Problems and Directions of Cooperation of the National Rescue and Firefighting System with the Structures of Local Self-Government Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

Monika Wyszomirskaa)*, Adam Koniecznyb)

a Scientific and Research Centre for Fire Protection - National Research Institute / Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpozarowej - Panstwowy Instytut Badawczy

b) National Headquarters of the State Fire Service of Poland / Komenda Glowna Panstwowej Strazy Pozarnej * Corresponding author / Autor korespondencyjny: mwyszomirska@cnbop.pl

Problems and Directions of Cooperation of the National Rescue and Firefighting System with the Structures of Local Self-Government

Problematyka oraz kierunki wspôtpracy krajowego systemu ratowniczo-gasniczego ze strukturami samorz^du terytorialnego

ABSTRACT

Aim: The aim of the article is to identify directions for improving cooperation between the national rescue and firefighting system (KSRG) and local government units. The authors of this article have analysed the structure of KSRG and the powers of local government in the area of public safety, with particular emphasis on issues relating to the principles of operation, potential and tasks of the rescue and firefighting system, as well as the organizational structure of local government and its tasks in maintaining public safety. The discussion of the cooperative strategy of KSRG and local government units was also a contribution to formulating conclusions and postulates that can be used to set new directions for improving cooperation between the two entities. This is important due to the fact that they play an important role in building a security system for citizens and their property. Introduction: Ensuring security is one of the top priorities in every country's policy. In the area of public safety, in addition to national units (State Fire Service, State Medical Rescue) and local government units, properly prepared, organized and specialized formations such as OSP, ZHP, WOPR, GOPR, TOPR and others also participate. Regardless of the type of security units, in any case, the identification of potential hazards is the basis for planning preventive measures, it allows to define the areas that involve the greatest risk of natural disasters and technical failures.

Methodology: The article uses theoretical research methods, including an analysis of the provisions of the Act on Fire Protection, the Regulation on the Detailed Organization of the National Rescue and Firefighting System, the provisions of the Constitution of the Republic of Poland, the Act on Volunteer Fire Brigades and the acts regulating the status and tasks of local government. The article discusses the structure and tasks of the national rescue and firefighting system, with particular emphasis on the cooperation of KSRG with the local government units. The publication also formulates de lege ferenda postulates. While presenting proposals to improve the cooperation of entities operating within KSRG, the authors also used their knowledge and experience gained during many years of work and service for fire protection.

Conclusions: The national rescue and firefighting system is an integral part of our country's public safety system. The experience of recent years has confirmed that it is an effective guarantee of the safety of people and property, while its structure forms a coherent system of rescue forces and resources centred around various entities. Constant technological and political-economic changes impose the need to improve the system and adapt it to current social needs. Therefore, the development of KSRG still requires setting new tasks and looking for solutions to effectively achieve the goals of the system. An important element to improve the operation of KSRG is the construction of the best possible form of cooperation between the rescue formations of the PSP and OSP and local government, since effective security protection is not possible without the cooperation of government and local administration. Keywords: public safety, rescue and firefighting system, local government, fire protection Type of article: original scientific article

Received: 03.11.2022; Reviewed: 01.12.2022; Accepted: 08.12.2022;

Authors" ORCID IDs: M. Wyszomirska - 0000-0002-7780-2699, A. Konieczny - 0000-0002-1702-1866; The authors contributed equally to this article;

Please cite as: SFT Vol. 60 Issue 2, 2022, pp. 60-76, https://doi.org/10.12845/sft.60.2.2022.3;

This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).

ABSTRAKT

Cel: Celem artykulu jest wskazanie kierunköw doskonalenia wspölpracy miçdzy krajowym systemem ratowniczo-gasniczym (KSRG) a jednostkami samorzqdu terytorialnego. Autorzy niniejszej pracy przeanalizowali struktur? KSRG oraz kompetencje samorzqdu terytorialnego w obszarze bezpieczen -stwa powszechnego, ze szczegölnym uwzglçdnieniem zagadnien dotyczqcych zasad funkcjonowania, potencjalu oraz zadan systemu ratowniczo-ga-sniczego, a takze struktury organizacyjnej samorzqdu terytorialnego oraz jego zadan z zakresu utrzymania bezpieczenstwa powszechnego. Omöwienie

kooperacyjnej strategii KSRG i jednostek samorzgdu bylo röwniez przyczynkiem do sformulowania wniosköw i postulatöw, ktöre mogg posluzyc do wyznaczenia nowych kierunköw doskonalenia wspölpracy obu podmiotöw. Jest to o tyle wazne, gdyz odgrywajg one istotng rol? w budowaniu systemu bezpieczenstwa obywateli i ich mienia.

Wprowadzenie: Zapewnienie bezpieczenstwa jest jednym z najwazniejszych priorytetöw w polityce kazdego panstwa. W dziedzinie bezpieczenstwa powszechnego, obok jednostek panstwowych (Panstwowa Straz Pozarna, Panstwowe Ratownictwo Medyczne) oraz jednostek samorzgdu terytorialnego, uczestniczg röwniez odpowiednio przygotowane, zorganizowane i wyspecjalizowane formacje, takie jak OSP, ZHP, WOPR, GOPR, TOPR i inne. Niezaleznie od rodzaju jednostek dzialajgcych na rzecz bezpieczenstwa, w kazdym przypadku identyfikacja potencjalnych zagrozen stanowi podstaw? planowania dzialan profilaktycznych, pozwala zdefiniowac obszary, ktöre wigzg si? z najwi?kszym ryzykiem wyst?powania kl?sk zywiolowych i awarii technicznych. Metodologia: W pracy wykorzystano teoretyczne metody badawcze, w tym analiz? przepisöw ustawy o ochronie przeciwpozarowej, rozporzgdzenia w sprawie szczegölowej organizacji krajowego systemu ratowniczo-gasniczego, postanowien Konstytucji RP, ustawy o ochotniczych strazach pozar-nych oraz ustaw regulujgcych status i zadania samorzgdu terytorialnego. W artykule omöwiono struktur? oraz zadania krajowego systemu ratowniczo--gasniczego, ze szczegölnym uwzgl?dnieniem wspölpracy KSRG z jednostkami samorzgdu terytorialnego. W publikacji sformulowano takze postulaty de lege ferenda. Autorzy, przedstawiajgc propozycje usprawnienia wspölpracy podmiotöw dzialajgcych w ramach KSRG, wykorzystali röwniez swojg wiedz? i doswiadczenie zdobyte podczas wieloletniej pracy i sluzby na rzecz ochrony przeciwpozarowej.

Wnioski: Krajowy system ratowniczo-gasniczy stanowi integralng cz?sc systemu bezpieczenstwa powszechnego naszego panstwa. Doswiadczenia ostatnich lat potwierdzily, ze jest on skutecznym gwarantem bezpieczenstwa ludzi i mienia, zas jego struktura tworzy spöjny uklad sil i srodköw ratow-niczych skupionych woköl röznych podmiotöw. Ciggle zmiany technologiczne i polityczno-gospodarcze wymuszajg koniecznosc doskonalenia systemu i dostosowywania go do aktualnych potrzeb spolecznych. Rozwöj KSRG wymaga zatem wyznaczania wcigz nowych zadan oraz szukania rozwigzan, ktöre pozwolg na efektywne realizowanie celöw systemu. Istotnym elementem usprawniajgcym dzialanie KSRG jest skonstruowanie jak najlepszej formy wspölpracy pomi?dzy formacjg ratowniczg PSP i OSP a samorzgdem terytorialnym, gdyz skuteczna ochrona bezpieczenstwa nie jest mozliwa bez wspöldzialania administracji rzgdowej i samorzgdowej.

Stowa kluczowe: bezpieczenstwo powszechne, system ratowniczo-gasniczy, samorzgd terytorialny, ochrona przeciwpozarowa Typ artykutu: oryginalny artykul naukowy

Przyj^ty: 03.11.2022; Zrecenzowany: 01.12.2022; Zaakceptowany: 08.12.2022;

Identyfikatory ORCID autorów: M. Wyszomirska - 0000-0002-7780-2699, A. Konieczny - 0000-0002-1702-1866; Autorzy wniesli równy wklad merytoryczny w powstanie artykulu;

Prosz<? cytowac: ProszQ cytowac: SFT Vol. 60 Issue 2, 2022, pp. 60-76, https://doi.org/10.12845/sft.60.2.2022.3; Artykul udostQpniany na licencji CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).

Introduction

Ensuring security is one of the top priorities in every country's policy. Security is a constant need for all of us, although it is defined and understood differently, and challenges, threats and risks in the area of national security are also understood differently [1 -2]. As security is universal in nature, when analysing possible threats, it is difficult to create a closed catalogue of events that are dangerous to the public. Difficulties are enhanced by rapid technological and economic development, the increasing scope of globalisation, and the disappearance of traditional borders - these are just some of the many factors causing an increase in threats to the public safety.

The purpose of a hazard assessment is to establish a catalogue of the negative consequences of any crisis event and to define the likelihood, extent and scale of its occurrence. Such an exercise makes it possible to select the threats that are most real and that require the development of appropriate procedures in plans to combat them, especially in terms of crisis management [3].

However, regardless of the typology and classification of the adopted hazards, in each case the priority is the human being, with the overriding objective of protecting his or her life, health and the environment in which he or she operates. Therefore, safety is an important subject of the strategy of our country and the other European Union Member States [4], and the cooperation

Wprowadzenie

Zapewnienie bezpieczenstwa jest jednym z najwazniejszych priorytetow w polityce kazdego panstwa. Bezpieczenstwo jest statq potrzebq nas wszystkich, choc jest ono roznie definiowane i rozumiane, odmiennie tez pojmowane sq wyzwania, zagrozenia i ryzyka w obszarze bezpieczenstwa panstwa [1-2]. W zwiqzku z tym, ze bezpieczenstwo ma charakter powszechny, analizu-jqc mozliwe zagrozenia, trudno jest stworzyc zamkni^ty katalog zdarzen niebezpiecznych dla spoteczenstwa. Trudnosci pot^gujq szybki rozwoj technologiczny i ekonomiczny, zwi^kszajqcy si? zakres globalizacji, zanik tradycyjnych granic - to tylko niektore z wielu czynnikow powodujqcych wzrost zagrozen bezpieczen-stwa powszechnego.

Celem oceny zagrozen jest ustalenie katalogu negatywnych skutkow wszelkich zdarzen kryzysowych oraz zdefiniowanie prawdopodobienstwa, zasi?gu i skali ich powstania. Takie dzia-tanie pozwala wytypowac zagrozenia najbardziej realne i wyma-gajqce opracowania odpowiednich procedur w planach ich zwal-czania, zwtaszcza w zakresie zarzqdzania kryzysowego [3].

Niezaleznie jednak od przyj?tej typologii i klasyfikacji zagrozen, w kazdym przypadku priorytetem jest cztowiek, zas nadrz^d-nym celem - ochrona jego zycia, zdrowia oraz srodowiska, w kto-rym funkcjonuje. Dlatego tez bezpieczenstwo stanowi istotny przedmiot strategii naszego kraju oraz pozostatych panstw cztonkowskich Unii Europejskiej [4], zas prowadzona w ramach

of the State Fire Service and local government for safety conducted within the National Fire and Rescue System is part of the safety strategy of the state and its citizens.

The aim of the publication is to suggest directions for improving cooperation between the national rescue and firefighting system (KSRG) and local government units, both at voivodship, district and commune level. Due to the extensive range of topics related to the functioning of KSRG, only selected issues are presented in the article. The authors of this article analysed the structure of KSRG and the competences of local government in the area of public safety, with particular emphasis on issues concerning the principles of operation, potential and tasks of the rescue and firefighting system, as well as the organisational structure of local government and its activities in maintaining public safety. The discussion of the cooperative strategy of KSRG and local government units is also a contribution to the formulating of conclusions and postulates, which can be used to set new directions for improving the cooperation of both entities playing an important role in building a system of security for citizens and their property.

Krajowego Systemu ratowniczo-gasniczego wspótpraca Panstwowej Strazy Pozarnej oraz samorzqdu terytorialnego na rzecz bezpieczenstwa wpisuje si? w strategi? bezpieczenstwa panstwa i jego obywateli.

Celem publikacji jest wskazanie propozycji kierunków dosko-nalenia wspótpracy mi?dzy krajowym systemem ratowniczo-gasni-czym (KSRG) a jednostkami samorzqdu terytorialnego, zarówno na szczeblu województwa, jak i powiatu i gminy. Z uwagi na obszerny zakres tematyczny zwiqzany z funkcjonowaniem KSRG, w artykule zostaty przedstawione jedynie wybrane zagadnienia. Autorzy niniej-szej pracy przeanalizowali struktur? KSRG oraz kompetencje samo-rzqdu terytorialnego w obszarze bezpieczenstwa powszechnego, ze szczególnym uwzgl?dnieniem zagadnien dotyczqcych zasad funk-cjonowania, potencjatu oraz zadan systemu ratowniczo-gasniczego, a takze struktury organizacyjnej samorzqdu terytorialnego oraz jego dziatalnosci w zakresie utrzymania bezpieczenstwa powszechnego. Omówienie kooperacyjnej strategii KSRG i jednostek samorzqdu jest równiez przyczynkiem do sformutowania wniosków i postulatów, które mogq postuzyc do wyznaczenia nowych kierunków doskonale-nia wspótpracy obu podmiotów odgrywajqcych istotnq rol? w budo-waniu systemu bezpieczenstwa obywateli i ich mienia.

Organisation of operations and objectives, as well as structure of the national rescue and firefighting system

The establishment of the national rescue and firefighting system was the result of the political and socio-economic changes that took place in Poland in the late 1980s and early 1990s. This transformation has also affected public safety, of which fire protection and countering local threats are an important part. As the State Fire Service required support from other elements of the public security system, it was considered reasonable to create a non-military rescue system adapted to the organisational structure of the country. Passed by the Sejm of the Republic of Poland on 24 August 1991, two fundamental acts, i.e. the Act on the State Fire Service [5] and the Act on Fire Protection [6], created conditions for the creation of a national rescue and firefighting system, changed the status of firefighter-rescuers and revoked the decree on the service of firefighting officers [7]. The changes, which came into force on 1 July 1992, introduced a new form of protection for people and property against all dangers posed by nature and the development of civilisation. One of the most important challenges of PSP was to organise the national rescue and firefighting system, which became an integral part of the country's public safety system on 1 January 1995.

From the 1990s onwards, the main objectives of KSRG include:

- unifying the command and management of all rescue operations;

- unification of equipment, training and communication systems;

- increasing the effectiveness of rescue operations;

- reduction of direct and indirect losses caused by destructive events;

Organizacja dziatañ oraz cele i struktura krajowego systemu ratowniczo-gasniczego

Powotanie krajowego systemu ratowniczo-gasniczego byto wynikiem przemian politycznych i spoteczno-gospodarczych, jakie zaszty w Polsce na przetomie lat 80. i 90. XX wieku. Prze-miany te dotyczyty równiez bezpieczenstwa powszechnego, któ-rego istotnq cz?sciq jest ochrona przeciwpozarowa oraz prze-ciwdziatanie zagrozeniom miejscowym. W zwiqzku z tym, ze Panstwowa Straz Pozarna wymagata wsparcia ze strony innych elementów systemu bezpieczenstwa powszechnego, uznano za zasadne utworzenie niemilitarnego systemu ratowniczego, dostosowanego do struktury organizacyjnej panstwa. Uchwa-lone przez Sejm RP w dniu 24 sierpnia 1991 r. dwie zasadnicze ustawy, tj. ustawa o Panstwowej Strazy Pozarnej [5] oraz ustawa

0 ochronie przeciwpozarowej [6] stworzyty warunki do powsta-nia krajowego systemu ratowniczo-gasniczego, zmienity status strazaka-ratownika i uniewaznity dekret o stuzbie funkcjonariu-szy pozarnictwa [7]. Zmiany, które weszty w zycie z dniem 1 lipca 1992 r., wprowadzity nowq form? ochrony ludzi i mienia przed wszelkimi zagrozeniami stwarzanymi przez natur? oraz rozwój cywilizacji. Jednym z wazniejszych wyzwan PSP byto zorgani-zowanie krajowego systemu ratowniczo-gasniczego, który od

1 stycznia 1995 r. stat si? integralnq cz?sciq systemu bezpieczen-stwa powszechnego panstwa.

Poczqwszy od lat 90. XX wieku do gtównych celów KSRG nalezy

- ujednolicenie dowodzenia i zarzqdzania wszelkimi dzia-taniami ratowniczymi;

- ujednolicenie sprz?tu, systemu szkolenia i tqcznosci;

- zwi?kszenie skutecznosci dziatan ratowniczych;

- zmniejszenie strat bezposrednich i posrednich spowodo-wanych destrukcyjnymi zdarzeniami;

- optimal use of the existing equipment;

- cooperation with international rescue organisations in operations around the world;

- unification of the organisational and legal structure of the rescue service.

However, the main purpose of KSRG is first and foremost to ensure the protection of life, health and property and the environment as part of the activities undertaken by the State Fire Service and other rescue entities, with a particular focus on volunteer fire brigades. Naturally, the catalogue of tasks of KSRG has been expanded several times over the years. An example is the so-called Anti-Terrorism Act [8], which in 2016 imposed an obligation on KSRG to provide assistance during emergency events triggered by the presence of biological agents, also during terrorist incidents (Article 28(6) of the Fire Protection Act). The imposition of new tasks implied changes in the regulation of the Minister of Internal Affairs and Administration on the detailed rules of organisation of KSRG [9], as new areas of rescue and threats emerged, relations between municipalities ensuring the combat readiness of these units changed, as well as increased training requirements with regard to OSP members, involved directly in rescue operations.

De lege lata status and tasks of KSRG are currently defined by the provisions of the Act on Fire Protection, other legal acts issued on the basis of statutory delegation, as well as contracts, agreements and arrangements concluded between the entities of the rescue and firefighting system.

According to the statutory definition, fire protection consists of the implementation of projects aimed at protecting life, health, property or the environment against fire, natural disaster or other local hazard by:

1. Preventing the occurrence and spread of fire, natural disaster or other local emergency.

2. Providing forces and resources to combat a fire, natural disaster or other local emergency.

3. Carrying out rescue operations.

It is worth mentioning that the tasks and responsibilities under the Act on Fire Protection have also been assigned to local government units, hence the following part of the publication will discuss the competences of local government in the area of safety and the directions of its cooperation with KSRG.

When analysing the executive acts to the act mentioned above, special attention should be paid to the regulation of the Minister of Internal Affairs and Administration on the detailed organisation of the national rescue and firefighting system [10]. According to this regulation, KSRG performs its tasks by:

- firefighting and elimination of local threats (rescue operations);

- technical, chemical, ecological, water-diving and high-altitude rescue work;

- search and rescue operations and provision of qualified first aid.

The regulation of the Ministry of Internal Affairs and Administration also regulates the organisation of the system on the territory of the poviat, voivodship and the country, defines the principles of dispatching to rescue actions and directing rescue

- optymalne wykorzystanie istniejqcego sprzçtu;

- wspotpraca z miçdzynarodowymi organizacjami ratow-niczymi w dziataniach prowadzonych na catym swiecie;

- ujednolicenie struktury organizacyjno-prawnej ratownictwa.

Jednak gtownym celem KSRG jest przede wszystkim zapewnienie ochrony zycia, zdrowia i mienia oraz srodowiska w ramach dziatan podejmowanych przez Panstwowq Straz Pozarnq i inne podmioty ratownicze, ze szczegolnym uwzglçdnieniem ochotni-czych strazy pozarnych. Oczywiscie na przestrzeni ostatnich lat katalog zadan KSRG byt wielokrotnie rozszerzany. Przyktadem moze bye tzw. ustawa antyterrorystyczna [8], ktora w 2016 roku natozyta na KSRG obowiqzek udzielania pomocy podczas zdarzen nadzwyczajnych, wywotanych obecnosciq czynnikow biolo-gicznych, w tym podczas zdarzen o charakterze terrorystycznym (art. 28 ust. 6 ustawy o ochronie przeciwpozarowej). Naktadanie nowych zadan implikowato zmianç rozporzgdzenia Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji w sprawie szczegotowych zasad organizacji KSRG [9], gdyz pojawiaty siç m.in. nowe dziedziny ratownictwa oraz zagrozenia, zmieniaty siç relacje miçdzy gmi-nami zapewniajqcymi gotowose bojowq tych jednostek, jak row-niez wzrastaty wymagania szkoleniowe w odniesieniu do druhow OSP biorqcych bezposredni udziat w dziataniach ratowniczych.

Stan de lege lata oraz zadania KSRG sq obecnie okreslane przez przepisy ustawy o ochronie przeciwpozarowej, inne akty prawne wydawane na podstawie delegacji ustawowej, jak row-niez umowy, porozumienia i uzgodnienia zawierane miçdzy pod-miotami systemu ratowniczo-gasniczego.

Zgodnie z definicjq ustawowq ochrona przeciwpozarowa polega na realizacji przedsiçwziçé majqcych na celu ochronç zycia, zdrowia, mienia lub srodowiska przed pozarem, klçskq zywiotowq lub innym miejscowym zagrozeniem poprzez:

1. Zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu siç pozaru, klçski zywiotowej lub innego miejscowego zagrozenia.

2. Zapewnienie sit i srodkow do zwalczania pozaru, klçski zywiotowej lub innego miejscowego zagrozenia.

3. Prowadzenie dziatan ratowniczych.

Warto zwrocie uwagç na fakt, ze zadania i obowiqzki wynika-jqce z ustawy o ochronie przeciwpozarowej zostaty przypisane rowniez jednostkom samorzqdu terytorialnego, stqd tez w dal-szej czçsci publikacji zostanq omowione kompetencje samorzqdu w obszarze bezpieczenstwa oraz kierunki jego wspotpracy z KSRG.

Analizujqc akty wykonawcze do ww. ustawy, szczegolnq uwagç nalezy zwrocie na rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji w sprawie szczegotowej organizacji krajowego systemu ratowniczo-gasniczego [10]. Zgodnie z tym rozporzqdzeniem KSRG realizuje swoje zadania poprzez:

- gaszenie pozarow i likwidacjç miejscowych zagrozen (dziatania ratownicze);

- ratownictwo techniczne, chemiczne, ekologiczne, wod-no-nurkowe i wysokosciowe;

- dziatania poszukiwawczo-ratownicze i udzielanie kwali-fikowanej pierwszej pomocy.

Rozporzqdzenie MSWiA reguluje rowniez organizacjç systemu na obszarze powiatu, wojewodztwa i kraju, okresla zasady dysponowania do dziatan ratowniczych oraz kierowania

actions, also normalizes the issues concerning the organization of operational units and management posts as well as keeping the documentation of rescue actions and the functioning of KSRG. The current regulation defines the functioning of KSRG not only at the planning level, but also has an impact on the quality of the carried out exercises and rescue operations. The very essence of the functioning of the rescue and firefighting system assumes that the principles of implementing its basic rescue tasks are not interchangeable and, at the same time, are adapted to the specifics of all types of incidents, including mass events or natural disasters in a situation where rescue forces and resources are not sufficient, and thus the organisation of rescue actions requires modification of their priority assumptions and simplifications in the procedure of operation. Therefore, the main idea behind the organisation of KSRG is to ensure the continuous operation of specialised rescue forces at the various levels of government. The national rescue and firefighting system, within the limits of its forces and resources, shall cooperate with the competent authorities and entities during emergency events caused by a threat of a biological agent, including events of a terrorist nature. At the same time, it should be pointed out that the central authority of government administration in matters of organisation of KSRG and fire protection remains the Commander-in-Chief of the State Fire Service, subordinate to the minister in charge of internal affairs.

The system operates at three administrative levels, corresponding to the administrative structure of the country, i.e. at:

1. The district level - basic executive level carried out by the district's own forces.

2. The provincial level - coordination and support of rescue operations when county forces are insufficient.

3. The national level - to coordinate and support rescue operations when provincial forces are insufficient.

According to the territorial jurisdiction, KSRG is formed and coordinated by:

- the head of the municipality (mayor or town mayor) within the scope of the tasks set out by the governor;

- the voivode and the district governor, who define the tasks and control the performance of the tasks on the territory of the voivodeship and the district, and in situations of extraordinary threats to life, health, the environment and property, manage the system with the assistance of the voivodeship and the district crisis management team respectively.

The system operates in two states:

- constant vigilance and emergency response involving the district and municipalities' own forces and resources;

- carrying out rescue operations that require the use of forces and resources from outside the district. In this case, the level of support and coordination is activated from the provincial level and, for large or complex rescue operations, from the central (national) level.

Returning to the characteristics of the administrative levels, it is important to emphasise the particular importance of the district. Rescue operations are carried out at this level when forces and resources at the municipal or district level are insufficient

dziataniem ratowniczym, normuje takze kwestie dotyczqce orga-nizacji odwodów operacyjnych i stanowisk kierowania oraz pro-wadzenia dokumentacji dziatan ratowniczych i funkcjonowania KSRG. Aktualnie obowiqzujqce rozporzqdzenie okresla funkcjo-nowanie KSRG nie tylko na poziomie planistycznym, ale równiez ma wptyw na jakosc prowadzonych cwiczen i dziatan ratowni-czych. Istota funkcjonowania systemu ratowniczo-gasniczego zaktada, ze zasady realizacji jego podstawowych zadan ratowniczych sq niezamienne i równoczesnie dostosowane do specyfiki wszelkiego rodzaju zdarzen, w tym takze zdarzen masowych czy kl?sk zywiotowych w sytuacji, kiedy sity i srodki ratownicze nie sq wystarczajqce, a przez to organizacja dziatan ratowniczych wymaga modyfikacji ich priorytetowych zatozen oraz dokona-nia uproszczen w procedurze dziatania. Myslq przewodniq orga-nizacji KSRG jest zatem zapewnienie ciqgtego funkcjonowania wyspecjalizowanych sit ratowniczych na poszczególnych pozio-mach administracji publicznej. Krajowy system ratowniczo--gasniczy, w ramach posiadanych sit i srodków, wspótpracuje z wtasciwymi organami i podmiotami podczas zdarzen nadzwy-czajnych wywotanych zagrozeniem czynnikiem biologicznym, w tym podczas zdarzen o charakterze terrorystycznym. Jedno-czesnie nalezy wskazac, ze centralnym organem administracji rzqdowej w sprawach organizacji KSRG oraz ochrony przeciwpozarowej pozostaje Komendant Gtówny Panstwowej Strazy Pozarnej, podlegty ministrowi wtasciwemu do spraw wewn?trznych.

System dziata na trzech poziomach administracyjnych, odpo-wiadajqcych strukturze administracyjnej kraju, tj. na poziomie:

1. Powiatowym - podstawowy poziom wykonawczy reali-zowany wtasnymi sitami powiatu.

2. Wojewódzkim - koordynacja i wsparcie dziatan ratowniczych w sytuacji, kiedy sity powiatu sq niewystarczajqce.

3. Krajowym - koordynacja i wsparcie dziatan ratowniczych w przypadku, kiedy sity województwa sq niewy-starczajqce.

Zgodnie z wtasciwosciq terytorialnq KSRG tworzq oraz koordynujq:

- wójt (burmistrz lub prezydent miasta) w zakresie zadan ustalonych przez wojewod?;

- wojewoda i starosta, którzy okreslajq zadania i kontrolujq wykonywanie zadan na obszarze województwa i powiatu, a w sytuacjach nadzwyczajnych zagrozen zycia, zdrowia, srodowiska i mienia zarzqdzajq systemem przy pomocy odpowiednio wojewódzkiego i powiatowego zespotu zarzqdzania kryzysowego.

System funkcjonuje w dwóch stanach:

- statym czuwaniu i doraznym reagowaniu, polegajqcym na podejmowaniu dziatan ratowniczych przez wtasne sity i srodki powiatu i gmin;

- wykonywaniu dziatan ratowniczych, które wymagajq uzy-cia sit i srodków spoza powiatu. W takim przypadku uru-chamiany jest poziom wspomagania i koordynacji ze szczebla wojewódzkiego, a przy duzych lub ztozonych dziataniach ratowniczych ze szczebla centralnego (kraju).

Wracajqc do charakterystyki poziomów administracyjnych, nalezy zwrócic uwag? na szczególne znaczenie powiatu. Na tym poziomie realizowane sq dziatania ratownicze w sytuacji, kiedy

and require support from the provincial and national levels. The structure of KSRG in individual poviats depends on the type of threats and the network of rescue units, while the level of inclusion of the OSP units in the system and the possibilities of its expansion, as well as the participation of fire protection units, other services and entities operating in the poviat area, both on the basis of the starost's decision and the civil law agreement signed with the starost, are not without significance.

The dispatching of the system units to the rescue operations and the alerting of cooperating entities are carried out by the command posts of municipal/district PSP commanders, cooperating with the duty stations of local administration of heads of villages (mayors, city presidents) and starosts.

KSRG is the county starost's primary tool for carrying out rescue tasks in the county area during a fire, natural disaster or the elimination of other local threats. It is the responsibility of the district starost to ensure that the elements of this system in the district, including the municipality, have effective conditions for carrying out their current rescue tasks. The starost's competencies in this area include approval of rescue plans and action programmes of county services, inspections and guards and other organisational units of the county in terms of their participation in KSRG, determination of KSRG tasks on the county's area and control of their implementation, appointment and chairmanship of the county crisis management team or inclusion of necessary financial resources for effective rescue activities of county services, inspections and guards and other organisational units of the county in the draft budget of the county. In order to adequately prepare the district to combat and remove the consequences of the threats that have arisen and to coordinate rescue activities, the district chiefs approve the rescue plans developed - mainly by the municipal and district fire commanders - which contain the basic tasks and procedures to be followed in the event of possible threats. They also have a tool in the form of the district crisis management team, through which they direct KSRG.

Preliminary analyses of the functioning of KSRG at the local government level indicate the need for specific initiatives that would improve safety measures. The improvement and modernisation of the system in the area of local government activity is necessitated by the fact that fire protection - due to the wide range of hazards to which forces and resources are dispatched - is increasingly subject to the specialisation of rescue. Also the organisation of KSRG at municipality level in the relationship between the mayor and the OSP unit, as well as the organisation of the system by the competent district/municipal chief of the PSP did not allow for the fulfilment of the basic obligation indicated in Article 19(3) of the Act on Fire Protection. Pursuant to the provision mentioned above, all matters relating to fire protection specified in the statutes of OSPs and their association required, until the enactment of the Act on Voluntary Fire Brigades, agreement with the district (city) commander of the State Fire Service. The provision of Article 19(3) of the Act, which had been in the Act on Fire Protection for 30 years, was finally removed from the new Act on Volunteer Fire Brigades because, as indicated in the explanatory memorandum to the bill, this provision 'interfered' with the statutes of OSPs.

sity i srodki szczebla gminnego lub powiatowego sq niewystar-czajqce i wymagajq wsparcia z poziomow wojewodzkiego i krajowego. Struktura KSRG w poszczegolnych powiatach zalezy od rodzaju zagrozen i sieci jednostek ratowniczych, przy czym nie bez znaczenia pozostaje poziom wtqczenia jednostek OSP do systemu i mozliwosci jego rozbudowy, a takze udziat jednostek ochrony przeciwpozarowej, innych stuzb i podmiotöw funkcjonu-jqcych na obszarze powiatu, zarowno na podstawie decyzji staro-sty, jak i umowy cywilnoprawnej podpisanej ze starostq.

Dysponowanie jednostek systemu do dziatan ratowniczych oraz alarmowanie podmiotow wspotdziatajqcych odbywa siç przez stanowiska kierowania komendantow miejskich/powiato-wych PSP wspotdziatajqcych ze stanowiskami dyzurnymi administracji samorzqdowej wojtow (burmistrzow, prezydentow miast) i starostöw.

KSRG jest podstawowym narzçdziem starosty stuzqcym do realizacji zadan ratowniczych na obszarze powiatu w czasie pozaru, klçski zywiotowej lub likwidacji innych miejscowych zagrozen. Zapewnienie skutecznych warunkow realizacji biezqcych zadan ratowniczych przez elementy tego systemu na obszarze powiatu, w tym gminy, nalezy do starosty. Kompetencje starosty w tym zakresie to m.in. zatwierdzanie planow ratowniczych oraz programow dziatania powiatowych stuzb, inspekcji i strazy oraz innych jednostek organizacyjnych powiatu w zakresie ich udziatu w KSRG, okreslanie zadan KSRG na obszarze powiatu oraz kon-trola ich realizacji, powotywanie i przewodniczenie powiatowemu zespotowi zarzqdzania kryzysowego czy tez uwzglçdnianie w pro-jekcie budzetu powiatu niezbçdnych srodkow finansowych na sku-teczne dziatania ratownicze powiatowych stuzb, inspekcji i strazy oraz innych jednostek organizacyjnych powiatu. W celu odpowied-niego przygotowania powiatu do zwalczania powstatych zagrozen i usuwania ich skutkow oraz koordynacji dziatan ratowniczych starostowie zatwierdzajq opracowane - w gtownej mierze przez komendantow miejskich i powiatowych PSP - plany ratownicze, ktore zawierajq podstawowe zadania i procedury postçpowania na wypadek mozliwych do wystqpienia zagrozen. Dysponujq oni takze narzçdziem w postaci powiatowego zespotu zarzqdzania kryzysowego, dziçki ktoremu kierujq KSRG.

Wstçpne analizy funkcjonowania KSRG na poziomie samo-rzqdu terytorialnego wskazujq na koniecznose podjçcia konkret-nych inicjatyw, ktore udoskonalityby dziatania na rzecz bezpieczenstwa. Usprawnienie i unowoczesnienie systemu w zakresie dziatalnosci samorzqdu wymusza fakt, ze ochrona przeciwpoza-rowa - z uwagi na szeroki wachlarz zagrozen, do ktorych dyspo-nowane sq sity i srodki - w coraz wiçkszym stopniu podlega spe-cjalizacji ratownictwa. Rowniez organizacja KSRG na poziomie gminy w relacji wojt - jednostka OSP a takze organizacja systemu przez wtasciwego komendanta powiatowego/miejskiego PSP nie pozwalaty na wypetnienie podstawowego obowiqzku wskazanego w art. 19 ust. 3 ustawy o ochronie przeciwpozarowej. Zgodnie z przywotanym wyzej przepisem wszelkie sprawy dotyczqce ochrony przeciwpozarowej okreslone w statucie OSP i ich zwiqzku wymagaty do momentu uchwalenia ustawy o ochotniczych stra-zach pozarnych uzgodnienia z komendantem powiatowym (miej-skim) Panstwowej Strazy Pozarnej. Przepis art. 19 ust. 3 ustawy, ktory funkcjonowat w ustawie o ochronie przeciwpozarowej od

When discussing aspects of the system's operation, it is also important to take into account the dynamics with which the current structural and organizational solutions of the KSRG operate. According to the authors, through the effective use of the organizational, technical and intellectual potentials of the various rescue and interacting entities [11], the system responds vividly to any changes in the environment and interacts with it to a great extent. As a result, the limits of the system's operation are very flexible and allow it to fulfil tasks under any conditions. It can be assumed that KSRG can be not only a rescue system, but also a civil protection system. The system is subject to continuous improvement and modification, adapting to changing technological and social conditions. Cooperation between KSRG and local government entities is also evolving [12], and the basis for change is the analysis of the effects of previous cooperation. The success of the cooperation of the entities mentioned above is certainly determined by factors such as the massiveness of the system and the systematic upgrading of the used specialized equipment. On the side of the factors that can negatively affect the effectiveness of KSRG operations is the variability of the environment in which KSRG and local governments operate. After all, being subject to constant transformation gives rise to the need to streamline operations to enable joint ventures. Overestimating the capabilities of KSRG and the inconsistency between the tasks imposed on KSRG and the tasks of local government in the area of public security are also factors undermining the system. Despite the fact that municipalities allocate large funds overall for the operation of OSPs, in individual cases the quality of KSRG's functioning may be affected by insufficient financial and organizational involvement of the local government (e.g. in the subject of administrative supervision). In view of the fact that for KSRG and local government units the public is in each case the superior entity, this article discusses both the activities carried out by the entities mentioned above for the benefit of security, as well as formulates conclusions and proposals for solutions to increase the efficiency and effectiveness of the existing cooperation.

30 lat, zostat ostatecznie usuni?ty z nowej ustawy o ochotniczych strazach pozarnych, gdyz - jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy - przepis ten ,,ingerowat" w statuty OSP

Omawiajqc aspekty funkcjonowania systemu, nalezy równiez wziqc pod uwag? dynamik?, z jakq dziatajq obowiqzujqce rozwiqzania strukturalno-organizacyjne KSRG. Zdaniem autorów poprzez efektywne wykorzystanie potencjatów organizacyjnych, technicznych i intelektualnych róznych podmiotów ratowniczych i wspótdziatajqcych [11] system ,zywo reaguje na wszelkie zmiany w otoczeniu i w znacznym stopniu z nim wspótdziata. W zwiqzku z tym, ze granice funkcjonowania systemu sq bardzo elastyczne i umozliwiajq wypetnianie zadan w kazdych warunkach. Mozna przyjqc, ze KSRG moze byc nie tylko systemem ratowniczym, ale równiez systemem ochrony ludnosci. System podlega ciqgtym udoskonaleniom i modyfikacjom, dostosowujqc si? do zmieniajq-cych si? warunków technologicznych i spotecznych. Ewoluuje równiez wspótpraca KSRG z organami samorzqdu terytorialnego [12], a podstawq zmian jest analiza efektów dotychczasowej koopera-cji. O powodzeniu wspótpracy wspomnianych wyzej podmiotów decydujq z pewnosciq takie czynniki, jak masowosc systemu oraz systematyczne unowoczesnianie wykorzystywanego sprz?tu spe-cjalistycznego. Po stronie czynników, które mogq negatywnie wpty-wac na skutecznosc dziatania KSRG, wymienic nalezy zmiennosc srodowiska, w którym dziatajq KSRG i samorzqdy terytorialne. Podleganie ciqgtym przeobrazeniom rodzi bowiem koniecznosc usprawniania dziatan umozliwiajqcych realizacj? wspólnych przed-si?wzi?c. Czynnikiem ostabiajqcym system jest takze przeszaco-wywanie mozliwosci KSRG oraz brak spójnosci mi?dzy zadaniami naktadanymi na KSRG a zadaniami samorzqdu terytorialnego w zakresie bezpieczenstwa powszechnego. Mimo ze gminy prze-znaczajq ogótem duze srodki na funkcjonowanie OSP w poszcze-gólnych przypadkach na jakosc funkcjonowania KSRG moze miec wptyw zbyt mate finansowe i organizacyjne zaangazowanie samorzqdu terytorialnego (m.in. w przedmiocie nadzoru administracyj-nego). W zwiqzku z tym, ze dla KSRG oraz jednostek samorzqdu terytorialnego spoteczenstwo jest w kazdym przypadku podmio-tem nadrz?dnym, w niniejszym artykule omówiono zarówno dziatania realizowane przez ww. podmioty na rzecz bezpieczenstwa, jak tez sformutowano wnioski i propozycje rozwiqzan umozliwia-jqcych podwyzszenie efektywnosci i skutecznosci dotychczaso-wej wspótpracy.

Sources of funding for the national rescue and firefighting system

Since KSRG is formed primarily by the State Fire Service, which is an emergency service maintained from the state budget, as well as by volunteer fire departments, maintained primarily from local government budgets and grants from the state budget, it is necessary to discuss how the various entities are financed.

According to Article 19a of the Act on the State Fire Service, the costs associated with the operation of the State Fire Service are covered by the state budget, with the costs of the State Fire Service's operations in the district area being financed by an allocated subsidy. It should be emphasized that the provision and

Zródta finansowania krajowego systemu ratowniczo-gasniczego

W zwiqzku z tym, ze KSRG jest tworzone przede wszyst-kim przez Panstwowq Straz Pozarnq, b?dqcq stuzbq ratowni-czq utrzymywanq z budzetu panstwa, jak równiez przez ochotni-cze straze pozarne, utrzymywane przede wszystkim z budzetów samorzqdowych i dotacji z budzetu panstwa, nalezy omówic spo-sób finansowania poszczególnych podmiotów.

Zgodnie z art. 19a ustawy o PSP koszty zwiqzane z funk-cjonowaniem Panstwowej Strazy Pozarnej pokrywa budzet panstwa, przy czym koszty dziatalnosci PSP na obszarze powiatu sq finansowane z dotacji celowej. Nalezy zaznaczyc, ze udzielanie

settlement of subsidies to PSP is carried out in accordance with the rules set forth in the Act on Public Finance [13].

Local government units and organizers of mass events may also participate in covering part of the PSP operating costs. There is also a support fund within the structures of the State Fire Service, which consists of a central fund, provincial funds and schools of the State Fire Service. The support fund shall be constituted by financial resources obtained by PSP from proceeds received under the terms of Article 19b-19d of the Act on PSP according to concluded contracts or agreements, and under the terms of Article 4a paragraph 11 items 1 and 4 and Article 11d of the Act on Fire Protection.

Detailed rules for financing volunteer fire departments are regulated by the Act on Volunteer Fire Departments [14]. According to Article 32 (1) of the Act, the operating costs of OSP are covered in particular from:

1. Budgets of local government units.

2. Funds from the state budget transferred to the Chief Commander of the State Fire Service.

3. Revenues of insurance institutions referred to in Article 38 and Article 39 of the of the Act of 24 August 1991 on fire protection.

4. Funds from individuals and legal entities, provided in particular in the form of voluntary contributions or donations;

5. Funds from public fundraising.

6. Own resources.

Redistribution of funds transferred to OSP is carried out in the form of grants for the implementation of tasks specified in Art. 3 points 1-12 and Art. 4 paragraph 1 of the Act on voluntary fire departments, based on applications submitted by OSP to the Chief Commander of the State Fire Service through the district (city) commander of the State Fire Service - competent for the area of activity of the voluntary fire service which submitted the application. Then the Chief Commander of the State Fire Service transfers the funds based on an agreement with the volunteer fire departments. Funding of OSP through grants is also provided by local governments. Addressing the issues of financing KSRG, it is necessary once again to point to Article 33(1) and (2) of the Act on Fire Protection, which both provides the legal basis for the state budget's share of the costs of operation of the fire protection units' listed in Article 15(1)(2-5) and (8) of the Act on Fire Protection, and contains a delegation for the Minister of Internal Affairs and Administration to determine annually the amount of funds for KSRG and the manner of their distribution to the individual units.

Pursuant to Article 33(2) of the Act referred to above, the Minister of Internal Affairs shall annually determine, by decree, the amount of funds and their distribution, subject to their use only for ensuring combat readiness of fire protection units. In carrying out

1 The fire protection units listed in Article 15 (1) (2-5) and (8) of the Act on Fire Protection include:

- company fire department;

- company rescue service;

- municipal professional fire department;

- district (city) professional fire department;

- field rescue service;

- other rescue units.

i rozliczanie dotacji dla PSP odbywa siç na zasadach okreslonych w ustawie o finansach publicznych [13].

W pokrywaniu czçsci kosztow funkcjonowania PSP mogq takze uczestniczye jednostki samorzqdu terytorialnego oraz organizatorzy imprez masowych. W ramach struktur PSP dziata rowniez fundusz wsparcia, ktory sktada siç z funduszu central-nego, funduszy wojewodzkich oraz szkot Panstwowej Strazy Pozarnej. Fundusz wsparcia tworzq srodki finansowe uzyskane przez PSP z wptywow uzyskanych na zasadach okreslonych w art. 19b-19d ustawy o PSP zgodnie z zawartymi umowami lub porozumieniami oraz na zasadach, o ktorych mowa w art. 4a ust. 11 pkt 1 i 4 i art. 11d ustawy o ochronie przeciwpozarowej.

Szczegotowe zasady finansowania ochotniczych strazy pozarnych reguluje ustawa o ochotniczych strazach pozarnych [14]. W mysl art. 32 ust. 1 ustawy, koszty funkcjonowania OSP sq pokry-wane w szczegolnosci z:

1. Budzetow jednostek samorzqdu terytorialnego.

2. Srodkow z budzetu panstwa przekazywanych Komendan-towi Gtownemu Panstwowej Strazy Pozarnej.

3. Wptywow instytucji ubezpieczeniowych, o ktorych mowa w art. 38 i art. 39 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochro-nie przeciwpozarowej.

4. Srodkow pochodzqcych od osob fizycznych i osob praw-nych, przekazywanych w szczegolnosci w formie dobro-wolnych sktadek lub darowizn.

5. Srodkow pochodzqcych ze zbiorek publicznych.

6. Srodkow wtasnych.

Redystrybucja srodkow przekazywanych na rzecz OSP odbywa siç w formie dotacji na realizacji zadan okreslonych w art. 3 pkt 1-12 oraz art. 4 ust. 1 ustawy o ochotniczych strazach pozar-nych, na podstawie wnioskow ztozonych przez OSP do Komen-danta Gtownego PSP za posrednictwem komendanta powiato-wego (miejskiego) Panstwowej Strazy Pozarnej - wtasciwego ze wzglçdu na teren dziatania ochotniczej strazy pozarnej, ktora ztozyta wniosek. Nastçpnie Komendant Gtowny PSP przekazuje srodki na podstawie umowy zawartej z ochotniczq strazq pozarnq. Finansowanie OSP w drodze dotacji odbywa siç takze z udziatem jednostek samorzqdu terytorialnego. Poruszajqc kwestie doty-czqce finansowania KSRG, nalezy raz jeszcze wskazae na art. 33 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie przeciwpozarowej, ktory zarowno daje podstawç prawnq do udziatu budzetu panstwa w kosztach funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpozarowej wymienionych w art. 15 ust. 1 pkt 2-5 i pkt 8 ustawy o ochronie przeciwpozarowej1, jak i zawiera delegaj do corocznego okreslania przez Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji wysokosci srodkow dla KSRG oraz sposobu ich podziatu na poszczegolne jednostki.

W mysl art. 33 ust. 2 ww. ustawy minister wtasciwy do spraw wewnçtrznych corocznie okresla, w drodze rozporzqdzenia, wysokose srodkow finansowych i ich podziat z zastrzezeniem

1 Do jednostek ochrony przeciwpozarowej wymienionych w art. 15 ust. 1 pkt 2-5

i pkt 8 ustawy o ochronie przeciwpozarowej nalezq:

- zaktadowa straz pozarna;

- zaktadowa stuzba ratownicza;

- gminna zawodowa straz pozarna;

- powiatowa (miejska) zawodowa straz pozarna;

- terenowa stuzba ratownicza;

- inne jednostki ratownicze.

the statutory delegation, the state allocates significant amounts of money each year to ensure the combat readiness of fire protection units. For example, over the past three years, the state budget has transferred a total of PLN 371,360,000 to units operating within the structure of KSRG.

To illustrate the amount of distributable sums allocated from the state budget for this purpose in 2019-2021, it is necessary to refer to the data contained in the executive orders to the Act on Fire Protection, in which the legislator determined the amount to be distributed to company and volunteer fire departments.

ich wykorzystania wytqcznie dla zapewnienia gotowosci bojowej jednostek ochrony przeciwpozarowej. Realizujqc delegacjç usta-wowq, panstwo przeznacza corocznie znaczne kwoty na zapew-nienie gotowosci bojowej jednostek ochrony przeciwpozarowej. Dla przyktadu, na przestrzeni ostatnich trzech lat budzet panstwa przekazat jednostkom funkcjonujqcym w strukturze KSRG tqcznq kwotç w wysokosci 371 360 000 PLN.

Dla zobrazowania wysokosci kwot do podziatu przeznaczo-nych z budzetu panstwa na ten cel w latach 2019-2021 nalezy odwotac siç do danych zawartych w rozporzqdzeniach wykonaw-czych do ustawy o ochronie przeciwpozarowej, w ktorych ustawo-dawca okreslit wysokosc kwoty do podziatu na zaktadowe oraz ochotnicze straze pozarne.

Table 1. Summary of the amounts to be distributed in 2019-2022 for ensuring combat readiness of individual fire protection units operating within the structure of KSRG

Tabela 1. Zestawienie wysokosci kwot do podziatu w latach 2019-2022 na zapewnienia gotowosci bojowej poszczegolnych jednostek ochrony przeciwpozarowej funkcjonujgcych w strukturze KSRG

Year / Rok 2019 2020 2021

Regulation of the Ministry of Internal

Affairs and Administration of 26 July

Regulation of the Ministry of Internal 2021 on the amount of funds in 2021 and

Regulation of the Ministry of Internal Affairs and Administration of their distribution among fire protection

Affairs and Administration of 23 Septem- 6 October 2020 on the amount of units operating within KSRG

ber 2019 on the amount of funds in 2019 funds in 2020 and their distribution (Polish Journal of Laws: Dz.U. 2021 poz.

and their distribution among fire protec- among fire protection units operating 1401) amended by the regulation of the

tion units operating within KSRG (Polish within KSRG (Polish Journal of Laws: Ministry of Internal Affairs and Admini-

Legal basis / Journal of Laws: Dz.U. 2019 poz. 1869) / Dz.U. 2020 poz. 1799) / stration dated 9 December 2021 (Polish

Podstawa prawna Rozporzqdzenie MSWiA z dnia 23 wrze- Rozporzqdzenie MSWiA z dnia Journal of Laws: Dz.U. 2021 poz. 2335) /

snia 2019 r. w sprawie wysokosci srodkow 6 pazdziernika 2020 r. w sprawie Rozporzqdzenie MSWiA z dnia 26 lipca

finansowych w 2019 r. i ich podziatu mi§- wysokosci srodkow finansowych 2021 r. w sprawie wysokosci srodkow

dzy jednostki ochrony przeciwpozarowej w 2020 r. i ich podziatu mi^dzy finansowych w 2021 r. i ich podziatu mi§-

dziatajqce w ramach KSRG jednostki ochrony przeciwpozarowej dzy jednostki ochrony przeciwpozarowej

(Dz.U. 2019 poz. 1869) dziatajqce w ramach KSRG (Dz.U. 2020 poz. 1799) dziatajqce w ramach KSRG (Dz.U. 2021 poz. 1401) zmienione roz-porzqdzeniem MSWiA z dnia 9 grudnia 2021 r. (Dz.U. 2021 poz. 2335)

Total amount (PLN) / L^czna kwota (PLN) 85 270 000 145 590 000 140 500 000

Company fire

departments / 47 000 45 000 35 000

Zaktadowe straze

pozarne

Voluntary fire

departments / Ochotnicze straze 85 223 000 145 545 000 140 465 000

pozarne

Source: Own elaboration (M. Wyszomirska) based on [23-25]. Zrodto: Opracowanie wtasne (M. Wyszomirska) na podstawie [23-25].

The tabular summary presented above shows the country's very strong commitment to financing the combat readiness of fire protection units operating under KSRG. The amount of budget funds allocated annually for the operation of the system thus confirms the important role that the national rescue and firefight-ing system plays in protecting public safety.

Przedstawione wyzej zestawienie tabelaryczne wskazuje na bardzo duze zaangazowanie panstwa w finansowanie gotowo-sci bojowej jednostek ochrony przeciwpozarowej dziatajqcych w ramach KSRG. Wysokosc srodkow budzetowych przeznacza-nych corocznie na funkcjonowanie systemu potwierdza tym samym znaczenie, jakie krajowy system ratowniczo-gasniczy odgrywa w ochronie bezpieczenstwa powszechnego.

Role and powers of local government in the system of public security

The primary, priority task of the government and local administrations is to provide security to citizens, which, regardless of how it is defined, is to guarantee public peace, identity, absence of threats and protection of life, health. The direction of the implementation of the public tasks by administrative bodies, including measures to ensure security, is determined by the Basic Law. The preamble to the Constitution of the Republic of Poland [15], through the principle of subsidiarity, points to such a division of tasks that provides citizens, groups and social unions with maximum independence and participation in the performance of public tasks. In the context of the subject of this publication, relevant provisions are contained in Articles 15(1), 16(2), and 166(1) and 163 of the Polish Constitution.

According to Article 15(1) of the Constitution, the territorial system of the Republic of Poland ensures the decentralization of public power. Therefore, the above means transferring some of the powers and responsibilities of public authority from the state authorities to the local government authorities at the lowest possible level. In doing so, the transfer of powers and tasks is inextricably linked to the expansion of decision-making authority in the social, administrative and economic areas. According to Article 16(2) of the Constitution, local government participates in the exercise of public power, carrying out tasks on its own behalf and under its own responsibility. Local government performs public tasks not reserved by the Constitution or laws for the bodies of other public authorities (Article 163), with public tasks to meet the needs of the local community being performed by the local government unit as its own tasks (Article 166(1) of the Polish Constitution).

Rola i kompetencje samorzgdu terytorialnego w systemie bezpieczenstwa powszechnego

Podstawowym, priorytetowym zadaniem administracji rzq-dowej i samorzqdowej jest zapewnienie obywatelom bezpieczenstwa, ktore - niezaleznie od sposobu jego definiowania - ma gwa-rantowac spoteczenstwu spokoj, tozsamosc, brak zagrozen oraz ochronç zycia, zdrowia. Kierunek realizacji zadan publicznych przez organy administracji, w tym dziatan dotyczqcych zapewnie-nia bezpieczenstwa, okresla ustawa zasadnicza. Preambuta Kon-stytucji Rzeczypospolitej Polskiej [15], poprzez zasadç subsydiar-nosci, wskazuje na taki podziat zadan, ktory zapewnia obywatelom, grupom oraz zwiqzkom spotecznym maksymalnq samodzielnosc i udziat w wykonywaniu zadan publicznych. Istotne postanowienia, w kontekscie tematu niniejszej publikacji, zostaty zawarte w art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 2 oraz art. 166 ust. 1 i art. 163 Konstytucji RP.

W mysl art. 15 ust. 1 Konstytucji ustroj terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizacjç wtadzy publicznej. Powyzsze oznacza zatem przekazanie czçsci uprawnien i odpo-wiedzialnosci wtadzy publicznej z organow wtadzy panstwowej na organy wtadzy samorzqdowej mozliwie najnizszego szczebla. Przeniesienie kompetencji i zadan jest przy tym nierozerwalnie zwiqzane z rozszerzeniem zakresu uprawnien do podejmowania decyzji w obszarze spotecznym, administracyjnym i ekonomicz-nym. Zgodnie z art. 16 ust. 2 Konstytucji samorzqd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu wtadzy publicznej, realizujqc zadania w imieniu wtasnym i na wtasnq odpowiedzialnosc. Samorzqd terytorialny wykonuje zadania publiczne niezastrzezone przez Konstytucji lub ustawy dla organow innych wtadz publicznych (art. 163), przy czym zadania publiczne stuzqce zaspokajaniu potrzeb wspol-noty samorzqdowej sq wykonywane przez jednostkç samorzqdu terytorialnego jako zadania wtasne (art. 166 ust. 1 Konstytucji RP).

Government administration / Administracja rzadowa _ .. .... . . Council of Ministers / Central level / Rada Ministr0w Poziom centralny Local administration / Administracja samorz^dowa

^ \ Non-associated Composite Provincial level / administration / VOIVODSHIP OFFICE / ^ ^ administration / Poziom wojewodzki Administracja URZ^D WOJEWODZKI " " Administracja niezespolona zespolona Marshall Office / Urz^d Marszatkowski

y y District level / Non-associated C°mp°site Poziom powiatowy administration / administration / Administracja Administracja niezespolona zespolona County district office / city hall of the district / Starostwo powiatowe / urzgd miasta na prawach powiatu

Municipal level / Poziom gminny Municipal Office/ Urz^d gminy

Figure 1. Structure of the Polish public administration system Rycina 1. Struktura systemu polskiej administracji publicznej

Source: Own elaboration (A. Konieczny). Zrodto: Opracowanie wtasne (A. Konieczny).

When discussing the role of local government in maintaining public safety and its participation in the national rescue and firefighting system, it should be pointed out at the beginning that these tasks have not been distributed equally among the various units. A special role in this regard is played by the municipality, for which fire protection is its own task in accordance with Article 7(1)(14) of the Act on Municipal Self-Government [16]. Tasks in the area of security - of a supra-municipal nature, are also carried out by the county, acting on the basis of Article 4, paragraph 1, items 15 and 16 of the Act on County Government [17]. On the other hand, the provincial government carries out only tasks of a provincial nature, with its competence limited to taking action only in the area of public security (Article 14(1)(14) of the Act on Provincial Self-Government [18]).

According to territorial jurisdiction, KSRG is created and coordinated by the head of the municipality, mayor or city president

- within the scope of tasks set by the governor - as well as the provincial governor and starost. The latter set tasks and control their execution, and in situations of emergency threats to life, health, the environment and property, manage the system using provincial and district crisis management teams, respectively.

A detailed analysis of the scope of the tasks of individual local government units should begin with a presentation of the competencies of the municipality, which performs public tasks of local importance not reserved by law for other entities. This concept assumes that municipalities carry out public tasks for the benefit of the residents of a given area, but according to standards and rules adopted throughout the country and paid for with funds transferred to municipalities from the state budget for the implementation of tasks assigned to municipalities. Given the scope of the subject matter of this publication, the authors' focus is primarily on the municipality's activities related to public security.

According to Article 17 (1) of the Act on Fire Protection, the mayor may, by order, with the approval of the minister responsible for internal affairs, create, transform or liquidate a municipal (city) professional fire department. When taking measures to ensure adequate fire protection in the municipality, it takes into account the frequency of fires, natural disasters and other local threats. In doing so, it should be noted that the organization and detailed rules for the operation of municipal services must be established in coordination with and under the supervision of the provincial chief of the State Fire Service with jurisdiction over the municipality's area of operation. In light of the regulations of the Law on Fire Protection and the Law on Volunteer Fire Departments, the costs of operation of fire protection units are required to be paid by local government units, so the municipality bears the costs of equipping, maintaining, training and ensuring combat readiness of the municipal (city) professional fire department, area rescue services or other rescue units (Article 29 points 2 and 4, Article 32 paragraph 1 of the Act on Fire Protection and Article 32 of the Act on Volunteer Fire Departments). Thus, the municipal government plays an important role in protecting the local community, and the mayor - as the single-member body of the local government

- bears full responsibility for security and public order in a situation where a state of disaster is declared in a specific municipality

Omawiajqc rol? samorzqdu w zakresie utrzymania bezpieczen-stwa powszechnego i jego udziat w krajowym systemie ratowni-czo-gasniczym, nalezy wskazac na wst?pie, ze zadania te nie zostaty roztozone równo na poszczególne jednostki. Szczególnq rol? w tym zakresie spetnia gmina, dla której ochrona przeciwpoza-rowa stanowi zadanie wtasne zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy

0 samorzqdzie gminnym [16]. Zadania z obszaru bezpieczenstwa

- o charakterze ponadgminnym, wykonuje takze powiat, dziata-jqc na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 15 i 16 ustawy o samorzqdzie powiatowym [17]. Z kolei samorzqd województwa realizuje tylko zadania majqce charakter wojewódzki, przy czym jego kompeten-cje ograniczajq si? do podejmowania dziatan wytqcznie w sferze bezpieczenstwa publicznego (art. 14 ust. 1 pkt 14 ustawy o samorzqdzie województwa [18]).

Zgodnie z wtasciwosciq terytorialnq KSRG jest tworzony

1 koordynowany przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta

- w zakresie zadan ustalonych przez wojewod? - oraz woje-wod? i starost?. Ci ostatni wyznaczajq zadania i kontrolujq ich wykonywanie, a w sytuacjach nadzwyczajnych zagrozen zycia, zdrowia, srodowiska i mienia zarzqdzajq systemem, wykorzystu-jqc odpowiednio wojewódzkie i powiatowe zespoty zarzqdzania kryzysowego.

Szczegótowq analiz? zakresu zadan poszczególnych jedno-stek samorzqdu terytorialnego nalezy rozpoczqc od przedsta-wienia kompetencji gminy, która wykonuje zadania publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzezone ustawami na rzecz innych podmiotów. Ta koncepcja zaktada realizacj? przez gminy zadan publicznych na rzecz mieszkanców danego obszaru, jednak wedtug standardów i zasad przyj?tych w catym kraju i optaca-nych ze srodków przekazywanych gminom z budzetu panstwa na realizacje zadan zleconych gminom. Z uwagi na zakres tema-tyczny niniejszej publikacji przedmiotem zainteresowania auto-rów sq przede wszystkim dziatania gminy zwiqzane z bezpieczen-stwem powszechnym.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpozarowej wójt moze - w drodze zarzqdzenia, za zgodq ministra wtasciwego do spraw wewn?trznych - tworzyc, przeksztatcac lub likwidowac gminnq (miejskq) zawodowq straz pozarnq. Podejmujqc dziata-nia w zakresie zapewnienia nalezytej ochrony przeciwpozarowej na terenie gminy, uwzgl?dnia cz?stotliwosc wyst?powania poza-rów, kl?sk zywiotowych i innych miejscowych zagrozen. Nalezy przy tym zaznaczyc, ze organizacja i szczegótowe zasady funk-cjonowania gminnych stuzb muszq byc ustalone w porozumieniu z komendantem wojewódzkim Panstwowej Strazy Pozarnej wta-sciwym ze wzgl?du na teren dziatania gminy i pod jego nadzo-rem. W swietle regulacji ustawy o ochronie przeciwpozarowej oraz ustawy o ochotniczych strazach pozarnych koszty funkcjonowa-nia jednostek ochrony przeciwpozarowej zobowiqzane sq pokry-wac jednostki samorzqdu terytorialnego, dlatego tez gmina ponosi koszty wyposazenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowosci bojowej. gminnej (miejskiej) zawodowej strazy pozarnej, terenowych stuzb ratowniczych lub innych jednostek ratowniczych (art. 29 pkt 2 i 4, art. 32 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpoza-rowej oraz art. 32 ustawy o ochotniczych strazach pozarnych). Samorzqd gminy odgrywa zatem istotnq rol? w ochronie spo-tecznosci lokalnej, a wójt - jako organ jednoosobowy samorzqdu

(if such a situation arises in the area of several municipalities, the leadership is entrusted to the district governor). Moreover, the mayor of the municipality directs efforts to prevent and recover from disasters. In this regard, the mayor may give instructions to the authorities of subsidiary units and heads of fire protection units from the municipality, and may also apply to the authorities of other organizational units of the municipality to perform tasks related to eliminating the situation. The village mayor, like the mayor or mayor of a city, is also the competent authority in matters relating to crisis management, under the terms of Article 19 of the Act on Crisis Management [19].

In light of Article 19 (2) of the same law, the tasks of the mayor include, among others, monitoring, planning, response and recovery from hazards in the municipality, but also civil planning activities. An important power is also to impose personal and material benefits at the request of, among others, those executing tasks for state defence, heads of organizational units (commanders of the State Fire Service). This applies to the performance of peacetime tasks during states of emergency (e.g. a state of natural disaster), which require the use of extraordinary measures.

The public security system is a matter also included in the district's competence. Within the framework of its own autonomous tasks, the district carries out public tasks of the security sphere of a supra-municipal nature. According to the Act on County Government, the county's own tasks in the area of fire protection include:

- ,,1 conducting analyses and developing forecasts of fires, natural disasters and other local threats;

- conducting an analysis of the forces and resources of the national rescue and firefighting system in the district area [20];

- building a system for coordinating the activities of fire protection units that are part of the national rescue and firefighting system, as well as services, inspections, guards and other entities participating in the rescue operations in the district area;

- organizing ICT systems, warning and alerting the population and cooperating of entities involved in the rescue operations".

The listed enumerative tasks of the district indicate that fire protection, carried out by the district as part of its own tasks, is limited to analytical, coordination and organizational activities.

When examining the participation of local government units in the fire protection system, Article 2(4) of the Act on Fire Protection, which defines the term KSRG, cannot be overlooked. According to the provision mentioned above, the national rescue and firefighting system is understood as "an integral part of the organization of the country's internal security, including, in order to save life, health, property or the environment, the forecasting, recognition and combating of fires, natural disasters or other local threats." This system brings together fire protection units, other services, inspections, guards, institutions and entities that have voluntarily, through a civil law agreement, consented to cooperate in the rescue operations. Thus, with a focus on the activities indicated in Article 2(4) of the Act, the starost

terytorialnego - ponosi petnq odpowiedzialnose za bezpieczen-stwo i porzqdek publiczny w sytuacji ogtoszenia stanu klçski zywiotowej na terenie konkretnej gminy (w przypadku zaistnienia takiej sytuacji na obszarze kilku gmin, kierownictwo zostaje powie-rzone staroscie). Ponadto wojt gminy kieruje dziataniami majq-cymi na celu zapobieganie i usuwanie skutkow klçsk i katastrof. W tym zakresie wojt moze wydawae polecenia organom jednostek pomocniczych i kierownikom jednostek ochrony przeciwpozaro-wej z terenu gminy, moze rowniez wystçpowaé do wtadz innych jednostek organizacyjnych gminy o wykonanie zadan zwiqzanych z likwidacjq zaistniatej sytuacji. Wojt, podobnie jak burmistrz lub prezydent miasta, jest rowniez wtasciwym organem w sprawach dotyczqcych zarzqdzania kryzysowego, na zasadach okreslonych w art. 19 ustawy o zarzqdzaniu kryzysowym [19].

W swietle art. 19 ust. 2 ww. ustawy do zadan wojta nalezy m.in. monitorowanie, planowanie, reagowanie i usuwanie skut-kow zagrozen na terenie gminy, ale rowniez dziatania zwiqzane z planowaniem cywilnym. Waznym uprawnieniem jest takze naktadanie swiadczen osobowych i rzeczowych na wniosek m.in. wykonujqcych zadania na rzecz obronnosci panstwa kierowni-kow jednostek organizacyjnych (komendanci PSP). Dotyczy to wykonywania zadan w czasie pokoju na czas stanow nadzwy-czajnych (np. stanu klçski zywiotowej), ktore wymagajq stoso-wania nadzwyczajnych srodkow.

System bezpieczenstwa powszechnego jest materiq wtq-czonq rowniez do kompetencji powiatu. W ramach autonomicz-nych zadan wtasnych powiat realizuje zadania publiczne sfery bezpieczenstwa o charakterze ponadgminnym.

Zgodnie z ustawq o samorzqdzie powiatowym, do zadan wtasnych powiatu w zakresie ochrony przeciwpozarowej nalezy:

- ,,1 prowadzenie analiz i opracowywanie prognoz dotyczqcych pozarow, klçsk zywiotowych oraz innych miej-scowych zagrozen;

- prowadzenie analizy sit i srodkow krajowego systemu ratowniczo-gasniczego na obszarze powiatu [20];

- budowanie systemu koordynacji dziatan jednostek ochrony przeciwpozarowej wchodzqcych w sktad kra-jowego systemu ratowniczo-gasniczego oraz stuzb, inspekcji, strazy oraz innych podmiotow biorqcych udziat w dziataniach ratowniczych na obszarze powiatu;

- organizowanie systemow teleinformatycznych, ostrzega-nia i alarmowania ludnosci oraz wspotdziatania podmio-tow biorqcych udziat w dziataniach ratowniczych".

Wymienione enumeratywnie zadania powiatu wskazujq, ze ochrona przeciwpozarowa, realizowana przez powiat w ramach zadan wtasnych, ogranicza siç do dziatan analitycznych, koordy-nacyjnych i organizacyjnych.

Badajqc udziat jednostek samorzqdu terytorialnego w syste-mie ochrony przeciwpozarowej, nie mozna pominqe art. 2 pkt 4 ustawy o ochronie przeciwpozarowej, ktory definiuje pojçcie KSRG. W mysl ww. przepisu, pod pojçciem krajowego systemu ratowniczo-gasniczego rozumie siç „integralnq czçsé organizacji bezpieczenstwa wewnçtrznego panstwa, obejmujqcq, w celu ratowania zycia, zdrowia, mienia lub srodowiska, prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pozarow, klçsk zywiotowych lub innych miejscowych zagrozen". System ten skupia jednostki

determines the tasks of the system in the district area and coordinates and controls their execution, while in situations of extraordinary threats to life, health or the environment, he/she directs the system with the assistance of the crisis management team (Article 14(3) and (4) of the Act on Fire Protection).

In conclusion, KSRG is the primary tool of the district governor to carry out rescue tasks in the municipalities and district during a fire, natural disaster or other local emergencies. At the district level, all reports of incidents requiring emergency action are received, based on procedures included in the rescue plans. Rescue operations are also implemented in cases where the forces and resources of municipal rescue entities are insufficient and require support from the provincial and national levels [21]. Such a structure and scope of tasks indicates the great powers of the starost in the functioning of fire protection in the district, including through his/her right to information on the tasks performed by the association of volunteer firefighters, volunteer firefighters outside the structures of such an association, local government bodies and other entities competent in fire protection in the district (Article 21 of the Act on Fire Protection).

An important prerogative of the starost and the county council is to give an opinion on the information submitted by the county/ municipal PSP commander on the activities of the PSP and the state of safety of the county in the field of fire protection (Article 14 (1) of the Act on PSP). Based on the obtained information, the district council may, by resolution, determine the directions of activities aimed at eliminating threats to fire protection that are important to the local government community (Article 14 (1) of the Act on PSP).

Among the catalogue of the county's own tasks are also tasks of typical competence in the management of the security system, such as taking measures to ensure that the county/municipal chief of the PSP performs his/her tasks (Article 4(2) of the Act on County Self-Government). The provisions of Article 4(2) of the Act refer to the tasks included in Article 13(6) and (7) of the Act on PSP i.e. support and administrative activities, as well as tasks of a linear nature directly related to ensuring safety.

The provisions of Article 4(2) of the Act on County Self-Government are a special regulation, as they combine two tasks of the county - the competence task and the own financial activity task due to the imposition on counties of the obligation to subsidise the State Fire Service. Therefore, the mechanism consists in the financing of PSP i.e. a government administration entity, by a local government entity which receives subsidies from the state budget for this purpose (PSP headquarters are classified as local government budget entities). To summarise the considerations concerning the correlation of the tasks of the starost and district/ municipal chiefs of PSP in the area of safety, one cannot overlook the observation that the dependence of PSP chiefs on the starost introduces objective difficulties in exercising the authority of the self-government administration body over the government administering entity. In this case, we have a dual subordination which, although not conducive to the functional fusion of the services with the chief officer, facilitates the execution of tasks in operational planning and in emergency situations. The establishment of such broad powers for the district chief executive was dictated

ochrony przeciwpozarowej, inne stuzby, inspekcje, straze, instytu-cje oraz podmioty, które dobrowolnie, w drodze umowy cywilno-prawnej, zgodzity si? wspótdziatac w akcjach ratowniczych. Majqc zatem na uwadze dziatania wskazane w art. 2 pkt 4 ustawy, staro-sta okresla zadania systemu na obszarze powiatu oraz koordynuje i kontroluje ich wykonywanie, zas w sytuacjach nadzwyczajnych zagrozen zycia, zdrowia lub srodowiska - kieruje systemem z pomocq zespotu zarzqdzania kryzysowego (art. 14 ust. 3 i 4 ustawy o ochronie przeciwpozarowej).

Konkludujqc, KSRG jest podstawowym narz?dziem starosty stuzqcym do realizacji zadan ratowniczych na obszarze gmin i powiatu w czasie pozaru, kl?ski zywiotowej lub innych miej-scowych zagrozen. Na poziomie powiatowym przyjmowane sq wszelkie zgtoszenia o zdarzeniach wymagajqcych podj?cia dziatan ratowniczych w oparciu o procedury uj?te w planach ratowniczych. Realizowane sq takze dziatania ratownicze w przypad-kach, kiedy sity i srodki gminnych podmiotów ratowniczych sq niewystarczajqce i wymagajq wsparcia z poziomu wojewódz-kiego i krajowego [21]. Taka konstrukcja i zakres zadan wska-zuje na duze uprawnienia starosty w zakresie funkcjonowania ochrony przeciwpozarowej na terenie powiatu, równiez poprzez przystugujqce mu prawo do informacji o zadaniach wykonywa-nych przez zwiqzek ochotniczych strazy pozarnych, ochotniczej strazy pozarnej pozostajqcej poza strukturami takiego zwiqzku, organów jednostek samorzqdu terytorialnego oraz innych podmiotów wtasciwych w zakresie ochrony przeciwpozarowej na terenie powiatu (art. 21 ustawy o ochronie przeciwpozarowej).

Waznym uprawnieniem starosty i rady powiatu jest opiniowanie przedktadanych przez komendanta powiatowego/miejskiego PSP informacji o dziatalnosci PSP oraz o stanie bezpieczenstwa powiatu w zakresie ochrony przeciwpozarowej (art. 14 ust. 1 ustawy o PSP). Na podstawie uzyskanych informacji rada powiatu moze w drodze uchwaty okreslic kierunki dziatan zmierzajqcych do usuni?cia istot-nych dla wspólnoty samorzqdowej zagrozen w zakresie ochrony przeciwpozarowej (art. 14 ust. 1 ustawy o PSP).

W katalogu zadan wtasnych powiatu znajdujq si? takze zadania kompetencyjne typowe w zarzqdzaniu systemem bezpieczenstwa, takie jak podejmowanie dziatan zapewniajqcych wykonywanie zadan przez komendanta powiatowego/miejskiego PSP (art. 4 ust. 2 ustawy o samorzqdzie powiatowym). Przepisy art. 4 ust. 2 ustawy nawiqzujq do zadan uj?tych w art. 13 ust. 6 i 7 ustawy o PSP czyli dziatan wspierajqcych i administrujqcych, a takze do zadan o charakterze liniowym, bezposrednio zwiqza-nych z zapewnieniem bezpieczenstwa.

Przepisy art. 4 ust. 2 ustawy o samorzqdzie powiatowym sq szczególnq regulacjq, gdyz tqczq dwa zadania powiatu - zadanie kompetencyjne oraz zadanie wtasne w zakresie dziatalnosci finan-sowej z uwagi na natozenie na powiaty obowiqzku subsydiowa-nia Panstwowej Strazy Pozarnej. Mechanizm ten polega zatem na finansowaniu PSP tj. podmiotu administracji rzqdowej, przez pod-miot samorzqdowy, który otrzymuje na ten cel dotacje z budzetu panstwa (komendy PSP sq zakwalifikowane do grupy samorzqdo-wych jednostek budzetowych). Podsumowujqc rozwazania doty-czqce korelacji zadan starosty i komendantów powiatowych/ miejskich PSP w zakresie bezpieczenstwa, nie mozna pominqc refleksji, ze zaleznosc komendantów PSP od starosty wprowadza

by the need to manage the system at the district level. Statutory provisions in this respect are provided for both by the provisions of the Act on County Government (Article 33a(2), Article 35(3)(1) to (3) and (5) and Article 3(4)) and the provisions of Article 13(3) of the Act on PSP By equipping the starost with powers identical to those of the Chief Commandant of the State Fire Service or the voivode, the legislator has combined the tasks of fire protection with crisis management through the performance of the tasks of KSRG by the crisis management teams, which perform an advisory and consultative function for the crisis management authorities.

Moving on to the discussion of the tasks of the rescue and firefighting system at the provincial level, it is necessary to point to the provincial governor, who, as an organ of government administration and representative of the government in the province, ensures and co-ordinates the interoperation of government and local government administration units in preventing threats to life and health, threats to the environment, natural disasters and other extraordinary threats, as well as combating and removing their effects [22]. The most extensive powers have been granted to the governor in the Act on Crisis Management, including:

- powers of the authority competent in matters of crisis management within the province (Article 14 of the Act),

- directing activities related to the monitoring, planning, response and elimination of the consequences of hazards in the voivodship, as well as the implementation of civil planning tasks (including making recommendations to the district governors in this respect).

Further regulations defining the tasks of the voivode in the area of safety are contained primarily in the provisions on fire protection, which, within the framework of KSRG, grant him/her competences related to, for example, coordinating and controlling the system in the area of the voivodeship, and, in situations of extraordinary threats to life, health or the environment, directing the firefighting rescue system.

Summarising the tasks and competences of the local government units, one can risk a thesis that, despite the great importance of the municipality in activities ensuring public safety, the municipal bodies are nevertheless not the most important actors in this area. In fact, the dominant role is played by the government administration, which implies both a reduction in decentralisation and the maintenance of state influence in the administration of the public security system.

Conclusion

The national rescue and firefighting system is an integral part of our country's public safety system. The experience of recent years has confirmed that it is an effective guarantor of the safety of people and property, while its structure creates a coherent system of rescue forces and resources centred around

obiektywne trudnosci w sprawowaniu zwierzchnictwa organu admi-nistracji samorzqdowej nad rzqdowym podmiotem administrujq-cym. Mamy w tym przypadku podwojne podporzqdkowanie, ktore choc nie sprzyja funkcjonalnemu zespoleniu stuzb ze starostq, to jednak utatwia realizaj zadan w planowaniu operacyjnym oraz w sytuacjach kryzysowych. Ustanowienie tak szerokich kompeten-cji starosty zostato podyktowane potrzebq zarzqdzania systemem na poziomie powiatowym. Zapisy ustawowe w tym zakresie przewi-dujq zarowno przepisy ustawy o samorzqdzie powiatowym (art. 33a ust. 2, art. 35 ust. 3 pkt 1-3 i 5 oraz art. 3 pkt 4), jak i postanowienia art. 13 ust. 3 ustawy o PSF! Ustawodawca, wyposazajqc starostç w uprawnienia tozsame z uprawnieniami komendanta gtownego PSP czy wojewody, potqczyt zadania ochrony przeciwpozarowej z zarzqdzaniem kryzysowym poprzez wykonywanie zadan KSRG przez zespoty zarzqdzania kryzysowego, ktore petniq funkcjç opi-niodawczo-doradczq na rzecz organow zarzqdzania kryzysowego.

Przechodzqc do omawiania zadan systemu ratowniczo-gasni-czego na szczeblu wojewodztwa, nalezy wskazac na wojewodç, ktory jako organ administracji rzqdowej i przedstawiciel rzqdu w woje-wodztwie zapewnia i koordynuje wspotdziatanie jednostek administracji rzqdowej i samorzqdowej w zakresie zapobiegania zagrozeniu zycia i zdrowia, zagrozen srodowiska, klçskom zywiotowym i innym nadzwyczajnym zagrozeniom, a takze zwalczania i usuwania ich skutkow [22]. Najszersze kompetencje zostaty przyznane wojewodzie w ustawie o zarzqdzaniu kryzysowym, w tym m.in.:

- uprawnienia organu wtasciwego w sprawach zarzqdzania kryzysowego na terenie wojewodztwa (art. 14 ustawy),

- kierowanie dziataniami zwiqzanymi z monitoringiem, pla-nowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutkow zagro-zen na terenie wojewodztwa, a takze realizacja zadan z zakresu planowania cywilnego (w tym wydawanie zale-cen starostom w tym zakresie).

Kolejne regulacje okreslajqce zadania wojewody w sfe-rze bezpieczenstwa zawarto przede wszystkim w przepisach o ochronie przeciwpozarowej, ktore w ramach KSRG przyznajq mu kompetencje zwiqzane np. z koordynowaniem i kontrolowa-niem systemu na obszarze wojewodztwa, a w sytuacjach nad-zwyczajnych zagrozen zycia, zdrowia lub srodowiska - z kiero-waniem systemem ratownictwa gasniczego.

Podsumowujqc zadania i kompetencje jednostek samorzqdu terytorialnego, mozna zaryzykowac tezç, ze mimo duzego zna-czenia gminy w dziataniach zapewniajqcych bezpieczenstwo powszechne, organy gminy nie sq jednak najwazniejszymi pod-miotami w tym obszarze. Dominujqcq rolç petni bowiem admi-nistracja rzqdowa, co oznacza zarowno ograniczenie decentra-lizacji, jak i utrzymanie wptywu panstwa na administrowanie systemem bezpieczenstwa powszechnego.

Podsumowanie

Krajowy system ratowniczo-gasniczy stanowi integralnq czçsc systemu bezpieczenstwa powszechnego naszego panstwa. Doswiadczenia ostatnich lat potwierdzity, ze jest on skutecznym gwarantem bezpieczenstwa ludzi i mienia, zas jego struktura tworzy spojny uktad sit i srodkow ratowniczych

various entities. Constant technological and political-economic change imposes the need to improve the system and adapt it to the current needs of the society. Therefore, the development of KSRG requires continual setting of new tasks and the search for solutions that will allow the system's objectives to be achieved effectively.

An important element improving the operation of KSRG is the construction of the best possible form of cooperation between the rescue formations of PSP and OSP and the local government, as effective security protection is not possible without the cooperation of the government and local government. Due to the nature of the publication, this article shows only selected issues concerning KSRG - a comprehensive discussion of the system's activities requires a separate monograph. The preliminary analyses of the functioning of KSRG at local government level presented in this publication indicate the need to improve operations at the district level. The improvement of KSRG and - thus - the improvement of the functioning of the public safety system can be served by such measures as:

- a reduction in the municipalities' own contribution to the purchase of firefighting and rescue equipment in recent years and the awarding of larger grants;

- purchase of light vehicles, which will facilitate the exchange of equipment, increase mobility, relieve the financial burden on municipal budgets;

- the reorganisation of the Provincial Operational Detachment, consisting of:

• integrating all KSRG units into the retreat,

• establishing simple principles of organisation and making structures more flexible with the command of sub-units by PSP commanders, including operations in emergencies;

- the use of modern information and communication systems in OSP and thus ensuring:

• an efficient location and guidance system (GPS) with automatic transmission of the status of operations,

• a modern alarm and notification system for OSP

• tablets in vehicles (including with a GPS module) and a new SWD with access for all OSP in the province,

• a dedicated fibre-optic network with guaranteed power supply to enable the creation of local security centres in municipalities, based on OSPs;

- ensuring participation in training and exercises as one element of in-service training for OSPs;

- developing a programme for the improvement of the equipment base of OSPs with the placement of equipment according to actual needs - in close cooperation with PSP and public administration.

When analysing the directions for the development of KSRG, it would also be worth considering elevating the system to a statutory status, by proceeding with a new regulation on civil protection, on the principles adopted for external security (the head of the armed forces is the President of the Republic of Poland, with supremacy exercised by the Minister of National Defence).

skupionych wokot roznych podmiotow. Ciqgte zmiany technolo-giczne i polityczno-gospodarcze wymuszajq koniecznosc dosko-nalenia systemu i dostosowywania go do aktualnych potrzeb spotecznych. Rozwoj KSRG wymaga zatem wyznaczania wciqz nowych zadan oraz szukania rozwiqzan, ktore pozwolq na efek-tywne realizowanie jego celow.

Istotnym elementem usprawniajqcym dziatanie KSRG jest skonstruowanie jak najlepszej formy wspotpracy pomiçdzy for-macjq ratowniczq PSP i OSP a samorzqdem terytorialnym, gdyz skuteczna ochrona bezpieczenstwa nie jest mozliwa bez wspot-dziatania administracji rzqdowej i samorzqdowej. Z uwagi na charakter publikacji w niniejszym artykule ukazano jedynie wybrane zagadnienia dotyczqce KSRG - kompleksowe omowienie dzia-talnosci systemu wymaga odrçbnej monografii. Zaprezentowane w tej publikacji wstçpne analizy funkcjonowania KSRG na pozio-mie samorzqdu terytorialnego wskazujq na potrzebç doskonale-nia dziatan na poziomie powiatowym. Usprawnieniu KSRG i - tym samym - poprawie funkcjonowania systemu bezpieczenstwa powszechnego mogq stuzyc takie dziatania, jak:

- obnizenie w ostatnich latach wktadu wtasnego gmin przy zakupie sprzçtu ratowniczo-gasniczego i przyznawanie wiçkszych dotacji;

- zakup samochodow lekkich, co utatwi wymianç sprzçtu, zwiçkszy mobilnosc, odciqzy finansowo budzet gmin;

- reorganizacja wojewodzkiego odwodu operacyjnego, polegajqca na:

• wtqczeniu w sktad odwodu wszystkich jednostek KSRG,

• ustaleniu prostych zasad organizacji oraz uelas-tycznienie struktur z dowodzeniem pododdziatow przez dowodcow PSP w tym dziatan w stanach nadzwyczajnych;

- wykorzystanie nowoczesnych systemow teleinforma-tycznych w OSP i zapewnienie w ten sposob:

• sprawnego systemu lokalizacji i naprowadzania zastçpu (GPS) z automatycznym przekazem sta-tusow operacji,

• nowoczesnego systemu alarmowania i powiada-miania OSR

• tabletow w pojazdach (m.in. z modutem GPS) oraz nowego SWD z dostçpem dla wszystkich OSR w wojewodztwie,

• wydzielonej sieci swiattowodowej z gwaran-towanym zasilaniem energetycznym, tak aby umozliwic stworzenie w gminach, na bazie OSP lokalnych centrow bezpieczenstwa;

- zapewnienie udziatu w szkoleniach i cwiczeniach jako jednego z elementow doskonalenia zawodowego OSP;

- opracowanie programu rozwoju bazy sprzçtowej OSP z lokowaniem sprzçtu w zaleznosci od faktycznych potrzeb - przy scistej wspotpracy z PSP i administracjq publicznq.

Analizujqc kierunki rozwoju KSRG, warto bytoby takze rozwa-zyc podniesienie systemu do rangi ustawowej, procedujqc nowq regulacjç dotyczqcq ochrony ludnosci, na zasadach przyjçtych dla bezpieczenstwa zewnçtrznego (zwierzchnikiem sit zbrojnych jest

Using an analogy in this respect, supervision of the future KSRG should be exercised by the Prime Minister through the minister responsible for internal affairs, who is also the competent authority for national civil defence. Another proposal to be considered is to include the tasks of KSRG in the laws on municipal, district and provincial self-government, recognising these tasks as an integral part of the organisation of the country's internal security. Among the de lege ferenda postulates, it is worth adding the proposal that the Council of Ministers should be given a statutory delegation to issue implementing regulations defining the scope of interoperability of KSRG, PRM and emergency notification systems. In order to strengthen the importance of the rescue and firefighting system and to enhance cooperation in the area of security, it would be reasonable to assign to local government bodies the training tasks of KSRG for civil protection, regulating these responsibilities along the lines of defence, civil defence and crisis management.

The proposals listed above are of course not a closed catalogue of potential measures that could improve the rescue and firefighting system. With an ever-changing socio-economic reality accompanied by rapid technological advances, work to develop cooperation between KSRG and local government is a necessary process due to the unique subject of this cooperation - public safety.

Literature I Literatura

[i ] Zboina J., Badania i wdrozenia. Interdyscyplinarnosc badañ bezpieczeñstwa, Wyd. CNBOP-PIB, Józefów 2020.

[2] Glen A., Pojmowanie wyzwañ, zagrozeñ i ryzyka w bezpie-czeñstwie pañstwa, BITP Vol. 49 ISSUE i, 20i8, https:// doi.org/i0.i2845/bitp.49.i.20i8.4.

[3] Scibiorek Z., Wisniewski B., Kuc B.R., Dawidczyk A., Bezpie-czeñstwo wewnqtrzne. Podrçcznik akademicki, Wydawnic-two Adam Marszatek, Torun 20i5.

[4] Wyszomirska M., Podstawy funkcjonowania oraz formy i charakter dziafalnosci instytutów badawczych, SFT Vol. 59 Issue i/2022, https://doi.org/i0.i2845/sft.59.i.2022.9.

[5] Ustawa z dnia 24 sierpnia i99ir. o Panstwowej Strazy Pozarnej (Dz.U. 202i poz. i940 z pózn. zm.).

[6] Ustawa z dnia 24 sierpnia i99i r. o ochronie przeciwpozarowej (Dz.U. 202i poz. 869 z pózn. zm.).

[7] Dekret z dnia 27 grudnia i974 r. o stuzbie funkcjonariuszy pozarnictwa (Dz.U. i974, Nr 50 poz. 32i).

[8] Ustawa z dnia i0 czerwca 20i6 r. o dziataniach antyterro-rystycznych (Dz.U. 20i6 poz. 904).

[9] Rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia i8 lutego 20ii r. w sprawie szczegótowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gasni-czego (Dz.U. 20ii, Nr 46, poz. 239).

Prezydent RP przy czym zwierzchnictwo wykonuje przez ministra obrony narodowej). Stosujqc analogic w tym zakresie, nadzór nad przysztym KSRG powinien sprawowac premier przez ministra wta-sciwego do spraw wewnçtrznych, bçdqcego równiez organem wta-sciwym w sprawach obrony cywilnej kraju. Kolejnq propozycjq do rozwazenia jest wpisanie zadan KSRG do ustaw o samorzqdzie gminnym, powiatowym i województwa, uznajqc te zadania za inte-gralnq czçsc organizacji bezpieczenstwa wewnçtrznego panstwa. Do postulatów de lege ferenda warto dotqczyc propozycjç, aby Rada Ministrów otrzymata delegacjç ustawowq do wydania przepisów wykonawczych, okreslajqcych zakres wspótdziatania systemów KSRG, PRM i powiadamiania ratunkowego. W celu wzmocnienia znaczenia systemu ratowniczo-gasniczego i zaciesnienia wspót-pracy w obszarze bezpieczenstwa zasadne bytoby przypisanie organom samorzqdu terytorialnego zadan szkoleniowych KSRG na rzecz ochrony ludnosci, regulujqc te obowiqzki na wzór obron-nosci, obrony cywilnej oraz zarzqdzania kryzysowego.

Wymienione wyzej propozycje nie stanowiq oczywiscie kata-logu zamkniçtego potencjalnych dziatan, które mogtyby udo-skonalic system ratowniczo-gasniczy. Przy stale zmieniajqcej siç rzeczywistosci spoteczno-gospodarczej, której towarzyszy szybki postçp technologiczny, prace na rzecz rozwoju wspótpracy KSRG i samorzqdu terytorialnego sq procesem niezbçdnym ze wzglçdu na wyjqtkowy przedmiot tej wspótpracy - bezpieczen-stwo powszechne.

[10] Rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia i7 wrzesnia 202i r. w sprawie szczegóto-wej organizacji krajowego systemu ratowniczo-gasniczego (Dz.U. 202i poz. i737).

[11] Swoboda P., Wybrane problemy wspótpracy gminy z ochot-niczymi strazami pozarnymi, w: K. Kukowska, M. Skiba, S. Skolik (red.), Wspófdziafanie i wspóldzielenie siç w rela-cjach spotecznych, gospodarczych wzarzqdzaniu organiza-cjami, Czçstochowa 20i9.

[12] Skrabacz A., Domasiewicz M., Numeralarmowy 112. Orga-nizacja i funkcjonowanie wzintegrowanym regionalnie sys-temie ratowniczym, Warszawa 20i9.

[13] Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. 2022 poz. i634 z pózn. zm.).

[14] Ustawa z dnia i7 grudnia 202i r. o ochotniczych strazach pozarnych (Dz.U. poz. 2490 z pózn. zm.).

[15] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia i997 r. (Dz.U. i997, Nr 78 poz. 483 z pózn. zm.).

[16] Ustawa z dnia 8 marca i998 r. o samorzqdzie gminnym (Dz.U. 2022 poz. 559 z pózn. zm.).

[17] Ustawa z dnia 5 czerwca i998 r. o samorzqdzie powiatowym (Dz.U. 2022 poz. i526).

[18] Ustawa z dnia 5 czerwca i998 r. o samorzqdzie województwa (Dz.U. 2022 poz. 547 z pózn. zm.).

[19] Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzqdzaniu kryzyso- [23] wym (Dz.U. 2022 poz. 261 z pozn. zm.).

[20] Janik P., Metodyka oceny zagrozenia gmin i powiatôw, „Safety & Fire Technology", SFT Vol. 59 ISSUE 1, 2022, pp. 142-156.

[21] Kogut B., Organizacja i funkcjonowanie krajowego sys- [24] temu ratowniczo-gasniczego, w: B. Kaczmarczyk, B. Kogut,

P. Kobes (red.), Zarzqdzanie kryzysowe. Dylematy zagrozen i bezpieczenstwa panstwa, t. 3, PWSZ, Legnica 2013.

[22] Konieczny A, Organizacja dziafan ratowniczych podczas zda-

rzen drogowych, w: T. Kocowski, M. Btazewski, M. Raduta (red.), [25] Powszechna ochrona ludnosci w stanach nadzwyczajnych w zadaniach terenowej administracji publicznej, Przeglqd Prawa i Administracji Uniwersytetu Wroctawskiego 106, Wroctaw 2016.

Rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewn?trznych i Administracji z dnia 23 wrzesnia 2019 r. w sprawie wysokosci srodków finansowych w 2019 r. i ich podziatu mi?dzy jednostki ochrony przeciwpozarowej dziatajqce w ramach KSRG (Dz.U. 2019 poz. 1869).

Rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewn?trznych i Admini-stracji z dnia 6 pazdziernika 2020 r. w sprawie wysoko-sci srodków finansowych w 2020 r. i ich podziatu mi?dzy jednostki ochrony przeciwpozarowej dziatajqce w ramach KSRG (Dz.U. 2020 poz. 1799).

Rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewn?trznych i Admini-stracji z dnia 26 lipca 2021 r. w sprawie wysokosci srod-ków finansowych w 2021 r. i ich podziatu mi?dzy jednostki ochrony przeciwpozarowej dziatajqce w ramach KSRG (Dz.U. 2021 poz.1401).

MONIKA WYSZOMIRSKA, PH.D. - Ph.D. in Law at the University of Warsaw, legal counsel, economist; specialises in tax, financial, administrative and civil law, including, among others, scientific and development projects and large IT projects. Author of 8 books on tax issues, published by the C.H.BECK Publishing House, and more than 250 press articles on issues relating to material and procedural tax and administrative law. She has extensive experience both in drafting legal opinions and analyses and in representing parties before the Provincial and Supreme Administrative Court and common courts of all instances. She also appears before the Constitutional Court in subsidy and tax cases.

DR MONIKA WYSZOMIRSKA - doktor nauk prawnych Uniwersytetu Warszawskiego, radca prawny, ekonomista; specjalizuje siç w prawie podatkowym, finansowym, administracyjnym i cywilnym, w tym m.in. w zakresie projektow naukowych i prac rozwojowych oraz duzych projektow informatycznych. Autorka 8 ksiqzek o tematyce podatko-wej, wydanych przez Wydawnictwo C.H.BECK oraz ponad 250 arty-kutow prasowych poruszajqcych kwestie dotyczqce materialnego oraz procesowego prawa podatkowego i administracyjnego. Posiada bogate doswiadczenie zarowno w sporzqdzaniu opinii i analiz prawnych, jak i reprezentowaniu stron przed Wojewodzkim i Naczelnym Sqdem Administracyjnym oraz sqdami powszechnymi wszystkich instancji. Wystçpuje rowniez przed Trybunatem Konstytucyjnym w sprawach dotyczqcych dotacji oraz podatkow.

CHIEF BRIG. ADAM KONIECZNY, PH.D. ENG. - Ph.D. in security sciences, author of numerous publications and articles published in scientific journals and post-conference materials published nationally and internationally. Co-author of the first ever law regulating the functioning of voluntary fire brigades in Poland and author and coauthor of new solutions in the area of civil protection. Over the course of his career, he has organised many workshops, specialised training courses and scientific conferences. As a speaker, he participates in national and international scientific conferences and represents the State Fire Service at international events on public safety and fire protection. Since 2020, he has served as the Deputy Commander-inChief of the State Fire Service and Deputy Chief of State Civil Defence.

NADBRYG. DR INZ. ADAM KONIECZNY - doktor nauk o bezpieczen-stwie, autor licznych publikacji oraz artykutów publikowanych w cza-sopismach naukowych oraz materiatach pokonferencyjnych wydanych w kraju i zagranicq. Wspóttwórca pierwszej w historii ustawy regulujqcej funkcjonowanie ochotniczych strazy pozarnych w Polsce oraz autor i wspótautor nowych rozwiqzan w dziedzinie ochrony ludnosci. W toku swojej kariery zawodowej zorganizowat wiele cwiczen, szkolen specjalistycznych oraz konferencji naukowych. Jako prele-gent uczestniczy w krajowych i zagranicznych konferencjach nauko -wych oraz reprezentuje Panstwowq Straz Pozarnq podczas mi?dzy-narodowych spotkan dotyczqcych bezpieczenstwa powszechnego i ochrony przeciwpozarowej. Od 2020 roku petni stuzb? na stano-wisku Zast?pcy Komendanta Gtównego PSP oraz Zast?pcy Szefa Obrony Cywilnej Kraju.

Ministerstwo Edukacji i Nauki

Ttumaczenie na jçzyk angielski artykutow naukowych (takze ich streszczen), w tym artykutow recenzyjnych, w potroczniku „Safety & Fire Technology" - zadanie finansowane ze srodkow Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu „Rozwoj Czasopism Naukowych" (umowa nr RCN/SP/0560/2021/1).