents requiring the use of specialized rescue equipment [4]. An integral part of the state security organization is the national firefighting and rescue system (KSRG). The system includes fire protection units, other services, inspections, guards, institutions and entities that have voluntarily agreed to cooperate in rescue operations under a civil law agreement. The organizer of KSRG is the Chief Commander of the State Fire Service, while the subjective and objective scope of management and the scope of its activities are specified in the Regulation of the Ministry of Science and Higher Education (MNiSW) on the detailed organization of the national firefighting and rescue system. The system covers only entities established to operate as part of an organized rescue and firefighting system and applies to rescue operations and auxiliary rescue operations that cover the entire territory of Poland. The main tasks of the national firefighting and rescue system include [5]:
- preparing the organizational and technical conditions for conducting activities by rescue and firefighting units of the State Fire Service and fire protection units included in this system,
- disposing of forces and resources of rescue and firefighting units and other units included in this system,
- determining the scope, methods and forms of operations by units during fires and natural disasters and cooperation with other units and rescue services in the elimination of local threats,
- undertaking organizational and technical initiatives to improve the alarm system and disposing of rescue and firefighting units.
Therefore it can be assumed that the national firefighting and rescue system is a set of organizational, planning, training,
2. Innowacje procesowe - polegajqce na wprowadzaniu zmian w technologii wytwarzania, a takze zarzqdzania dys-trybucjq ustug przy jednoczesnym zachowaniu optymali-zacji kosztow, organizacji pracy lub minimalizacji wptywu na srodowisko. Innowacje procesowe obejmujq rowniez zakres dziatalnosci wspomagajqcej (pomocniczej) w obsza-rach logistycznych, ksiçgowosci czy obszaru IT.
3. Innowacje organizacyjne - polegajqce na moderniza-cji struktur organizacyjnych, procedur postçpowania w zakresie organizacji i zarzqdzania. Innowacje w zakre-sie organizacji pracy oraz podziatu zadan i uprawnien decyzyjnych sq sposobem na optymalizacjç zarzqdzania oraz maksymalizacjç wykorzystania zasobow ludzkich. Wprowadzone zmiany mogq przyczynic siç do wzrostu efektywnosci funkcjonowania organizacji/przedsiçbior-stwa, wywierajqc przy tym korzystny wptyw na organizacji oraz bezpieczenstwo i higienç pracy.
Wszystkie z rozpatrywanych pojçc spetniajq przedstawione powyzej wymagania definicyjne i mogq byc traktowane jako rozwiqzania innowacyjne znajdujqce zastosowanie w systemie ochrony przeciwpozarowej.
W ujçciu systemowym na poszczegolnych poziomach organizacyjnych systemu ratowniczo-gasniczego dokonywana jest analiza i rozpoznawanie zagrozen, utrzymywanie gotowosci do prowadzenia dziatan ratowniczych, podejmowanie dziatan ogra-niczajqcych i likwidujqcych pozary, klçski zywiotowe, awarie, wypadki i katastrofy techniczne oraz chemiczne, wypadki i kata-strofy komunikacyjne, zdarzenia wymagajqce stosowania specjali-stycznego sprzçtu ratowniczego [4]. Integralnq czçsciq organizacji bezpieczenstwa panstwa jest krajowy system ratowniczo-gasni-czy (KSRG). System skupia jednostki ochrony przeciwpozarowej, inne stuzby, inspekcje, straze, instytucje oraz podmioty, ktore dobrowolnie w drodze umowy cywilnoprawnej zgodzity siç wspot-dziatac w akcjach ratowniczych. Organizatorem KSRG jest komen-dant gtowny Panstwowej Strazy Pozarnej, natomiast zakres pod-miotowy i przedmiotowy kierowania oraz zakres jego dziatania okresla rozporzqdzenie MNiSW w sprawie szczegotowej organizacji krajowego systemu ratowniczo-gasniczego. System obejmuje wytqcznie podmioty powotane do dziatania w ramach zorganizo-wanego systemu ratowniczo-gasniczego i dotyczy dziatan ratowniczych oraz pomocniczych czynnosci ratowniczych, ktore swym zasiçgiem obejmujq obszar catej Polski. Do gtownych zadan krajowego systemu ratowniczo-gasniczego nalezy [5]:
- przygotowanie organizacyjno-technicznych warunkow prowadzenia dziatan przez jednostki ratowniczo-gasni-cze Panstwowej Strazy Pozarnej oraz jednostki ochrony przeciwpozarowej wtqczone do tego systemu,
- dysponowanie sitami i srodkami jednostek ratowniczo--gasniczych oraz innych wtqczonych do tego systemu,
- okreslenie zakresu, metod i form prowadzenia dziatan przez jednostki w czasie pozarow i klçsk zywiotowych oraz wspotdziatania z innymi jednostkami i stuzbami ratowniczymi przy likwidacji miejscowych zagrozen,
- podejmowanie inicjatyw organizacyjno-technicznych usprawniajqcych system alarmowania i dysponowania jednostkami ratowniczo-gasniczymi.
and material-technical undertakings, carried out not only by the Chief Commander of the State Fire Service, but also by commanders of other field units and their subordinate and subordinate forces along with organizational elements into an appropriate, interdependent functional system that meets the following conditions:
- the forces and means, as well as the elements of the system, are organized in such a manner that they are related to each other in certain interdependencies,
- all the forces and means, as well as individual elements of the system, have specific tasks to fulfil and thus contribute to the performance of the proper function by the system (as a whole).
The Chief Commander of the State Fire Service supervises the activities of voivodship commanders and the functioning of organizational units. In this respect, his tasks include: appointing, determining the seats, standards for the number and equipment of rescue and firefighting units, periodic control of the activities of the units and defining patterns and methods of keeping documentation in subordinate units [6].
Performing these tasks [7] requires ensuring actual and formal safety for firefighters-rescuers and other participants of rescue and extinguishing operations. It is possible through the use of innovative techniques and technologies, which - used in rescue and firefighting operations - allow reducing the risk of an accident and failure, and due to rational technical solutions, they allow reducing or even completely eliminating injuries and overloads of the osteoarticular system.
Another way to achieve the planned effect, which is to increase the safety level of rescue and firefighting operations, is the selection of optimal organizational and technical methods, inter alia, in logistics activities. Logistic solutions in rescue operations in many aspects were adopted by analogy to the mechanisms functioning in the army [8].
Logistics as a field of business and science appeared relatively recently. Therefore, so far no precise definition has been formed defining the area of its interests. The definition of the meaning of logistics should also be specified in case of fire brigades. In this area, logistics is understood as planning, organizing and coordinating all processes supporting the effective and reliable implementation of the main process - in terms of systems theory as a logistic subsystem, i.e. as the implementation of all processes supporting rescue operations, including their supply.
Based on the above organizational and legal assumptions, in the article the authors presented examples of rescue and fire-fighting activities carried out by the State Fire Service/KSRG using innovative techniques and technologies, which were created as part of research and development projects, in which CNBOP-PIB was the leader or a member of the consortium:
1. Project 0013/R/ID2/2011/01 called "Optimization of procedures, dislocation of bases and improvement of technical solutions of equipment used by Polish rescue services in the field of counteracting natural hazards, with particular emphasis on floods - flood protection sleeves".
Mozna zatem przyjqc, ze krajowy system ratowniczo-gasni-czy to zespot przedsiçwziçc organizacyjno-planistycznych, szko-leniowych i materiatowo-technicznych, realizowanych nie tylko przez komendanta gtownego Panstwowej Strazy Pozarnej, ale i komendantow pozostatych ogniw terenowych oraz podlegtych i podporzqdkowanych im sit wraz z elementami organizacyjnymi ujçtymi w odpowiedni, wspotzalezny uktad funkcjonalny, ktory spetnia nastçpujqce warunki:
- sity i srodki oraz elementy uktadu sq zorganizowane tak, ze pozostajq ze sobq w okreslonych zwiqzkach wspotzaleznosci,
- wszystkie sity i srodki oraz poszczegolne elementy uktadu majq do spetnienia okreslone zadania i przyczy-niajq siç w ten sposob do wykonania przez system (jako catosc) wtasciwej funkcji.
Komendant gtowny Panstwowej Strazy Pozarnej nadzoruje dziatalnosc komendantow wojewodzkich i funkcjonowanie jed-nostek organizacyjnych. W tym zakresie do jego zadan nalezy: powotywanie, ustalanie siedzib, norm liczebnosci i wyposazenia jednostek ratowniczo-gasniczych, okresowa kontrola dziatalno-sci jednostek oraz okreslenie wzorow i sposobow prowadzenia dokumentacji w jednostkach podlegtych [6].
Realizowanie tych zadan [7] wymaga zapewnienia faktycznego oraz formalnego bezpieczenstwa strazakom-ratownikom oraz innym uczestnikom dziatan ratowniczo-gasniczych. Mozliwe jest to poprzez zastosowanie innowacyjnych technik i technologii, ktore - wykorzy-stane w dziataniach ratowniczo-gasniczych - pozwalajq na zmniej-szenie ryzyka wystqpienia wypadku i awarii, a dziçki racjonalnym rozwiqzaniom technicznym pozwalajq na ograniczenie, a nawet cat-kowitq eliminacjç kontuzji i przeciqzen uktadu kostno-stawowego. Innym sposobem osiqgniçcia planowanego efektu, jakim jest pod-niesienie poziomu bezpieczenstwa dziatan ratowniczo-gasniczych, jest wybor optymalnych metod organizacyjno-technicznych miçdzy innymi w dziataniach logistycznych. Rozwiqzania logistyczne w dziataniach ratowniczych w wielu aspektach przyjçte zostaty przez analogic do mechanizmow funkcjonujqcych w wojsku [8].
Logistyka jako dziedzina biznesu i nauki pojawita siç stosun-kowo niedawno. Dlatego tez pojçcie to nie doczekato siç jesz-cze precyzyjnej definicji okreslajqcej obszar jego zainteresowan. Zdefiniowanie zakresu znaczeniowego logistyki nalezy okreslic takze w przypadku dziatan strazy pozarnej. W tym obszarze logistyka rozumiana jest jako planowanie, organizowanie i koordy-nowanie wszelkich procesow wspierajqcych efektywnq i nieza-wodnq realizacjç procesu gtownego - w ujçciu teorii systemow jako podsystem logistyczny, czyli jako realizacja wszelkich pro-cesow wspierajqcych dziatania ratownicze, w tym rowniez ich zaopatrywanie.
Na podstawie powyzszych zatozen organizacyjno-prawnych autorzy zaprezentowali w artykule przyktady dziatan ratowniczo--gasniczych realizowanych przez PSP/KSRG wykorzystujqcych innowacyjne techniki i technologie, ktore powstaty w ramach projektow naukowo-badawczych i prac rozwojowych, w ktorych CNBOP-PIB byto liderem lub cztonkiem konsorcjum:
1. Projekt 0013/R/ID2/2011/01 pt. „Optymalizacja pro-cedur, dyslokacji baz i doskonalenie rozwiqzan tech-nicznych sprzçtu stosowanego przez polskie stuzby
2. Project DOBR BIO4/051/13087/2013 called "Development of a methodology for continuous supervision of the operation of selected areas of firefighting equipment in terms of reliability and effectiveness".
3. Project DOBR BIO4/047/13419/2013 called "A comprehensive logistic security system for multi-entity rescue operations".
4. Project DOB-BIO6/06/113/2014 called "Mobile turbine rescue and firefighting system".
Flood protection systems
For years, floods have been one of the most important research issues in the field of crisis management and civil protection. A scientific consortium led by CNBOP-PIB undertook the project 0013/R/ID2/2011/01 called "Optimization of procedures, dislocation of bases and improvement of technical solutions of equipment used by Polish rescue services in the field of counteracting natural hazards, with particular emphasis on floods - flood protection sleeves", under which:
- the flood protection sleeve was modified,
- the so-called specialized anti-flood kit (WZP) was developed,
- a local flood warning system (LSOP) was designed for the selected area,
- a training system in the field of flood protection employees was prepared for rescuers and public administration.
Work on the project was aimed at increasing the effectiveness in fighting floods by introducing new and innovative products and solutions. Project results made a decisive contribution to reducing the scope of logistics activities and facilitating the management of activities, as well as qualitatively and quantitatively reducing the possibilities of ergonomic and environmental hazards. The complex of these activities also allowed for a significant reduction of the risk of overloading the osteoarticular system in rescuers and a relative reduction in the time of implementation of protective measures. The tangible effects of the project include the development of an innovative flood protection sleeve and a specialized anti-flood kit consisting of a floating rescue vehicle (amphibious vehicle) named Wydra (ang. otter) and a trailer with flood control equipment. According to the design assumptions, the use of this vehicle is an excellent solution in the event of natural disasters such as floods, flooding, but also in situations where the lives of people and animals are at risk or property is evacuated. In addition to the above, it is possible to equip the vehicle with additional equipment that allows for maintenance works, such as desludging, mowing in hard-to-reach places, pushing sediments with the use of a winch or a blade. The vehicle is equipped with an innovative drive system, in which the diesel engine drives a highly efficient hydraulic pump that acts as a continuously variable transmission, driving the road wheels (speed on paved roads up to 50 km/h) and screw
ratownicze w zakresie przeciwdziatania zagrozeniom naturalnym ze szczegolnym uwzglçdnieniem powodzi - rçkawy przeciwpowodziowe".
2. Projekt DOBR BIO4/051/13087/2013 pt. „Opracowanie metodologii statego nadzoru eksploatacji wybranych obszarow wyposazenia strazy pozarnej w zakresie nie-zawodnosci i skutecznosci dziatania".
3. Projekt DOBR BIO4/047/13419/2013 pt. „System kom-pleksowego zabezpieczenia logistycznego wielopodmio-towych akcji ratowniczych".
4. Projekt DOB-BIO6/06/113/2014 pt. „Mobilny turbinowy system ratowniczo-gasniczy".
Systemy przeciwpowodziowe
Powodzie od lat nalezq do najwazniejszych zagadnien badawczych w obszarze zarzqdzania kryzysowego i ochrony lud-nosci. Konsorcjum naukowe, ktorego liderem byto CNBOP-PIB, podjçto siç realizacji projektu 0013/R/ID2/2011/01 pt. „Optyma-lizacja procedur, dyslokacji baz i doskonalenie rozwiqzan tech-nicznych sprzçtu stosowanego przez polskie stuzby ratownicze w zakresie przeciwdziatania zagrozeniom naturalnym ze szcze-golnym uwzglçdnieniem powodzi - rçkawy przeciwpowodziowe", w ramach ktorego:
- dokonano modyfikacji rçkawa przeciwpowodziowego,
- opracowano tzw. wyspecjalizowany zestaw przeciwpo-wodziowy (WZP),
- zaprojektowano lokalny system ostrzegania przed powo-dziq (LSOP) dla wybranego obszaru,
- przygotowano system szkolen dla ratownikow i pra-cownikow administracji publicznej z zakresu ochrony przeciwpowodziowej.
Prace nad projektem miaty na celu zwiçkszenie skutecznosci w walce z powodziami poprzez wprowadzenie nowych i innowacyjnych produktow i rozwiqzan. Wyniki projektu w zdecydowany spo-sob przyczynity siç do zmniejszenia zakresu dziatan logistycznych i utatwienia zarzqdzania dziataniami oraz jakosciowego i iloscio-wego ograniczenia mozliwosci zagrozen ergonomicznych i srodo-wiskowych. Kompleks tych dziatan pozwolit takze na istotne ograni-czenie zagrozenia powstania przeciqzen uktadu kostno-stawowego u ratownikow oraz relatywne skrocenie czasu realizacji dziatan zabezpieczajqcych. Jako wymierne efekty projektu nalezy uznac opracowanie innowacyjnego rçkawa przeciwpowodziowego oraz wyspecjalizowanego zestawu przeciwpowodziowego sktadajqcego siç z ptywajqcego pojazdu ratowniczego (amfibii) o nazwie Wydra oraz przyczepy ze sprzçtem do prowadzenia akcji przeciwpowodziowej. Zgodnie z zatozeniami projektowymi uzycie tego pojazdu sta-nowi doskonate rozwiqzanie w przypadku klçsk zywiotowych, takich jak powodzie, podtopienia, ale takze w sytuacji zagrozenia zycia ludzi i zwierzqt lub ewakuacji dobytku. Oprocz powyzszych dziatan przewidziano mozliwosc wyposazenia pojazdu w dodatkowy sprzçt pozwalajqcy na prace konserwacyjne, takie jak odmulanie, koszenie w trudno dostçpnych miejscach, spychanie osadow przy wykorzy-staniu wyciqgarki czy lemiesza. Pojazd wyposazono w innowacyjny uktad napçdowy, w ktorym silnik wysokoprçzny napçdza wysoko
propellers when driving on water (speed up to approx. 10 km/h). The crew of the amphibious vehicle consists of three people, its load capacity allows to carry 3 tons of cargo, and on land it has a range of 500 km.
wydajnq pomp? hydraulicznq spetniajqcq rol? przektadni bezstop-niowej, nap?dzajqcej kota jezdne (pr?dkosc po drogach utwardzo-nych do 50 km/godz.) oraz p?dniki srubowe w przypadku poruszania si? po wodzie (pr?dkosc do ok.10 km/godz.). Zatog? amfibii stano-wiq trzy osoby, jej tadownosc pozwala na przewozenie 3 ton tadunku, na lqdzie posiada zasi?g 500 km.
Figure 1. Floating rescue vehicle named Wydra (ang. otter) Rycina 1. Ptywajqcy pojazd ratowniczy o nazwie Wydra
Source: Photo by P. Suchorab, D. Riegert. Zrodto: Fot. P. Suchorab, D. Riegert.
One of the rescue activities as part of the flood control actions is the construction of flood dams with the use of flood protection sleeves. The dams are an alternative to traditional sandbags, while the use of flood protection sleeves increases the effectiveness of preventive measures aimed at preventing flooding. The main advantages of dams constructed from water-filled flood sleeves developed under the project are [9]:
- quick and easy assembly and disassembly of the dams,
- the possibility of multiple use,
- the possibility of building any configuration and shape of the dams,
- the possibility of increasing the height of dams, e.g. through the so-called pyramidal system.
During the project functional tests were also conducted which showed that it takes 7.5 min. to fill a single 10 m long sleeve. In turn, it takes as much as 45 min. to build a dam of the same size, which consists of sandbags, and requires the use of over 100 sandbags. The sleeves are made of a three-component polyethylene film of appropriate thickness (see Figure 2). The structure consists of an outer sleeve with a pin-shaped inner sleeve that is twice as long inside. Due to this solution, after filling with water, the sleeve is not only stable, does not roll off the bank or shafts, but also can be placed on surfaces with various inclinations. A standard sleeve is 10 m long. It can be filled with water from flooded areas with the help of for instance floating pumps. After filling up with water, the sleeve is approx. 40 cm high [10].
Jednym z dziatan ratowniczych w ramach akcji przeciwpowo-dziowych jest budowa zapor przeciwpowodziowych z wykorzysta-niem r?kawow przeciwpowodziowych. Zapory stanowiq alternatyw? dla tradycyjnych workow z piaskiem, natomiast uzycie r?kawow przeciwpowodziowych podnosi efektywnosc dziatan profilaktycz-nych majqcych na celu zabezpieczenie przed powodziq. Gtowne zalety zapor przeciwpowodziowych budowanych z napetnianych wodq r?kawow powodziowych powstatych w ramach projektu to [9]:
- szybki i tatwy montaz oraz demontaz zapor,
- mozliwosc wielokrotnego uzycia,
- mozliwosc budowania dowolnej konfiguracji i ksztattow zapor,
- mozliwosc zwi?kszenia wysokosci zapor np. poprzez tzw. system piramidalny.
W ramach projektu przeprowadzono takze badania funkcjonal-nosci, ktore wykazaty, ze napetnienie jednego r?kawa o dtugosci 10 m zajmuje 7,5 min. Z kolei do utozenia zapory o takich samych rozmiarach, ktora sktada si? z workow z piaskiem, potrzeba az 45 min. i wymaga utozenia ponad 100 workow z piaskiem. R?kawy zbudowane sq z odpowiedniej grubosci trojsktadnikowej folii polie-tylenowej (zob. ryc. 2). Konstrukcja sktada si? z r?kawa zewn?trz-nego, w ktorego srodku zostat umieszczony dwukrotnie dtuzszy r?kaw wewn?trzny w ksztatcie agrafki. Dzi?ki temu po napetnieniu wodq r?kaw nie tylko jest stabilny, nie stacza si? z brzegu czy watow, ale takze moze byc umieszczany na powierzchniach o roznym nachyleniu. Standardowo r?kaw ma 10 m dtugosci. Mozna go napet-nic wodq z zalanych terenow za pomocq m.in. pomp ptywajqcych. Po uzupetnieniu wodq r?kaw ma ok. 40 cm wysokosci [10].
Figure 2. Flood protection sleeve Rycina 2. R?kaw przeciwpowodziowy Source: Photo by P. Suchorab, D. Riegert. Zrodto: Fot. P. Suchorab, D. Riegert.
The advantage of flood protection sleeves is the fact that only a few people (2 or 3 people) are needed to arrange one 10 m long sleeve, while the time to fill the sleeve with water is from 4 to 5 minutes. The sleeve prepared in this manner replaces the traditional dam made of 170 sand bags, which is made by many people within 1 hour [11]. Research suggests that in order to build a traditional 100-meter dam in two hours, 350 rescuers should be involved, 11 buses should be arranged to bring them, and 14,000 sand bags and 47 sand trucks should be provided. In case of flood sleeves, it was calculated that in order to build an embankment of the same length at the same time, 4 rescuers, 1 motor pump e.g. floating or portable pump for polluted water, 10 sleeve modules of 10 m long and 1 passenger car/off-road car with a trailer are needed, on which the sleeves will be brought along with the necessary equipment. One of the dams designed to protect the area against flooding is the Polish mobile dam manufactured by Protan Elmark with technical approval ITP AT/18-2012-0054-00.
Zaletq rçkawôw przeciwpowodziowych jest fakt, ze do utoze-nia jednego rçkawa o dtugosci 10 m potrzeba zaledwie kilku ludzi (2 lub 3 osoby), natomiast czas napetnienia rçkawa wodq wynosi od 4 do 5 min. Tak przygotowany rçkaw zastçpuje tradycyjnq zaporç wykonanq ze 170 workow z piaskiem, wykonywanq przez wielu ludzi w ciqgu 1 godz. [11]. Badania sugerujq, ze do zbudowania tradycyj-nej zapory o dtugosci 100 m w dwie godziny nalezy zaangazowac 350 ratownikow, uzyc 11 autobusow do ich przywiezienia oraz wyko-rzystac 14 000 workow wypetnionych piaskiem i 47 ciçzarôwek pia-sku. W przypadku rçkawôw powodziowych wyliczono natomiast, ze do zbudowania w tym samym czasie watu o tej samej dtugosci potrzeba 4 ratownikow, 1 motopompy np. ptywajqcej lub przenosnej do wody zanieczyszczonej, 10 modutow rçkawôw o dtugosci 10 m oraz 1 samochodu osobowego/terenowego z przyczepq, na ktorej zostanq przywiezione rçkawy wraz z niezbçdnym oprzyrzqdowa-niem. Jednq z zapor przeznaczonych do ochrony terenu przed zala-niem jest polska zapora mobilna firmy Protan Elmark posiadajqca aprobatç technicznq ITP AT/18-2012-0054-00.
Activity management support systems
An example of a complex approach to managing the operation of equipment used in fire brigades is an IT system with a system of technical diagnostics of fire brigade equipment. The system was created as part of the financed by NCBiR project No. DOBR BIO4/051/13087/2013 called "Development of a methodology for continuous supervision of the operation of selected areas of firefighting equipment in terms of reliability and effectiveness", where CNBOP-PIB was the leader. The aim of the project was to develop advanced information technologies supporting crisis management and rescue. The assumption of the technology demonstrator was to collect and process data as well as to support logistic tasks in the field of servicing and purchasing emergency equipment. The use of solutions implemented during the project will increase the reliability of rescue equipment, which in turn will translate into an increase in the readiness of the fire brigade to undertake rescue and firefighting actions. The selected data or entire raports go directly to the system used to build crisis management plans. Both systems can be interconnected within the scope defined on the basis of the requirements defined in the methodology of creating crisis management plans. In addition, with the help of the tool, it will be possible to obtain data for future command systems of rescue operation.
The demonstrator of the technical diagnostics system for the fire brigade equipment consists of:
- a sensor system monitoring the status of selected devices,
- a communication system that allows for real-time transmission of data obtained from sensors to an IT system under operational conditions and enables remote access to the created system,
- an IT system that collects and processes data and supports logistic tasks in the field of servicing and purchasing emergency equipment.
Systemy wspomagania zarzgdzaniem dziateniami
Przyktadem kompleksowego podejscia do zarzqdzania eks-ploatacjq sprzçtu wykorzystywanego w strazach pozarnych jest system informatyczny wraz z systemem diagnostyki tech-nicznej srodkow wyposazenia strazy pozarnej. System zostat stworzony w ramach finansowanego przez NCBiR projektu nr DOBR BIO4/051/13087/2013 pt. „Opracowanie metodologii statego nadzoru eksploatacji wybranych obszarow wyposazenia strazy pozarnej w zakresie niezawodnosci i skutecznosci dziata-nia", ktorego liderem byto CNBOP-PIB. Celem projektu byto opra-cowanie zaawansowanych technologii informatycznych wspo-magajqcych zarzqdzanie kryzysowe i ratownictwo. Zatozeniem demonstratora technologii byto zarowno zbieranie i przetwarza-nie danych, jak i wspieranie zadan logistycznych w zakresie ser-wisowania oraz zakupow sprzçtu ratowniczego. Zastosowanie rozwiqzan wdrozonych podczas projektu miato na celu zwiçksze-nie niezawodnosci sprzçtu ratowniczego, co z kolei przetozy siç na wiçkszq gotowosc strazy pozarnej do podejmowania dziatan ratowniczo-gasniczych. Wybrane dane lub cate raporty trafiajq bez-posrednio do systemu stuzqcego budowie planow zarzqdzania kryzysowego. Systemy te mogq byc ze sobq sprzçzone w zakresie okreslonym na podstawie wymagan zdefiniowanych w metodologii budowy planow zarzqdzania kryzysowego. Ponadto z systemu bçdzie mozna pobrac dane do budowanych w przysztosci syste-mow dowodzenia dziataniami ratowniczymi.
Demonstrator systemu diagnostyki technicznej wyposazenia strazy pozarnej jest zbudowany z:
- systemu sensorow monitorujqcy stan wybranych urzqdzen,
- systemu tqcznosci pozwalajqcego na przesytanie na bie-zqco w warunkach operacyjnych danych pozyskanych z sensorow do systemu informatycznego oraz umozli-wiajqcego zdalny dostçp do stworzonego systemu,
- systemu informatycznego zbierajqcego i przetwarzajqcego dane oraz wspierajqcego zadania logistyczne w zakresie serwisowania oraz zakupu sprzçtu ratowniczego.
The created technical diagnostics system allows for:
- constant monitoring of the operation of the selected equipment with the use of sensors designed and manufactured under the project, mounted on the tested devices,
- effective use of information collected with the use of the developed technologies (also with the use of other sources, e.g. Decision Support System (SWD)) by means of a tool for their effective storage and management using an open application platform for general purpose data processing and storage,
- effective management and presentation of collected information using a dedicated module, in which data collected from various sources can be viewed in the form of specially created reports and charts. Additionally, it is possible to visualize spatial information on 2D maps,
- creating a server site of the system responsible for processing the information flowing from many sources, their safe storage and its haring with authorized customers in order to present the collected data and effectively manage it,
- creating a modular client application in which information collected from various sources can be seen in the form of specially created reports and charts. Additionally, it is possible to visualize spatial information on 2D maps,
- using the data obtained from the technical diagnostics system to support logistic activities. Collection of statistical data such as the average time of operation between failures in order to forecast the wear of equipment in rescue and firefighting units that will not be covered by the monitoring system,
- manual entry of records of new fire brigades into the system, together with a list of equipment owned and its wear status, as well as updating the equipment database after rescue operations or technical services.
During tests the system user, on the basis of the data from the current records, equipment elements, reports on the use of equipment during PSP activities, laboratory tests and sensors installed on the equipment, can develop:
- operational forecasts, and on their basis reports helpful in making logistic decisions,
- a list of items of equipment that are likely to fail soon and require servicing. It is also possible to indicate units in which equipment failure may occur in the near future. Such a report allows to determine logistic activities that allow individual units to be supplied with new equipment or to prevent failure of owned equipment,
- a list of models of a given type of equipment (motor pumps, power generators, etc.), sorted by failure rate. The report allows to identify equipment models that are most susceptible to damage or have the longest operation time,
- list of equipment sorted by cost of usage (e.g. gross cost per hour). Due to determining the dependence of the time of continuous operation on failure rate (e.g. assuming that a device that is often turned on for a short time,
Powstaty system diagnostyki technicznej pozwala na:
- staty monitoring eksploatacji wybranego sprzçtu za pomocq zaprojektowanych i wykonanych w ramach projektu sensorów montowanych na badanych urzqdzeniach,
- skuteczne wykorzystanie informacji zebranych przy uzyciu opracowanych technologii (równiez z uzyciem innych zró-det np. programu SWD) za pomocq narzçdzia do ich efek-tywnego przechowywania oraz zarzqdzania przy wykorzy-staniu otwartej platformy aplikacyjnej do przetwarzania i przechowywania danych ogólnego przeznaczenia,
- efektywne zarzqdzanie i prezentacjç zgromadzonych informacji za pomocq dedykowanego modutu, w którym dane zgromadzone z róznych zródet mozna zobaczyc w postaci specjalnie utworzonych raportów oraz wykresów. Dodat-kowo mozliwa jest wizualizacja informacji przestrzennych na mapach 2d,
- utworzenie strony serwerowej systemu odpowiadajqcej za przetwarzanie sptywajqcych z wielu zródet informacji, ich bezpieczne sktadowanie oraz udostçpnianie autory-zowanym klientom w celu prezentacji zgromadzonych danych i efektywnego zarzqdzania nimi,
- utworzenie modutowej aplikacji klienckiej, w której infor-macje zgromadzone z róznych zródet mozna zobaczyc w postaci specjalnie utworzonych raportów oraz wykresów, dodatkowo mozliwa bçdzie wizualizacja informacji przestrzennych na mapach 2d,
- wykorzystanie danych otrzymanych z systemu diagnostyki technicznej do wspomagania dziatan logistycz-nych. Zbieranie danych statystycznych takich jak sredni czas dziatania pomiçdzy awariami w celu prognozowania zuzycia sprzçtu w jednostkach ratowniczo-gasniczych, które nie zostanq objçte systemem monitoringu,
- mozliwosc rçcznego wprowadzania do systemu ewi-dencji nowych jednostek strazy pozarnej razem z listq rodzaju posiadanego sprzçtu oraz stanu jego zuzycia, a takze prowadzenia aktualizacji bazy sprzçtu po akcjach ratowniczych lub serwisach technicznych.
Podczas badan uzytkownik systemu na podstawie danych z biezqcej ewidencji, elementów wyposazenia, raportów dot. uzyciu sprzçtu podczas akcji PSP testów laboratoryjnych oraz sensorów zainstalowanych na sprzçcie moze opracowac:
- prognozy eksploatacyjne, a na ich podstawie raporty pomocne przy podejmowaniu decyzji logistycznych,
- listç elementów wyposazenia, które prawdopodobnie wkrótce ulegnq uszkodzeniu i bçdq wymagaty serwiso-wania. Mozliwe jest takze wskazanie jednostek, w których w najblizszym czasie moze dojsc do awarii sprzçtu. Taki raport pozwala okreslic dziatania logistyczne pozwalajqce na zaopatrzenie poszczególnych jednostek w nowy sprzçt albo zapobiec wystqpieniu awarii w przypadku posiadanego sprzçtu,
- listç modeli sprzçtu danego typu (motopompy, agregaty prqdotwórcze itp.), posortowanych wzglçdem awaryjno-sci. Raport pozwala zidentyfikowac modele sprzçtu naj-bardziej podatne na uszkodzenia albo dziatajqce najdtuzej,
- listç sprzçtu posortowanq wzglçdem kosztu eksploatacji
breaks down faster than a device that operates continuously), it is possible to select an appropriate type of devices for specific applications.
A similar concept was presented during the implementation of the project No. DOBR BI04/047/13419/2013 called "A comprehensive logistic security system for multi-entity rescue operations", which resulted in creating a tool for the implementation of management activities that allowed avoiding errors in making logistic decisions, and consequently operational ones. The developed IT tool of the logistics security system allows for [12]:
- keeping records of resources and logistic possibilities available during the rescue operation,
- generating logistic documentation performed during a rescue operation,
- generating directive documentation for the person managing rescue operations (KDR),
- generating necessary supporting documentation.
An extremely important aspect of the created IT system as part of the implementation of this project is the ability to easily and quickly verify the forces and resources of all entities directly involved in the multi-entity rescue operation, as well as resources constituting reserve equipment, which can be used both to increase the quality and shorten action time, as well as to replace damaged equipment. An additional, equally important functionality of the created logistics system is the reporting module. This module is indispensable at the time of changes in the command post - because the current reporting methods are very time-consuming and mainly carried out in paper version. In the new system, the reporting module, in addition to the option of creating a paper version of the documentation, gives the possibility of an immediate preview of what forces and resources are available including the location on the map and the new operation commander receives up-to-date information in real time [12].
The applied ICT system, in conjunction with wireless telecommunications means and portable devices such as smart-phones and tablets, can be used to support the work of a wide group of people involved in rescue operations. It is particularly interesting to support the work of the commander of the rescue activities during long-term rescue operations, which are often characterized by the necessity to coordinate the actions of various entities, as well as groups of people not equipped with their own telecommunications means. Long - counted in days or even weeks - time of activities brings to the front the need to ensure deliveries and fulfil logistic needs. Even the best trained and highly motivated people cannot operate effectively without adequate resources, including consumables, fuel, water and food. It is also important to accommodate people, including evacuees. In such activities, it is useful to use a centralized database to quickly and automatically calculate the logistic needs of individual entities and to prepare reports and documentation describing the course of activities. An additional advantage of the ICT system is the presentation of all data in real time on a map, which can be extremely useful in making quick and accurate decisions [12].
(np. kosztu brutto godziny pracy). Dziçki wyznaczeniu zaleznosci czasu ciqgtej pracy od awaryjnosci (np. przy zatozeniu, ze urzqdzenie, ktore jest czçsto wtqczane na krotki czas, psuje siç szybciej niz pracujqce w trybie ciq-gtym) mozna dobierac odpowiedni typ urzqdzen do kon-kretnych zastosowan.
Podobnq koncepcjç zaprezentowano przy realizacji projektu nr DOBR BIO4/047/13419/2013 pt. „System kompleksowego zabezpie-czenia logistycznego wielopodmiotowych akcji ratowniczych", kto-rego efektem byto narzçdzie do realizacji dziatan zarzqdczych pozwa-lajqce na unikniçcie btçdôw w podejmowaniu decyzji logistycznych, a w konsekwencji operacyjnych. Powstate narzçdzie informatyczne systemu zabezpieczenia logistycznego pozwala na [12]:
- prowadzenie ewidencji zasobow i mozliwosci logistycznych dostçpnych podczas trwania akcji ratowniczej,
- generowanie dokumentacji logistycznej wykonywanej podczas akcji ratowniczej,
- generowanie dokumentacji dyrektywnej kierujqcego dzia-taniami ratowniczymi (KDR),
- generowanie niezbçdnej dokumentacji pomocniczej.
Niezmiernie waznym aspektem sytemu informatycznego
powstatego w ramach realizacji tego projektu jest mozliwosc tatwego i szybkiego sprawdzenia sit i srodkow wszystkich podmio-tow biorqcych bezposredni udziat w prowadzonej wielopodmioto-wej akcji ratowniczej, a takze zasobow stanowiqcych rezerwowe zaplecze sprzçtowe, ktore moze zostac wykorzystane zarowno w celu zwiçkszenia jakosci i skrocenia czasu akcji, jak tez zastq-pienia uszkodzonego sprzçtu. Dodatkowq, rownie istotnq funk-cjonalnosciq utworzonego systemu logistycznego jest modut raportowania. Modut ten jest niezbçdny w momencie zaistnienia zmian na stanowisku dowodzenia, poniewaz dotychczas stoso-wane sposoby raportowania sq bardzo czasochtonne i w gtow-nej mierze prowadzone w wersji papierowej. W nowym systemie modut raportowania, poza mozliwosciq tworzenia wersji papierowej dokumentacji, daje mozliwosc natychmiastowego podglqdu, jakie sity i srodki sq do dyspozycji tqcznie z rozmieszczeniem na mapie, a nowy dowodzqcy akcjq otrzymuje aktualnq informacjç w czasie rzeczywistym [12].
Zastosowany system teleinformatyczny, w potqczeniu z bez-przewodowq komunikacjq i przenosnymi urzqdzeniami typu smart-fon i tablet, moze postuzyc do wspomagania pracy szerokiej grupy osob zaangazowanych w prowadzenie dziatan ratowniczych. Szczegolnie interesujqce jest wspomaganie pracy kierujqcego dziataniami ratowniczymi w czasie dtugotrwatych akcji ratowniczych, ktore czçsto charakteryzujq siç koniecznosciq koordyna-cji dziatan roznych podmiotow, a takze grup osob niewyposazo-nych we wtasne srodki telekomunikacji. Dtugi - liczony w dniach, a nawet tygodniach - czas dziatan wysuwa na pierwszy plan koniecznosc zapewnienia dostaw i realizacji potrzeb logistycznych. Nawet najlepiej przeszkoleni i silnie zmotywowani ludzie nie sq w stanie skutecznie dziatac bez zapewnienia im odpowiednich srodkow, w tym materiatow eksploatacyjnych, paliwa, wody i zyw-nosci. Wazna jest rowniez kwestia zakwaterowania osob, w tym osob ewakuowanych. W tego typu dziataniach przydatne jest wykorzystanie scentralizowanej bazy danych do szybkiego i auto-matycznego przeliczania potrzeb logistycznych poszczegolnych
According to the authors, the conclusions of the two projects mentioned above confirm the need to modify the management of rescue and firefighting activities and to introduce tools supporting the management of activities with the use of IT systems operating in parallel with the existing SWD-ST system (Decision Support System - ICT System) used in PSP/KSRG units. This tool is available in version 2.5 (county/city commands) and version 3.0 (provincial headquarters, PSP Headquarters). SWD-ST supports a large area of the State Fire Service's activity, with particular emphasis on the tasks carried out by operational departments. They include, among others:
- Departure Register module - supporting the duty service in handling emergency notifications, coordination of activities;
- EWID module - preparing information from an event;
- ST statements module supporting the performance of analytical and statistical operations.
The tool proposed by the authors allows for optimal management of the operation of the equipment subject to monitoring, both in technical, operational and tactical terms, and the automatic reporting system used offers those interested at every level of command to obtain objective data in real time without the need to involve additional people to supervise and provide data. At the same time, it is possible to verify the operating costs of the monitored equipment, taking into account actual data and forecasts of the technical condition (including technical inspections and forecast repairs and resources).
Innovative extinguishing systems
An example of the use of innovative technologies in fire-fighting and rescue operations by fire protection units is a technology demonstrator created under the project No. DOB-BI06/06/113/2014 called "Mobile turbine rescue and firefight-ing system (MTSRG)", i.e. a multifunctional fire truck built on MAN TGM 18.290 (4x4) chassis. The body was designed as a modular structure. The first element is a fire extinguishing unit with a A60/8 fire engine compartment and a 1000 dm3 tank for the foam concentrate, the second - a fire extinguishing turbine. The extinguishing turbine is mounted on a special construction that allows it to work in different positions in relation to the vehicle. The angle of rotation in the horizontal plane is ± 90° from the axis of the vehicle. The angle of rotation of the work platform in the vertical plane is -10° to + 30°. Change of position is performed remotely by hydraulic systems. Access to permanently installed equipment and portable equipment is possible through seven lockable shutters and from working platforms located on the sides of the vehicle (see Figure 3). The roof of
podmiotów oraz przygotowania raportów i dokumentacji opisujq-cej przebieg prowadzonych dziatan. Dodatkowym atutem systemu teleinformatycznego jest prezentacja wszystkich danych w czasie rzeczywistym na mapie, co moze byc niezwykle przydatne przy podejmowaniu szybkich i trafnych decyzji [12].
Zdaniem autorów wnioski z dwóch przywotanych wyzej pro-jektów potwierdzajq koniecznosc modyfikacji zarzqdzania dziata-niami ratowniczo-gasniczymi oraz wprowadzenia do stosowania narzçdzi wspomagajqcych zarzqdzanie dziataniami z wykorzy-staniem systemów informatycznych równolegle funkcjonujqcych z systemem wspomagania decyzji - systemem teleinformatycz-nym (SWD-ST) wykorzystywanym w jednostkach PSP/KSRG. Narzçdzie to wystçpuje w wersji 2.5 (komendy powiatowe/miej-skie) i wersji 3.0 (komendy wojewódzkie, KG PSP). SWD-ST wspo-maga duzy obszar dziatalnosci PSP ze szczególnym uwzglçdnie-niem zadan realizowanych przez wydziaty operacyjne. Zaliczamy do nich m.in.:
- modut Rejestr Wyjazdów - wspomaganie stuzby dyzur-nej w obstudze zgtoszen alarmowych, koordynacja dziatan;
- modut EWID - sporzqdzanie informacji ze zdarzenia;
- modut Zestawienia-ST wspomagajqcy wykonywanie ope-racji analityczno-statystycznych.
Narzçdzie proponowane przez autorów pozwala na opty-malne zarzqdzanie eksploatacjq sprzçtu objçtego monitoringiem zarówno pod wzglçdem technicznym, jak i operacyjno-taktycz-nym, a zastosowany system automatycznego raportowania ofe-ruje zainteresowanym na kazdym szczeblu dowodzenia pozyska-nie obiektywnych danych w czasie rzeczywistym bez koniecznosci angazowania dodatkowych osób do tej pracy. Jednoczesnie system pozwala na weryfikacjç kosztów eksploatacji monitorowa-nego sprzçtu, uwzglçdniajqc dane rzeczywistych oraz prognozy stanu technicznego (tqcznie z przeglqdami technicznymi i progno-zowanymi naprawami i resursami).
Innowacyjne systemy gasnicze
Przyktad wykorzystania innowacyjnych technologii w dzia-taniach ratowniczo-gasniczych przez jednostki ochrony prze-ciwpozarowej stanowi demonstrator technologii powstaty w ramach projektu nr DOB-BIO6/06/113/2014 pt. „Mobilny tur-binowy system ratowniczo-gasniczy (MTSRG)", którym jest wielofunkcyjny samochód pozarniczy zabudowany na pod-woziu MAN TGM 18.290 (4x4). Nadwozie pojazdu zaprojekto-wano jako konstrukcjç modutowq. Pierwszy element stanowi zabudowa pozarnicza z przedziatem autopompy A60/8 i zbior-nikiem na srodek pianotwórczy o pojemnosci 1000 dm3, drugi - zabudowa turbiny gasniczej. Turbina gasnicza zamontowana jest na specjalnej konstrukcji pozwalajqcej na pracç w róznych pozycjach w stosunku do pojazdu. Kqt obrotu w ptaszczyznie poziomej wynosi ± 90° wzglçdem osi pojazdu. Kqt obrotu plat-formy roboczej w ptaszczyznie pionowej wynosi -10° do +30°. Zmiana potozenia jest realizowana zdalnie poprzez uktady hydrauliczne. Dostçp do wyposazenia zamontowanego na state oraz sprzçtu przenosnego jest mozliwy z podestów roboczych
the fire vehicle is structurally prepared for the transport of parts of the vehicle's fire equipment.
umiejscowionych po bokach pojazdu oraz przez siedem zamyka-nych zaluzji (zob. ryc. 3). Dach zabudowy pozarniczej, konstruk-cyjnie przygotowany jest do przewozenia cz?sci wyposazenia pozarniczego samochodu.
Figure 3. MTSRG general view Rycina 3. MTSRG widok ogolny Source: CNBOP-PIB archive. Zrodto: Archiwum CNBOP-PIB.
A tank for aviation fuel with a capacity of 1000 dm3 with its own filling system, enabling refuelling independent of the operating state of the turbine, provides 60 minutes of continuous operation time of the turbine engine. The vehicle has an installed system for providing extinguishing powders to the area of the turbine outlet. The power supply of the powder heads is compatible with the systems and technical parameters of powder vehicles used in fire protection units. According to the assumptions, the MTSRG is intended for firefighting, cooling of technological installations, ventilation of tunnels, mass decontamination, containment and liquidation limitation. Contrary to the turbine rescue and extinguishing systems used in other countries, the proposed solution has a powder supply system.
The analysis of the results of field tests carried out during the implementation of the project called „Mobile turbine rescue and firefighting system (MTSRG)" leads to the following statements [13-15]:
1. The introduction of a powder stream into the gases produced by the turbine works independently of the water system. The powder heads were installed adjacent to the outlet of the exhaust gas turbine. The delivery system of the extinguishing powder provides for the use of powder vehicles as a source of the extinguishing agent. The connection of the external power supply, powder heads and the diameter of the supply lines are compatible with the systems and technical parameters of powder vehicles used in fire protection units.
2. When assessing the effectiveness of activities carried out by MTSRG in comparison to the effectiveness of activities carried out with standard techniques using typical equipment, it can be concluded that the range of extinguishing currents from the turbine vehicle allows performing the actions in attack or defence (or cover), to which - under normal operating conditions - it would be necessary to send about 90 rescuers (assuming that one fire extinguishing current is served by one group). Assuming that one team can deliver two extinguishing
Zbiornik na paliwo lotnicze o pojemnosci 1000 dm3 z wtasnym system napetnienia, umozliwiajqcym tankowanie niezalezne od stanu pracy turbiny, zapewnia 60 min. czasu pracy ciqgtej silnika turbinowego. Pojazd posiada zainstalowany system podawania proszkow gasniczych w obszar wylotu turbiny. Zasilanie gtowic proszkowych jest kompatybilne z uktadami i parametrami tech-nicznymi samochodow proszkowych stosowanych w jednost-kach ochrony przeciwpozarowej. Zgodnie z zatozeniami MTSRG przeznaczony jest do zwalczania pozarow, schtadzania instalacji technologicznych, przewietrzania tuneli, dekontaminacji masowej, ograniczenia rozprzestrzeniania si? i likwidacji skazen. W odroznie-niu od stosowanych w innych panstwach turbinowych systemow ratowniczo-gasniczych zaproponowane rozwiqzanie posiada system zasilania proszkiem gasniczym.
Analiza wynikow badan poligonowych powstatych przy reali-zacji projektu pt. „Mobilny turbinowy system ratowniczo-gasniczy (MTSRG)", prowadzi do ponizszych stwierdzen [13-15]:
1. Wprowadzenie strumienia proszku do gazow wytwarza-nych przez turbin? dziata niezaleznie od uktadu wodnego. Gtowice proszkowe zostaty zamontowane w sqsiedztwie wylotu turbiny wytwarzajqcej gazy spalinowe. System podawania proszkow gasniczych przewiduje wykorzy-stanie samochodow proszkowych jako zrodta srodka gasniczego. Przytqcze zewn?trznego zasilania i gtowic proszkowych oraz srednica przewodow zasilajqcych jest kompatybilna z uktadami i parametrami technicznymi samochodow proszkowych stosowanych w jednostkach ochrony przeciwpozarowej.
2. Oceniajqc efektywnosc dziatan realizowanych przez MTSRG w porownaniu do efektywnosci dziatan standardowymi technikami z wykorzystaniem typowego sprz?tu i wyposazenia dochodzimy do wniosku, ze zasi?g prqdow gasniczych z samochodu turbinowego pozwala wykonac dziata-nia w natarciu lub obronie (wzgl?dnie ostonie), do ktorych trzeba bytoby skierowac w normalnych warunkach dziatan ok. 90 ratownikow (przy zatozeniu, ze jeden prqd gasniczy obstuguje jedna rota). Przyjmujqc, ze jeden zast?p moze
currents during the action, in order to provide an equivalent amount of water to the fire environment with extinguishing currents it would be necessary to use 30 extinguishing currents (30 x 200 l/min = 6,000 l/min), which corresponds to the power of 15 teams (90 rescuers). The range of the dispersed extinguishing currents for a Turbojet nozzle is a maximum of 15 m, and in the case of a 2400 l/min cannon, the range of the dispersed current is 25 m, with a larger average droplet diameter [16].
3. In case of MTSRG, the maximum range was approx. 100 m, and the effective range for various directions and wind - approx. 60 m, which increases its extinguishing efficiency compared to standard methods of extinguishing operations. In addition, the range of the extinguishing current significantly reduces the impact of the heat stream and the action of toxic fire gases on the rescuers. Due to the highly turbulent stream of exhaust gases, which transport the extinguishing agent dispersed by means of the heads (water or water with the addition of wetting agents or foaming agents), it is further dispersed. As a result, we obtain a mobile fire extinguishing device:
- in large rooms, of surfaces, warehouses, including high storage areas, tunnels, for eliminating chemical hazards.
MTSRG uses the experience of operating similar fire extinguishing systems in other countries and takes into account the expectations of PSP as an end user. The applied solutions should ensure the expected mobility and efficiency as well as compatibility with extinguishing technologies used by rescue and firefighting units. MTSRG was also created with the idea of using the technology as economically as possible - considering the conditions of a turbine engine - while maintaining the universal solution. Field tests of extinguishing efficiency have shown some limitations in extinguishing group A fires. However, the use of the installed fire cannon compensates for the limitations in the extinguishing efficiency of the turbine engine. The application of a drop current or short circuit current ensures adequate wetting of the extinguished/ protected material. The above limitations of the effectiveness of extinguishing group A fires do not prevent - while maintaining an appropriate foam density and feeding at an appropriate distance - the use of the system to prevent the spread of forest apex fire as part of the defence and security measures.
During the tests, it was found that the quality of the foaming agent used had an impact on the obtained results. The tests confirmed the effective extinguishing of group B fires. In this case, the extinguishing efficiency also depends on setting the MTSRG in the direction of the wind, which is related to the low value of the mean surface diameter of the droplets (only 100 ^m) and their susceptibility to the wind drift. Setting the turbine at an angle of 15° and 30° in relation to the ground resulted in a shorter throw range, improving the parameters for the elimination of spatial clouds of toxic industrial agents. As demonstrated for the Turbolosher II vehicle simulation [17], efficiency is primarily achieved by a significant volume of the ejected cloud-diluting turbine exhaust gas. Surface sorption at the phase boundary constitutes a smaller share, and the efficiency increases with
podawac podczas akcji dwa prqdy gasnicze, tak aby podac równowaznq ilosc wody do srodowiska pozaru prqdami gasniczymi potrzebne bytoby zastosowanie 30 prqdów gasniczych (30 x 200 l/min = 6000 l/min), co odpowiada sile 15 zast^pów (90 ratowników). Zasiçg rozproszonych prqdów gasniczych dla prqdownicy typu Turbojet wynosi maksymalnie 15 m, a w przypadku dziatka o wydajnosci 2400 l/min zasiçg prqdu rozproszonego wynosi 25 m i to przy wiçkszej przeciçtnej srednicy kropel [16].
3. W przypadku MTSRG zasiçg maksymalny wynosit ok. 100 m, a zasiçg skuteczny dla róznych kierunków i wiatru - ok. 60 m, co zwiçksza jego skutecznosc gasni-czq w porównaniu do standardowych metod dziatan gasniczych. Dodatkowo zasiçg prqdu gasniczego istotnie ogranicza oddziatywanie strumienia cieplnego oraz dziatania toksycznych gazów pozarowych na ratowników. Dziçki silnie turbulentnemu strumieniowi gazów spali-nowych, które transportujq rozproszony przy pomocy gto-wic srodek gasniczy (woda lub woda z dodatkiem srod-ków zwilzajqcych czy srodków pianotwórczych), ulega on dalszemu rozproszeniu. W efekcie uzyskujemy mobilne urzqdzenie do gaszenia pozarów: - w duzych pomieszczeniach, powierzchniowych, hal magazynowych, w tym hal wysokiego sktadowa-nia, tuneli, likwidacji zagrozen chemicznych.
Mobilny turbinowy system ratowniczo-gasniczy (MTSRG) wykorzystuje doswiadczenia wynikajqce z eksploatacji podob-nych systemów gasniczych uzytkowanych w innych panstwach oraz uwzglçdnia oczekiwania PSP jako uzytkownika koncowego. Zastosowane rozwiqzania powinny zapewnic oczekiwanq mobil-nosc i efektywnosc oraz kompatybilnosc ze stosowanymi przez jednostki ratowniczo-gasnicze technologiami gasniczymi. MTSRG zostat równiez stworzony z myslq o w miarç ekonomicznym - jak na warunki silnika turbinowego - wykorzystaniu technologii przy zachowaniu uniwersalnosci rozwiqzania. Poligonowe badania skutecznosci gasniczej wykazaty pewne ograniczenia w zakre-sie gaszenia pozarów grupy A. Wykorzystanie zainstalowanego dziatka gasniczego rekompensuje jednak ograniczenia skuteczno-sci gasniczej silnika turbinowego. Podanie z dziatka prqdu kropli-stego lub zwartego zapewnia odpowiednie zwilzenie gaszonego/ zabezpieczanego materiatu. Powyzsze ograniczenia skutecznosci gaszenia pozarów grupy A nie uniemozliwiajq - przy zachowaniu odpowiedniej gçstosci piany i podawania z odpowiedniej odle-gtosci - wykorzystania systemu do zabezpieczenia przed prze-mieszczaniem siç pozaru wierzchotkowego lasu w ramach dziatan obronnych i zabezpieczajqcych.
W trakcie badan stwierdzono, ze wptyw na osiqgane wyniki ma jakosc stosowanego srodka pianotwórczego. Badania potwierdzity skuteczne gaszenie pozarów grupy B. W tym przy-padku skutecznosc gasnicza jest takze zalezna od ustawie-nia MTSRG zgodnie z kierunkiem wiatru, co wiqze siç z matq wartosciq srednich srednic powierzchniowych kropli (zaledwie 100 ^m) i ich podatnosciq na znoszenie kropli przez wiatr. Usta-wienie turbiny pod kqtem 15° oraz 30° wzglçdem podtoza dawato mniejszy zasiçg rzutu, poprawiajqc parametry likwidacji unoszq-cych siç w powietrzu chmur przestrzennych toksycznych srodków
the polarity and solubility of the given vapours in water [18]. The range of the foam throw turned out to be very similar to the water throw. From the S-type extinguishing agent Protektol SAT-10 [19], with its standard working concentration of 3%, heavy foam was obtained with the expansion number LS = 5. This is called wet foam with good extinguishing and cooling properties.
Due to the alternative possibility of using the cannon with adequate water supply, MTSRG can be effectively used in activities, primarily in defence, both in forest and industrial areas. Taking into account environmental aspects, it can be assumed that the used extinguishing technology is much more beneficial than the use of classic solutions - it reduces the number of people dispatched to activities that require additional logistic protection and ensuring the safety of operations. It should also be emphasized that the actual throw ranges of classic nozzles are several times smaller than the throw ranges of MTSRG. The use of the S-03 jet engine generates quite a significant amount of noise at the level of 120 dB, which necessitates the use of specialized means of communication and hearing protection.
przemystowych. Podczas symulacji z zastosowaniem pojazdu Turbolösher II [17] wykazano, ze efektywnosc gasniczq zapewnia przede wszystkim znaczqca objçtosc wyrzucanych gazow spa-linowych turbiny rozcienczajqcych chmurç. Sorpcja powierzch-niowa na granicy faz stanowi mniejszy udziat, przy czym efektyw-nosc ta wzrasta wraz z polarnosciq i rozpuszczalnosciq danych par w wodzie [18]. Zasiçg rzutu piany okazat siç bardzo zblizony do rzutu wody. Ze srodka gasniczego typu S o nazwie Protektol SAT-10 [19], przy jego standardowym stçzeniu roboczym wyno-szqcym 3%, otrzymywano pianç ciçzkq o liczbie spienienia LS = 5. Jest to tzw. piana mokra, posiadajqca dobre wtasciwosci gasni-cze i chtodzqce.
MTSRG, ze wzglçdu na alternatywnq mozliwosc uzycia dziatka przy zapewnieniu odpowiedniego zaopatrzenia wodnego, moze byc efektywnie wykorzystany w dziataniach przede wszystkim obronnych zarowno w terenach lesnych, jak i przemystowych. Uwzglçdniajqc aspekty srodowiskowe mozna przyjqc, ze wyko-rzystana technologia gaszenia jest duzo bardziej korzystna niz stosowanie klasycznych rozwiqzan - zmniejsza ilosc osob zadys-ponowanych do prowadzonych dziatan, ktore nalezy dodatkowo zabezpieczyc pod wzglçdem logistycznym oraz bezpieczenstwa dziatan. Nalezy tez podkreslic, ze rzeczywiste zasiçgi rzutu klasycznych prqdownic sq kilkakrotnie mniejsze od zasiçgôw rzutu MTSRG. Zastosowanie silnika odrzutowego S-03 generuje dosc znacznq ilosc hatasu na poziomie 120 dB, co powoduje koniecz-nosc stosowania specjalistycznych srodkow tqcznosci oraz srod-kow ochrony stuchu.
Summary
The effective use of the results of projects financed by NCBiR is one of the fastest ways to implement organizational and technical innovations in system activities. According to the authors, in order to increase the rational use of funds allocated to the implementation of research and development projects, a more active participation of the operator is recommended (in terms of content). The use of innovative technologies, even on a national scale, allows to achieve measurable effects in the field of:
- increasing the functionality and usability of products,
- upgrading the existing systems,
- improving technologies used in rescue and firefighting operations,
- optimizing in terms of ergonomics the working conditions and work time,
- protecting the natural environment by reducing techno-genic situations.
Podsumowanie
Efektywne wykorzystanie rezultatow projektow finansowa-nych przez NCBiR jest jednq z najszybszych mozliwosci wdra-zania innowacji organizacyjno-technicznych do dziatan syste-mowych. Zdaniem autorow, w celu zwiçkszenia racjonalnosci wykorzystania srodkow finansowych przeznaczonych na reali-zacjç projektow badawczych i prac rozwojowych, wskazany jest bardziej aktywny udziat gestora (w zakresie merytorycznym). Zastosowanie innowacyjnych technologii, wykorzystywanych nawet na skalç krajowq, pozwala na osiqgniçcie mierzalnych efektow w zakresie:
- zwiçkszenia funkcjonalnosci i uzytecznosci produktow,
- unowoczesnienia istniejqcych systemow,
- udoskonalenia technologii stosowanych w dziataniach ratowniczo-gasniczych,
- optymalizacji ergonomicznej warunkow i czasu pracy,
- ochrony srodowiska naturalnego dziçki ograniczeniu sytuacji technogennych.
Literature / Literatura
[1 ] Oslo Manual, Guidelines for Collecting and Interpreting Innovation Data, OECD and Statistical Office of the European Communities 2005, https://doi.org/10.1787/9789264013100-en.
[2] Frankowski P., Skubiak B., Innowacyjnosc w teoriiekonomii i praktyce gospodarczej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecinskiego. Studia i Prace Wydziatu Nauk Ekonomicz-nych i Zarzqdzania" 2012, 30, 271-282.
[3] GUS, Dzialalnosc innowacyjna przedsiqbiorstw w latach 2009-2012, Warszawa 2012, https://stat.gov.pl/cps/rde/ xbcr/gus/NTS_dzialanosc_innowacyjna_2009-2011.pdf [dostçp: 31.05.2021].
[4] Warminski A., Zadania i organizacja Panstwowej Strazy Pozarnej w zakresie ochrony przeciwpozarowej, „Doctrina. Studia spoteczno-polityczne" 2009, 6, 275-304.
[5] Rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Admini-stracji z dnia 3 lipca 2017 r. w sprawie szczegotowej orga-nizacji krajowego systemu ratowniczo-gasniczego (Dz.U. 2017, poz. 1319).
[6] Ustawa z 24 sierpnia 1991 roku o Panstwowej Strazy Pozarnej (Dz.U. 2006, nr 96, poz. 677, z pozn. zm.).
[7] Rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Admi-nistracji z dnia 17 listopada 1997 r. w sprawie szczego-towych warunkow bezpieczenstwa i higieny stuzby stra-zakow oraz zakresu ich obowiqzywania w stosunku do innych osob biorqcych udziat w akcjach ratowniczych, cwiczeniach lub szkoleniu (Dz.U.1997, nr 145, poz. 979).
[8] Pronko J., Logistyka w dzialaniach ratowniczych, „Logi-styka" 2015, 4, 8215-8226.
[9] Projekt nr D0BR-BI04/051/13087/2013 pt. „Optymaliza-cja procedur, dyslokacji baz i doskonalenie rozwiqzan technicznych sprzçtu stosowanego przez polskie stuzby ratownicze w zakresie przeciwdziatania zagrozeniom
naturalnym ze szczegölnym uwzglçdnieniem powodzi (rçkawy przeciwpowodziowe)."
[10] Riegert D., Dorazne metody ochrony przed powodziq, BiTP Vol. 35 Issue 3, 2014, pp. 139-147, https://doi. org/10.12845/bitp.35.3.2014.13.
[11] https://supron1.pl/pl/zabezpieczenia-przeciwpowodzio-we/1232-zapora-przeciwpowodziowa-z-pcv-napelniana--woda-o-przekroju-okraglym.html [dostçp: 31.05.2021].
[12] Roguski J., Wspomaganie procesôw zarzqdzania dziata-niami strazy pozarnej, CNBOP-PIB, Jözeföw 2016.
[13] Projekt D0B-BI06/06/113/2014 pt. „Mobilny turbinowy system ratowniczo-gasniczy" (materiaty niepublikowane).
[14] Wçsierski T., Majder-topatka M., Wgsik W., Kröl B., Mobilny turbinowy system ratowniczo gasniczy. Podstawowe zatoze-nia systemu gasniczego bazujqcego na wykorzystaniu tur-biny samolotowej SO3 [w:] Innowacyjne technologie wstrazy pozarnej, J. Roguski (red.), CNBOP-PIB, Jözeföw 2018.
[1 5] Adamski A., Wgsik W., Wçsierski T., Majder- topatka M., Organizacja zaopatrzenia wodnego mobilnego turbinowego systemu gasniczego [w:] Innowacyjne technologie w strazy pozarnej, J. Roguski (red.), CNBOP-PIB, Jözeföw 2018.
[16] Wçsierski T., Kielin J., Gontarz A., Samochody z turbino-wym systemem gasniczym, BiTP Vol. 20 Issue 4, 2010, pp. 139-150.
[17] Wçsierski T., Majder-topatka M., Wgsik W., Likwidacja skazen przestrzennych amoniaku za pomocq turbinowych pojazdôwgasniczych, „Przemyst Chemiczny" 2017, 5 (96), 1080-1084, http://dx.doi.org/10.15199/62.2017.5.21.
[18] Roguski J. (red.), Wspomaganie procesôw zarzqdzania dzia-taniami w strazy pozarnej, CNBOP-PIB, Jözeföw 2016.
[19] Roguski J., Innowacyjne technologie w strazy pozarnej, CNBOP-PIB, Jözeföw 2018.
JACEK ROGUSKI, PH.D. ENG. - a graduate of the Warsaw University of Technology and the State Fire Academy of EMERCOM of Russia. He deals with aspects related to the issues of safe use of technical equipment in fire brigades and the problems of using technical devices. An author of several dozen publications, speaker and member of scientific committees at numerous conferences - national and international. Creator of four patents and designs. His scientific achievements have been honoured with nineteen international and national awards at exhibitions for inventiveness.
DR INZ. JACEK ROGUSKI - absolwent Politechniki Warszawskiej oraz Akademii Panstwowej Strazy Pozarniczej w Moskwie (State Fire Academy of EMERCOM of Russia). Zajmuje siç aspektami zwig-zanymi z zagadnieniami bezpieczenstwa uzytkowania wyposazenia technicznego w strazy pozarnej oraz problemami eksploatacji urzg-dzen technicznych. Autor kilkudziesiçciu publikacji, prelegent oraz cztonek komitetöw naukowych na licznych konferencjach - krajo-wych i zagranicznych. Twörca piçciu patentöw i wzoröw. Jego osig-gniçcia naukowe zostaty uhonorowane dziewiçtnastoma miçdzy-narodowymi i krajowymi wyröznieniami na wystawach zwigzanych z wynalazczoscig.
DOROTA SZUtCZYNSKA, PH.D. ENG - she completed doctoral studies in 2012 at the Faculty of Materials Science and Engineering of the Warsaw University of Technology, obtaining a PhD degree in technical sciences. She is the author or co-author of articles published in scientific journals and conference materials, and the author of papers presented at national and international conferences. Since 2012, an employee of the Scientific and Research Centre for Fire Protection - National Research Institute.
DR INZ. DOROTA SZUtCZYNSKA - studia doktoranckie ukonczyta w 2012 roku na Wydziale Inzynierii Materiatowej Politechniki Warszawskiej, uzyskujgc stopien doktora nauk technicznych. Jest autorkg lub wspötautorkg artykutöw publikowanych w czasopismach naukowych i materiatach konferencyjnych oraz autorkg referatöw prezentowanych na konferencjach krajowych i zagranicznych. Od 2012 roku pracownik Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpozarowej - Panstwowego Instytutu Badawczego.
