The Threat of Environmental Pollution with Harmful Substances, on the Example of Uncontrolled Fires in Landfills and Actions Aimed at Reducing it Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

Krzysztof Cyganczuka)*, Pawet Janika)

a) Scientific and Research Centre for Fire Protection - National Research Institute / Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpozarowej im. Jozefa Tuliszkowskiego - Panstwowy Instytut Badawczy * Corresponding author / Autor korespondencyjny: kcyganczuk@cnbop.pl

The Threat of Environmental Pollution with Harmful Substances, on the Example of Uncontrolled Fires in Landfills and Actions Aimed at Reducing it

Zagrozenie zanieczyszczenia srodowiska substancjami szkodliwymi na przyktadzie niekontrolowanych pozaröw na sktadowiskach odpadöw oraz dziatania zmierzaj^ce do jego ograniczenia

ABSTRACT

Aim: This article attempts to bring closer the issues related to the emission of harmful substances to the environment. The example of two fires that occurred in Poland in 2018 was used - in the former "Boruta" plant in Zgierz and in a landfill in Trzebinia. By presenting the results of measurements and tests available in this field, attention was drawn to the need to improve the methods of detecting and measuring hazardous substances, in particular with regard to their dispersion in the atmosphere.

Introduction: The threat to the environment resulting from improper management, including waste disposal, remains a serious challenge for many societies, also for the EU countries, which are among the richest countries in the world. Increased waste generation, high costs related to waste management, i.e. landfilling and recycling, generate the risk of deliberately causing fires in landfills as a method of free disposal. It is cost-free only from the point of view of the dishonest owner of this waste, because the direct costs of long-term rescue and firefighting activities and the effects of the emission of hazardous substances to the environment are borne by the society. In addition, in the last of the aspects mentioned above, the price for this method of disposal is paid primarily by people living in the vicinity of the facilities in question. But not only. In the event of the penetration of the substances mentioned above into the soil and watercourses via e.g. firefighting waters, their impact - also delayed in time - may also affect many other people, e.g. consumers of agricultural products manufactured in the contaminated areas.

Methodology: In the article, mainly theoretical research methods were used, including the analysis of literature. Also research reports of specialized research units involved in extinguishing the mentioned fires were analysed. The legal instruments were reviewed against the background of economic conditions and their impact on the efficiency of waste management in Poland was determined.

Conclusions: Despite measurement imperfections mentioned above, the presence of the compounds such as toluene, benzene, ethylbenzene, styrene, methylstyrene, sulfur dioxide and o-xylene, which are characteristic substances released during the combustion of plastics, was found in the fire areas. The analysis of surface water samples showed exceeding the standard levels of metals such as copper, aluminum and antimony, as well as petroleum substances such as anthracene, fluoranthene, benzo (b) fluoranthene, benzo (k) fluoranthene, benzo (g, h, i) fluoranthene, petroleum hydrocarbons and volatile phenols. Moreover, elevated values of heavy metals were found in the soil. The above data fully justify the formulation of a thesis on the need to undertake increased, systemic actions aimed at reducing the number and size of fires in landfills. The description of some activities in the field of fire protection of the considered facilities undertaken in Poland will also constitute one of the issues of this article.

Keywords: hazardous waste materials, environmental hazard, waste management, uncontrolled fires, legal regulations in waste management Type of article: review article

Received: 08.06.2021; Reviewed: 21.07.2021; Accepted: 21.07.2021;

Authors" ORCID IDs: Krzysztof Cyganczuk - 0000-0003-1550-5880; Pawet Janik - 0000-0003-4498-7575; The authors contributed the equally to this article;

Please cite as: SFT Vol. 57 Issue 1, 2021, pp. 80-98, https://doi.org/10.12845/sft.571.2021.6;

This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).

ABSTRAKT

Cel: W ramach niniejszego artykulu podjçto prôbç przyblizenia kwestii zwiqzanych z emisjq do otoczenia substancji szkodliwych. Wykorzystano przyklad dwóch pozarów zaistnialych w Polsce w 2018 r. - na terenie bylych zakladów „Boruta" w Zgierzu oraz na skladowisku odpadów w Trzebini. Przedstawiajqc wyniki dostçpnych w tym zakresie pomiarów i badart, zwrócono uwagç na potrzebç doskonalenia metod wykrywania i pomiaru substancji niebezpiecz-nych, w szczególnosci w odniesieniu do ich dyspersji w atmosferze.

Wprowadzenie: Zagrozenie srodowiska wynikajqce z niewlasciwego gospodarowania, w tym skladowania odpadöw pozostaje powaznym wyzwaniem dla wielu spoleczenstw, takze dla krajöw UE nalezqcych do najbogatszych panstw na swiecie. Zwi?kszone wytwarzanie odpadöw, wysokie koszty zwiqzane z gospodarkq odpadami, tj. skladowaniem i recyklingiem, generujq ryzyko umyslnego powodowania pozaröw skladowisk odpadöw w celu tzw. darmowej utylizacji. Jest to dzialanie bezkosztowe tylko z punktu widzenia nieuczciwego posiadacza tych odpadöw, bowiem bezposrednie koszty dlugotrwalych dzialan ratowniczo-gasniczych oraz skutki emisji do otoczenia niebezpiecznych substancji ponosi spoleczenstwo. Dodatkowo, w ostatnim z wymienionych aspektöw, cen? za ten sposöb utylizacji placq przede wszystkim osoby zamieszkujqce w sqsiedztwie rozpatrywanych obiektöw. Ale nie tylko. W przypadku przenikni?cia wspomnianych substancji, np. z wodami pogasniczymi do gleby oraz cieköw wodnych, ich oddzialywanie - takze to opöznione w czasie - moze dotyczyc röwniez wielu innych osöb, np. konsumentöw produktöw rolnych wytworzonych na zanieczyszczonych terenach. Metodologia: W pracy wykorzystano glöwnie teoretyczne metody badawcze, w tym analiz? literatury, a takze przeanalizowano raporty badan wyspecjali-zowanych jednostek badawczych biorqcych udzial w gaszeniu przywolanych pozaröw. Dokonano przeglqdu instrumentöw prawnych na tle uwarunkowan ekonomicznych oraz okreslono ich wplyw na efektywnosc gospodarki odpadami w Polsce.

Wnioski: Pomimo wspomnianych niedoskonalosci pomiarowych, w rejonach pozaröw stwierdzono obecnosc takich zwi^zköw jak toluen, benzen, etylobenzen, styren, metylostyren, dwutlenek siarki i o-ksylen, czyli charakterystycznych substancji wydzielaj^cych si? podczas spalania tworzyw sztucznych. Analiza pröbek wöd powierzchniowych wykazala przekroczenie norm dla metali takich jak miedz, aluminium i antymon, a takze substancji ropopochodnych, takich jak antracen, fluoranten, benzo (b) fluoranten, benzo (k) fluoranten, benzo (g, h, i) fluoranten, w?glowodory ropopochodne i fenole lotne. Ponadto w glebie stwierdzono podwyzszone wartosci metali ci?zkich. Powyzsze dane w pelni uzasadniajq sformulowanie tezy o koniecznosci podejmowania wzmozonych, systemowych dzialan zmierzajqcych do ograniczenia liczby oraz rozmiaröw pozaröw skladowisk odpadöw. Opis niektörych dzialan w zakresie ochrony przeciwpozarowej rozpatrywanych obiektöw podj?tych w Polsce b?dzie röwniez stanowil jeden z wqtköw niniejszego artykulu. Stowa kluczowe: niebezpieczne materialy odpadowe, zagrozenie dla srodowiska, gospodarka odpadami, niekontrolowane pozary, uregulowania prawne w gospodarce odpadami Typ artykutu: artykul przeglqdowy

Przyj?ty: 8.06.2021; Zrecenzowany: 21.07.2021; Zaakceptowany: 21.07.2021;

Identyfikatory ORCID autorów: Krzysztof Cygartczuk - 0000-0003-1550-5880; Pawel Janik - 0000-0003-4498-7575; Autorzy wniesli równy wklad merytoryczny w powstanie artykulu;

Prosz? cytowac: SFT Vol. 57 Issue 1, 2021, pp. 80-98, https://doi.Org/10.12845/sft.57.1.2021.6; Artykul udost^pniany na licencji CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.Org/licenses/by-sa/4.0/).

Introduction

The environment is our surroundings and the place to live. It shapes hydrological phenomena and soil-forming processes, providing drinking water and food. It actively participates in the processes of the circulation of matter and energy in nature, providing resources and raw materials, and absorbing waste and pollution. It regulates the climatic conditions on earth and the composition of the air we breathe. However, we often forget that this relationship is mutual - the condition of the natural environment determines the quality of human life, and all activities undertaken by humans significantly affect the quality of the environment [1]. The natural environment is the capital from which man can climb to the higher and higher levels of economic and social development [2]. For thousands of years, man has coexisted in harmony with other species, without exerting a significant influence on Earth with his presence. However, since the industrial revolution, the position of man has become dominant, and anthropopressure has reached a level that threatens our future existence. Years of over-exploitation of resources (especially non-renewable ones) and irrational waste management have led to environmental degradation and disturbance of its natural structures, exceeding its capacity and regeneration capacity. Only now we began to realize that our planet -and therefore the capital from which humanity draws - is a limited system, and its elements are strongly dependent on each other. The twentieth century awakened ecological awareness,

Wprowadzenie

Srodowisko jest naszym otoczeniem i miejscem do zycia. Ksztattuje zjawiska hydrologiczne i procesy glebotwórcze, dostar-czajqc wody pitnej i pozywienia. Aktywnie uczestniczy w proce-sach obiegu materii i energii w przyrodzie, zapewniajqc zasoby i surowce oraz pochtaniajqc odpady i zanieczyszczenia. Regu-luje panujqce na ziemi warunki klimatyczne i sktad powietrza, któ-rym oddychamy. Cz?sto zapominamy jednak, ze zaleznosc ta jest obustronna - stan srodowiska naturalnego determinuje jakosc zycia cztowieka, zas wszystkie aktywnosci podejmowane przez cztowieka znaczqco wptywajq na jakosc Srodowiska [1]. Srodowisko naturalne jest kapitatem, z którego czerpanie umozliwito czto-wiekowi wspinanie si? na coraz wyzsze szczeble gospodarczego i spotecznego rozwoju [2]. Przez tysiqce lat cztowiek wspótistniat w harmonii z innymi gatunkami, nie wywierajqc swq obecnosciq znaczqcego wptywu na Ziemi?. Jednak od czasów rewolucji prze-mystowej pozycja cztowieka stata si? dominujqca, a antropopre-sja osiqgn?ta poziom zagrazajqcy jego przysztej egzystencji. Lata nadmiernej eksploatacji zasobów (zwtaszcza tych nieodnawial-nych) i nieracjonalne gospodarowanie odpadami doprowadzity do degradacji srodowiska i zaburzenia jego naturalnych struktur, przekraczajqcych jego pojemnosc i zdolnosc regeneracji. Dopiero wspótczesnie zacz?to zdawac sobie spraw?, ze nasza planeta -a wi?c kapitat, z którego czerpie ludzkosc - to uktad ograniczony, a jego elementy sq od siebie silnie zalezne. Wiek XX obudzit swia-domosc ekologicznq, dzi?ki czemu srodowisko zacz?to pojmowac

due to which we began to understand the environment holisti-cally. Activities aimed at reducing the negative human impact on the environment and ensuring the best possible living conditions for future generations were initiated.

Waste management includes many activities related to the handling of waste, from its production to management through the recovery of secondary raw materials, to its neutralization that is safe for the environment and humans. Due to the amount of waste, diversified composition and properties, this issue is extremely complex [3]. This is mainly due to two closely related dimensions. The first one concerns the increase in the mass of waste, along with the increasing number of people, economic development, and the growing wealth of the society. The second one is related to the inconvenience and threats that may be caused by waste, especially those hazardous to the environment, and thus to humans [4].

The legal space in the area of waste management in Poland and other EU members is defined by EU directives [5-6]. They define essential concepts (such as waste, recycling and neutralization) and introduce important essential requirements on waste management. At the same time, they recommend such a course of waste management that has the least possible impact on the environment or human health. They oblige to apply the classification of waste management in accordance with the principle "the polluter pays".

The aforementioned EU directives are intended to oblige the Member States to implement provisions that will enable the community to achieve specific goals. One of them is the introduction of recycling levels specified in Directive 2008/98/EC of the European Parliament and of the Council of 19 November 2008 [5]. It assumed the achievement of a 50% level of recycling of paper, metals, plastics and glass by 2020. At the same time, the EU Council recently approved new levels of waste recycling: 55% by 2025, 60% by 2030 and 65% by 2035. In the event of non-compliance with the obligations under the directive, the European Commission may take legal action in the form of infringement proceedings, and the case may end in the Court of Justice of the European Union (CJEU). The mainstay of sustainable municipal waste management is its systemic treatment, taking into account economic, ecological and social aspects. It is important that waste has measurable values - material and energy. Rational management of natural resources should refer to waste as a valuable raw material that should be reused, processed or, as a last resort, recovered for energy [7].

Changes in Polish legislation have been made in particular in connection with the need to adapt certain requirements to the EU law mentioned above. Legislative measures, discussed later in the article, were also undertaken, for example concerning fire protection requirements for waste storage and treatment sites, which are not directly related to the subject of Community law. The actions mentioned above were influenced by the fact that the existing regulations did not guarantee the fulfilment of these requirements. The new system should bring about specific effects by the regulations in force within this organization - especially related to the performance of obligations imposed on Poland as a member of the European Union. This applies in

holistycznie. Zainicjowano aktywnosci majqce na celu redukcj? negatywnego oddziatywania cztowieka na otoczenie i zapewnie-nie mozliwie najlepszych warunków zycia przysztym pokoleniom.

Gospodarka odpadami obejmuje wiele czynnosci zwiqzanych z post?powaniem z odpadami, poczqwszy od ich wytwarzania do zagospodarowania poprzez odzysk surowców wtórnych, po bez-piecznq dla srodowiska i cztowieka ich neutralizacj?. Problema-tyka ta ze wzgl?du na ilosc odpadów, zróznicowany sktad i wta-sciwosci jest wyjqtkowo ztozona [3]. Wynika to gtównie z dwóch, scisle ze sobq powiqzanych wymiarów. Pierwszy dotyczy wzrostu masy odpadów, post?pujqcego wraz ze zwi?kszajqcq si? liczbq ludnosci, rozwojem gospodarczym, a takze rosnqcq zamozno-sciq spoteczenstwa. Drugi zas jest zwiqzany z niedogodnosciq i zagrozeniami, jakie mogq powodowac odpady, zwtaszcza te nie-bezpieczne dla srodowiska, a tym samym dla cztowieka [4].

Przestrzen prawnq w obszarze gospodarowania odpadami w Polsce oraz pozostatymi cztonkami UE okreslajq dyrektywy unijne [5-6]. Definiujq one zasadnicze poj?cia (takie jak odpady, recykling i neutralizacja) oraz wprowadzajq istotne podstawowe wymogi w zakresie gospodarowania odpadami. Jednoczesnie rekomendujq taki kierunek post?powania z odpadami, który wywiera jak najmniejsze oddziatywanie na srodowisko lub ludz-kie zdrowie. Zobowiqzujq do stosowania klasyfikacji post?po-wania z odpadami zgodnie z zasadq „zanieczyszczajqcy ptaci".

Wspomniane dyrektywy unijne w zatozeniu obligujq panstwa cztonkowskie do wdrozenia przepisów, które umozliwiq osiqgni?cie przez wspólnot? okreslonych celów. Jednym z nich jest wprowa-dzenie poziomów recyclingu okreslonych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. [5]. Zaktadata ona osiqgniecie 50-procentowego poziomu recyclingu papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkta do 2020 roku. Równo-czesnie Rada UE zatwierdzita niedawno nowe poziomy recyklingu odpadów: 55% do 2025 r., 60% do 2030 r. i 65% do 2035 r. W przy-padku niewypetnienia obowiqzków wynikajqcych z dyrektywy Komisja Europejska moze podjqc kroki prawne w postaci wszcz?-cia post?powania w sprawie uchybienia zobowiqzaniom panstwa cztonkowskiego, a sprawa moze zakonczyc si? w Trybunale Spra-wiedliwosci Unii Europejskiej (TSUE).

Ostojq zrównowazonej gospodarki odpadami komunalnymi jest ich systemowe traktowanie z uwzgl?dnieniem aspektów ekonomicznych, ekologicznych i uwarunkowan spotecznych. Wazne jest, ze odpady majq wymierne wartosci - materiatowq i energetycznq.

Racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi powinno odnosic si? do odpadów jako cennych surowców, które nalezy ponownie wykorzystac, przetworzyc lub w ostatecznosci odzy-skac z nich energi? [7].

Zmiany w polskim obszarze prawnym zostaty dokonane w szczególnosci w zwiqzku z koniecznosciq dostosowania okreslonych wymagan do omówionego powyzej prawa unijnego. Podj?to takze, omówione w dalszej cz?sci artykutu, dziatania legislacyjne, np. dotyczqce wymagan ochrony przeciwpozarowej dla miejsc skta-dowania i przetwarzania odpadów, bezposrednio niemajqce zwiqzku z materia prawa wspólnotowego. Na podj?cie wspomnianych dzia-tan wptyw miat fakt, ze dotychczasowe regulacje nie gwaranto-waty realizacji tych wymagan. Nowy system powinien przyniesc

particular to the already functioning rules related to limiting the storage of certain types of waste, carrying out storage in compliance with all legally required conditions, obtaining levels of recovery and recycling of packaging waste, as well as the implementation of other obligations introduced in connection with the amendment of the directive [5-6]. On the basis of the directives mentioned above, it can be observed that the promotion and implementation of selective waste collection is of great importance (the obligation to guarantee the transfer of selectively collected waste for recovery, especially recycling).

The analysis of the state of municipal waste management, both in Poland and in other European Union countries, shows that the problems related to municipal waste management and its impact on the environment remain unresolved. As a result of implementing new EU directives in the field of waste management and the increase in social awareness, the situation in our country in the field of environmental protection is definitely improving. Although the legal regulations in force in Poland comprehensively and in a modern manner regulate the principles of municipal waste management, the tightness of the municipal waste management system and the structure of its management remain unsatisfactory. This is due to, among others, from the insufficient scope of application of the law in practice and its effective enforcement in the current municipal and hazardous waste management system. Municipal waste management has been described by the legislator [8] as collection, transport, receiving, processing (recovery or disposal) of municipal waste, together with supervision over such activities, as well as subsequent activities related to waste disposal, sale or intermediation in trade (Art. 3, section 1 item 2). At the same time, a broader concept of waste management has been defined (Article 3, paragraph 1, point 3), which is understood as the generation of waste and waste management. It was also indicated (Article 16) that waste management should be carried out in a way that protects human life and health and the environment, and should not pose a threat to water, air, soil, plants or animals, should not be a nuisance due to noise or smell, and it should not have adverse effects on rural areas or places of special importance, including cultural and natural.

On the other hand, the objectives of environmental protection are set out in the Environmental Protection Law [9]. They were made more concrete in particular in Art. 3, point 13, where it has been indicated that the concept of environmental protection is understood as taking or abandoning actions that enable the preservation or restoration of the natural balance. Article 5 also specified that the protection of one or more natural elements should always be carried out taking into account other elements. Handling municipal waste is an important part of environmental protection, which consists in particular in its rational shaping and management of its resources in accordance with the principle of sustainable development [10], as well as preventing pollution and restoring natural elements to the proper state [11].

okreslone efekty - zwlaszcza zwiqzane z wykonaniem obowiqz-ków nalozonych na Polskç jako czlonka Unii Europejskiej - przez przepisy obowiqzujqce w ramach tej organizacji. Dotyczy to szcze-gólnie juz funkcjonujqcych zasad zwiqzanych z ograniczeniem skladowania niektórych rodzajów odpadów, prowadzeniem skladowania z zachowaniem wszystkich wymaganych prawem warunków, uzyskaniem poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowanio-wych, a takze realizacjq pozostalych obowiqzków wprowadzonych w zwiqzku z nowelizacjq dyrektywy [5-6]. Na podstawie przywola-nych dyrektyw widac, ze duze znaczenie ma propagowanie i realizo-wanie selektywnej zbiórki odpadów (obowiqzek zagwarantowania przekazania odpadów selektywnie zebranych w celu poddania ich procesom odzysku, a zwlaszcza recyklingowi).

Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi zarówno w Polsce, jak i w innych krajach Unii Europejskiej wskazuje, ze problemy dotyczqce zarzqdzania odpadami komunalnymi i jego wplywu na srodowisko pozostajq nadal nierozwiqzane. W wyniku wdrazania nowych dyrektyw unijnych w zakresie gospodarki odpadami oraz wzrostu swiadomosci spolecznej, sytuacja w naszym kraju w obszarze ochrony srodowiska zdecydowanie siç popra-wia. Pomimo ze obowiqzujqce w Polsce przepisy prawne w spo-sób kompleksowy i nowoczesny regulujq zasady gospodarowania odpadami komunalnymi, wciqz niezadowalajqca pozostaje szczel-nosc systemu gospodarowania odpadami komunalnymi oraz struk-tura ich zagospodarowania. Wynika to m.in. z niewystarczajqcego zakresu stosowania prawa w praktyce oraz jego skutecznej egze-kucji w obecnym systemie gospodarowania odpadami komunalnymi i niebezpiecznymi. Gospodarowanie odpadami komunalnymi ustawodawca [В] opisal jako zbieranie, transport, odbieranie, prze-twarzanie (odzysk lub unieszkodliwienie) odpadów komunalnych, wraz z nadzorem nad tego rodzaju dzialaniami, jak równiez pózniej-szymi aktywnosciami zwiqzanymi z unieszkodliwieniem odpadów, ich sprzedazq lub posredniczeniem w obrocie (art. 3, ust. l pkt 2). Jednoczesnie zdefiniowano szersze pojçcie gospodarki odpadami (art. 3, ust. l pkt 3), pod którym rozumie siç wytwarzanie odpadów oraz gospodarowanie odpadami. Wskazano przy tym (art. l6), ze gospodarka odpadami powinna byc prowadzona w sposób zapew-niajqcy ochronç zycia i zdrowia ludzi oraz srodowiska i nie powinna powodowac zagrozenia dla wody, powietrza, gleby, roslin lub zwie-rzqt, uciqzliwosci przez halas lub zapach, a takze wywolywac nieko-rzystnych skutków dla terenów wiejskich lub miejsc o szczególnym znaczeniu, w tym kulturowym i przyrodniczym.

Z kolei cele ochrony srodowiska okreslono w ustawie Prawo ochrony srodowiska [9]. Skonkretyzowano je w szczególnosci w art. 3, pkt l3, gdzie wskazano, iz pod pojçciem ochrony srodowiska rozumie siç podjçcie lub zaniechanie dzialan, umozli-wiajqce zachowanie lub przywrócenie równowagi przyrodniczej. Doprecyzowano przy tym (art. 5), ze ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna byc realizowana zawsze z uwzglçdnieniem pozostalych elementów.

Postçpowanie z odpadami komunalnymi stanowi istotnq czçsc ochrony srodowiska, która polega w szczególnosci na jego racjo-nalnym ksztaltowaniu i gospodarowaniu jego zasobami zgodnie z zasadq zrównowazonego rozwoju [l0], a takze na przeciwdzialaniu zanieczyszczeniom oraz przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu wlasciwego [ll].

Storage of waste

Storage of waste is the management of waste which has not been used economically or otherwise disposed of. This process consists in safe depositing them in places designated for this purpose [7]. Storage of waste is considered to be the least effective method of their neutralization, and at the same time very burdensome for the environment and people. The so-called wild landfills, i.e. collecting waste in places not intended for this purpose and in a way that does not protect the environment against their harmful effects, which results in uncontrolled gas emission to the atmosphere and contamination of ground and surface waters. A large problem are the so-called wild landfills, i.e. collecting waste in places not intended for this purpose and in a way that does not protect the environment against their harmful effects, which results in uncontrolled gas emission to the atmosphere and contamination of ground and surface waters.

Landfills can be divided into hazardous, inert, and other than hazardous and inert. Before being placed in a landfill, waste should undergo a process of physical, chemical, thermal or biological transformation (including segregation) in order to reduce the risk to human life and health or the environment, and to reduce the amount or volume of stored waste, as well as to facilitate its handling or recovery [12]. A very important issue in terms of securing a landfill against negative impacts on human health and against the deterioration of the natural environment is its location. The selection of a site for a waste landfill requires the collection of data including: local geological and geotechnical conditions, topographic conditions, the layout of existing water courses and reservoirs, the way of using water reservoirs (taking into account groundwater and surface water intakes and specific requirements for the protection of intakes), climatic conditions, landscape conditions taking into account the location of the landfill in relation to built-up areas, communication connections with public roads and the possibility of connecting to the existing infrastructure (water, sewage, electricity and telephone networks) [13].

In the literature on the subject, the factors limiting the location of the landfill include the presence of areas with intensive housing development, recreation areas, areas of particularly protected nature, airports, areas at risk of flooding, wet (marshy), unstable (landslides, with tectonic faults) and seismic zones. Unfortunately, imprecise regulations and - as it turned out - not fully effective solutions in the field of control and supervision led to a series of fires at waste storage and processing sites all over Poland. In many cases, it is difficult for them to be treated as a random event - deliberate arson was indicated as their probable cause.

Based on the data of the National Fire Service Headquarters, 177 fires were recorded in 2016, in 2017 - 132, in 2018 - 243, in 2019 - 177, and in 2020 - 111.

Why did this happen? The answer to this question is not simple and obvious. Analysts' opinions indicate that such a result may have been influenced by, among others, issues related to the expiry of the three-year acceptable period of waste storage specified in the previously granted concessions for their collection.

Sktadowanie odpadów

Sktadowanie to postçpowanie z odpadami, których nie wyko-rzystano gospodarczo lub nie unieszkodliwiono w inny sposób. Proces ten polega na bezpiecznym deponowaniu ich w miej-scach przeznaczonych do tego celu [T]. Sktadowanie odpadów jest uznawane za najmniej efektywnq metodç ich unieszkodliwia-nia, jednoczesnie bardzo uciqzliwq dla srodowiska i cztowieka. Duzym problemem sq tu tzw. dzikie wysypiska, czyli gromadze-nie odpadów w miejscach do tego celu nieprzeznaczonych oraz w sposób, który nie zabezpiecza srodowiska przed ich szkodli-wym wptywem, czego skutkiem jest niekontrolowana emisja gazów do atmosfery oraz zanieczyszczenie wód gruntowych i powierzchniowych.

Sktadowiska mozna podzielic na sktadowiska odpadów nie-bezpiecznych, obojçtnych oraz innych niz niebezpieczne i obojçtne. Odpady przed umieszczeniem na sktadowisku powinny zostac pod-dane procesowi przeksztatcenia fizycznego, chemicznego, termicz-nego lub biologicznego (wtqcznie z segregacjq) w celu obnizenia zagrozenia dla zycia i zdrowia ludzi lub dla srodowiska oraz ograni-czenia ilosci lub objçtosci sktadowanych odpadów, a takze utatwie-nia postçpowania z nimi lub prowadzenia odzysku [12].

Bardzo istotnq kwestiq w odniesieniu do zabezpieczenia skta-dowiska przed negatywnymi oddziatywaniami na zdrowie ludzi oraz przed wptywem na pogorszenie siç stanu srodowiska przy-rodniczego jest jego lokalizacja. Wybór miejsca przeznaczonego na sktadowisko odpadów wymaga zgromadzenia danych obejmu-jqcych: miejscowe warunki geologiczne i geotechniczne, warunki topograficzne, uktad istniejqcych cieków i zbiorników wodnych, sposób korzystania ze zbiorników wodnych (z uwzglçdnieniem ujçc wód podziemnych i powierzchniowych oraz szczególnych wymagan w zakresie ochrony ujçc), warunki klimatyczne, warunki krajobrazowe uwzglçdniajqce potozenie sktadowiska w stosunku do terenów zabudowanych, potqczenia komunikacyjne z drogami publicznymi oraz mozliwosci podtqczenia do istniejqcej infra-struktury (woda, kanalizacja, siec elektryczna i telefoniczna) [13].

W literaturze przedmiotu do czynników ograniczajqcych loka-lizacjç sktadowiska zalicza siç wystçpowanie w jej poblizu terenów o intensywnej zabudowie mieszkaniowej, terenów wypo-czynku i rekreacji, obszarów przyrody szczególnie chronionej, lotnisk, terenów zagrozonych powodziami, podmoktych (bagien-nych), niestabilnych (osuwiskowych, z uskokami tektonicznymi) oraz stref sejsmicznych. Niestety, nieprecyzyjne przepisy oraz -jak siç okazato - nie w petni efektywne rozwiqzania w zakresie kontroli i nadzoru doprowadzity do serii pozarów miejsc sktado-wania i przetwarzania odpadów w catej Polsce. W wielu przypad-kach trudno im przypisac cechç zdarzenia losowego - jako ich prawdopodobnq przyczynç wskazywano umyslne podpalenie.

Na podstawie danych Komendy Gtównej PSP w 2016 r. podobnych pozarów zanotowano 111, w 20H - 132, w 2018 - 243, w 2019 - 1H, zas w 2020 - 111. W swietle przytoczonych powyzej danych, krytycznym pod wzglçdem liczby zaistniatych zdarzen okazat siç rok 2018.

Dlaczego tak siç stato? Odpowiedz na to pytanie nie jest prosta i oczywista. Opinie analityków wskazujq, iz wptyw na taki wynik mogty miec miçdzy innymi kwestie zwiqzane z uptywajqcym terminem

After this time, they should be disposed of. Unfortunately, from a business point of view arson was probably the most profitable disposal method for many owners. On the other hand, as mentioned earlier, the costs, both those related directly to the rescue and firefighting activities, and exposure to the often long-lasting impact of harmful combustion products, were incurred and still - although on a slightly smaller scale - borne by the society.

It cannot be ruled out that for some of the dishonest landfill owners, paradoxically, the motivation for deliberately starting fires was the imminent prospect of the amended entering into force of stricter waste management regulations. These provisions will be discussed at the end of this article.

As mentioned in the introduction, the analysis of emissions from landfill fires will be presented based on the available data from two events in 2018. The fire at the waste storage site in Trzebinia, where tires were stored, occurred on 27 May 2018, and the landfill in Zgierz, where, among others, plastics, burned twice: on 25 May and 6 June 2018.

A fire in a landfill in Zgierz

The firefighting operation on the premises of the former Dye Industry Plant Boruta SA (GPS: 51.846047, 19.394231) was attended by units of JRG from Zgierz and Lodz as well as additional forces from the Lodz Province. At the order of the head of rescue operations, a Specialist Chemical Rescue Group was commissioned to monitor the air composition and the risk of toxic compounds formed during the combustion of plastics and other hazardous materials. Rescuers working from the leeward side were required to use respiratory protection equipment. The measuring equipment showed the concentration of carbon monoxide in the area of fire-fighting stations from the leeward side at the level of up to 50 ppm CO (parts per million), while the concentration of carbon monoxide allowed by the World Health Organization is 35 ppm. The tests carried out by the mobile laboratory of the Provincial Inspectorate for Environmental Protection in Lodz clearly show that the presence of benzene, toluene, ethylb-enzene, styrene and other aromatic and cyclic hydrocarbons was detected at a distance of approx. 20 m from the fire source. Approximately 200 m from the scene of the incident, sulphur dioxide, ethylbenzene and o-xylene were found in the air [14].

In the area of the fire impact area, measurements were also carried out by the Central Contamination Analysis Centre (an organizational unit of the Polish Armed Forces). Qualitative research has shown the presence of such compounds as toluene, benzene, ethylbenzene, styrene, methylstyrene, sulphur dioxide and o-xylene, i.e. characteristic substances that are released during combustion processes including plastic.

Unfortunately, in most of the studies cited, most probably due to the current hardware limitations, no measurements and quantitative

trzyletniego dopuszczalnego okresu skladowania odpadów okreslo-nego w przyznanych wczesniej koncesjach na ich gromadzenie. Po tym czasie powinny one zostac przekazane do utylizacji. Niestety, najprawdopodobniej dla wielu posiadaczy najkorzystniejszq z biz-nesowego punktu widzenia metodq wspomnianej utylizacji okazalo siç wlasnie ich podpalenie. Natomiast koszty, jak wspominano juz wczesniej, zarówno te zwiqzane bezposrednio z prowadzeniem dzialan ratowniczo-gasniczych, jak i narazeniem na nieraz wielodniowe oddzialywanie szkodliwych produktów spalania, ponioslo i nadal -choc nieco w mniejszej skali - ponosi spoleczenstwo.

Nie mozna równiez wykluczyc, ze dla czçsci nieuczciwych wlascicieli skladowisk odpadów, paradoksalnie, motywacjq do umyslnego wzniecania pozarów byla zblizajqca siç nieuchron-nie perspektywa wejscia w zycie znowelizowanych, zaostrzonych przepisów w zakresie gospodarki odpadami. O wspomnianych przepisach bçdzie mowa w koncowej czçsci niniejszego artykulu.

Jak wspomniano na wstçpie, analiza emisji w trakcie poza-rów skladowisk odpadów zostanie przedstawiona w oparciu o dostçpne dane z dwóch zdarzen z 201В r. Do pozaru w miej-scu magazynowania odpadów w Trzebini, gdzie znajdowaly siç opony, doszlo 27 maja 201В r., a skladowisko w Zgierzu, na któ-rym przechowywano m.in. tworzywa sztuczne, plonçlo dwukrot-nie: 25 maja oraz 6 czerwca 201В r.

Pozar sktadowiska w Zgierzu

W akcji gasniczej na terenie bylych Zakladów Przemyslu Barw-ników Boruta SA (GPS: 51.В46047, 19.394231) udzial braly zastçpy JRG ze Zgierza i Lodzi oraz dodatkowe sily z terenu województwa lódzkiego. Na polecenie kierujqcego dzialaniami ratowniczymi zadysponowano do zdarzenia Specjalistycznq Grupç Ratownictwa Chemicznego w celu monitorowania skladu powietrza i zagroze-nia toksycznymi zwiqzkami powstalymi podczas spalania tworzyw sztucznych i innych materialów niebezpiecznych. Ratownicy pra-cujqcy od strony zawietrznej zobowiqzani zostali do uzycia sprzçtu ochrony ukladu oddechowego. Sprzçt pomiarowy wykazal stçzenie tlenku wçgla w obrçbie stanowisk gasniczych od strony zawietrznej na poziomie do 50 ppm CO (ang. parts per milion), tymczasem stçze-nie tlenku wçgla dopuszczone przez Swiatowq Organizacjç Zdrowia to 35 ppm. Z badan wykonanych przez mobilne laboratorium Woje-wódzkiego Inspektoratu Ochrony Srodowiska w Lodzi wynika jed-noznacznie, ze w odleglosci ok. 20 m od zródla pozaru wykryto obecnosc benzenu, toulenu, etylobenzenu, styrenu i innych wçglo-wodorów aromatycznych i pierscieniowych. Okolo 200 m od miej-sca zdarzenia stwierdzono w powietrzu obecnosc tlenków siarki, etylobenzenu i o-ksylenu [14].

W rejonie obszaru oddzialywania pozaru pomiary prowadzil równiez Centralny Osrodek Analizy Skazen (jednostka organiza-cyjna Sil Zbrojnych RP). Badania jakosciowe wykazaly obecnosc takich zwiqzków jak toluen, benzen, etylobenzen, styren, metylo-styren, ditlenek siarki i o-ksylen, tj. substancji charakterystycz-nych, które sq uwalniane podczas procesów, m.in. spalania two-rzyw sztucznych.

Niestety w wiçkszosci przywolanych badan, najprawdopodobniej ze wzglçdu na wystçpujqce obecnie ograniczenia sprzçtowe, nie

analyses were performed. Only such analyses would allow to obtain full knowledge about the type and scale of the threat and to create precise recommendations regarding, among others, an order to evacuate people from the endangered area or announcing a message about the need to stay at the place of residence.

In view of the above, it seems justified to formulate a postulate regarding the need to develop tools and techniques in the field of remote detection of hazardous substances in the atmosphere. Of course, the authors of this publication are aware of the many limitations that exist in this field, for example related to the uncertainty of measurements resulting from the variability of atmospheric conditions (humidity, temperature, pressure, wind speed and direction) or difficulties in precisely locating the place where the detected hazardous substance is at any given moment. Nevertheless, it seems that the tools currently available - e.g. unmanned aerial vehicles (UAVs), cooperating with each other within the so-called swarms, equipped with modern sensors for remote detection - create the prospect of improving procedures in this area. We will return to the issue of the use of UAVs in more detail when discussing the second of the analysed fires.

More precise data has been collected for surface water pollution. The Provincial Inspectorate for Environmental Protection in Lodz (WIOS) conducted research in this area during the firefight-ing operation and immediately after it. They were conducted from 28 May to 4 June 2018 and 27 June 2018. As the leachate of polluted waters from the burning areas flowed by gravity into the Wrzqca River (a tributary of the Sokotowka River, which reaches the Bzura River), the WIOS laboratory in Lodz (having accreditation system No. AB 590) on 28 May collected water samples from the outlet of the waters flowing from the fire site rainwater sewage system.

dokonywano pomiarów i analiz ilosciowych. Dopiero takie analizy pozwolityby na uzyskanie petnej wiedzy o rodzaju i skali zagrozenia oraz na stworzenie precyzyjnych rekomendacji dotyczqcych m.in. nakazu ewakuacji ludnosci z zagrozonego terenu lub ogtoszenia komunikatu o koniecznosci pozostania w miejscu zamieszkania.

W zwiqzku z powyzszym uzasadnionym wydaje si? sformuto-wanie postulatu dotyczqcego potrzeby rozwijania narz?dzi i technik w obszarze zdalnej detekcji substancji niebezpiecznych w atmos-ferze. Oczywiscie autorzy niniejszej publikacji majq swiadomosc wielu ograniczen, jakie wyst?pujq w tej dziedzinie, chociazby zwiq-zanych z niepewnosciq pomiarów wynikajqcq ze zmiennosci warun-ków atmosferycznych (wilgotnosc, temperatura, cisnienie, pr?dkosc i kierunek wiatru) czy trudnosciami w precyzyjnym zlokalizowaniu miejsca, w którym wykryta substancja niebezpieczna znajduje si? w danym momencie. Niemniej wydaje si?, ze dost?pne obecnie narz?dzia - np. bezzatogowe statki powietrzne (BSP), wspótpracu-jqce ze sobq w ramach tzw. rojów, wyposazone w nowoczesne czuj-niki zdalnej detekcji - stwarzajq perspektyw? udoskonalenia proce-dur w tym zakresie. Do kwestii wykorzystania BSP wrócimy nieco szerzej przy okazji omawiania drugiego z analizowanych pozarów.

Bardziej precyzyjne dane zgromadzono w odniesieniu do zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Wojewódzki Inspek-torat Ochrony Srodowiska w Lodzi (WIOS) prowadzit bada-nia w tym zakresie w trakcie trwania akcji gasniczej oraz bez-posrednio po niej. Prowadzono je od 28 maja do 4 czerwca 2018 r. oraz 27 czerwca 2018 r. Poniewaz odcieki zanieczyszczo-nych wód pochodzqcych z ptonqcych terenów sptywaty grawita-cyjnie do rzeki Wrzqca (doptyw rzeki Sokotówka, która dociera do rzeki Bzury), laboratorium WIOS w Lodzi (posiadajqce wdrozony system akredytacji AB 590) 28 maja pobrato próbki wody z miejsca wylotu wód sptywajqcych z terenu pozaru kanalizacjq deszczowq.

Legenda

O punkty poboru próbek WIOS O punkty poboru próbek COAS

sotectwa w rejonie szacowanego osiadania smugi w dniu 27-05-2018

Figure 1. Points of sampling on 27.05.2018

Rycina 1. Punkty poboru probek w dniu 27.05.2018 r.

Source / Zrodto: WIOS in Lodz / WIOS w Lodzi.

After laboratory analyses, the samples were found to exceed the standards for copper, aluminium and antimony and to exceed the maximum permissible concentration level specified in the Regulation of the Minister of the Environment of 21 July 2016 on the method of qualifying the state of surface water bodies and environmental quality standards of priority substances for organic pollutants (see Table 1).

Po przeprowadzeniu analiz laboratoryjnych w probkach stwierdzono przekroczenie norm dla miedzi, glinu i antymonu oraz przekroczenie maksymalnego dopuszczalnego poziomu st?-zenia okreslonego w rozporzqdzeniu Ministra Srodowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu kwalifikacji stanu jednolitych cz?sci wod powierzchniowych oraz srodowiskowych norm jako-sci substancji priorytetowych dla zanieczyszczen organicznych (zob. tabela 1).

Table 1. The content of metals and organic pollutants in samples taken from the outlet of rainwater to the Wrzgca River Tabela 1. Zawartosc metali i zanieczyszczen organicznych w probkach pobranych z wylotu wod deszczowych do rzeki Wrzgcej

Contamination / Zanieczyszczenie Unit / Jednostka Value / Wartosc

Copper / Miedz 0,121

Aluminium / Glin 1,10

mg/L

Antimony / Antymon 0,215

Anthracene / Antracen 1,955

Fluoranthene / Fluoranten 1,032

Benzo(b)fluoranthene / Benzo(b)fluoroanten 0,241

Benzo(k)fluoranthene / Benzo(k)fluoroanten 0,126 --[jg/L -

Benzo(g,h,i)fluoroanthene / Benzo(g,h,i)fluoroanten 0,341

Petroleum hydrocarbons / W?glowodory ropopochodne 0,758

Volatile phenols / Fenole lotne 5,40

Source: Own elaboration based on the test reports of the Provincial Inspectorate for Environmental Protection in Lodz, published in the bulletin No. 1 of 12.06.2018 [15].

Zrodto: Opracowanie wtasne na podstawie raportow z badan Wojewodzkiego Inspektoratu Ochrony Srodowiska w Lodzi, opublikowanych w komunikacie nr 1 z dnia 12.06.2018 [15].

Water samples from the Bzura River were also collected in four places: at the outlet of the rain collector to the river, above the outlet of the rain collector to the river, below the rain collector in front of the foam dam and below the outlet of the rain collector behind the foam dam. The test results showed that the concentrations of anthracene (0.0438 jg/L), fluoranthene (0.0686 jg/L), benzo(b) fluoroanthene (0.0348 jg/L), benzo(k)fluoroanthene (0.241 jg/L), benzo(g,h,i)fluoroanthene (0.0916 jg/L), petroleum hydrocarbons (2.1 jg/L) and volatile phenols (0.757 jg/L) were exceeded. After comparing them with the standards specified in the regulation [19], the obtained values clearly indicated poor chemical status of surface waters on the day of sampling (30 May). On the basis of the obtained analysis results, it can be concluded that the level of water pollution in the Bzura River was caused by the runoff of the leachate from the fire site. On the other hand, the values obtained from the sampling on the Bzura River are much lower than in the water samples from the Wrzqca River. This discrepancy appeared

Pobrano rowniez probki wody z Bzury w czterech miejscach: u wylotu kolektora deszczowego do rzeki, powyzej wylotu kolek-tora deszczowego do rzeki, ponizej kolektora deszczowego przed zaporq z pianki oraz ponizej wylotu kolektora deszczowego za zaporq z pianki. Wyniki badan wskazaty na przekroczenia st?zen antracenu (0,0438 jg/L), fluorantenu (0,0686 jg/L), benzo(b)flu-oroantenu (0,0348 jg/L), benzo(k)fluoroantenu (0,241 jg/L), ben-zo(g,h,i)fluoroantenu (0,0916 jg/L), wsglowodoröw ropopochod-nych (2,1 jg/L) i lotnych fenoli (0,757 jg/L). Otrzymane wartosci po porownaniu do norm okreslonych w rozporzqdzeniu [19] jed-noznacznie wskazaty na zty stan chemiczny wod powierzchniowych w dniu poboru prob (30 maja). Na podstawie otrzymanych wynikow analiz mozna stwierdzic, iz poziom zanieczyszczenia wod rzeki Bzury spowodowany byt przez sptyw odciekow z miej-sca pozaru. Natomiast otrzymane wartosci z poboru prob na rzece Bzurze, sq znacznie mniejsze niz w probkach wody z Wrzqcej. Rozbieznosc ta pojawita si? ze wzgl?du na rozproszenie si?

due to the dispersion of harmful substances during the flow in the stronger and wider current of the Bzura River [15].

In connection with the fire extinguishing action, which lasted until 3 June 2018, in order to further control the quality of the waters, on 30 May water samples from the Sokotowka River, which transported polluted waters from Wrzqca to Bzura, were collected for analysis. The obtained test results indicated single exceedances of the indicators of benzo(g,h,i)perylene, volatile phenols, as well as barium and antimony. The reduction in the amount of transported pollutants was caused by the limitation of the amount of water used for extinguishing activities, thus reducing the amount of generated leachate. Analyses of water samples from all three rivers, collected on 4 and 27 June 2018, after the firefighting operation was completed by the State Fire Service, did not indicate that the permissible levels of pollution were exceeded, which was related to the cessation of using water to extinguish smouldering waste. Thus, the formation of leachate flowing by gravity, which could reach the Wrzqca River, was limited. On 2 July 2018, the Provincial Inspectorate of Environmental Protection in Lodz commenced inspection activities in the area where the fire occurred. Water samples were collected from the rainwater drain from the waste storage area, the puddle in the waste storage area and the incinerated waste, from which the analysed water extract was prepared, and the soil from the land lot no. 374/3. Elevated heavy metal content was found in the soil, however, not exceeding the permissible values for the industrial zone, specified in the regulation of the Minister of the Environment [16]. The conducted tests of the water extract obtained from the collected waste samples indicated the release of heavy metals, polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) and volatile phenols into the environment. High values of the following indicators were found in the analysed water samples (see Table 2).

substancji szkodliwych podczas przeptywu w silniejszym i szer-szym nurcie rzeki Bzura [15].

W zwiqzku z trwajqcq do 3 czerwca 2018 r. akcjq dogaszania pogorzeliska, w celu dalszej kontroli jakosci wód, 30 maja pobrano do analizy próbki wody z rzeki Sokotówka, która transportowata zanieczyszczone wody z Wrzqcej do Bzury. Otrzymane wyniki badan wskazaty na pojedyncze przekroczenia wskazników ben-zo(g,h,i)perylenu, fenoli lotnych oraz baru i antymonu. Zmniejsze-nie ilosci transportowanych zanieczyszczen byto spowodowane ograniczeniem ilosci wody wykorzystanej do dziatan gasniczych, tym samym zmniejszeniem ilosci powstajqcych odcieków. Analizy próbek wód ze wszystkich trzech rzek, pobranych 4 i 27 czerwca 2018 r. juz po zakonczeniu przez PSP akcji gasniczej, nie wskazaty na przekroczenia dopuszczalnych poziomów zanieczyszczen, co byto zwiqzane z zaprzestaniem wykorzystywania wody w celu uga-szenia tlqcych siç odpadów. Tym samym ograniczono powstawa-nie odcieków sptywajqcych grawitacyjnie, które mogtyby dotrzec do Wrzqcej. Dnia 2 lipca 2018 r. WIOS w Lodzi rozpoczqt czynnosci kontrolne na terenie, na którym doszto do pozaru. Pobrano próbki wody ze studzienki kanatu deszczowego z terenu magazynowania odpadów, katuzy na terenie magazynowania odpadów oraz spa-lonych odpadów, z których sporzqdzono wyciqg wodny poddany analizie oraz gleby z dziatki ewidencyjnej 374/3. W glebie stwier-dzono podwyzszone zawartosci metali ciçzkich, nie przekracza-jqce jednak wartosci dopuszczalnych dla strefy przemystowej, okreslonych w rozporzqdzeniu Ministra Srodowiska [16]. Prze-prowadzone badania wyciqgu wodnego uzyskanego z pobranych próbek odpadów wskazaty na uwolnienie do srodowiska metali ciçzkich, wielopierscieniowych w^glowodorów aromatycznych (WWA) oraz lotnych fenoli. W przeanalizowanych próbkach wody stwierdzono wysokie wartosci nastçpujqcych wskazników (zob. tabela 2).

Table 2. Results of water sample test Tabela 2. Wyniki badan pröbek wody

Place of sampling / Miejsce pobrania próbki

Indicator / Wskaznik Rainwater channel (manhole) / Kanat deszczowy (studzienka) Pool water, fire area / Woda z katuzy, teren popozarowy

Volatile phenols / Fenole lotne 1,8 mg/l 0,558 mg/l

Petroleum hydrocarbons / W^glowodory ropopochodne 0,31 mg/l 34 mg/l

General suspension / Zawiesina ogolna 831 mg/l C 2367 mg/l

Total organic carbon / OWO 115 mg/l 614 mg/l C

Conductivity at 25°C / Przewodnosc w 25C 3395|S/cm 7145|S/cm

Source: Own elaboration based on the test reports of the Provincial Inspectorate for Environmental Protection in Lödz, published in the bulletin No. 1 of 12.06.2018 [15].

Zrodto: Opracowanie wtasne na podstawie raportöw z badan Wojewödzkiego Inspektoratu Ochrony Srodowiska w Lodzi, opublikowanych w komunikacie nr 1 z dnia 12.06.2018 [15].

The analyzed samples also showed a high content of petroleum substances and volatile phenols, which are elements that are part of the structure of plastics or are compounds released during the processes to which they were previously subjected. In the event of a fire in Zgierz, plastic waste was subjected to, among others, oxidation processes at high temperatures. On 6 December 2018, three samples of water deposited in areas leased by two waste storage companies were collected. Based on the results of the tests carried out by the accredited WIOS laboratory in Lodz, it was found that the amounts of PAHs, in particular naphthalene, which is used in the production of plastics (see Table 3) increased several times.

W analizowanych próbkach wykazano równiez wysokq zawartosc substancji ropopochodnych oraz fenoli lotnych, które elementami wchodzqcymi w struktur? budowy tworzyw sztucz-nych lub sq zwiqzkami uwalnianymi podczas procesów, którym zostaty one wczesniej poddane. W przypadku pozaru w Zgierzu odpady z tworzyw sztucznych zostaty poddane m.in. procesom utleniania w wysokich temperaturach.

Dnia 6 grudnia 2018 r. pobrano trzy próbki wód zalegajq-cych na terenach dzierzawionych przez dwie firmy sktadujqce odpady. Na podstawie wyników badan akredytowanego laboratorium WIOS w Lodzi stwierdzono, ze kilkukrotnie zwi?kszyty si? m.in. ilosci WWA, w szczególnosci naftalenu, który jest wykorzy-stywany do produkcji tworzyw sztucznych (zob. tabela 3).

Table 3. Results of tests of water samples taken from the puddle in the landfill, mg/L

Tabela 3. Wyniki badan probek wody pobranych z katuzy na terenie sktadowiska odpadow, mg/L

Indicator / Wskaznik July of 2018 / Lipiec 2018 r. December of 2018 / Grudzien 2018 r.

molybdenum I molibden 0,022 mgIl 0,049 mgIl

antimony I antymon 0,153 mgIl 0,387 mgIl

anthracene I antracen 0,029 mgIl 0,0339 mgIl

fluoranthene I fluoranten 0,021 mgIl 0,2145 mgIl

naphthalene I naftalen <0,003 mgIl 0,0069 mgIl

Benzo(a)pyrene I Benzo(a)piren <0,003 mgIl 0,2166 mgIl

Benzo(b)fluoranthene I Benzo(b)fluoranten <0,003 mgIl 0,1983 mgIl

Benzo(k)fluoranthene I Benzo(k)fluoranten <0,003 mgIl 0,0808 mgIl

Benzo(g,h,i)perylene I Benzo(g,h,i)perylen <0,003 mgIl 0,1786 mgIl

Indeno(1,2,3-cd)pyrene I Indeno(1,2,3-cd)piren <0,003 mgIl 0,1292 mgIl

Dibenzo(a,h)anthracene I Dibenzo(a,h)antracen

<0,003 mgIl

0,0128 mgIl

Source: Own elaboration based on the test reports of the Provincial Inspectorate for Environmental Protection in Lodz, published in the bulletin No. 1 of 12.06.2018 [15].

Zrodto: Opracowanie wtasne na podstawie raportow z badan Wojewodzkiego Inspektoratu Ochrony Srodowiska w Lodzi, opublikowanych w komunikacie nr 1 z dnia 12.06.2018 [15].

A fire in a landfill in Trzebinia

The waste storage site in Trzebinia did not have the status of a landfill. The facility was located on three plots and covered an area of approx. 3 ha. The fire in this area occurred on 27 May 2018 at around 1.30 a.m. and covered an area of approximately 1 ha. 69 fire brigades participated in the firefighting operation (a total of about 240 firefighters). Fire brigade officers with the

Pozar sktadowiska w Trzebini

Miejsce sktadowania odpadów w Trzebini nie posiadato sta-tusu sktadowiska. Obiekt byt zlokalizowany na trzech dziatkach i zajmowat powierzchni? ok. 3 ha. Pozar na tym obszarze nastq-pit w dniu 27 maja 2018 r. ok. godziny 1.30 w nocy i objqt teren o powierzchni ok. 1 ha. W akcji gasniczej uczestniczyto 69 zast?-pów strazy pozarnej (tqcznie ok. 240 strazaków). Funkcjonariusze

help of heavy equipment made a cut in an area of approx. 1 ha, where a fire broke out to separate it from the rest of the landfill and the nearby forest. To extinguish the fire, a fire-fighting plane and water from the Chechto reservoir were used, as well as water and foam cannons. About 70% of the area covered by the fire was covered with foam. Smouldering heaps of waste were dug up by heavy equipment and extinguished by firefighters. The fire was extinguished after 70 hours of a very difficult operation. According to the findings of the Provincial Police Headquarters in Krakow, arson was the cause of the incident. Mateusz B. and Kacper P. were brought before the court. The prosecutor's office accused them of a series of arson attacks in the years 2016-2018, which took place in various towns of the Chrzanow poviat. As a result of the fire in Trzebinia 46,000 m3 of rubber waste was burnt. Both men pleaded guilty, the court sentenced the first to two years and four months in prison, his partner - to two years and two months.

In case of this fire, unmanned aerial vehicles (UAVs) were used to prepare the hazard analysis related to the emission of hazardous substances - to some extent, though not directly for measurements. They were used in particular to make an ortho-photomap of the fire area along with dimensioning of the piles of waste left after the fire in the landfill. The inventory of waste and gardens in the area of the fire was made using UAV applying the photogrammetric method. The device used for the measurements is a DJI multirotor, model S1000 +. A Sony Alfa A7R camera with a Sony Zeiss Sonnar 35 mm lens was mounted on the UAV, the position of which was stabilized by a Zenmuse gimbal. The field work included the acquisition of photographs of the entire study area with the help of UAVs, as well as the measurement of photopoints using classical geodetic methods. Field measurements with the use of UAVs were preceded by the development of the flight route. The design of the photogrammetric missions was carried out taking into account the specifications of the equipment used and the assumed size of the field pixel, which was 10 mm for the landfill area and 15 mm for the gardens. Therefore, when planning the flights, the UAV flight altitude above the ground surface for the landfill was assumed to be 75 m, UAV flight altitude above the ground surface for the area of allotments

- 100 m, transverse coverage between photos in adjacent rows

- minimum 65%, longitudinal coverage between photos in a row

- 80%. UAV flight plans were adapted to the nature of the studied area and prepared using the DJI Ground Station software.

The practical application of one of the possibilities offered by the use of properly equipped UAVs during a fire was discussed above. However, apart from the classic use of RGB (Red Green Blue - visible light) cameras, unmanned aerial vehicles can be used to perform many other tasks. It should be noted that with the current advancement of unmanned technologies, their functionality and suitability for the person managing the firefighting operation depends to a large extent on the effectiveness of the installed equipment and sensors. Currently, the most frequently used UAV accessories are RGB cameras used for monitoring and creating up-to-date orthophotomaps of the area of operations, thermal imaging cameras for searching for hidden fires, blazes of fire, etc., and chemical substances sensors to recognize air

Strazy Pozarnej z pomocq ci?zkiego sprz?tu wykonali przecink? na terenie ok. 1 ha, gdzie powstat pozar, by oddzielic go od reszty sktadowiska i pobliskiego lasu. Do gaszenia pozaru wykorzystano samolot gasniczy oraz wod? z zalewu Chechto, a takze dziatka wodno-pianowe. Pianq pokryto ok. 70% terenu obj?tego pozarem. Tlqce si? hatdy odpadów byty przekopywane i rozgrzebywane przez ci?zki sprz?t i dogaszane przez strazaków. Pozar zostat uga-szony po 70 godz. bardzo trudnej akcji. Wedtug ustalen Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie przyczynq zdarzenia byto pod-palenie. Przed sqdem stan?li Mateusz B. i Kacper P. Prokuratura oskarzyta ich o serie podpalen w latach 2016-2018, które miaty miejsce w róznych miejscowosciach powiatu chrzanowskiego. W wyniku pozaru w Trzebini spton?to 46 tys. m3 odpadów gumo-wych. Obaj m?zczyzni przyznali si? do winy, sad skazat pierw-szego na dwa lata i cztery miesiqce wi?zienia, jego wspólnika

- na dwa lata i dwa miesiqce.

W przypadku tego pozaru na potrzeby sporzqdzenia analizy zagrozenia zwiqzanego z emisjq substancji niebezpiecznych

- w pewnym zakresie, choc nie bezposrednio do pomiarów

- uzyto bezzatogowych statków powietrznych (BSP). Wykorzystano je w szczególnosci do wykonania ortofotomapy terenu pozaru wraz ze zwymiarowaniem pryzm pozostatych po pozarze sktadowiska odpadów. Inwentaryzacj? na terenie pozaru odpadów oraz ogródków dziatkowych wykonano za pomocq BSP metodq fotogrametrycznq. Urzqdzenie wykorzystane do pomiarów to wie-lowirnikowiec firmy DJI, model S1000+. Na BSP zostat zamon-towany aparat Sony Alfa A7R z obiektywem Sony Zeiss Sonnar 35 mm, którego potozenie byto stabilizowane za pomocq gimbala Zenmuse. Prace terenowe obejmowaty pozyskanie za pomocq BSP fotografii catego obszaru opracowania, a takze pomiar foto-punktów klasycznymi metodami geodezyjnymi. Pomiary terenowe z wykorzystaniem BSP zostaty poprzedzone opracowaniem trasy lotów. Projektowanie misji fotogrametrycznych przeprowadzono przy uwzgl?dnieniu specyfikacji uzytego sprz?tu oraz zaktadanego rozmiaru piksela terenowego, który wynosit 10 mm dla obszaru sktadowiska odpadów i 15 mm dla obszaru ogródków dziatkowych. W zwiqzku z tym przy planowaniu nalotów przyj?to wyso-kosc lotu BSP nad powierzchniq terenu dla sktadowiska odpadów 75 m, wysokosc lotu BSP nad powierzchniq terenu dla obszaru ogródków dziatkowych - 100 m, pokrycie poprzeczne mi?dzy zdj?-ciami w sqsiednich szeregach - minimum 65%, pokrycie podtuzne mi?dzy zdj?ciami w szeregu - 80%. Plany lotów BSP dostoso-wano do charakteru badanego terenu i przygotowano, korzysta-jqc z oprogramowania DJI Ground Station.

Powyzej omówiono praktycznq aplikacj? jednej z mozliwo-sci, jakq daje uzycie odpowiednio wyposazonych BSP w trakcie pozaru. Natomiast, poza klasycznym wykorzystaniem kamer RGB (ang. Red Green Blue - swiatta widzialnego), bezzatogowe statki powietrzne mogq byc wykorzystywane do realizacji wielu innych zadan. Nalezy zwrócic uwag?, ze przy obecnym zaawansowaniu technologii bezzatogowych, ich funkcjonalnosc i przydatnosc dla kierujqcego akcjq gasniczq zalezy w znaczqcej mierze od sku-tecznosci zastosowanej aparatury i zamontowanych sensorów.

Na dzien dzisiejszy najcz?sciej uzywane wyposazenie dodat-kowe BSP to kamery RGB wykorzystywane do monitoringu i tworze-nia aktualnych ortofotomap terenu dziatan, kamery termowizyjne do

contamination and reduce the impact of hazardous substances on the environment.

The above examples do not exhaust the range of possibilities of using UAVs to monitor hazards related to fires in landfills. With the support of rescue and firefighting services in mind, CNBOP-PIB Drone Centre conducts research and analyses on the use of UAVs to measure and monitor air pollution with the use of modern measurement systems (sensors).

wyszukiwania pozarów ukrytych, zarzewi ognia itp. oraz czujniki sub-stancji chemicznych do rozpoznawania skazenia powietrza i ograni-czania wptywu substancji niebezpiecznych na otoczenie.

Powyzsze przyktady nie wyczerpujq gamy mozliwosci w zakre-sie wykorzystania BSP do monitoringu zagrozen zwiqzanych z pozarami sktadowisk odpadów. Majqc na uwadze wsparcie stuzb ratowniczo-gasniczych, w dziale Centrum Dronów CNBOP-PIB prowadzone sq badania i analizy dotyczqce zastosowania BSP do pomiaru i monitorowania zanieczyszczen powietrza z wykorzysta-niem nowoczesnych systemów pomiarowych (sensorów).

Figure 2. Yuneec H520 drone with a gas and dust measurement sensor Atmon FL Urban I used by CNBOP-PIB Drone Centre to carry out air quality measurements

Rycina 2. Dron Yuneec H520 z czujnikiem pomiaru gazow i pytow Atmon FL Urban I uzywany przez Centrum Dronow CNBOP-PIB do realizacji pomiarow

jakosci powietrza

Source: CNBOP-PIB archive.

Zrodto: Archiwum CNBOP-PIB.

An example of such activity can be, among others carrying out measurements with the use of specialized instruments at the Municipal Waste Treatment Plant of the Municipal Water Treatment Company in Torun, where the concentrations of such compounds and substances as: NO2, SO2, H2S, O3, PM2.5, PM10 were remotely measured.

It seems that the air pollution measurement systems mentioned above will find more and more application, not only during landfill fires. They are usually configurable devices that enable the measurement of various chemicals and compounds. The obtained information, such as the type of substance, its concentration per unit time, measurement site and gas temperature, combined with meteorological data from a given area, can help in determining the risk zone, and the data collected in this way can be used to create models of dispersion of a given type of threat. As a consequence, such works in the long run will allow for even more precise determination of threats to people living in the immediate vicinity of a fire and their early elimination.

Another application of unmanned aerial vehicles that naturally comes to mind during the analysis of fires (especially

Przyktadem takiej dziatalnosci moze byc m.in. przeprowadze-nie pomiarów za pomocq specjalistycznych przyrzqdów w Zakta-dzie Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych Miejskiego Przed-si?biorstwa Oczyszczania w Toruniu, gdzie dokonano zdalnych pomiarów st?zen takich zwiqzków i substancji jak: NO2, SO2, H2S, O3, PM2,5, PM10.

Wydaje si?, ze powyzsze systemy pomiaru zanieczyszcze-nia powietrza b?dq znajdowaty coraz szersze zastosowanie, nie tylko w trakcie pozarów sktadowisk odpadów. Sq to urzqdzenia z reguty konfigurowalne, umozliwiajqce pomiar róznych substancji chemicznych i zwiqzków. Pozyskane informacje takie jak: rodzaj substancji, jej st?zenie w jednostce czasu, miejsce pomiaru oraz temperatura gazów, potqczone z danymi meteoro-logicznymi z danego obszaru mogq pomóc w okresleniu strefy zagrozonej, a zebrane w ten sposób dane mogq byc wykorzy-stane do stworzenia modeli rozprzestrzeniania si? danego rodzaju zagrozenia. Takie prace w konsekwencji w dalszej per-spektywie czasu pozwolq na jeszcze doktadniejsze okreslanie zagrozen dla osób mieszkajqcych w bezposrednim otoczeniu pozaru i ich odpowiednio wczesnq eliminacj?.

hidden fires) is the use of thermal imaging cameras. This technology is relatively expensive now, because a good-quality thermal imaging camera (with high resolution, refresh rate, measurement scale) costs tens of thousands of zlotys. The use of thermal imaging cameras in the event of landfill fires seems to be justified for many reasons. First of all, it allows for an accurate diagnosis of the situation, even in the event of dense smoke, which facilitates the accurate administration of extinguishing currents. An example of such use of a thermal imaging camera could be observed during a fire in a polystyrene warehouse in Manasterz near Jarostaw on 16 December 2019 [17]. Similarly, in case of landfill fires, thermal imaging cameras could be used both in the initial phase of an extinguishing operation to provide more accurate extinguishing currents during a fire, and during extinguishing - to identify places that generate the possibility of a re-emergence of the hazard (e.g. hidden fires). In this way, it is possible to increase the effectiveness of the extinguishing action and reduce the consumption of extinguishing agents. Consequently, thanks to the effects of the use of thermal imaging cameras mentioned above, it is also possible to reduce the amount of harmful substances released into the environment, the time of emission into the atmosphere, and the amount of fire-fighting water that gets into the soil, as well as surface and subsurface waters.

Returning to the fire in question, the proper analysis of the hazards associated with the emission of hazardous substances included taking soil samples for testing in the places of waste piles after the fire, as well as representative waste samples for leachability tests and determining the content of heavy metals in the soil samples, the amount of PAHs in average soil samples (polycyclic aromatic hydrocarbons) and PCBs (polychlorinated biphenyls), as well as preparation of leachability tests [18] for waste samples taken after the fire. Tests of waste leaching were conducted in accordance with a Polish Standard PN-EN 124574:2006. The content of arsenic, cadmium, chromium, copper, mercury, molybdenum, nickel, lead, antimony, selenium and zinc as well as chlorides, sulphates, PAHs and PCBs was determined in the waste eluates [19]. Table 4 presents the content of metals in the soil samples collected from the gardens. Red colour indicates the exceedance of the limit values resulting from the Regulation of the Minister of the Environment of 1 September 2016 on the method of assessing the pollution of the earth's surface [16].

Analyses of PAH content in averaged soil samples (see Table 5) were performed by an accredited external laboratory Wessling. Red colour indicates the exceedance of the limit values resulting from the Regulation of the Minister of the Environment of 1 September 2016 on the method of assessing the pollution of the earth's surface [16].

Innym zastosowaniem bezzatogowych statków powietrz-nych, które naturalnie nasuwa si? w trakcie analizy pozarów (szczególnie pozarów ukrytych) jest wykorzystanie kamer ter-mowizyjnych. Jest to technologia obecnie stosunkowo droga, poniewaz dobrej jakosci kamera termowizyjna (o wysokiej roz-dzielczosci, cz?stotliwosci odswiezania obrazu, skali pomiaru) to koszt kilkudziesi?ciu tysi?cy ztotych. Wykorzystanie kamer termowizyjnych w przypadku pozarów sktadowisk odpadów wydaje si? zasadne z wielu wzgl?dów. Przede wszystkim pozwala na doktadne rozpoznanie sytuacji, nawet w przypadku wystqpienia g?stego dymu, co utatwia doktadne podawanie prq-dów gasniczych. Przyktad takiego wykorzystania kamery ter-mowizyjnej mozna byto zaobserwowac podczas pozaru maga-zynu styropianu w Manasterzu k/Jarostawia w dniu 16 grudnia 2019 roku [17]. Podobnie w przypadku pozarów sktadowisk, kamery termowizyjne mogtyby byc wykorzystywane zarówno w poczqtkowej fazie akcji gasniczej do celniejszego podawa-nia prqdów gasniczych w zarzewiach pozaru, jak i podczas dogaszania - do identyfikacji miejsc, które generujq mozli-wosc ponownego powstania zagrozenia (np. pozary ukryte). W ten sposób mozna zwi?kszyc skutecznosc akcji gasniczej oraz zmniejszyc zuzycie srodków gasniczych. W konsekwen-cji, dzi?ki omówionym powyzej efektom wykorzystania kamer termowizyjnych, mozliwe jest równiez ograniczenie ilosci uwol-nionych do otoczenia substancji szkodliwych, czasu emisji do atmosfery, ilosci wód pogasniczych przedostajqcych si? do gleby i wód powierzchniowych oraz podpowierzchniowych.

Wracajqc do rozpatrywanego pozaru, wtasciwa analiza zagro-zen zwiqzanych z emisjq substancji niebezpiecznych obejmo-wata pobranie do badan próbek gleby w miejscach pryzm odpa-dów po pozarze, a takze reprezentatywnych próbek odpadów do badan wymywalnosci i oznaczenia w próbkach gleby zawarto-sci metali ci?zkich, w usrednionych próbkach glebowych ilosci WWA (wielopierscieniowe w?glowodory aromatyczne) oraz PCB (polichlorowane bifenyle), a takze sporzqdzenie testów wymywal-nosci [18] dla pobranych próbek odpadów po pozarze. Badania wymywalnosci odpadów prowadzono zgodnie z Polskq Normq PN-EN 12457-4:2006. W eluatach z odpadów oznaczono zawar-tosc arsenu, kadmu, chromu, miedzi, rt?ci, molibdenu, niklu, oto-wiu, antymonu, selenu i cynku oraz chlorków, siarczanów, WWA i PCB [19]. W tabeli 4 przedstawiono zawartosc metali w pobranych próbach glebowych z terenów ogródków dziatkowych. Kolo-rem czerwonym zaznaczono przekroczenie wartosci dopuszczal-nych wynikajqcych z rozporzqdzenia Ministra Srodowiska z dnia 1 wrzesnia 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanie-czyszczenia powierzchni ziemi [16].

Analizy zawartosci WWA w usrednionych próbkach glebowych (zob. tab. 5) zostaty wykonane przez akredytowane laboratorium zewn?trzne firmy Wessling. Kolorem czerwonym zaznaczono przekroczenie wartosci dopuszczalnych wynikajq-cych z rozporzqdzenia Ministra Srodowiska z dnia 1 wrzesnia 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi [16].

Table 4. Metal content in averaged soil samples D1-D3 collected from gardens and playgrounds, mg/kg

Tabela 4. Zawartosc metali w usrednionych probkach glebowych D1-D3 pobranych z ogrodkow dziatkowych i placu zabaw, mg/kg

Metal contort in the samP'es[mg/kg]' Limit values for group Limit values for group I

Determined metals / _Zawartosc metali w pr°bkach [mg/kg]_ II-1 (gardens) / WartoSci (recreational areas) / WartoSci

Oznaczone metale D1 Gardens / D1 Ogrodki D2 Gardens / D2 Ogrodki D3 Playgrounds / D3 Plac zabaw dopuszczalne dla grupy II-1 (ogrodki dziatkowe dopuszczalne dla grupy I (tereny rekreacyjne)

As 5,48 23,40 6,53 10 25

Pb 258,27 407,97 311,70 100 200

Cu 39,66 105,42 38,70 100 200

Ni 5,45 11,43 5,99 100 150

Cd 6,32 15,62 5,81 2 2

Cr 11,39 13,64 10,71 150 200

Co < 5 < 5 < 5 20 50

Zn 885,38 1702,99 611,26 300 500

Sn < 10 < 10 < 10 10 20

Mo 0,79 0,85 0,58 10 50

Hg 0,107 0,213 0,07 2 5

Source: Report on the testing of ashes and residues after incineration of waste from the landfill in Trzebinia [20]. Zrodto: Raport z badan popiotow i pozostatosci po spaleniu odpadow z terenu sktadowiska w Trzebini [20].

Table 5. PAH content in averaged soil samples from gardens and playgrounds, mg/kg

Tabela 5. Zawartosc WWA w usrednionych probkach glebowych z ogrodkow dziatkowych i placu zabaw, mg/kg

Name of the tested substance / Nazwa badanej substancji

Substance content in samples [mg/kg] / Zawartosc substancji w probkach [mg/kg]

D1

D2

D3

Limit values for group II-1 / Limit values for group I / WartoSci dopuszczalne dla WartoSci dopuszczalne grupy II-1 dla grupy I

Naftalen <0,005 <0,005 <0,005 0,1 0,1

Antracen 0,039 0,031 0,087 0,2 0,2

Chryzen 0,201 0,203 0,448 0,2 0,2

Benzo(a)antracen 0,144 0,142 0,359 0,1 0,1

Dibenzo(a,h)antracen 0,037 0,033 0,075 0,1 0,1

Benzo(a)piren 0,185 0,169 0,360 0,1 0,1

Benzo(b)fluoranten 0,212 0,203 0,415 0,1 0,1

Benzo(k) fluoranten 0,195 0,185 0,399 0,1 0,1

Benzo(g,h,i)peryle 0,142 0,129 0,261 0,2 0,2

Indeno(1,2,3-c,d)pire 0,144 0,132 0,251 0,2 0,2

Sum of detected PAHs / Suma wykrytych WWA 1,3 1,23 2,66

Source: Report on the testing of ashes and residues after incineration of waste from the landfill in Trzebinia [20]. Zrodto: Raport z badan popiotow i pozostatosci po spaleniu odpadow z terenu sktadowiska w Trzebini [20].

Tables 4 and 5 highlight the exceedances of the limit values resulting from the regulation [16]. For zinc, lead and cadmium, the limit values were exceeded in all the collected soil samples. For copper, a slight exceedance of the limit value was found only in sample D2. Exceedances of the permissible values of some PAH compounds were found in all soil samples. However, much higher PAH concentrations were found in the samples from the playground. PAH compounds are degraded under the influence of soil microorganisms (this is one of the methods of reclamation of soil contaminated with petroleum compounds), therefore it could be assumed that due to the richness of microbial life in soils in horticultural areas, the degree of decomposition of PAH compounds was much faster than in uncultivated areas. The source of PAHs in soils in gardens and playgrounds could not be unequivocally determined. This source could have been the production activity of Trzebinia Refinery, a recent fire in a landfill and low emissions from burning fossil fuels (mainly coal) for heating single-family houses in winter. 7 samples (W1-W7) from the near-surface layer were collected from the landfill area. These samples were air-dried and, according to the regulation of the Minister of the Environment [16], were classified as group IV (industrial areas). The metal content was determined using a Hitachi Z-2000 atomic absorption spectrometer. The test results are presented in Table 6.

W tabelach 4 i 5 wyrózniono wynikajqce z rozporzqdzenia [16] przekroczenia wartosci dopuszczalnych. Dla cynku, otowiu i kadmu stwierdzono przekroczenie wartosci dopuszczalnych we wszyst-kich pobranych próbkach gleby. Dla miedzi stwierdzono niewiel-kie przekroczenie wartosci dopuszczalnej jedynie w próbce D2. Przekroczenia dopuszczalnych wartosci niektórych zwiqzków WWA stwierdzono we wszystkich próbkach glebowych. Przy czym znacznie wyzsze st?zenia WWA wyst?powaty w próbkach pocho-dzqcych z placu zabaw. Zwiqzki WWA ulegajq degradacji pod wpty-wem mikroorganizmów glebowych (jest to jedna ze stosowanych metod rekultywacji gruntów zanieczyszczonych zwiqzkami ropo-pochodnymi), dlatego mozna byto przyjqc, ze ze wzgl?du na bogac-two zycia mikrobiologicznego w glebach na terenach wykorzysty-wanych ogrodniczo stopien rozktadu tych zwiqzków WWA byt znacznie szybszy niz na terenach nieuprawnych. Nie mozna byto tez jednoznacznie okreslic zródta pochodzenia WWA w glebach na terenach ogródków dziatkowych i placu zabaw. Zródtem tym mogta byc dziatalnosc produkcyjna Rafinerii Trzebinia, niedawny pozar sktadowiska odpadów oraz niska emisja pochodzqca ze spalania paliw kopalnych (gtównie w?gla) do celów ogrzewania domów jed-norodzinnych w okresie zimowym. Z terenu sktadowiska pobrano 7 próbek (W1-W7) z warstwy przypowierzchniowej. Pobrane próbki nie byty próbkami czysto glebowymi ani czysto gruntowymi i sta-nowity mieszanin? gruntu rodzimego, gruntu nawiezionego (do utwardzenia powierzchni), popiotów po spaleniu odpadów i samych odpadów. Próbki te wysuszono do stanu powietrznie suchego i wg rozporzqdzenia Ministra Srodowiska [16] zakwalifikowano do grupy IV (tereny przemystowe). Zawartosc metali oznaczono przy uzyciu spektrometru absorpcji atomowej firmy Hitachi Z-2000. Wyniki badan przedstawiono w tabeli 6.

Table 6. Metal content in the soil samples W1-W7 collected from the landfill, mg / kg

Tabela 6. Zawartosc metali w probach gruntu W1-W7 pobranych ze sktadowiska odpadow, mg/kg

Determined Metal content in the samples [mg/kg] / Zawartosc metali w probach [mg/kg] Limit values for

r, , - group IV /

metals /

o Wartosci

metale"6 W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 dopuszczalne

metale dla grupy IV

As 302,82 5,25 280,16 11,20 28,80 15,19 24,53 100

Pb 1736,29 207,38 9086,69 584,00 561,51 235,10 31,17 600

Cu 404,09 311,03 845,20 111,59 186,12 354,94 149,24 600

Ni 26,26 24,39 28,02 42,82 66,14 29,84 58,62 500

Cd 35,69 5,21 29,44 3,66 5,77 5,21 0,70 15

Cr 106,31 122,14 52,94 375,80 326,95 70,58 610,77 1000

Co 10,83 < 5 11,16 < 5 21,08 22,54 8,44 200

Zn 8317,76 759,52 9177,63 1788,51 4379,00 6244,46 216,48 2000

Sn < 10 < 10 < 10 50,15 < 10 < 10 < 10 350

Mo 2,33 5,76 2,67 8,39 3,47 4,86 2,83 250

Source: Report on the testing of ashes and residues after incineration of waste from the landfill in Trzebinia [20]. Zrodto: Raport z badan popiotow i pozostatosci po spaleniu odpadow z terenu sktadowiska w Trzebini [20].

Similarly to the soil samples from the gardens, the limit values for Zn, Pb, Cd and additionally As were exceeded for the soil samples collected from the landfill area. Exceedances of the content of these metals were shown only in some samples. The results obtained for individual samples were very diverse. As the exceedances were detected for the same metals as in the case of the garden samples, it was found that the source of their origin could be previous industrial activity in the area (a foundry in the present landfill and a metallurgical plant in close proximity).

Podobnie jak dla próbek glebowych pochodzqcych z terenu ogródków dziatkowych, dla próbek gruntu pobranych z terenu sktadowiska stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych zawar-tosci dla Zn, Pb, Cd i dodatkowo As. Przekroczenia zawartosci tych metali wykazano tylko w niektórych próbkach. Wyniki uzyskane dla poszczególnych próbek byty bardzo zróznicowane. Poniewaz przekroczenia wykryto dla tych samych metali jak w przypadku próbek z ogródków dziatkowych, stwierdzono, ze zródtem ich pochodzenia mogta bye wczesniejsza dziatalnose przemystowa na tym terenie (odlewnia na terenie obecnego sktadowiska odpadów oraz zaktad metalurgiczny w bliskiej odlegtosci).

Figure 3. Photograph of the area during a fire in the landfill in Trzebinia Rycina 3. Zdj^cie terenu w trakcie pozaru sktadowiska w Trzebini

Source: Photo by Pawet Ludwikowski. Zrodto: Fot. Pawet Ludwikowski.

In addition to the analysis of the soil samples and waste discussed above, on 27 May at 11.30 WIOS began measuring the air condition in inhabited areas, located closest to the place of the fire (in the penitentiary facility, near the penitentiary facility, in the rescue base located at the fire site, at the hospital in Trzebinia and in the residential area). The measurements were made with Rapid mobile spectrophotometer, which can detect 97 substances, including aromatic compounds such as benzene, phenol or toluene and other their derivatives, as well as a large group of other harmful substances, such as hydrogen cyanide, sulphur dioxide, ammonia, nitric acid. Each set consists of a base vehicle with an aluminium container. Each car is also equipped with a portable RAPID contamination detector (Fourier transform infrared spectrometer (FTIR), used to detect chemical contamination over a long distance), Irdam weather station, Gatec B300 G5 Basic computer with a docking station and a power generator, Dometic TEC 30EV, which protects the system operation in the field. The Rapid mobile spectrophotometer was included in the equipment of some Specialist Chemical and Ecological Rescue Groups, as well as provincial Environmental Protection Inspectorates [20].

The tests did not reveal the presence of hazardous substances. On 28 May the measurements were repeated and the research covered areas to which the wind carried the fumes

Oprócz omówionej powyzej analizy próbek gleby oraz odpadów w dniu 27 maja o godz. 11.30 WIOS rozpoczqt prowadze-nie pomiarów stanu powietrza atmosferycznego w rejonach zamieszkanych, zlokalizowanych najblizej miejsca pozaru (na terenie zaktadu karnego, przy zaktadzie karnym, w bazie ratownictwa zlokalizowanej przy miejscu pozaru, przy szpitalu w Trzebini oraz na terenie zabudowy mieszkaniowej).

Pomiary wykonano spektrofotometrem mobilnym Rapid, który posiada mozliwosci wykrycia 97 substancji, w tym zarówno zwiqzków aromatycznych, takich jak benzen, fenol czy toluen i inne ich pochodne, jak tez duzej grupy innych szkodliwych substancji, takich jak cyjanowodór, dwutlenek siarki, amoniak, kwas azotowy. Kazdy zestaw sktada si? z pojazdu bazowego wraz z kontenerem aluminiowym. Na wyposazeniu kazdego samo-chodu znajduje si? takze przenosny detektor skazen RAPID (spektrometr pracujqcy w podczerwieni z transformacjq Fouriera (FTIR), stuzqcy do detekcji skazen chemicznych na duzq odle-gtose), stacja meteo Irdam, komputer Gatec B300 G5 Basic ze stacjq dokujqcq oraz agregat prqdotwórczy, Dometic TEC 30EV, który zabezpiecza prac? systemu w terenie. Spektrofotometr mobilny Rapid zostat wtqczony do wyposazenia niektórych Spe-cjalistycznych Grup Ratownictwa Chemiczno-Ekologicznego, jak równiez wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Srodowiska [20].

emitted into the environment. It was the area of Pita Koscielecka and the area of the penitentiary. Again, the tests did not show the presence of harmful substances. WIOS did not measure air pollution in the fire zone [21].

Badania nie wykazaty obecnosci substancji niebezpiecznych. W dniu 28 maja pomiary powtórzono i badaniami obj?to tereny, na które wiatr przenosit emitowane do srodowiska dymy. Byt to rejon Pity Koscieleckiej i teren zaktadu karnego. Ponownie badania nie wykazaty obecnosci szkodliwych substancji. WIOS nie dokony-wat pomiarów zanieczyszczenia powietrza w strefie pozaru [21].

Summary and conclusions

The results of the above measurements of the atmosphere (presented in the Tables) seem to confirm the fact that usually landfill fires do not pose a direct threat to the lives of local residents. Nevertheless, it would be unjustified to speak in this case about the complete absence of any health risk. It can be presumed that the harmful components of smoke and fire gases, especially under favourable weather conditions, disperse relatively quickly. However, at the end, in a greater or lesser concentration, they end up in the surrounding environment. On the other hand - as the discussed measurements showed - larger amounts of harmful substances end up in the natural environment, getting into the soil, surface and ground waters together with the extinguishing waters.

Therefore, it is necessary to undertake systemic actions aimed at preventing the formation and spread of pollutants during fires. This can be achieved by the amended provisions in the field of waste management, including those included in the Act on waste [7], concerning the introduction of stricter concession requirements, related to the following issues:

- no criminal record of the applicant,

- legal title to the planned waste storage or processing place,

- carrying out video monitoring of the place of storage or storage of waste,

- financial security for possible claims, e.g. in the form of a bank guarantee or insurance policy.

The framework mentioned above also covers fire protection requirements. They included in particular:

- the obligation to develop a fire protection survey by competent persons and then agree with the competent authority of the State Fire Service,

- the obligation for the locally competent commander of the poviat (city) State Fire Service to inspect the places of collection and storage [21].

Findings made in the course of the activities mentioned above are submitted to a competent authority before the authority issues a decision on granting or refusing to grant a license.

The statutory requirements mentioned above are complemented by the provisions set out in the regulation of the Minister of Interior and Administration on fire protection requirements to be met by construction structures or their parts and other places intended for the collection, storage or processing of waste [22]. It is assumed that the requirements in question are to prevent the emergence and spread of fires in the said facilities on the same scale as before. These include:

- maintaining appropriate distances between landfills and other facilities,

Podsumowanie i wnioski

Wyniki powyzszych pomiarów atmosfery (przedstawione w tabelach) zdajq si? potwierdzac fakt, ze zazwyczaj pozary sktadowisk odpadów nie stwarzajq bezposredniego zagrozenia dla zycia okolicznych mieszkanców. Mimo to mówienie w tym przypadku o catkowitym braku zagrozenia dla zdrowia bytoby nieuza-sadnione. Mozna domniemywac, ze szkodliwe sktadniki dymu i gazów pozarowych, szczególnie przy sprzyjajqcych warunkach atmosferycznych, ulegajq relatywnie szybkiej dyspersji. Jednak finalnie w mniejszym lub wi?kszym st?zeniu trafiajq one do ota-czajqcego nas srodowiska. Natomiast - jak wykazaty omówione pomiary - wi?ksze ilosci szkodliwych substancji trafiajq do srodowiska naturalnego, przedostajqc si? do gleby, wód powierzch-niowych i podziemnych wraz z wodami gasniczymi.

W zwiqzku z powyzszym konieczne jest podejmowanie sys-temowych dziatan ukierunkowanych na zapobieganie powstawa-niu oraz rozprzestrzenianiu si? zanieczyszczen w trakcie pozarów. Temu celowi majq stuzyc znowelizowane przepisy z zakresu gospodarki odpadami, w tym uj?te w ustawie o odpadach [7], dotyczqce m.in. wprowadzenia zaostrzonych wymagan konce-syjnych, odnoszqcych si? do kwestii:

- niekaralnosci wnioskodawcy,

- tytutu prawnego do planowanego miejsca magazynowania lub przetwarzania odpadów,

- prowadzenia monitoringu wizyjnego miejsca magazynowania lub sktadowania odpadów,

- finansowego zabezpieczenia ewentualnych roszczen, np. w postaci gwarancji bankowej lub polisy ubezpieczeniowej.

W powyzszych ramach uj?to takze wymagania z zakresu ochrony przeciwpozarowej. Znalazty si? w nich w szczególnosci:

- obowiqzek opracowania przez kompetentne osoby, a nast?pnie uzgodnienia z wtasciwym organem Panstwo-wej Strazy Pozarnej operatu ochrony przeciwpozarowej,

- obowiqzek przeprowadzenia przez wtasciwego miej-scowo komendanta powiatowego (miejskiego) PSP kon-troli miejsc sktadowania lub magazynowania [21].

Ustalenia dokonane w trakcie powyzszych czynnosci przed-ktadane sq do wtasciwego organu przed wydaniem przez ten organ decyzji o udzieleniu lub odmowie udzielenia koncesji.

Dopetnieniem omówionych powyzej wymogów ustawo-wych sq przepisy okreslone w rozporzqdzeniu Ministra Spraw Wewn?trznych i Administracji w sprawie wymagan w zakre-sie ochrony przeciwpozarowej, jakie majq spetniac obiekty budowlane lub ich cz?sci oraz inne miejsca przeznaczone do zbierania, magazynowania lub przetwarzania odpadów [22]. W zatozeniach przedmiotowe wymogi majq przeciwdziatac powstawaniu i rozprzestrzenianiu si? pozarów w omawianych

- ensuring the effective division of the considered objects into fire zones, e.g. by maintaining appropriate distances between individual piles of stored waste, or by making fire separation walls of an appropriate class in order to reduce the area of possible fires,

- provide access to these zones for fire teams in a manner that enables effective extinguishing operations,

- permissible amounts and methods of waste disposal in various states of aggregation,

- equipping facilities with fire-fighting devices and fire extinguishers,

- equipping facilities with water for fire-fighting purposes,

- fire safety instructions.

It will be possible to talk about the measurable, long-term effects of the above provisions - in practice only being implemented - in a while. Much in this respect will depend on effective supervision over their compliance, which will not be easy -as experience has shown so far.

Nevertheless, the first positive indications can already be observed. One of them is the decline in the number of landfill fires in the last two years. With the apogee of 243 fires in 2018 mentioned in the introduction, the data of the State Fire Service of the State Fire Service for 2019 (177 fires) and for 2020 (111 fires) can be rather optimistic. For this positive trend to continue, systemic actions in the area of effective enforcement of the introduced legal requirements should be continued. Despite these measures if a fire does occur, focus should be placed on the most effective method of extinguishing it. In this context, improvement of procedures, techniques and tools for monitoring and measurement related to the emission of these substances may bring measurable benefits [23]. In the opinion of the authors, many new opportunities in this respect are opening up together with the possibility of using e.g. properly equipped unmanned aerial vehicles, software for rapid analysis and visualization on maps of danger zones for these activities.

obiektach na takq skal? jak dotychczas. Obejmujq one kwestie:

- zachowania odpowiednich odlegtosci sktadowisk od innych obiektow,

- zapewnienia skutecznego podziatu rozpatrywanych obiektow na strefy pozarowe, np. poprzez zachowanie odpowiednich odlegtosci pomi?dzy poszczegolnymi pry-zmami sktadowanych odpadow, czy wykonanie scian oddzielenia przeciwpozarowego odpowiedniej klasy, w celu ograniczenia powierzchni ewentualnych pozarow,

- zapewnienia dost?pu do tych stref dla ekip pozarniczych w sposob umozliwiajqcy prowadzenie skutecznych dzia-tan gasniczych,

- dopuszczalnych ilosci oraz sposobow sktadowania odpa-dow w roznych stanach skupienia,

- wyposazenia obiektow w urzqdzenia przeciwpozarowe i gasnice,

- zaopatrzenia w wod? do celow przeciwpozarowych,

- instrukcji bezpieczenstwa pozarowego.

O wymiernych, dtugofalowych efektach powyzszych przepi-sow - w praktyce dopiero wdrazanych w zycie - b?dzie mozna mowic za jakis czas. Wiele w tym wzgl?dzie b?dzie zalezato od skutecznego nadzoru nad ich przestrzeganiem, o co - jak poka-zujq dotychczasowe doswiadczenia - nie b?dzie tatwo.

Niemniej pierwsze pozytywne symptomy mozna juz zaobser-wowac. Jednym z nich jest spadek liczby pozarow sktadowisk odpadow w ostatnich dwoch latach. Przy wspomnianym na wst?-pie apogeum 243 pozarow w 2018 r., dane Komendy Gtownej PSP za 2019 r. (177 pozarow) oraz za 2020 r. (111 pozarow) dajq pod-staw? do pewnej dozy optymizmu. Aby ten pozytywny trend si? utrzymat, nalezy kontynuowac systemowe dziatania w obszarze skutecznego egzekwowania wprowadzonych wymagan prawnych. W przypadku, gdy mimo tych dziatan do pozaru dojdzie, nalezy skoncentrowac si? na jak najbardziej skutecznym jego ugaszeniu. W tym kontekscie wymierne korzysci moze przyniesc doskonalenie procedur, technik i narz?dzi w zakresie monitorowania i pomiarow zwiqzanych z emisjq wspomnianych substancji [23]. W opinii auto-row wiele nowych szans w tym zakresie otwiera si? wraz z moz-liwosciq wykorzystania do dziatan m.in. odpowiednio wyposazo-nych bezzatogowych statkow powietrznych, oprogramowania do szybkiej analizy i wizualizacji na mapach stref zagrozenia.

Literature / Literatura

[1] Keles R., The Quality of Life and the Environment, „Proce-dia - Social and Behavioral Sciences" 2012, 35, 23-32, https://doi.org/10.1016Xj.sbspro.2012.02.059. [4]

[2] Costantini V., Monni S., Environment, human development and economic growth, „Ecological Economics" 2008, 64, 4, 867-880, https://doi.org/10.1016Zj.ecolecon.2007.05.011.

[3] Janik P., Cyganczuk K., Bezpieczenstwo srodowi- [5] skowe a uregulowania prawne w gospodarce odpadami,

„Przemyst Chemiczny" 2020, 99, 970-976, https://doi. org/10.15199/62.2020.7.1.

Bihatowicz J. S., Rogula-Koztowska W., Krasuski A., Contribution of landfill fires to air pollution - An assessment methodology, „Waste Management" 2021, 125, 182-191, https://doi.org/10.1016/j.wasman.2021.02.046. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/ WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz

uchylajqca niektore dyrektywy (tekst majqcy znaczenie dla EOG), (Dz. U. UE L 312, z 22.11.2008).

[6] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 r., zmieniajqca dyrektywç 2008/98 WE w sprawie odpadow (tekst majqcy znaczenie dla EOG) Dz.U. UE. L. 2018.150.109 z 14 czerwca 2018 r.

[7] Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Programowanie per-spektywy finansowej 2014-2020 - Umowa Partnerstwa, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/881/ Umowa_Partnerstwa_pl.pdf [dostçp: 18.05.2021].

[8] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013, poz. 21 z pozn. zm.).

[9] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony srodowiska (Dz. U. 2020, poz. 1219 z pozn. zm.).

[10] Rudnicki M., Prawne i ekonomiczne dylematy zrôwnowazo-nego rozwoju w dobie ogôlnoswiatowego kryzysu, „Przeglqd Prawa Ochrony Srodowiska" 2009, 2, 123-135.

[11] Boc J., Samborska-Boc E., Ochrona srodowiska. Zagadnie-nia prawne i ekonomiczne, Wyd. Uniwersytetu Wroctaw-skiego, Wroctaw 1989.

[12] Janik. P., Cyganczuk K, Bezpieczenstwo srodowi-skowe a uregulowania prawne w gospodarce odpadami, „Przemyst Chemiczny" 2020, 99, 7, 970-975, https://doi. org/ 10.15199/62.2020.7.1.

[13] Cyganczuk K., Zielecka M., Rabajczyk A., Zasadybezpiecz-nej gospodarki odpadami jako czynnik bezpieczenstwa sro-dowiskowego, „Przemyst Chemiczny" 2020, 99, 7, 994-999, https://doi.org/ 10.15199/62.2020.7.5.

14] Matusiak T., Pozar jak hydra, „Przeglqd Pozarniczy" 2018, 7, 10-12.

[15] Komunikat nr 1 z dnia 12.06.2018 dot. wynikow pomiarow wptywu pozaru magazynu odpadow na terenie b. zaktadow „BORUTA" w Zgierzu na jakosc wod powierzchniowych, https://www.ekologicznyzgierz.pl/pl/content/komunikat--wios-z-dn-12062018-r [dostçp: 18.05.2021].

[16] Rozporzqdzenie Ministra Srodowiska z dnia 1 wrzesnia 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczysz-czenia powierzchni ziemi (Dz. U. 2016, poz. 1395).

[17] Zboina J., Zawistowski M., Sowa T., Ocenajakoscipowietrza z wykorzystaniem bezzafogowych statków powietrznych, „Przemyst Chemiczny" 2020, 99, 7, 988-993, https://doi. org/ 10.15199/62.2020.7.4.

[18] Rozporzqdzenie Ministra Gospodarki i pracy z dnia 7 wrzesnia 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopusz-czania odpadów do sktadowania na sktadowisku odpadów danego typu (Dz. U. 2005. poz. 1553).

[19] Rozporzqdzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 lipca 2015 r w sprawie dopuszczania odpadów do sktadowania na sktadowiskach (Dz. U. z 2015 r. poz. 1277).

[19] https://strazacki.pI/technika/rapid-w-s%C5%82u%C5%B-Cbie-psp [dost?p:18.05.2021].

[20 Raport z badan popiotów i pozostatosci po spaleniu odpa-dów z terenu sktadowiska w Trzebini przy ul. Stowackiego oraz badan gleby na terenie pobliskich ogródków dziatkowych, Wydziat Geodezji Górniczej i Inzynierii Srodowiska Katedra Ksztattowania i Ochrony Srodowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanistawa Staszica, Kraków 2018.

[21] Janik P., Palqcy problem, „Przeglqd Pozarniczy" 2018, 7, 13-15.

[22] Rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewn?trznych i Admi-nistracji z dnia 19 lutego 2020 r. w sprawie wymagan w zakresie ochrony przeciwpozarowej, jakie majq spetniac obiekty budowlane lub ich cz?sci oraz inne miejsca prze-znaczone do zbierania, magazynowania lub przetwarzania odpadów (Dz. U. z 2020 r. poz. 296).

[23] Janik P., Cyganczuk K., Systemy pomiarowe wykorzystywane w bezzafogowych statkach powietrznych do badania jakosci powietrza, „Przemyst Chemiczny" 2020, 99, 7, 977-981, https://doi.org/ 10.15199/62.2020.7.2.

KRZYSZTOG CYGAÑCZUK, PH.D. ENG. - he completed his master's studies at the University of Szczecin and doctoral studies at the War Art Academy in Warsaw, as well as postgraduate studies in foreign service at the National Defense Academy, data protection and information security at the Cardinal Stefan Wyszynski University in Warsaw and crisis management at NATO Defense Collage (Rome) and NATO School (Oberammergau). He is an assistant professor at the Department of Studies and Scientific Projects at CNBOP-PIB in Józefów. Specialty - environmental engineering, safety science.

DR INZ. KRZYSZTOF CYGANCZUK - ukonczyt studia magister-skie na Uniwersytecie Szczecinskim oraz studia doktoranckie w Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie, a takze studia podyplo-mowe z zakresu stuzby zagranicznej w Akademii Obrony Narodo-wej, ochrony danych i bezpieczenstwa informacji na Uniwersytecie Kardynata Stefana Wyszynskiego w Warszawie oraz zarzgdzania kryzysowego w NATO Defence Collage (Rzym) i NATO School (Oberammergau). Jest adiunktem w Dziale Prac Studialnych i Projektow Naukowych w CNBOP-PIB w Jozefowie. Specjalnosc - inzynieria srodowiska, nauki o bezpieczenstwie.

ST. BRYG. PAWEt JANIK, PH.D. ENG. - he completed his master's studies at the Main School of Fire Service in Warsaw and doctoral studies at the Poznan University of Economics (now Poznan University of Economics), as well as post-graduate studies in IT at the Lodz University of Technology and crisis management at the Central School of the Fire Service. Since 2018, he has been the director of CNBOP-PIB. Specialty: safety science.

ST. BRYG. DR INZ. PAWEL JANIK - ukonczyt studia magisterskie w Szkole Gtównej Stuzby Pozarniczej w Warszawie oraz studia doktoranckie w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu (obecnie Uniwersy-tet Ekonomiczny w Poznaniu), a takze studia podyplomowe z zakresu informatyki na Politechnice Lódzkiej oraz zarzqdzania kryzysowego w SGSP. Od 2018 r. jest dyrektorem CNBOP-PIB. Specjalnosc: nauki o bezpieczenstwie.