CC BY
23БАЛЕТ НА ПЕРЕКРЕСТКЕ КУЛЬТУР. РОССИЯ-ПОЛЬША
УДК 792.8 K. Carlos-Machej
TRADYCJA ROSYJSKIEJ SZKOLY TANCA KLASYCZNEGO W EDUKACJI BALETOWEJ POLSKA.
METODYCZNE KONTAKTY
Kooperacja, dwoch kultur rosyjskiej i polskiej, polskiej i rosyjskiej ma swojq gl^bokq tradyj O tym jak liczne i owocne byly to relacje, swiadczq fakty, materialne zabytki kultury, kontakty artystyczne. Wsrod nich naczelnq pozyj zajmujq kontakty o charakterze metodycznym. To one uksztaltowaly polskie szkolnictwo baletowe, ktore wprost czerpalo i dalej czerpie z dziedzictwa rosyjskiej szkoly tanca klasycznego. Szkola ta otworzyla perspektywy dla jego rozwoju.
Podstawq metodycznq, fundamentem staly si^ «Zasady tanca klasycznego», spisane przez Agrypin^ Waganowq. Sq one nie tylko encyklopediq praktyki tanca klasycznego. Ich niezaprzeczalna wartosc wylania si^ z opisu swiadczqcego o gl^bokim przezyciu artystycznym jak i pedagogicznym autorki. Ten kontekst pozwala traktowac «Zasady tanca klasycznego» jako dzielo uniwersalne, ponadczasowe, niepozbawione pionierskiego i odkrywczego charakteru. Jakze cenne, dla nas wspolczesnych sq slowa autorki: «Teatr nasz ma do spelnienia nast^pujqce zadania: z jednej strony bezustanne poszukiwanie nowych form przedstawienia baletowego, odpowiadajqcych nowej tresci, z drugiej zas — zachowanie klasycznej spuscizny przy rownoczesnym poddaniu jej krytycznej analizie. Klasyk^ piel^gnujemy pieczolowicie, lecz czas robi swoje — wszystko stale si^ doskonali»1. Wypowiedz ta, sformulowana przez wybitnq artystk^ i pedagoga sugeruje zmiany wynikajqce, jak mozna sqdzic w duzej mierze z dqzenia do doskonalosci. W tym sensie Agrypina Waganowa miala swiadomosc, ze jej zalozenia b^dq sluzyc wlasnie doskonaleniu techniki, ale byla przekonana tez, ze technika b^dzie jedynie wlasciwym narz^dziem — srodkiem do uzyskania w pelni artystycznego wyrazu.
Z pewnosciq pierwszymi tancerzami, ktorzy doswiadczyli kontaktow na polu artystycznym w Baletach Rosyjskich Diagilewa, ktory byl nosnikiem petersburskiej szkoly tanca klasycznego, byli Polacy — solisci zespolu — Leon Wojcikowski, Stanislaw Idzikowski, Piotr Zajlich, Stanislaw Kostecki, Maksymilian Statkiewicz, Halina Szmolcowna, Zofia Pflanc Drobecka czy Maria Zalewska. Dzi^ki tym tancerzom, w szczegolnosci dzi^ki Leonowi Wojcikowskiemu, pozniejszemu, wieloletniemu pedagogowi warszawskiej szkoly baletowej oraz wykladowcy Wydzialu Choreograficznego przy Panstwowej Wyzszej Szkole Teatralnej w Warszawie, polskie
1 Waganowa A. J. Zasady tanca klasycznego /tlum. O. Slawska. Krakow 1952, s. 7.
K. Carlos-Machej. Tradycja rosyjskiej szkofy tanca klasycznego w edukacji baletowej Polska 59
szkolnictwo baletowe korzystalo z doswiadczeñ wybitnych artystów. Najwi^ksze jednak zaslugi dla upowszechnienia si^ «Zasad tañca klasycznego» Agrypiny Waganowej w Polsce ma Olga Slawska, wybitna polska tancerka, primabalerina Teatru Wielkiego w Warszawie i Baletu Polskiego, dla którego choreografie tworzyla Bronislawa Nizyñska. Olga Slawska jest autorkq tlumaczenia «Zasad tañca klasycznego» na j^zyk polski. Wydawnictwo z 1952 roku, ujednolicilo metody nauczania tañca klasycznego w polskim szkolnictwie baletowym. Wyszlo naprzeciw oczekiwaniom srodowiska baletowego, stajqc si^ wydarzeniem o wielkim znaczeniu. Olga Slawska, co nalezy podkreslic byla organizatorkq, kierownikiem artystycznym i pedagogiem szkoly baletowej w Poznaniu w latach 1951-1970, zatem jej osobiste praktyczne, artystyczno-pedagogiczne doswiadczenia zrodzily potrzeb^ uzupelnienia luki jakq byl brak literatury dotyczqcej metodyki nauczania tañca klasycznego.
Szanowni Pañstwo w gronie pedagogów reprezentujqcych Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina jest uczennica Olgi Slawskiej pani profesor Danuta Piasecka. To kontakt z Olgq Slawskq jak i osobista potrzeba ciqglego doskonalenia si^ sprawila, ze pani profesor Danuta Piasecka podj^la studia na Wydziale Baletmistrzowskim i Pedagogicznym w Konserwatorium im. Nikolaja Rimskiego-Korsakowa w Leningradzie, pogl^biajqc, pod okiem mistrzów, wiedz^ w obszarze metodyki nauczania tañca klasycznego.
Po II Wojnie Swiatowej organizacja polskiego szkolnictwa baletowego przybierala rózne ksztalty. Ostatecznie powolano pi^c pañstwowych szkól baletowych: w Warszawie, Bytomiu, Gdañsku, Poznaniu i Lodzi. Podstawowym problemem ówczesnego szkolnictwa byl brak wykwalifikowanej kadry. Dlatego tez poczqwszy od 1948 roku Ministerstwo Kultury i Sztuki delegowalo mlodych polskich artystów na studia na Wydzial Baletmistrzowski lub Pedagogiczny do Pañstwowego Konserwatorium im. Nikolaja Rimskiego-Korsakowa w Leningradzie i do GITIS-u w Moskwie. Zanim jednak nowe kadry zasilily grup^ pedagogów, polskie szkolnictwo baletowe korzystalo z wiedzy pedagogów radzieckich mi^dzy innymi: Olgi Jordan, Borysa Kumysnikowa, Aleksandra Sobola, Anatolija Gridina, Iriny Michajliczenko, Kiry Kniaziewej, Gennaddija Lediacha, Natalii Konius, Niny Bielikowej. Wybitni polscy absolwenci odbywali staze zespolach baletowych. W leningradzkim Balecie im. Kirowa, uczniem Aleksandra Puszkina byl znakomity polski tancerz Wojciech Wiesiollowski. Stypendium w Teatrze Bolszoj odby-li Olga Sawicka i Feliks Malinowski. Para wystqpila na tej scenie w balecie «Giselle» 1961roku.
Wspólpraca metodyczna odbywala si^ równiez na poziomie szkolnictwa wyzszego. W 1955 roku przy Pañstwowej Wyzszej Szkole Teatralnej w Warszawie powolano studium obejmujqce wydzialy pedagogiczny i choreograficzny. Wykladowcami byli Olga Jordan i Borys Kumysnikow. W latach 1963-65 seminarium dydaktyki tañca klasycznego dla polskich pedagogów prowadzila Olga Illina. Stale systematyczne szkolenie pedagogów rozpocz^lo si^ w Polsce w 1972 roku. W Pañstwowej Wyzszej Szkole Muzycznej (dzis Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina) powolano Zaoczne Studium dla Nauczycieli Tañca. Kierownictwo objql profesor Zbigniew Korycki — baletmistrz, choreograf i pedagog, absolwent Wydzialu Baletmistrzowskiego GITIS-u w Moskwie, kadr^ stanowili metodycy tañca, historycy i estetycy tañca, specjalisci z
60 Вестник Академии Русского балета им. А. Я. Вагановой. № 6 (41) 2015
zakresu anatomii i biomechaniki tañca. Po smierci profesora Zbigniewa Koryckiego kierownictwo przejçla magister Malgorzata Kucharska-Nowak. Podstawy programowe w zakresie metodyki tañca klasycznego tworzyla obecna na konferencji pani profesor Danuta Piasecka. Od ponad 40 lat jest wykladowcq przedmiotów: taniec klasyczny z dydaktykq oraz literatury baletowej z dydaktykq. Zaslugi pani profesor, wklad w jakosc ksztalcenia w polskim szkolnictwie baletowym sq bezcenne. Byla promotorem niezliczonej liczby dyplomów. Dzis uczniowie pani profesor pracujq w szkolnictwie baletowym bçdqc kontynuatorami tradycji petersburskiej szkoly tañca klasycznego.
Szanowni Pañstwo wsród obecnych wykladowców Kierunku Taniec na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina znajdujq siç absolwenci wspomnianych rosyjskich uczelni: dr hab. Beata Ksiqzkiewicz prof. UMFC, wykl. Joanna Sibilska-Siudym, dr Andrzej Morawiec. Nasi pedagodzy odnoszq sukcesy na arenie miçdzynarodowej. Uczennica mgr Elzbiety Raczyñskiej-Warzec, wykladowcy tañca klasycznego z dydaktykq, pedagoga Ogólnoksztalcqcej Szkoly Baletowej im. Romana Turczynowicza w Warszawie zdobyla w pazdzierniku biezqcego roku brqzowy medal podczas europejskiego pólfinalu Miçdzynarodowego Konkursu Baletowego Valentiny Kozlowej w Brukseli. Jednq w trzech nagród specjalnych jest udzial Magdaleny Studziñskiej w rocznych warsztatach w Akademii Baletu Rosyjskiego im. Agripiny Waganowej. Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina jest organizatorem seminariów, które sluzq wymianie doswiadczeñ pedagogicznych. Uczestniczq w nich studenci Uniwersytetu oraz pedagodzy szkól baletowych. Wielokrotnie gosciem specjalnym byla profesor Liudmila Siereznikowa z Akademii Kultury i Sztuk w Sankt Petersburgu oraz profesor Anatolij Borzow, specjalizujqcy siç w tañcach rosyjskich.
Wyrazamy glçbokq nadziejç, ze nasze drogi spotykac siç bçdq w jednym miejscu. Niech tq czçsciq wspólnq bçdzie sztuka tañca, która jest uosobieniem trzech naczelnych wartosci — prawdy, dobra i piçkna.
