Features and Performance of Forest Fire Access Roads and Fire Department Connections as Assessed by Employees of the Polish State Fire Service Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

Sylwester M. Grajewski, Ph.D.a)*; prof. Andrzej Czerniak D.Sc.a); Pawet Szostakowskia)

Poznan University of Life Sciences / Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu * Corresponding author / Autor korespondencyjny: sylgraj@up.poznan.pl

Features and Performance of Forest Fire Access Roads and Fire Department Connections as Assessed by Employees of the Polish State Fire Service

Funkcjonalnosc lesnych dojazdów pozarowych i punktów czerpania wody w ocenie pracowników Pañstwowej Strazy Pozarnej

ABSTRACT

Goal: The main goal of this article was the evaluation of the applicable legal regulations in the field of fire access roads and fire department connections in forests. It was carried out by employees of municipal and district State Fire Service (PSP) departments. An additional goal was to explore the relationship between the characteristics of forest areas and the responses given by respondents to the questions in the questionnaire. Introduction: It has been 20 years since the introduction of the obligation to establish fire access roads in forest areas. Fire access roads are an extremely important element of the fire protection infrastructure in forest complexes, providing the basis for planning and organising rescue and firefighting operations. Fire access roads also function as the backbone of the transport network necessary to carry out all management tasks in any forest complex. Requirements for the specifications of fire access roads are provided in general laws and, in the case of State Forests, in industry regulations. Now that twenty years that have passed since the first set of requirements for forest fire protection systems was formulated for all forests regardless of their ownership form, it seems reasonable to try to reassess their relevance.

Methods: The authors analysed the data collected during a survey of employees of municipal and district State Fire Service departments from all across Poland. The survey questionnaire consisted of 10 main questions - mostly multiple-choice, with the option of adding comments. The information obtained from the surveys served as the basis for creating a database in which the responses from individual departments were grouped by province on the basis of five criteria: terrain, location on the east-west axis, forest cover, average number of fires between 2013 and 2017, and the share of private forests. The significance of the correlation between these variables was tested using the chi-square test of independence, and the correlations were checked using the Spearman's rank correlation coefficient.

Results: In the opinion of the respondents, the applicable laws in the area of forest fire protection were in most cases sufficient for the purposes of preventive operations, active protection, and rescue operations. Survey results indicate that the expected changes in regulations are related primarily to the bearing capacity of fire access road surfaces and methods of arranging fire department connections. In addition, respondents emphasised the problem of the distance between fire access roads. Respondents did not show so much agreement on the other investigated issues. But the majority of them confirmed that the applicable regulations were reasonable and needed to be strictly enforced.

Conclusions: The applicable requirements contained in the provisions of commonly applicable law and industry guidelines regarding fire access roads and fire department connections in forest areas, in the opinion of employees of municipal and district State Fire Service departments, were generally appropriate to support fast, efficient and safe firefighting operations in forest areas. The most serious doubts among respondents as to the relevance of the existing solutions pertained to the bearing capacity of fire access road surfaces and the arrangement of fire department connections. Opinions about forest fire protection elements in Poland, as formed by PSP employees, are, to a limited extent, affected by such features of their work environment as geographical location, terrain, forest cover, and ownership structure of forests. Keywords: forest fire protection, forest road infrastructure, State Fire Service Type of article: original scientific article

Received: 12.08.2019; Reviewed: 30.08.2019; Accepted: 02.09.2019;

Authors' ORCID IDs: S.M. Grajewski - 0000-0002-3425-1460; A. Czerniak - 0000-0001-9963-1176; P. Szostakowski - 0000-0002-3437-9309;

Percentage contribution: S.M. Grajewski - 40%; A. Czerniak - 40%; P. Szostakowski - 20%;

Please cite as: SFT Vol. 53 Issue 1, 2019, pp. 68-87, https://doi.Org/10.12845/sft.53.1.2019.4;

This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).

ABSTRAKT

Cel: Zasadniczym celem artykulu byla ewaluacja obecnie obowiqzujqcych regulacji prawnych w zakresie dojazdöw pozarowych i punktöw czerpania wody w lasach przeprowadzona przez pracowniköw miejskich i powiatowych komend Panstwowej Strazy Pozarnej. Celem dodatkowym bylo zweryfikowanie zaleznosci pomi?dzy cechami obszaröw lesnych a formulowanymi przez respondentöw odpowiedziami na postawione w kwestionariuszu ankiety pytania. Wprowadzenie: Od wprowadzenia obowiqzku wyznaczania dojazdöw pozarowych na terenach lesnych mija 20 lat. Dojazdy pozarowe stanowiq nie-zmiernie wazny element infrastruktury przeciwpozarowej kompleksöw lesnych, dajqc podstaw? planowania i organizowania akcji ratowniczo-gasniczych w lasach. Dojazdy pozarowe pelniq röwniez funkcj? szkieletu sieci komunikacyjnej niezb?dnego do realizacji wszystkich zadan gospodarczych w danym kompleksie lesnym. Wymagania odnosnie parametröw dojazdöw pozarowych znajdujq si? w aktach prawa powszechnego jak röwniez, w przypadku Panstwowego Gospodarstwa Lesnego Lasy Panstwowe, w regulacjach branzowych. Dwadziescia lat, jakie uplyn?lo od sformulowania pierwszego zbioru wymagan stawianych elementom zabezpieczenia przeciwpozarowego lasöw niezaleznie od formy ich wlasnosci,wydaje si? bye dobrq okazjq do podj?cia pröby oceny ich aktualnosci.

Metody: Analizie poddano dane zebrane podczas ankietowania pracowniköw miejskich i powiatowych komend Panstwowej Strazy Pozarnej z terenu calego kraju. Kwestionariusz ankiety skladal si? z 10 glöwnych pytan - w wi?kszosci o charakterze zamkni?tym z mozliwosciq dodawania wlasnych komentarzy. Informacje pozyskane z ankiet posluzyly za podstaw? utworzenia bazy danych, w ktörej odpowiedzi z poszczegölnych komend pogrupo-wano wg wojewödztw z uwzgl?dnieniem pi?ciu kryteriöw: uksztaltowania terenu, polozenia w osi wschöd-zachöd, lesistosci, sredniej liczby pozaröw w pentadzie lat 2013-2017 oraz udzialu lasöw prywatnych. Istotnose korelacji pomi?dzy zmiennymi badano za pomocq testu niezaleznosci chi-kwadrat, a wspölzaleznosci sprawdzono z uzyciem wspölczynnika korelacji rang Spearmana.

Wyniki: W ocenie respondentöw obecnie obowiqzujqce przepisy z obszaru zasad zabezpieczenia przeciwpozarowego lasöw w wi?kszosci sq wystar-czajqce do prowadzenia dzialan profilaktycznych, pelnienia czynnej ochrony oraz przeprowadzania akcji ratunkowych. Wyniki badan wskazujq, ze ocze-kiwania zmian w regulacjach dotyczq przede wszystkim nosnosci nawierzchni dojazdöw pozarowych i metod organizowania punktöw czerpania wody. Ponadto uwypuklono problem odleglosci mi?dzy dojazdami pozarowymi. W pozostalych, b?dqcych przedmiotem badan kwestiach, ankietowani nie sq juz tak zgodni, przy czym wi?kszose potwierdza slusznose obowiqzujqcych przepisöw i koniecznose bezwzgl?dnego egzekwowania ich przestrzegania. Wnioski: Obecnie obowiqzujqce wymagania zawarte w przepisach prawa powszechnego i wytycznych branzowych, dotyczqce dojazdöw pozarowych i punktöw czerpania wody na terenach lesnych, w ocenie pracowniköw miejskich i powiatowych komend Panstwowej Strazy Pozarnej w duzej mierze sq wlasciwe dla szybkiego, sprawnego i bezpiecznego prowadzenia akcji gasniczych na terenach lesnych. Najwi?ksze wqtpliwosci wsröd respondentöw, co do slusznosci obowiqzujqcych rozwiqzan, wzbudza nosnose nawierzchni dojazdöw pozarowych oraz organizacja punktöw czerpania wody. Na for-mulowane przez pracowniköw PSP oceny elementöw zabezpieczenia przeciwpozarowego lasöw w Polsce w ograniczonym zakresie wplyw majq takie cechy srodowiska ich pracy jak polozenie geograficzne, uksztaltowanie terenu, lesistose i struktura wlasnosciowa lasöw. Stowa kluczowe: zabezpieczenie przeciwpozarowe lasöw, lesna infrastruktura drogowa, Panstwowa Straz Pozarna Typ artykutu: oryginalny artykul naukowy

Przyj^ty: 12.08.2019; Zrecenzowany: 30.08.2019; Zatwierdzony: 02.09.2019;

Identyfikatory ORCID autorów: S.M. Grajewski - 0000-0002-3425-1460; A. Czerniak - 0000-0001-9963-1176; P. Szóstakowski - 0000-0002-3437-9309; Procentowy wklad merytoryczny: S.M. Grajewski - 0000-0002-3425-1460; A. Czerniak - 0000-0001-9963-1176; P. Szóstakowski - 0000-0002-3437-9309; Prosz? cytowac: SFT Vol. 53 Issue 1, 2019, pp. 68-87, https://doi.org/10.12845/sft.53.1.2019.4; Artykul udostQpniany na licencji CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).

INTRODUCTION

The requirement to establish fire access roads in forest areas was first imposed on the owners and administrators of all forests by the Regulation of the Minister of Environmental Protection, Natural Resources and Forestry of 16 August 1999 on the detailed principles of forest fire protection (Journal of Laws of 1999, No. 73, item 824) [1].

Fire access roads on forest land are equivalent to fire roads in urban areas [2] and constitute an extremely important element of the fire infrastructure of forest complexes, providing the basis for planning and organising rescue and firefighting operations. They also serve as the backbone of the transport network necessary for all management tasks in any forest complex [3].

The Department of Forest Engineering at the University of Life Sciences in Poznan carries out detailed forest road infrastructure research. Its projects, carried out for many years, study technical solutions, environmental aspects, and spatial planning and optimisation of the density of the forest road network.

Wst^p

Po raz pierwszy wymóg wyznaczania dojazdów pozarowych na terenach lesnych na wtascicieli i administratorów wszystkich lasów natozyto Rozporzqdzenie Ministra Ochrony Srodowiska, Za-sobów Naturalnych i Lesnictwa z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegótowych zasad zabezpieczenia przeciwpozarowego lasów (Dz. U. z 1999 r., nr 73, poz. 824) [1].

Dojazdy pozarowe na gruntach lesnych sq odpowiednikiem dróg pozarowych na terenach zurbanizowanych [2] i stanowiq nie-zmiernie wazny element infrastruktury przeciwpozarowej komplek-sów lesnych, dajqc podstaw? do planowania i organizowania akcji ratowniczo-gasniczych. Petniq one równiez funkj zasadniczego szkieletu sieci komunikacyjnej niezb^dnego do realizacji wszystkich zadan gospodarczych w danym kompleksie lesnym [3].

Szczegótowe badania z zakresu drogownictwa lesnego prowadzone sq w Katedrze Inzynierii Lesnej Uniwersytetu Przyrodni-czego w Poznaniu. Realizowane od wielu lat prace dotyczq roz-

Currently, the primary legal act formulating the requirements for forest roads serving as fire access roads is the Regulation of the Minister of the Environment of 22 March 2006 on the detailed principles of forest fire protection (Journal of Laws of 2006, No. 58, item 405) [4], as amended [5, 6, 7]. That document specifies that the distance between any point located in the forest and the nearest public road (except for motorways and expressways) or a forest road considered to be a fire access road should not exceed 750 m in forests classified as fire hazard category I, or 1,500 m in forests classified as fire hazard category II or III (fig. 1). In addition, forest roads used as fire access roads should be marked and maintained in a way that ensures passage, and new or redeveloped ones should have the following specifications [4]:

- d irt or paved surface with a bearing capacity of at least 100 kN and an axle load of 50 kN,

- dxternal radii of curvatures at least 11 m long,

- d istance between the tree crowns of at least 6 m up to a height of 4 m from the road surface,

- dt least 3 m wide carriageway,

- i n the case of dead-end roads, a manoeuvring area of at least 20 ж 20 m,

- i n the case of single-lane roads, passing points at least 3 m wide and 23 m long, located at a distance of no more than 300 m from one another to ensure mutual visibility.

Regulations regarding the specifications of fire access roads in the forests under the management of the State Forests (PGL LP) can also be found in the Forest Fire Prevention Manual [8], which - in addition to citing the requirements of the Regulation ... [4] - provides detailed descriptions of the features of such roads. In addition, the Manual states that "the essential technical and functional requirements for forest roads constituting fire access roads should be compatible with the requirements for class L (local) or class A (access) roads, as defined in the secondary legislation to the Construction Law of 7 July 1994 (Journal of Laws of 1994, No. 89, item 414, as amended) [8, 9].

Issues related to the development of the fire access road network are also discussed in another industry study enti-tied Guidelines for conducting road works in forests, [10] and in a slightly older publication entitled Forest roads - A technical guide [11]. The Guidelines state that, in order to protect forests areas against fire, fire access roads, as an important element of the forest transport network, should support:

- fast access of rescue units and necessary equipment to forest areas covered by fire,

- delivery of equipment and extinguishing agents from equipment bases to the location of fire,

- operation of firefighting equipment, especially fire trucks during a rescue operation,

- efficient access to fire department connections existing near natural and artificial reservoirs.

The organisational and technical firefighting resources of PGL LP units include, in addition to fire access roads, the water supply of forest complexes, defined as natural and artificial water resources adapted to be used by fire-fighting equipment [8]. Pursuant to the Regulation of the Minister of the Interior and

wiqzan technicznych, aspektow ekologicznych oraz planowania przestrzennego i optymalizacji g^stosci lesnej sieci drogowej.

Wspotczesnie podstawowym aktem prawnym formutujq-cym wymagania wzgl^dem drog lesnych petniqcych funkj dojazdow pozarowych jest Rozporzqdzenie Ministra Srodowiska z 22 marca 2006 r. w sprawie szczegotowych zasad zabezpie-czenia przeciwpozarowego lasow (Dz. U. z 2006 r., nr 58, poz. 405) [4], w ktorym wprowadzono zmiany [5, 6, 7]. W omawianym dokumencie okreslono, ze odlegtosc pomi^dzy dowolnym punk-tem potozonym w lesie a najblizszq drogq publicznq (z wytqcze-niem autostrad i drog ekspresowych) lub drogq lesnq uznanq za dojazd pozarowy nie powinna przekraczac 750 m w lasach zaliczonych do I kategorii zagrozenia pozarowego oraz 1500 m w lasach zaliczonych do II lub III kategorii zagrozenia pozarowego (ryc. 1). Ponadto drogi lesne, wykorzystywane jako dojazdy pozarowe, powinny byc oznakowane i utrzymane w sposob za-pewniajqcy ich przejezdnosc, a budowane lub przebudowywane powinny miec nast^pujqce parametry [4]:

- n awierzchni? gruntowq lub utwardzonq o nosnosci co naj-mniej 100 kN i nacisku na os 50 kN,

- promienie zewn^trzne tukow o dtugosci co najmniej 11 m,

- odst^p pomi^dzy koronami drzew o szerokosci co najmniej 6 m zachowany do wysokosci 4 m od nawierzchni jezdni,

- j ezdni? o szerokosci co najmniej 3 m,

- w przypadku drogi bez przejazdu plac manewrowy o wy-miarach co najmniej 20x20 m,

- w przypadku drog jednopasmowych mijanki o szeroko-sci co najmniej 3 m i dtugosci 23 m, potozone w odle-gtosci nie wi^kszej niz 300 m od siebie z zapewnieniem z nich wzajemnej widocznosci.

Regulacje dotyczqce parametrow dojazdow pozarowych w lasach Panstwowego Gospodarstwa Lesnego Lasy Panstwo-we (PGL LP) znalezc mozna rowniez w Instrukcji ochrony przeciw-pozarowej lasu [8], ktora - oprocz przywotania wymagan z Rozpo-rzqdzenia... [4] - uszczegotawia cechy tego typu drog. Dodatkowo wskazuje, ze „zasadnicze wymagania techniczne i uzytkowe dla drog lesnych stanowiqcych dojazdy pozarowe winny byc kom-patybilne z wymaganiami dla drog klasy L (lokalne) lub klasy D (dojazdowe) w rozumieniu przepisow wykonawczych do Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane" (Dz. U. z 1994 r., nr 89, poz. 414, z pozn. zm.) [8, 9].

Zagadnienia dotyczqce ksztattowania sieci dojazdow pozarowych omowiono takze w innym branzowym opracowaniu pt. Wy-tyczne prowadzenia robot drogowych w lasach [10] i nieco starszej publikacji pt. Drogi lesne - poradnik techniczny [11]. W Wytycznych... uwags zwrocono m.in. na to, iz dojazdy pozarowe, stanowiqc istot-ny element lesnej sieci komunikacyjnej, w celu ochrony przeciwpo-zarowej terenow lesnych powinny zapewniac:

- szybki dojazd jednostek ratowniczych i potrzebnego sprz^tu do terenow lesnych obj^tych pozarem,

- dowoz sprz^tu i srodkow gasniczych z baz sprz^tu do miejsca pozaru,

- operatywne dziatanie sprz^tu pozarniczego, zwtaszcza samochodow pozarniczych w trakcie akcji ratowniczej,

- sprawny dojazd do punktow czerpania wody istniejq-cych przy naturalnych i sztucznych zbiornikach.

Administration of 7 June 2010 on the fire protection of buildings, other building structures and areas (Journal of Laws of 2010, No. 109, item 719, as amended) [12], the requirement to provide and maintain water sources for firefighting purposes applies to independent and common forest complexes with an area of over 300 ha. Fire department connections should be marked with signs in accordance with Polish Standards regarding safety signs [13, 14].

W grupie srodkow organizacyjno-technicznych przygotowania jednostek PGL LP do gaszenia pozarow lasow, obok m.in. dojazdow pozarowych, wymienia siç zaopatrzenie wodne kompleksu lesne-go, definiowane jako naturalne i sztucznie przygotowane zasoby wody przystosowane do poboru sprzçtem gasniczym [8]. Zgodnie z Rozporzqdzeniem Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpozarowej bu-dynkow, innych obiektow budowlanych i terenow (Dz. U. z 2010 r., nr 109, poz. 719, z pozn. zm.) [12] zapewnienie i utrzymywanie zro-det wody do celow przeciwpozarowych dotyczy samoistnych lub wspolnych kompleksow lesnych o powierzchni powyzej 300 ha. Stanowiska czerpania wody nalezy oznaczac znakami zgodnymi z Polskimi Normami dotyczqcymi znakow bezpieczenstwa [13, 14].

Figure. 1. The result of the assessment of the potential threat of forest fires - forest inspectorates by category of forest fire risk

- as of 31 December 2018

Rycina 1. Wynik oceny potencjalnego zagrozenia lasow pozarami - nadlesnictwa wg kategorii zagrozenia pozarowego lasu

- stan na 31 grudnia 2018 r.

Source: information from the Forest Protection Department of the Directorate General of State Forests in Warsaw dated 10 May 2019 [15]. Zrodto: Informacja z Wydziatu Ochrony Lasu Dyrekcji Generalnej Lasow Panstwowych w Warszawie z 10 maja 2019 r. [15].

Each forest inspectorate is obliged to provide the required number of water intakes for fire-fighting purposes, adapted for the intake of water with firefighting equipment. Fire department connections for fire-fighting purposes in forests may take the form of artificial reservoirs (consisting of a maximum of two containers with a total of at least 50 m3 of water), external hydrants or watercourses with a constant water flow of at least 10 dm3s-1 at the lowest water level, with the nearest fire department connection within a distance of up to 3 km in forests of fire risk category I, 5 km in forests of fire risk category II, or as agreed

Kazde nadlesnictwo zobowiqzane jest do zapewnienia wyma-ganej przepisami liczby ujçc wody do celow gasniczych, przysto-sowanych do poboru wody sprzçtem bçdqcym w posiadaniu stra-zy pozarnej. Punkty poboru wody do celow przeciwpozarowych w lasach mogq miec postac sztucznego zbiornika (sktadajqcego siç maksymalnie z dwoch pojemnikow zawierajqcych tqcznie co najmniej 50 m3 wody), hydrantow zewnçtrznych lub cieku wodne-go o statym przeptywie wody nie mniejszym niz 10 dm3s"' przy najnizszym stanie wod z zapewnieniem najblizszego stanowiska czerpania wody w terenie o promieniu nieprzekraczajqcym

with the relevant district (municipal) fire chief of the State Fire Service in forests of fire hazard category III [12].

The arrangement of fire department connections also relies on the provisions of the Regulation ... [12], Polish standards [16, 17] and Forest Fire Prevention Manual [8].

A fire department connection for forest fire protection consists of [8]:

- a water source,

- a water station, e.g. for setting up a motor pump,

- an access road from the nearest public road or fire access road.

Adaptation of water resources for fire-fighting purposes consists of [8]:

- preparation of access roads to the place of water intake, leading from public roads or fire access roads,

- constructing of intake wells or other devices at fire department connections to enable water intake with any fire-fighting equipment, e.g. stairs/ladders to the water level,

- securing intake areas against pollution and silting,

- in the case of dead-end roads - preparation of manoeuvring yards with minimum dimensions of 20 x 20 m, a loop detour or some other solution to support the simultaneous manoeuvring and refuelling of 3 vehicles,

- ensuring the possibility of taking water from a depth of no more than 4 meters from the pump axis,

- building appropriate damming devices on watercourses, streams, ditches or drainage ditches.

It is very important for the supply of water in the tank / watercourse / hydrant / deep well to be ensured throughout the entire fire hazard season, i.e. from 1 March to 31 October, and in the event of a high risk of fire, even throughout the year. Any temporary shutdown of water intakes has to be authorised by the district / municipal fire chief of the State Fire Service. This results in the need to maintain accessibility of access roads to water intakes, which, similarly to fire access roads, should be marked - marking of starting points is mandatory, while that of further sections is done on an as-needed basis.

It has been argued that the above-mentioned commonly applicable laws are, unfortunately, too general [4, 6] - requiring reference to standards intended for use in construction [16, 17], applying only to PGL LP units [8, 10, 11], or still not specific enough in terms of important specifications, e.g. for fire department connections [8, 10, 11]. it has also been noted that even the strict compliance of all fire department connections in forest areas with the existing guidelines would not be able to satisfy the demand for extinguishing agents in the event of very large fires [18].

Nowadays, rescue teams have access to better and better equipment, which means that the number of rescuers plays a much smaller role than the vehicles or rescue equipment at their disposal [19]. The parameters of the fire access network, access roads, fire department connections and places intended for turning and manoeuvring during firefighting operations (un-paved roads, areas next to fire department connections) must be compatible with the changing requirements of fire fighting vehicles, as well as policies and technologies related to forest

3 km w lasach I kategorii zagrozenia pozarowego, 5 km w lasach

II kategorii zagrozenia pozarowego i uzgodnionym z wtasciwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) PSP w lasach

III kategorii zagrozenia pozarowego [12].

Do organizacji punktów czerpania wody wykorzystuje siç równiez regulacje zawarte w Rozporzqdzeniu... [12], polskich normach [16, 17] czy tez Instrukcji ochrony przeciwpozarowejlasu [B].

Punkt czerpania wody do ochrony przeciwpozarowej lasu sktada siç z [8]:

- miejsca poboru wody,

- stanowiska wodnego, np. do ustawienia agregatu pom-powego,

- drogi dojazdowej od najblizszej drogi publicznej lub do-jazdu pozarowego.

Przystosowanie do celów przeciwpozarowych zasobów wodnych polega na [8]:

- przygotowaniu dróg dojazdowych do miejsca ujçc wody, prowadzqcych od dróg publicznych lub dojazdow poza-rowych,

- zbudowaniu w miejscach ujçc studzienek czerpalnych lub innych urzqdzeñ umozliwiajqcych pobór wody kaz-dym sprzçtem pozarniczym, np. schodkowych zejsc do lustra wody,

- zabezpieczeniu miejsc ujçc przed zanieczyszczeniem i zamuleniem,

- w wypadku drogi bez przejazdu - przygotowaniu w miejscach ujçc placów manewrowych o wymiarach minimum 20 X 20 m, objazdu pçtlicowego lub innego rozwiqzania umozliwiajqcego równoczesne manewrowanie i tanko-wanie 3 pojazdom,

- zapewnieniu mozliwosci pobierania wody z gtçbokosci nie wiçkszej niz 4 metry, liczqc od osi pompy,

- zbudowaniu odpowiednich urzqdzeñ piçtrzqcych na cie-kach, strumieniach, rowach czy kanatach melioracyjnych.

Bardzo istotne jest to, ze zapas wody gasniczej w zbiorni-ku/cieku/hydrancie/studni gtçbinowej winien byc zapewnio-ny w catym okresie zagrozenia pozarowego, tj. od 1 marca do 31 pazdziernika, a w wypadku duzego ryzyka powstania pozaru nawet przez caty rok. Mozliwosc okresowego wytqczenia ujçc wody z eksploatacji wymaga uzgodnienia z komendantem po-wiatowym/miejskim PSP. Skutkuje to potrzebq utrzymywania przejezdnosci dróg dojazdowych do ujçc wody, które nalezy po-dobnie jak dojazdy pozarowe, oznakowac - poczqtki obligato-ryjnie, a dalszy ich przebieg wedtug potrzeb.

Wskazuje siç, ze wyzej cytowane regulacje prawa powszech-nego niestety majq charakter nazbyt ogólny [4, 6] - wymagajq powotywania siç na normy przewidziane do stosowania w bu-downictwie [16, 17], dotyczq tylko jednostek PGL LP [8, 10, 11] albo nadal nie okreslajq waznych parametrów, np. dla stanowisk czerpania wody [8, 10, 11]. Zauwazono równiez, ze nawet bez-wzglçdne zastosowanie istniejqcych wskazówek do wszystkich punktów czerpania wody na terenach lesnych nie zdota zapew-nic zapotrzebowania na srodek gasniczy w przypadku powstania bardzo duzych pozarów [18].

Wspótczesnie obserwowac mozna coraz lepsze wyposazenie zast^pów ratowniczych, które sprawia, iz zdecydowanie mniejszq

firefighting. Increasing maximum permissible mass of fire-fighting vehicles (see PN-EN 1846-1: 2000 [20] and PN-EN 1846-1: 2011 [21]), the use of maximum permissible axle loads, the more frequent transport of additional equipment on trailers or in containers, the use of portable water tanks supplied by shuttling heavy off-road vehicles, and often urban vehicles (tankers) - these are the needs that have to be met by the transport solutions in forest areas in the 21st century.

Objective, scope and subject of research

The main purpose of this study was to evaluate the applicable legal regulations in the field of fire access roads and fire department connections in forests. The assessment was made through a survey completed by employees of the municipal and district headquarters of the State Fire Service (SFS).

An additional goal was to explore the relationship between the characteristics of forest areas and the responses given by respondents to the questions in the questionnaire.

For the purposes of the study, we formulated two research hypotheses:

1. The applicable requirements included in the provisions of commonly applicable law and industry guidelines regarding fire access roads and fire department connections in forest areas, in the opinion of municipal and district SFS headquarters employees, are appropriate for fast, efficient and safe firefighting operations in forest areas and do not require any changes in this respect.

2. Opinions about forest fire protection elements in Poland, as formed by PSP employees, are not affected by such characteristics of forest areas as geographical location of the headquarters, terrain, forest cover, ownership structure of forests, or the number of forest fires over a period of five years.

Material and methods

The survey was administered to employees of the State Fire Service units. An electronic questionnaire was sent to all (335) municipal and district PSP headquarters in Poland. Two survey campaigns were carried out - the first in spring and the second in autumn 2017. Headquarters contact details were downloaded from the website of the SFS Headquarters in Warsaw on 2 June 2017 [22].

rolç odgrywa liczba ratownikow, a wiçkszq pojazdy i sprzçt ratow-niczy, ktorymi oni dysponujq [19]. Parametry sieci dojazdow pozarowych, drog dojazdowych, punktow czerpania wody oraz miejsc przeznaczonych do zawracania i manewrowania podczas akcji gas-niczych (drogi bez przejazdu, place przy punktach czerpania wody) muszq przystawac do zmieniajqcych siç wymagan ze strony pojaz-dow gasniczych, jak rowniez taktyki i technologii gaszenia pozarow lasow. Rosnqce maksymalne masy rzeczywiste (MMR) samocho-dow gasniczych (por. PN-EN 1846-1:2000 [20] a PN-EN 1846-1:2011 [21]), wykorzystywanie maksymalnych dopuszczalnych obciqzen osi, coraz czçstsze transportowanie dodatkowego sprzçtu na przy-czepach lub w kontenerach, uzywanie podczas akcji gasniczych przenosnych zbiornikow na wodç zaopatrywanych przez wahadto-wo kursujqce ciçzkie pojazdy kategorii uterenowionej, a nierzadko miejskiej (cysterny) - to potrzeby, ktorym powinny sprostac rozwiq-zania komunikacyjne na terenach lesnych w XXI wieku.

Cel, zakres i przedmiot badan

Gtownym celem pracy byta ewaluacja obecnie obowiqzu-jqcych regulacji prawnych w zakresie dojazdow pozarowych i punktow czerpania wody w lasach. Oceny dokonali pracownicy miejskich i powiatowych komend Panstwowej Strazy Pozarnej (PSP) w przeprowadzonym badaniu ankietowym.

Celem dodatkowym byto zweryfikowanie zaleznosci po-miçdzy cechami obszarow lesnych a formutowanymi przez re-spondentow odpowiedziami na postawione w kwestionariuszu ankiety pytania.

Na potrzeby realizacji pracy przyjçto dwie hipotezy badawcze:

1. Obecnie obowiqzujqce wymagania zawarte w przepisach prawa powszechnego i wytycznych branzowych, doty-czqce dojazdow pozarowych i punktow czerpania wody na terenach lesnych, w ocenie pracownikow miejskich i powiatowych komend PSP sq wtasciwe dla szybkiego, sprawnego i bezpiecznego prowadzenia akcji gasniczych na terenach lesnych i w tym wzglçdzie nie wymagajq wprowadzania zadnych zmian.

2. Na formutowane przez pracownikow miejskich i powia-towych komend PSP oceny elementow zabezpieczenia przeciwpozarowego lasow w Polsce nie majq wptywu ta-kie cechy obszarow lesnych jak: potozenie geograficzne komendy, uksztattowanie terenu, lesistosc, struktura wtas-nosciowa lasow czy liczba pozarow lasow w piçcioleciu.

Material i metody

Badaniami objçto pracownikow jednostek Panstwowej Strazy Pozarnej, kierujqc drogq elektronicznq kwestionariusz ankiety do wszystkich (335) miejskich i powiatowych komend PSP w kraju. Przeprowadzano dwie kampanie ankietowe - pierwszq wiosnq, a drugq jesieniq 2017 roku. Dane kontaktowe komend pobrano ze strony internetowej Komendy Gtownej PSP w Warszawie 2 czerw-ca 2017 r. [22].

The survey questionnaire consisted of ten main questions (mostly multiple-choice, but with the option of adding comments). At the end of the questionnaire, there was a list of basic literature used in the preparation of the questions, which could also be used by respondents when answering. The first question, regarding the number, type and characteristics of vehicles that could be involved in fighting forest fires and were at the disposal of the surveyed unit was excluded from this study.

Information obtained from surveys was the basis for creating a coherent database in which responses from individual headquarters were grouped by province on the basis of five criteria.

1. Terrain - based on this criterion, SFS headquarters were divided into two groups: lowland departments, and high-land/ mountain departments [23]. Lowland provinces include: Pomorskie, Zachodniopomorskie, Kujawsko-Pomorskie, Warminsko-Mazurskie, Podlaskie, Lubuskie, Wielkopolskie, todzkie, Mazowieckie, Opolskie and some districts of the Lublin Province (Rycki, Bialski, t?czyriski, Putawski, tukowski, and Lubartowski). And highland/ mountain provinces included: Dolnoslqskie, Slqskie, Swi?tokrzyskie, Matopolskie, Podkarpackie and some districts of the Lubelskie Voivodship (Opolski, Janowski, Zamojski, Bitgoraski, Krasnicki, and Hrubieszowski).

2. Location on the east-west axis - based on this criterion, PSP headquarters were divided into three groups: western, central and eastern [23]. The western provinces include: Zachodniopomorskie, Lubuskie, Wielkopolskie, Dolnoslqskie, Opolskie; the central provinces are: Pomorskie, Kujawsko-Pomorskie, todzkie, Mazowieckie, Slqskie, Matopolskie; and eastern provinces include: Warminsko-Mazurskie, Podlaskie, Lubelskie, Swi?tokrzyskie and Podkarpackie.

3. Forest cover - based on this criterion, SFS headquarters were assigned to one of four groups of provinces: with a small (<25.0%), medium (25.0-30.0%), high (30.1-35.0%) or very high (> 35.0%) forest cover ratio (fig. 2). The first group includes units from the todzkie, Mazowieckie, Lubelskie, and Kujawsko-Pomorskie provinces; the second from the Wielkopolskie, Opolskie, Swi?tokrzyskie, Matopolskie, and Dolnoslqskie provinces; the third from the Podlaskie, Warminsko-Mazurskie, and Slqskie provinces; and the fourth from the Zachodniopomorskie, Pomorskie, Podkar-packie and Lubuskie provinces [24].

4. The average number of fires between 2013 and 2017 - based on this criterion, SFS headquarters were divided into three groups: <300 fires per year (Opolskie, Warminsko-Mazurskie, Matopolskie, Podlaskie, and Zachodniopomorskie provinces), 301-450 fires per year (Pomorskie, Lubelskie, Podkar-packie, Lubuskie, and Kujawsko-Pomorskie provinces), or over 450 fires per year (Dolnoslqskie, Swistokrzyskie, Wielkopolskie, todzkie, Slqskie, and Mazowieckie provinces) [25].

5. The proportion of private forests - based on this criterion, SFS headquarters were divided into three groups (fig. 3): with a proportion of private forests <10% (Lubuskie, Zachodniopomorskie, Dolnoslqskie, Opolskie, and Warminsko-Mazurskie provinces), 10-30% (Wielkopolskie, Pomorskie, Kujawsko-

Kwestionariusz ankiety sktadat si? z dziesi?ciu gtownych pytan (w wi?kszosci o charakterze zamkni?tym, ale z mozliwos-ciq dodawania wtasnych komentarzy). Na koncu kwestionariu-sza zamieszczono spis podstawowej literatury wykorzystanej podczas przygotowywania pytan, z ktorej skorzystac mogli rowniez respondenci podczas udzielania odpowiedzi. Pytanie pierwsze dotyczqce liczby, rodzaju i cech pojazdow, mogqcych brac udziat w gaszeniu pozarow lasow, a b?dqcych w dyspozycji ankietowanej jednostki, wytqczono z tego opracowania.

Informacje pozyskane z ankiet byty podstawq utworzenia spojnej bazy danych, w ktorej odpowiedzi z poszczegolnych komend pogrupowano wg wojewodztw z uwzgl?dnieniem pi?ciu kryteriow.

1. Uksztattowanie terenu - ze wzgl?du na to kryterium komendy PSP podzielono na dwie grupy: nizinne oraz wy-zynne i gorskie [23]. Do wojewodztw nizinnych zaliczono: pomorskie, zachodniopomorskie, kujawsko-pomorskie, warminsko-mazurskie, podlaskie, lubuskie, wielkopolskie, todzkie, mazowieckie, opolskie i cz?sc powiatow woje-wodztwa lubelskiego (rycki, bialski, t?czyriski, putawski, tukowski, lubartowski). Natomiast do podgorskich i gor-skich zaliczono wojewodztwa: dolnoslqskie, slqskie, swi?-tokrzyskie, matopolskie, podkarpackie i cz?sc powiatow wojewodztwa lubelskiego (opolski, janowski, zamojski, bitgorajski, krasnicki, hrubieszowski).

2. Potozenie w osi wschod-zachod - ze wzgl?du na to kryterium komendy PSP podzielono na trzy grupy: zachodnie, centralne i wschodnie [23]. Do wojewodztw zachodnich zaliczono: zachodniopomorskie, lubuskie, wielkopolskie, dolnoslqskie, opolskie, do centralnych: pomorskie, kujaw-sko-pomorskie, todzkie, mazowieckie, slqskie, matopol-skie, a do wschodnich: warminsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, swi?tokrzyskie i podkarpackie.

3. Lesistosc - ze wzgl?du na to kryterium komendy PSP przydzielono do jednej z czterech grup wojewodztw o ma-tej (< 25,0%), sredniej (25,0-30,0%), duzej (30,1-35,0%) i bardzo duzej (> 35,0%) lesistosci (ryc. 2). Do pierwszej grupy zaliczono jednostki z todzkiego, mazowieckiego, lubelskiego, kujawsko-pomorskiego, do drugiej - z wielko-polskiego, opolskiego, swi?tokrzyskiego, matopolskiego, dolnoslqskiego, do trzeciej z podlaskiego, warminsko-mazurskiego, slqskiego oraz do czwartej z zachodniopo-morskiego, pomorskiego, podkarpackiego i lubuskiego [24].

3. Srednia liczba pozarow w pentadzie lat 2013-2017 - ze wzgl?du na to kryterium komendy PSP podzielono na trzy grupy: < 300 pozarow w roku (opolskie, warminsko-mazurskie, matopolskie, podlaskie, zachodniopomorskie), 301-450 pozarow w roku (pomorskie, lubelskie, podkarpackie, lubuskie, kujawsko-pomorskie), powyzej 450 pozarow w roku (dolnoslqskie, swi?tokrzyskie, wielkopolskie, todzkie, slqskie, mazowieckie) [25].

4. Udziatu lasow prywatnych - ze wzgl?du na to kryterium komendy PSP podzielono na trzy grupy (ryc. 3): udziat lasow prywatnych < 10% (lubuskie, zachodniopomorskie, dolnoslqskie, opolskie, warminsko-mazurskie), 10-30% (wielkopolskie, pomorskie, kujawsko-pomorskie, podkar-

Pomorskie, Podkarpackie, Slqskie, and Swi^tokrzyskie provinces), >30% (Podlaskie, todzkie, Lubelskie, Matopolskie, and Mazowieckie provinces) [24].

packie, slqskie, swi^tokrzyskie), > 30% (podlaskie, todzkie, lubelskie, matopolskie, mazowieckie) [24].

Figure 2. Forest cover in Poland by province Rycina 2. Lesistosc Polski wg wojewodztw Source: Report on the state of forests in Poland 2017 [24]. Zrodto: Raport o stanie lasow w Polsce 2017 [24].

Figure 3. Proportion of private forests in the total forest area in each province

Rycina 3. Udziat lasow prywatnych w ogolnej powierzchni lesnej wojewodztw

To assess the relationship between the qualitative feature X (with categories Xr X.,..., Xk) and the qualitative feature Y (with categories Y, Y, ..., Ym) we used the following statistic [26, 27]:

(1)

where: n.. - observed number, E - theoretical number, which is

¡J ¡J

calculated by dividing the product of marginal numbers by the total number.

Assuming that the null hypothesis is true (X and Y features are independent), the statistic has an asymptotic distribution of c2 with (k-l)(m-l) degrees of freedom at the assumed significance level a = 0,05.

The relationships between these variables were tested using the Spearman's rank correlation coefficient [27].

Do oceny zaleznosci pomi^dzy jakosciowq cechq X (posia-dajqcq kategorie X1, X.,..., Xk) i jakosciowq cechq Y(o kategoriach Y1, Y., .., Ym) zastosowano statystyk? [26, 27]:\

(1)

gdzie: n^ - liczebnosc obserwowana, E;j - liczebnosc teoretycz-na, ktorq obliczamy dzielqc iloczyn liczebnosci marginalnych przez liczebnosc catkowitq.

Przy zatozeniu prawdziwosci hipotezy zerowej (cechy X i Y sq niezalezne) statystyka ma asymptotyczny rozktad c2 o (k-1) (m-7) stopniach swobody na przyj^tym poziomie istotnosci a = 0,05.

Wspotzaleznosci pomi^dzy zmiennymi sprawdzono za po-mocq wspotczynnika korelacji rang Spearmana [27].

Results and discussion

Out of 335 municipal and district SFS headquarters, 195 units (58%) participated in the study, sending back a total of 213 surveys (fig. 4). The most units were represented by the Mazowieckie (13%) and Wielkopolskie (10%) provinces, while the least by the Opolskie

Wyniki i dyskusja

Sposrod 335 miejskich i powiatowych komend PSP w ba-daniach udziat wzi^to 195 jednostek (58%), odsytajqc tqcznie 213 ankiet (ryc. 4). Najwi^cej jednostek reprezentowato woje-wodztwo mazowieckie (13%) i wielkopolskie (10%), natomiast

(1%), and Podlaskie, Pomorskie and Lubuskie provinces (4% each). As many as 209 surveys were analysed in detail. We disregarded questionnaires that were incomplete, identical in content or coming from the headquarters with scarce forest areas.

najmniej - wojewodztwo opolskie (1%) oraz podlaskie, pomorskie i lubuskie (po 4%). Szczegotowej analizie poddano 209 ankiet, pomijajqc kwestionariusze niekompletne, identyczne w tresci lub pochodzqce z komend, na ktorych terenie lasy wystçpujq sporadycznie.

Figure 4. Number of State Fire Service headquarters that took part in the research by province Rycina 4. Liczba komend Panstwowej Strazy Pozarnej, ktore wzi?ty udziat w badaniach wg wojewodztw Source: Own elaboration. Zrodto: Opracowanie wtasne.

Density of fire access roads

According to analyses carried out in the years 2014-2016, 46.8% of all roads in the State Forests served as forest fire access roads [28]. In the opinion of firefighters from most SFS units (60%), the current requirements for the density of fire access roads and public roads in forest areas were sufficient, and the SFS District Headquarters should be aware of any cases of an insufficient coverage of protected forest areas with roads (98% of responses). At the same time, there were quite a few respondents (35%) who believed there was a need to increase the density of fire access roads. The following arguments were cited the most often to justify the need for changes in this area:

- n ifficulties in maintaining proper communication between participants of firefighting operations, especially in the highland/ mountainous areas in multi-canopy forest stands,

- I imited tactical range resulting from the reduction in the length of preparation of the hose line, while the preparation of long fire access roads:

Gçstosc dojazdow pozarowych

Wedtug analiz przeprowadzonych w latach 2014-2016 funkcjç lesnych dojazdow pozarowych petni 46,8% wszystkich drog w Lasach Panstwowych [28]. W opinii strazakow z wiçk-szosci jednostek PSP (60%) obecne wymagania dotyczqce zagçszczenia dojazdow pozarowych i drog publicznych na te-renach lesnych sq wystarczajqce, a Komenda Powiatowa PSP powinna miec wiedzç o jakichkolwiek przypadkach braku wyma-ganego pokrycia sieciq drogowq chronionych terenow lesnych (98% odpowiedzi). Rownoczesnie nie brakuje poglqdow (35%) o koniecznosci zwiçkszenia gçstosci dojazdow pozarowych. Jako uzasadnienie potrzeby zmian w tym zakresie najczçsciej przytaczane sq nastçpujqce argumenty:

- trudnosci w utrzymaniu wtasciwej tqcznosci pomiçdzy uczestnikami akcji gasniczej, zwtaszcza w terenach podgorskich i gorskich w wielopiçtrowych drzewosta-nach,

- o graniczony zasiçg taktyczny wynikajqcy z ogranicze-nia dtugosci przygotowania linii wçzowej, a samo przy-gotowanie dtugich linii gasniczych:

* requires more time and deployment of significant resources, which are often lacking in the initial stages of action,

* i s often associated with the need to pump water over considerable distances, which significantly extends the time, and limits the effectiveness, of rescue and fire-fighting activities,

* results in the use of a significant amount of extinguishing agents to fill the hose lines, which, especially at the initial stage of firefighting, can have a negative impact on the effectiveness of such operations,

* i n combination with an unfavourable terrain results in the inability to achieve the assumed hose line efficiency (pressure loss) - requiring specialized equipment (extended travel time),

- s horter hose lines make it easier to move firefighting stations,

- a dense fire access network gives the opportunity to form defence lines and use heavy equipment, thereby reducing fire losses and the threat to rescuers especially in dense, multi-canopy forests with rich undergrowth,

- a significant distance between the rescue and fire-fighting vehicle and the place of fire forces the participants to carry the necessary equipment, which - especially in long-lasting operations - reduces the efficiency of firefighters and can negatively affect the efficiency of operations.

Some respondents also believe that modern legal regulations in this area are completely sufficient and occasional problems arise as a result of failure to apply, or misinterpretation of, the applicable provisions. To prove those statements, very reliable statistics were recalled for the number and area of fires in forest areas, which confirm the current high efficiency of the fire protection system in Polish forests [e.g. 24, 29, 30].

A statistical analysis of the collected data shows a significant impact of the location of the surveyed unit on the answers given. It was observed that the view about the proper density of fire access roads was more popular among SFS units from western Poland (84%), while in the eastern and central parts of the country, support for current regulations in this area dropped to 52% and 51%, respectively (table 1).

It was also demonstrated that the diversity of opinions regarding the density of fire access roads depends on the forest cover in the region. In areas where forest cover ratio was described as very high, the density of fire access roads was considered more appropriate (80%) than in areas where forest cover ratio was high (51%), medium (62%) or low (50%, table 2).

* wymaga wiçcej czasu i zaangazowania znacz-nych sit i srodkow, ktorych w poczqtkowych eta-pach akcji czçsto brakuje,

* w iejednokrotnie wiqze siç z koniecznosciq prze-pompowywania lub przettaczania wody na znacz-ne odlegtosci co znacznie wydtuza czas i ograni-cza skutecznosc dziatan ratowniczo-gasniczych,

* wkutkuje zuzyciem znaczqcej ilosci srodkow gasniczych do napetnienia linii wçzowych, co zwtaszcza w poczqtkowym etapie gaszenia po-zaru moze negatywnie wptynqc na skutecznosc prowadzonych dziatan,

* w potqczeniu z niekorzystnq konfiguracjq terenu skutkuje brakiem mozliwosci osiqgniçcia zato-zonej wydajnosci linii wçzowej (straty cisnienia)

* koniecznosc zadysponowania specjalistyczne-go sprzçtu (wydtuzony czas dojazdu),

- krotsze linie wçzowe umozliwiajq tatwiejsze przemiesz-czanie stanowisk gasniczych,

- w Çsta siec dojazdow pozarowych daje mozliwosc for-mowania linii obrony oraz wykorzystania ciçzkiego sprzçtu, zmniejszajqc tym samym straty pozarowe oraz zagrozenie dla ratownikow szczegolnie w gçstych, wie-lopiçtrowych lasach z bogatym podszyciem,

- znaczny dystans pomiçdzy pojazdem ratowniczo-gasni-czym a miejscem pozaru wymusza na uczestnikach akcji przenoszenie niezbçdnego sprzçtu o wtasnych sitach, co powoduje - szczegolnie przy dtugotrwatych akcjach - obnizenie wydajnosci strazaka i moze negatywnie wptynqc na efektywnosc prowadzonych dziatan.

Wsrod respondentow pojawiajq siç takze opinie, ze wspot-czesne regulacje prawne w tym wzglçdzie sq w zupetnosci wy-starczajqce, a pojawiajqce siç sporadycznie problemy to skutek niestosowania lub niewtasciwego interpretowania obowiqzujq-cych przepisow. Na dowod prawdziwosci takiego stwierdzenia przywotywano bardzo dobre statystyki dla liczby i powierzchni pozarow na terenach lesnych, ktore potwierdzajq aktualnq wy-sokq sprawnosc systemu zabezpieczenia przeciwpozarowego polskich lasow [m.in. 24, 29, 30].

Analiza statystyczna zebranych danych wykazata istotny wptyw lokalizacji ankietowanej jednostki na udzielane odpowie-dzi. Odnotowano mianowicie, ze poglqd o wtasciwej gçstosci dojazdow pozarowych jest bardziej popularny w jednostkach PSP z terenow Polski zachodniej (84%), natomiast w czçsci wschodniej i centralnej poparcie dla aktualnych regulacji w tym zakresie spada do odpowiednio 52 i 51% (tab. 1).

Wykazano rowniez, ze zroznicowanie opinii o gçstosci do-jazdow pozarowych warunkowane jest lesistosciq regionu. Tam, gdzie lesistosc okreslono jako bardzo duzq czçsciej uwazano, ze gçstosc dojazdow pozarowych jest wtasciwa (80%), anizeli tam, gdzie lesistosc byta duza (51%), srednia (62%) lub mata (50%, tab. 2).

Table 1. Distribution of answers regarding the correctness of the minimum density of fire access roads from the point of view of the policies and technology used for conducting firefighting operations, depending on the location of the surveyed unit (n = 208)

Tabela 1. Rozktad odpowiedzi dotyczgcych poprawnosci przyjmowanych minimalnych g^stosci dojazdow pozarowych z punktu widzenia taktyki i technologii prowadzenia akcji gasniczych w zaleznosci od potozenia ankietowanej jednostki (n = 208)

Answer / Odpowiedz Unit location / Potozenie jednostki

East / Wschod Central / Centrum West / Zachod

No / Nie Number / Liczebnosc 27 48 9

% of "Location"/ % z „Potozenie" 13.0 23.1 4.3

Yes / Tak Number / Liczebnosc 29 49 46

% of "Location" / % z „Potozenie" 13.9 23.6 22.1

Chi-square test of independence / Test niezaleznosci chi-kwadrat x2 = 17,94, p < 0,001

Source: Own elaboration. Zrodto: Opracowanie wtasne.

Table 2. Distribution of answers regarding the correctness of the adopted minimum density of fire access roads from the point of view of the policies and technology used for conducting firefighting operations, depending on the forest cover ratio in a province (n = 208)

Tabela 2. Rozktad odpowiedzi dotyczgcych poprawnosci przyjmowanych minimalnych g^stosci dojazdow pozarowych z punktu widzenia taktyki i technologii prowadzenia akcji gasniczych w zaleznosci od lesistosci wojewodztwa (n = 208)

Answer Odpowiedz

Province forest cover ratio / Lesistosc wojewodztwa

Data / Dane

Low / Mata Medium / Srednia High / Duza Very High / Bardzo duza

Number / Liczebnosc

36

23

17

No / Nie

% of "Location"/ % z „Potozenie"

Number / Liczebnosc

Yes / Tak

% of "Location" / % z „Potozenie"

17.3

18.3

8.7

15.4

Chi-square test of independence / Test niezaleznosci chi-kwadrat

x2 = 10,83; p = 0,013

Source: Own elaboration. Zrodto: Opracowanie wtasne.

No correlation was confirmed between the answers given Nie potwierdzono istnienia zaleznosci pomi?dzy udzielony-

and any other analysed features. mi odpowiedziami a pozostatymi analizowanymi cechami.

8

36

38

32

Carriageway width

In the analysed group of respondents, 72.7% were of the opinion that the recommended minimum width of a fire access road carriageway is sufficient for efficient and safe rescue operations. Persons questioning the current regulations in this area were the most likely to argue that there was a need to ensure the possibility of the vehicles involved in the firefighting operation being able to pass one another, a need to provide more space for rescue operation, or using fire access roads as firebreaks.

With regard to the question regarding the width of the carriageway, the existence of a correlation between the type of answers given and the analysed features of forest areas was not confirmed.

Carriageway width is very important on curvatures with suitable radii. This was demonstrated by our analysis of the turning radius

Szerokosc jezdni

W analizowanej grupie respondentow 72,7% byto zdania, ze zalecana minimalna szerokosc jezdni dojazdu pozarowego jest wystarczajqca do sprawnego i bezpiecznego prowadzenia akcji ratunkowych. Osoby kwestionujqce obecne regulacje w tym zakresie najczçsciej argumentowaty swoje stanowisko koniecz-nosciq zapewnienia mozliwosci mijania siç pojazdow biorqcych udziat w akcji gasniczej, potrzebq zabezpieczenia wiçkszej ilo-sci miejsca na prowadzenie akcji ratunkowej lub wykorzysta-niem dojazdu pozarowego jako pasa przeciwpozarowego.

W odniesieniu do pytania dotyczqcego szerokosci jezdni nie potwierdzono istnienia zaleznosci pomiçdzy rodzajem udziela-nych odpowiedzi i analizowanymi cechami obszarow lesnych.

Szerokosc jezdni ma duze znaczenie na tukach o odpo-wiednich promieniach. Wykazaty to prowadzone przez autorow

of fire-fighting vehicles. This research was conducted as part of the exercise codenamed LAS 2016 for the resources constituting the Forest Fire Fighting Module GFFFV Poznan. One of the goals of the exercise was to test mobility in particularly difficult conditions of low bearing capacity forest roads. The exercise involved select SFS units supplied with equipment and vehicles specially designed for forest conditions. The study included 20 vehicles with various traction parameters, including cars with the largest weight and dimensions. It was found that off-road fire-fighting vehicles (and especially those with trailers) designed for forest firefighting require, at a turning radius a = 90°, an arc radius R greater than 11 m [31].

analizy skrçtnosci pojazdow gasniczych. Badania prowadzono w ramach cwiczen pod kryptonimem LAS 2016 dla sit i srodkow stanowiqcych Modut Gaszenia Pozarow Lasow GFFFV Poznan. Celem cwiczen byto miçdzy innymi testowanie zdolnosci do przemieszczania siç w szczegolnie trudnych warunkach drog lesnych o matej nosnosci. W cwiczeniach uczestniczyty dobo-rowe jednostki PSP wyposazone w sprzçt i pojazdy specjalnie dedykowane do warunkow lesnych. W badaniach udziat wziçto 20 pojazdow o zroznicowanych parametrach trakcyjnych, w tym wozy o najwiçkszej masie i gabarytach. W efekcie stwierdzono, ze uterenowione pojazdy gasnicze (szczegolnie z przyczepq) dedykowane do gaszenia pozarow lasow wymagajq, przy kqcie zwrotu a = 90°, promienia tuku R wiçkszego niz 11 m [31].

Horizontal and vertical clearance

The correctness of the required minimum horizontal and vertical clearance of the road was confirmed by nearly 88% of study participants. Based on the analysis of the information on the dimensions of rescue and fire-fighting vehicles submitted in the surveys, it can be concluded that the vast majority of cars used by the State Fire Service are not higher than 3.5 m. Higher vehicles (3.50-3.70 m) were reported only by eight respondents. It is true that the market currently offers heavy-duty special vehicles and fire-fighting vehicles with a height of nearly 4 meters (e.g. Mercedes-Benz Arocs 3348 6 x 6, Mercedes-Benz Arocs 3358 6 x 4), but so far only a few purchases of vehicles of this type by Polish fire brigades have been reported [32].

People questioning the current minimum dimensions of the horizontal and vertical clearance argue that fire access roads are not just for moving vehicles. If maintained well, these can constitute breaks in forest stands, becoming firebreaks for a spreading fire and facilitating the construction of defence lines. But while horizontal clearance is sufficient for the vehicles parked on the carriageway to be able to connect water currents to hose lines and possibly water-foam cannons, the vertical clearance is a serious limitation in this respect. In this situation, the five-meter vertical clearance seems to be fully justified.

With regard to the question about vertical and horizontal clearance, there was no correlation between the type of answers given and the features analysed.

Skrajnia drogowa

Prawidtowosc wymaganych minimalnych wymiarow skrajni drogowej potwierdza blisko 88% uczestnikow badania. Na pod-stawie analizy informacji o gabarytach pojazdow ratowniczo -gasniczych przekazanych w ankietach stwierdzic mozna, ze zdecydowana wiçkszosc samochodow pozostajqcych w stuzbie PSP nie przekracza wysokosci 3,5 m. Wyzsze pojazdy (3,50-3,70 m) pojawity siç w informacjach od respondentow tylko w osmiu przypadkach. Co prawda obecnie na rynku w ofer-cie handlowej znajdujq siç ciçzkie samochody specjalne i gasnicze o wysokosci bliskiej 4 metrow (np. Mercedes-Benz Arocs 3348 6 x 6, Mercedes-Benz Arocs 3358 6 x 4), ale dotqd odnoto-wano jedynie pojedyncze sygnaty o zakupie tego typu pojazdow do polskich jednostek strazy pozarnych [32].

Osoby kwestionujqce obecne minimalne wymiary skrajni drogowej przypominajq, ze dojazdy pozarowe nie stuzq tylko prze-mieszczaniu siç pojazdow. Dobrze utrzymane mogq stanowic przerwy w ciqgtosci drzewostanow, stajqc siç pasami izolacyjnymi dla rozprzestrzeniajqcego siç pozaru, na ktorych mozna budowac linie obrony. Wowczas, o ile wymiar poziomy skrajni jest wystar-czajqcy, aby ustawione na jezdni pojazdy miaty mozliwosc wypro-wadzenia prqdow wody z linii wçzowych oraz ewentualnie dziatek wodno-pianowych, o tyle wymiar pionowy stanowi w tym wzglç-dzie powazne ograniczenie. W tej sytuacji piçciometrowy pionowy wymiar skrajni wydaje siç byc w petni uzasadniony.

W odniesieniu do pytania dotyczqcego skrajni drogowej nie potwierdzono istnienia zaleznosci pomiçdzy rodzajem udziela-nych odpowiedzi i analizowanymi cechami.

Passing points

Analysis of survey results proves that answers suggesting the need to change the requirements for passing points are quite common. Nearly 50% of respondents considered it reasonable to increase their length to allow the movement of larger tactical units, fire platoons or companies, which could include large-size vehicles with trailers, e.g. container cars with pump module and hose storage containers. Wider passing points could also be used as stopping places for reserve forces, or locations to

Mijanki

Analiza wynikow ankiet dowodzi, ze poglqdy o konieczno-sci zmiany wymogow wzglçdem mijanek sq dosyc powszechne. Blisko 50% respondentow uznato za zasadne zwiçkszenie ich dtugosci, aby umozliwic przemieszczanie siç wiçkszych zwiqz-kow taktycznych, plutonow czy kompanii pozarniczych, w sktad ktorych wchodzic mogq znacznych rozmiarow pojazdy z przy-czepami, np. samochody kontenerowe z kontenerami pompo-wymi i wçzowymi. Wiçksze mijanki mogtyby rowniez znalezc

be used for mobile fire department connections (tank trucks) or portable water reservoirs.

In the conducted research the view on the need to organise one-way traffic during firefighting operations was quite popular (30.6%). If this is possible in a given situation, it can eliminate the dangers arising from two-way traffic - especially on narrow roads, with inadequate passing points.

The need to build wider passing points was more often suggested in units located in eastern (59%) and central (50%) Poland than in units from the western part of the country (35%). These differences between the groups were confirmed statistically (table 3).

zastosowanie jako miejsca postoju sit odwodu, sytuowania mo-bilnych punktow czerpania wody (autocysterny) czy tez usta-wiania przenosnych zbiornikow wodnych.

W przeprowadzonych badaniach dosyc popularny (30,6%) okazat siç poglqd o potrzebie organizowania podczas akcji gasniczych ruchu jednokierunkowego. Jezeli jest to w danej sytu-acji wariant mozliwy do zastosowania, to eliminuje zagrozenia wynikajqce z ruchu dwukierunkowego - szczegolnie na drogach wqskich i niewtasciwie wyposazonych w miejsca do mijania.

Koniecznosc budowania wiçkszych mijanek czçsciej wska-zywana byta w jednostkach potozonych we wschodniej (59%) i centralnej (50%) Polsce, anizeli w jednostkach z zachodu kraju (35%). Wykazane roznice miçdzy grupami potwierdzono staty-stycznie (tab. 3).

Table 3. Distribution of answers regarding the legitimacy of building larger passing points depending on the location of the surveyed unit (n = 209) Tabela 3. Rozktad odpowiedzi dotyczqcych zasadnosci budowania wiçkszych mijanek w zaleznosci od potozenia ankietowanej jednostki (n = 209)

Odpowiedz Unit location / Potozenie jednostki

Data / Dane East / Wschod Central / Centrum West / Zachod

No / Nie Number / Liczebnosc 23 49 36

% of "Location" / % z „Potozenie" 11.0 23.4 17.3

Yes / Tak Number / Liczebnosc 33 49 19

% of "Location" / % z „Potozenie" 15.8 23.4 9.1

Chi-square test of independence / Test niezaleznosci chi-kwadrat x2 = 6,81, p = 0,033

Source: Own elaboration. Zrodto: Opracowanie wtasne.

It seems reasonable to consider the construction of passing points at public road exits [31]. As a result, movement at such exits would be safer and smoother. The location of a passing point next to a public road and parallel to the exit can be very beneficial for many reasons: the exit becomes safer, visibility improves, and the passing point can be used as a place for loading or parking for fire-fighting and transport vehicles.

No correlations were found for any of the other analysed features.

Rozwazyc nalezatoby propozycjç budowy mijanek przy zjaz-dach na drogi publiczne [31]. W efekcie pokonywanie zjazdow bytoby bardziej bezpieczne i ptynniejsze. Usytuowanie mijanki przy drodze publicznej rownolegle do zjazdu moze byc bardzo korzystne z wielu powodow: zjazd staje siç bezpieczniejszy, po-prawia siç widocznosc, a mijanka moze postuzyc jako miejsce przetadunkowe albo postojowe dla pojazdow gasniczych i wy-wozowych.

W zakresie pozostatych sposrod analizowanych cech nie potwierdzono istnienia zaleznosci.

Dead-end fire access roads

The preferred termination of a dead-end fire access road is a manoeuvring area (60%) or a loop detour (39%). According to 1.5% of respondents, the best termination for dead-end roads is the T-shaped road design. The opinions regarding the minimum dimensions of manoeuvring areas varied. Nearly 43% of respondents were convinced that the currently required dimensions were appropriate, while others suggested increasing the minimum square size to 25 m (22%) or even 30 m (31%).

Zakonczenie dojazdow pozarowych bez przejazdu

Preferowanym zakonczeniem dojazdu pozarowego bez przejazdu jest plac manewrowy (60%) lub objazd pçtlicowy (39%). Wedtug 1,5% ankietowanych najlepszym zakonczeniem drog bez przejazdu jest uktad drogowy w ksztatcie litery „T". W kwestii minimalnych wymiarow placow manewrowych zdania sq bardziej podzielone. Blisko 43% respondentow wyrazito prze-konanie, ze obecnie wymagane wymiary sq wtasciwe, podczas gdy pozostali sugerowali zwiçkszenie minimalnych rozmiarow placu do 25 m (22%), a nawet 30 m (31%).

As regards the question about the termination of dead-end fire access roads, no correlation was found between the type of answers given and the features analysed.

Design speed

Design speed on fire access roads is not regulated by any commonly applicable law. Nevertheless, new and redeveloped fire access roads should meet the requirements for forest roads, for which the design speed is specified at 30 km/h [10, 11]. Slightly over 63% of respondents believed that this speed was appropriate, 23% suggested the appropriate speed to be 40 km/h, and 12% respondents - 50 km/h.

An increase in design speed for forest roads is unlikely. This would require roads to be designed with a higher standard of geometric parameters, which would significantly increase the costs, both financial and environmental, of such projects. At the same time, the most common types of pavement used in forests would be exposed to faster deterioration as a result of road traffic. It should be added that, during firefighting operations, most modernised forest roads allow driving at speeds much higher than the design speed.

With regard to the question about the design speed, the correlation between the type of answers and features analysed was not confirmed.

Surface bearing capacity

The results of surveys in SFS units clearly indicate the need to increase the current requirements regarding the minimum bearing capacity of fire access road surfaces. Proponents of this view (65%) justify their position with a clear increase in the maximum permissible mass of rescue and fire-fighting vehicles, including those designed specifically for forest fires. This trend has already been reflected, e.g., in the change in limit values used in the classification of rescue and fire-fighting vehicles due to maximum permissible mass introduced by the PN-EN 1846-1: 2011 standard [21].

For the question regarding the bearing capacity of the surface, the existence of a correlation between the type of answers given and the features analysed was not confirmed.

Road passability

The problem in managing the road and fire access road network may be the lack of a definition for the set of parameters determining the passability of fire access roads and other roads not serving as fire access roads. Exceeding the adopted limit values would then allow the automatic classification of the given road section as impassable and in need of quick repair.

W zakresie pytania dotyczqcego zakonczenia dojazdow pozarowych bez przejazdu nie potwierdzono istnienia zaleznosci pomiç-dzy rodzajem udzielanych odpowiedzi i analizowanymi cechami.

Prçdkosc projektowa

Prçdkosc projektowa na dojazdach pozarowych nie jest pa-rametrem regulowanym jakimkolwiek aktem prawa powszech-nego. Niemniej budowane lub przebudowywane dojazdy pozaro-we powinny spetniac wymagania stawiane drogom lesnym, dla ktorych prçdkosc projektowq okreslono w granicach 30 km/h [10, 11]. Nieco ponad 63% sposrod badanych uwaza, ze prçd-kosc ta jest wtasciwa, 23% wskazato jako odpowiedniq prçd-kosc 40 km/h, a 12% respondentow - 50 km/h.

Zwiçkszenie prçdkosci projektowej dla drog lesnych jest mato prawdopodobne. Wymusitoby to projektowanie drog o wyzszym standardzie parametrow geometrycznych, co znacznie podniosto-by koszty realizacji inwestycji nie tylko finansowe, ale i ekologiczne. Jednoczesnie najczçsciej stosowane w lasach rodzaje nawierzch-ni narazone bytyby na przyspieszony proces niszczenia w wyniku ruchu drogowego. Dodac nalezy, ze na wiçkszosci zmodernizowa-nych drog lesnych w czasie prowadzenia akcji gasniczych mozliwe jest kierowanie pojazdami z prçdkosciq duzo wyzszq niz projektowa.

W odniesieniu do pytania dotyczqcego prçdkosci projektowej nie potwierdzono istnienia zaleznosci pomiçdzy rodzajem udzielanych odpowiedzi i analizowanymi cechami.

Nosnosc nawierzchni

Wyniki ankietyzacji w jednostkach PSP wyraznie wska-zujq na potrzebç zwiçkszenia obecnych wymagan odnosnie minimalnej nosnosci nawierzchni dojazdow pozarowych. Zwo-lennicy tego poglqdu (65%) uzasadniajq swoje stanowisko wyraznym wzrostem maksymalnej masy rzeczywistej (MMR) produkowanych pojazdow ratowniczo-gasniczych, w tym tych dedykowanych do gaszenia pozarow lasow. Trend ten znalazt juz swoje odzwierciedlenie miçdzy innymi w zmianie wartosci granicznych stosowanych w klasyfikacji pojazdow ratowni-czo-gasniczych ze wzglçdu na MMR wprowadzonych normq PN-EN 1846-1:2011 [21].

W zakresie pytania dotyczqcego nosnosci nawierzchni nie potwierdzono istnienia zaleznosci pomiçdzy rodzajem udzielanych odpowiedzi i analizowanymi cechami.

Przejezdnosc drogi

Problem w zarzqdzaniu sieciq drogowq i dojazdow poza-rowych moze stanowic brak zdefiniowania zbioru parametrow okreslajqcych przejezdnosc dojazdu pozarowego i innych drog niepetniqcych funkcji dojazdow pozarowych. Przekroczenie przyjçtych wartosci granicznych pozwolitoby wowczas na auto-matyczne kwalifikowanie danego odcinka drogowego jako nie-przejezdnego ze wskazaniem do jak najszybszej naprawy.

The best and easily measurable characteristics describing the passability of a road section for fire engines are the bearing capacity of the road surface (78% of respondents) and compliance with the minimum dimensions for the width of the road and horizontal and vertical clearance (70%). The evenness of the surface is also an important element - 53% of respondents think so. The respondents noted that forest fire-fighting operations involve not only vehicles with off-road chassis, but often also off-road capable and urban vehicles. In this case, the amount of vehicles' ground clearance is often smaller than deep ruts.

In the context of road passability, other important aspects were the lack of surface defects (25% of respondents), and stabilised shoulders (13%).

In the comments to this question, respondents emphasised the need to maintain the passability of other forest roads that are outside the fire access road system. When extinguishing forest fires, these allow firefighting vehicles to arrive to the immediate vicinity of the fire, enable the construction of fire extinguishing lines and facilitate the delivery of equipment (e.g. an ATV with a trailer), and in the event of a change in the fire situation, enable the evacuation of rescuers and equipment. Their role during rescue operations cannot be overestimated, hence it is important that they are also kept passable.

For this question, no correlation was confirmed between the type of answers given and the features analysed.

To conclude the description of this aspect, it is important to remember that the activities of State Forests units intended to take care of State assets have contributed to the improvement of the technical condition of forest roads. Currently, nearly half of the forest roads are in good or satisfactory condition, allowing smooth traffic [33].

Najlepsze, tatwo mierzalne charakterystyki opisujqce przejezd-nosc danego odcinka drogowego dla pojazdow strazy pozarnych to nosnosc nawierzchni (78% ankietowanych) oraz zachowanie minimalnych wymiarow szerokosci jezdni i skrajni drogowej (70%). Waz-nym elementem jest takze rownosc nawierzchni - tak uwaza 53% respondentow. Ankietowani sygnalizujq, ze w akcji gasniczej lasu biorq udziat nie tylko pojazdy z podwoziem terenowym, ale czçsto uzywa siç pojazdow uterenowionych i miejskich. W takim przypad-ku wielkosc przeswitu nadwozia pojazdu jest niejednokrotnie mniej-sza od gtçbokich kolein.

Dla 25% ankietowanych w kontekscie przejezdnosci drogi istotny jest rowniez brak ubytkow w nawierzchni, a takze utwar-dzone pobocze (13%).

W komentarzach do tego pytania zwracano uwagç na utrzyma-nie przejezdnosci pozostatych drog lesnych, bçdqcych poza syste-mem dojazdow pozarowych. Podczas gaszenia pozarow lasow po-zwalajq one na dotarcie samochodow gasniczych w bezposrednie okolice pozaru, umozliwiajq budowç linii gasniczych oraz utatwiajq dostarczanie sprzçtu (np. quadem z przyczepkq), a w przypadku zmiany sytuacji pozarowej umozliwiajq ewakuacjç ratownikow oraz sprzçtu. Ich rola podczas akcji ratunkowych jest nie do przecenienia, stqd wazne jest, aby i one zachowywaty kryterium przejezdnosci.

W ramach omawianego pytania nie potwierdzono istnienia zaleznosci pomiçdzy rodzajem udzielanych odpowiedzi i analizowanymi cechami.

Podsumowujqc to zagadnienie, nalezy przypomniec, ze dziata-nia jednostek LP majqcych na celu dbatosc o majqtek Skarbu Pan-stwa przyczynity siç do poprawy stanu technicznego drog lesnych. Aktualnie blisko potowa drog lesnych jest w stanie technicznym dobrym i zadawalajqcym, pozwalajqcym na prowadzenie ruchu bez utrudnien [33].

Maximum longitudinal gradient of the carriageway

For a firefighting vehicle to be approved for use in fire brigades, it must meet certain requirements, confirmed by a certificate of approval issued by CNBOP-PIB in Jozefow. One of them is the ability to move on inclined surfaces - 17° for off-road capable vehicles and 27° for off-road vehicles [34], where these requirements relate to the vehicle's movement on a non-slip surface. The vast majority of forest roads do not have this type of surface, hence the question about limiting the longitudinal gradients of fire access roads seemed fully justified.

In the analysed group, 93% of respondents were in favour of the need to introduce such legal regulations. In the field, especially from the driver's perspective, it is not easy to assess the gradient. In response to the difficult question regarding the determination of the maximum value of the gradient that should be allowed for fire access roads, 45% of respondents said that road gradient should be limited to 7% (4°), 10% (6°) seemed appropriate to 38%, while 10% of them believed that the maximum road gradient should be limited to 13% (8°).

The maximum road gradeline of fire access road surfaces has not yet been limited by law. Guidelines for adopting the value of this

Maksymalne pochylenia podtuzne jezdni

Aby pojazd gasniczy zostat dopuszczony do eksploatacji w jednostkach strazy pozarnych, musi spetnic okreslone wy-magania, co potwierdzone zostaje swiadectwem dopuszczenia wydawanym przez CNBOP-PIB w Jozefowie. Jednym z nich jest zdolnosc do pokonywania wzniesien wynoszqca 17° dla katego-rii pojazdow uterenowionych i 27° dla kategorii pojazdow tere-nowych [34], przy czym wymagania te dotyczq sytuacji porusza-nia siç pojazdu po nawierzchni antyposlizgowej. Zdecydowana wiçkszosc drog lesnych nie posiada tego typu nawierzchni, stqd pojawienie siç pytania o ograniczenie spadkow podtuznych jezdni dojazdow pozarowych wydato siç w petni zasadne.

W analizowanej grupie 93% respondentow opowiedziato siç za potrzebq wprowadzenia tego typu regulacji prawnych. W te-renie, zwtaszcza z perspektywy kierowcy, nie jest tatwo dokonac oceny wartosci pochylenia. W odpowiedzi na trudne pytanie, dotyczqce okreslenia maksymalnej wartosci spadku, jaki po-winien charakteryzowac dojazdy pozarowe, 45% respondentow stwierdzito, ze pochylenie drog powinno zostac ograniczone do 7% (4°), 10% (6°), wtasciwe wydato siç dla 38% opiniodawcow, natomiast 10% sposrod nich uwazato, ze najwiçksze maksymalne pochylenie jezdni powinno siç ograniczyc do 13% (8°).

parameter have been in PGL LP for a long time and apply to all forest roads. 13% [10] was assumed as the highest permissible decrease in pavement level on forest roads, while for lowland areas - up to 7% [11, 10]. On roads with unpaved surfaces, gradelines consistent with the main direction of transport should not exceed 6%, and on roads with hard surfaces - 9% [10].

With regard to the question of the maximum longitudinal gradient of the carriageway, the relationship between the type of answers given and the features analysed has not been confirmed.

Maksymalne pochylenie niwelety nawierzchni dojazdow pozarowych dotqd nie zostato ograniczone przepisami prawa. Wytyczne odnosnie przyjmowania wartosci tego parametru od dtuzszego czasu funkcjonujq w PGL LP i dotyczq ogotu drog lesnych. Za najwiçkszy dopuszczalny spadek niwelety nawierzchni na drogach lesnych przyjçto 13% [10], natomiast dla terenow nizinnych - do 7% [11, 10]. Na drogach o nawierzchniach grunto-wych pochylenia niwelety na podjazdach zgodnych z gtownym kierunkiem transportu nie powinny przekraczac 6%, zas na drogach o nawierzchniach twardych - 9% [10].

W odniesieniu do pytania dotyczqcego maksymalnego pochylenia podtuznego jezdni nie potwierdzono istnienia zaleznosci pomiçdzy rodzajem udzielanych odpowiedzi i analizowany-mi cechami.

Table 4. Distribution of answers regarding elements of design and maintenance of fire department connections in forest areas divided into lowland, highland and mountainous regions

Tabela 4. Rozktad odpowiedzi dotyczqcych elementow projektowania i utrzymania punktow czerpania wody na terenach lesnych z podziatem na regiony nizinne oraz wyzynne i gorskie

Elements / Elementy Data / Dane Region

Lowland / Nizinny Highland and mountains / Wyzynny i gorski

Hardened manoeuvring space Number / Liczebnosc 36 20

Utwardzony plac % of „Region" / % z „Potozenie" 31.0 31.7

Hardened manoeuvring space with the right dimensions Number / Liczebnosc 50 31

Utwardzony plac z wtasciwymi wymiarami % of „Region" / % z „Potozenie" 43.1 49.2

Hardened access road Number / Liczebnosc 60 35

Utwardzona droga dojazdowa % of „Region" / % z „Potozenie" 51.7 55.6

Marking of the fire department connection Number / Liczebnosc 42 33

Oznakowanie punktu czerpania wody % of „Region" / % z „Potozenie" 36.2 52.4

Marking of the access road Number / Liczebnosc 36 33

Oznakowanie drogi dojazdowej % of „Region" / % z „Potozenie" 31.0 52.4

Silting Number / Liczebnosc 31 29

Zamulenie % of „Region" / % z „Potozenie" 26.7 46.0

Depth of water intake Number / Liczebnosc 51 40

Gt^bokosc poboru wody % of „Region" / % z „Potozenie" 44.0 63.5

Access to water table Number / Liczebnosc 38 33

Zejscie do lustra wody % of „Region" / % z „Potozenie" 32.8 52.4

Increased number of reservoirs Number / Liczebnosc 11 15

Wi^ksza liczba zbiornikow % of „Region" / % z „Potozenie" 9.5 23.8

Reservoir purity Number / Liczebnosc 37 33

Czystosc zbiornika % of „Region" / % z „Potozenie" 31.9 52.4

Frequent maintenance Number / Liczebnosc 35 31

Cz^sta konserwacja % of „Region" / % z „Potozenie" 30.2 49.2

Method of water intake Number / Liczebnosc 31 23

Cz^sta konserwacja % of „Region" / % z „Potozenie" 26.7 36.5

Source: Own elaboration. Zrodto: Opracowanie wtasne.

Fire department connections

The method of arranging fire department connections in forest areas was rated as "very good" by just over 1% of the representatives of the State Fire Service units, while as many as 48% of respondents said that their arrangement "requires more care" (19% "good", 32% "sufficient "). The most common comments concerned hardening of the access road surface (53%), water intake depth (51%), hardening of the manoeuvring space with appropriate dimensions (45%), marking of the water intake point (42%). Elements indicated less frequently included: descent to the water table (40%), cleanliness of the reservoir (39%), marking of the access road (39%), maintenance frequency (37%), degree of silting (34%), hardening of the manoeuvring space (31%) or the method of water intake (30%). The survey showed that the smallest problem in forest areas was caused by an insufficient number of reservoirs (15%).

Correlation analysis showed a statistically significant connection between the assessment of methods of arranging fire department connections and the forest cover of the voivodship (r = 0.19, p = 0.006) and the share of private forests (r = 0.17, p = 0.016). Where the region's forest cover was smaller and the share of private forests was higher, the methods of organising intake points were rated worse.

All respondents - both those from the units located in the lowlands, as well as from the units located in the foothills and in the mountains - considered the most important elements for the effectiveness of the firefighting operations to be a paved access road and a manoeuvring space with the right dimensions (table 4). The respondents from the units located in the mountains and in highlands were more likely than the respondents from the units located in lowlands to pay attention to the marking of the water intake point and the access road, silting, depth of water intake, descent to the water table, a greater number of reservoirs and their cleanliness.

Punkty czerpania wody

Sposob organizowania punktow czerpania wody na terenach lesnych „bardzo dobrze" ocenito tylko nieco ponad 1% badanych przedstawicieli jednostek PSF; podczas gdy az 48% responden-tow uznato, ze ich organizacja „wymaga wiçkszej troski" (19% „dobrze", 32% „wystarczajqco"). Najczçstsze uwagi dotyczyty: utwardzenia nawierzchni drogi dojazdowej (53%), gtçbokosci poboru wody (51%), utwardzenia placu manewrowego o odpo-wiednich wymiarach (45%), oznakowania punktu czerpania wody (42%). Rzadziej wskazywano na takie elementy jak: zejscie do lustra wody (40%), czystosc zbiornika (39%), oznakowanie drogi dojazdowej (39%), czçstosc konserwacji (37%), stopien zamulenia (34%), utwardzenie placu (31%) czy sposob poboru wody (30%). Z badan wynika, ze najmniejszy problem na terenach lesnych stwarza niewystarczajqca liczba zbiornikow (15%).

Analiza korelacyjna wykazata statystycznie istotne powiq-zanie miçdzy ocenq metod organizowania punktow czerpania wody a lesistosciq wojewodztwa (r = 0,19, p = 0,006) i udzia-tem lasow prywatnych (r = 0,17, p = 0,016). Tam gdzie lesistosc regionu byta mniejsza, a udziat lasow prywatnych byt wiçkszy, gorzej oceniano metody organizowania punktow.

Wszyscy ankietowani - zarowno ci z jednostek potozonych na nizu, jak i z jednostek potozonych na pogorzu i w gorach - za elementy o najwiçkszym znaczeniu dla skutecznosci przepro-wadzanych akcji gasniczych uznali utwardzonq drogç dojazdo-wq i plac manewrowy o wtasciwych wymiarach (tab. 4). Ankietowani z jednostek potozonych w gorach i na pogorzu czçsciej niz ankietowani z jednostek potozonych na nizu zwracali uwagç na oznakowanie punktu czerpania wody i drogi dojazdowej, zamu-lenie, gtçbokosc poboru wody, zejscie do lustra wody, wiçkszq liczbç zbiornikow i ich czystosc.

Conclusion

the analysis of the results obtained confirmed that, in the opinion of the employees of the State Fire Service, the currently applicable laws on the principles of forest fire protection are sufficient to implement preventive measures, provide active protection and carry out rescue operations. Research results indicate that employees of municipal and district SFS departments expect changes in regulations regarding the bearing capacity of fire access surfaces and methods of arranging fire department connections. In addition, respondents pay attention to the distance between fire access roads. On average, 4 out of 10 departments think it should be smaller. Many of the respondents emphasised that the higher the density of fire access road networks, the faster the firefighters can reach the source of fire, making the extinguishing operation more efficient. In the remaining issues addressed by the survey, there was less agreement between the respondents, with the majority confirming that the applicable laws are reasonable and need to be strictly enforced.

Podsumowanie

Analiza uzyskanych wynikow potwierdzita, ze w ocenie ankieto-wanych pracownikow PSP obecnie obowiqzujqce przepisy w spra-wie zasad zabezpieczenia przeciwpozarowego lasow w wiçkszosci sq wystarczajqce do prowadzenia dziatan profilaktycznych, pet-nienia czynnej ochrony oraz przeprowadzania akcji ratunkowych. Wyniki badan wskazujq, ze pracownicy miejskich i powiatowych komend PSP oczekujq zmian w regulacjach dotyczqcych nosnosci nawierzchni dojazdow pozarowych i metod organizowania punk-tow czerpania wody. Ponadto ankietowani zwracajq uwagç na od-legtosci miçdzy dojazdami pozarowymi. Srednio 4 na 10 komend uwaza, ze powinny byc one mniejsze. Wielu sposrod respondentow podkresla, ze im wiçksza jest gçstosc sieci dojazdow pozarowych, tym szybciej mozna dotrzec do zrodta ognia, a akcja gasnicza jest sprawniejsza. W pozostatych, bçdqcych przedmiotem badan, kwe-stiach ankietowani nie sq juz tak zgodni, przy czym wiçkszosc po-twierdza stusznosc obowiqzujqcych przepisow i koniecznosc bez-wzglçdnego egzekwowania ich przestrzegania.

The expected influence of features of the SFS unit location such as terrain, location in the east-west axis, forest cover, the average number of fires or the share of private forests on the views presented in the survey regarding the legal basis for the functioning of the forest fire protection system in Poland was not confirmed by the obtained results. Exceptions in this respect are:

- a nswers with a positive assessment of the density of fire access roads from SFS units from western Poland were clearly more prevalent compared to the corresponding answers by units from the eastern and central parts,

- a imilarly, employees of units from areas with very high forest covers were less likely to raise objections as to the density of fire access roads,

- units located in eastern and central Poland were more likely to suggest the need for building larger passing points,

- respondents from units located in provinces with smaller forest covers and with a greater share of private forests gave less favourable assessments of fire department connections in forest areas.

It should be mentioned that the State Forests, together with the Department of Forest Engineering of the Poznan University of Life Sciences, conducts its own research on the optimisation of the density of the forest road network - including fire access roads [35]. Joint efforts have led to the development of instructions for road surveys for all forest inspectorates in Poland [3]. An important element of this documentation is the improvement of fire access roads' functionality. The survey shows that a rational road density is determined not only by the fire hazard category, but also by the planned freight traffic, terrain, methods of obtaining wood, the size of forest complexes, the location of public road networks and roads of other categories, and the presence of areas of high natural value. In these areas, increasing the density of roads, including fire access roads, widening them and building associated facilities must be carried out in accordance with applicable nature protection principles.

Based on the analysis of the results of surveys conducted among employees of municipal and district SFS departments, the following conclusions and generalisations can be formulated:

1. The currently applicable requirements contained in the provisions of commonly applicable law and industry guidelines regarding fire access roads and fire department connections in forest areas, in the opinion of municipal and district SFS department employees, are largely appropriate for fast, efficient and safe firefighting operations in forest areas.

2. The biggest doubts among the respondents regarding the validity of the existing solutions are raised by the bearing capacity of fire access road surfaces and the arrangment of fire department connections.

3. It is also worth noting the need for strict enforcement of applicable law, often indicated by respondents, with regard to maintaining the accessibility of fire access roads and other forest roads that are important for forest rescue operations.

Spodziewana mozliwosc wptywu takich cech lokalizacji jednostki PSP jak uksztattowanie terenu, potozenie w osi wschod -zachod, lesistosc, srednia liczba pozarow czy udziat lasow prywatnych, na prezentowane w ankiecie poglqdy dotyczqce podstaw prawnych funkcjonowania systemu zabezpieczenia przeciwpozarowego lasow w Polsce nie znalazty potwierdzenia w uzyskanych wynikach badan. Wyjqtki w tym wzglçdzie to:

- wyraznie czçsciej pojawiajqce siç poglqdy o wtasciwej gçstosci dojazdow pozarowych w jednostkach PSP z terenow Polski zachodniej w porownaniu do jednostek z czçsci wschodniej i centralnej,

- w odobnie rzadziej zastrzezenia do wtasciwej gçstosci dojazdow pozarowych zgtaszajq pracownicy jednostek z terenow o bardzo duzej lesistosci,

- w zçstsze wskazywanie koniecznosci budowania wiçk-szych mijanek w jednostkach potozonych we wschodniej i centralnej Polsce,

- w orsze oceny organizacji punktow czerpania wody na terenach lesnych formutowaty osoby z jednostek zlo-kalizowanych w wojewodztwach o mniejszej lesistosci i o wiçkszym udziale lasow prywatnych.

Nalezy nadmienic, ze PGL LP prowadzi wraz z Katedrq Inzynierii Lesnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu wtasne badania dotyczqce optymalizacji gçstosci lesnej sieci drogowej - w tym przeciwpozarowej [35]. Efektem wspolnych dziatan jest opracowanie instrukcji wykonywania operatow drogowych dla wszystkich nadlesnictw w Polsce [3]. Waznym elementem sporzqdzonej doku-mentacji jest podnoszenie funkcjonalnosci dojazdow pozarowych. Z przeprowadzonych badan wynika, ze racjonalne zagçszczenie drog determinuje nie tylko kategoria zagrozenia pozarowego, ale takze planowany potok tadunkow, uksztattowanie terenu, sposob pozyskania surowca drzewnego, wielkosc kompleksow lesnych, lokalizacja sieci drog publicznych i drog innych wtasnosci oraz wystçpowanie obszarow cennych przyrodniczo. Na tych terenach zwiçkszanie gçstosci drog, w tym dojazdow pozarowych, ich posze-rzanie oraz budowa urzqdzen towarzyszqcych musi byc przeprowa-dzane zgodnie z obowiqzujqcymi zasadami ochrony przyrody.

Na podstawie analizy zgromadzonych wynikow badan ankietowych przeprowadzonych wsrod pracownikow Miejskich i Powiatowych Komend PSP sformutowac mozna nastçpujqce wnioski i uogolnienia.

1. Obecnie obowiqzujqce wymagania zawarte w przepisach prawa powszechnego i wytycznych branzowych, dotyczq-ce dojazdow pozarowych i punktow czerpania wody na terenach lesnych, w ocenie pracownikow miejskich i powiatowych komend PSP w duzej mierze sq wtasciwe dla szybkiego, sprawnego i bezpiecznego prowadzenia akcji gasniczych na terenach lesnych.

2. Najwiçksze wqtpliwosci wsrod respondentow co do stusznosci obowiqzujqcych rozwiqzan budzi nosnosc nawierzchni dojazdow pozarowych oraz organizacja punk-tow czerpania wody.

3. Wartq odnotowania jest rowniez czçsto sygnalizowana przez respondentow potrzeba bezwzglçdnego egzekwo-wania wykonywania obowiqzujqcego prawa w zakresie

4. It seems important to define the parameters characterising forest roads/fire access roads, as the legally regulated requirements apply only to roads/access roads that are being constructed or altered.

5. The assessment of the elements of forest fire protection in Poland, as given by employees of municipal and district SFS departments, was not influenced by such features of their work environment as: geographical location of the department, terrain, forest cover, forest ownership structure or the number of forest fires over a period of five years.

6. The analysis of the results showed a relationship between the geographical location of the department and the formulated assessments regarding the density of fire access roads, and the need to build wider passing points. The forest cover of the region affected the responses related to the density of fire access roads and the arrangement of fire department connections. The share of private forests also had an impact on the assessment of the arrangement of water intake points. No relationship was found between the number of forest fires in the region and the respondents' answers.

m.in. utrzymania przejezdnosci dojazdów pozarowych i pozostatych waznych z punktu widzenia prowadzenia akcji ratowniczych dróg lesnych.

4. Wydaje siç, ze istotnym bytoby zdefiniowanie parametrów charakteryzujqcych przejezdnosc drogi lesnej/dojazdu pozarowego, gdyz regulowane prawem wskazania doty-czq tylko dróg/dojazdów budowanych lub przebudowy-wanych.

5. Na formutowane przez pracowników miejskich i powiato-wych komend PSP oceny elementów zabezpieczenia prze-ciwpozarowego lasów w Polsce nie majq wptywu takie cechy srodowiska ich pracy jak: potozenie geograficzne komendy, uksztattowanie terenu, lesistosc, struktura wtasnosciowa la-sów czy liczba pozarów lasów w piçcioleciu.

6. Analiza wyników wykazata zaleznosc miçdzy potozeniem geograficznym jednostki a formutowanymi ocenami doty-czqcymi gçstosci dojazdów pozarowych i potrzeby budo-wy wiçkszych mijanek. Z kolei lesistosc regionu oddziatu-je na odpowiedzi zwiqzane z gçstosciq dojazdów oraz or-ganizacjq punktów czerpania wody. Na oceny dotyczqce organizowania punktów czerpania wody równiez wptyw miat udziat lasów prywatnych. Nie wykryto zwiqzku liczby pozarów lasów w regionie na udzielane przez responden-tów odpowiedzi.

Literature / Literatura

[1] Rozporzgdzenie Ministra Ochrony Srodowiska, Zasobów Natural-nych i Lesnictwa z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegóto-wych zasad zabezpieczenia przeciwpozarowego lasów (Dz. U. z 1999 r., Nr 73, poz. 824).

[2] Rozporzgdzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpozarowego zaopatrzenia w wodç oraz dróg pozarowych. Dz. U. z 2009 r., Nr 124 poz. 1030.

[3] Instrukcja wyznaczania docelowej sieci drogowej nadlesnictwa, Za-tgcznik do Zarzgdzenia nr 28 Dyrektora Generalnego Lasów Pañ-stwowych z dnia 27 kwietnia 2018 roku w sprawie wprowadzenia „Instrukcji wyznaczania docelowej sieci drogowej nadlesnictwa" (OB.011.15.2018).

[4] Rozporzgdzenie Ministra Srodowiska z dnia 22 marca 2006 r. w spra-wie szczegótowych zasad zabezpieczenia przeciwpozarowego lasów (Dz. U. z 2006 r., Nr 58, poz. 405).

[5] R bwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 kwietnia 2006 r. o sprostowaniu btçdu (Dz. U. z 2006 r., Nr 82, poz. 573).

[6] R ozporzgdzenie Ministra Srodowiska z dnia 9 lipca 2010 r. zmienia-jgce rozporzgdzenie w sprawie szczegótowych zasad bezpieczeñ-stwa przeciwpozarowego lasów (Dz. U. z 2010 r., Nr 137, poz. 923).

[7] R ozporzgdzenie Ministra Srodowiska z dnia 13 lipca 2015 r. zmie-niajgce rozporzgdzenie w sprawie szczegótowych zasad zabezpieczenia przeciwpozarowego lasów (Dz. U. z 2015 r., Nr 0, poz. 1070).

[8] Instrukcja ochrony przeciwpozarowej lasu, Haze M. (red.), CiLR War-szawa 2011 (Zatgcznik do Zarzgdzenia nr 54 Dyrektora Generalnego Lasów Pañstwowychz 21 listopada 2011 r. Obowigzuje wjednostkach lasów pañstwowych od 1 stycznia 2012 r.).

[9] R stawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 1994 r., Nr 89, poz. 414, z pózn. zm., tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 290).

[10] k zerniak A.(red.), Grajewski S., Kaminski B., Miler A.T., Okonski B., Leciejewski P, Trzcinski G., Madaj A., Bankowski J., Wojtkowski K., Wytyczne prowadzenia robot drogowych w lasach, PGL LR OR-W LP w Bedoniu, Warszawa-Bedon 2013.

[11] Dzikowski, J., Szartowicz, A., Burzynski, S., Rajsman, M., Satota, J., Wiqzowski, Z., Drogi lesne. Poradnik techniczny, Osrodek Rozwojowo-Wdrozeniowy Lasow Panstwowych w Bedoniu, Warszawa-Bedon 2006.

[12] Rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpozarowej budynkow, in-nych obiektow budowlanych i terenow (Dz. U. z 2010 r., Nr 109, poz. 719, z pozn. zm.).

[13] k N-N-01256-01:1992 Znaki bezpieczenstwa. Ochrona przeciwpoza-rowa.

[14] PN-EN ISO 7010:2012 Symbole graficzne. Barwy bezpieczenstwa i znaki bezpieczenstwa. Zarejestrowane znaki bezpieczenstwa. PKN, Warszawa.

[15] Informacja z Wydziatu Ochrony Lasu Dyrekcji Generalnej Lasow Panstwowych w Warszawie z 10 maja 2019 r. Dokument elektroniczny, Katedra Inzynierii Lesnej, UPP

[16] PN-B-02857:2017-04 Ochrona przeciwpozarowa budynkow. Prze-ciwpozarowe zbiorniki wodne. Wymagania ogolne. PKN, Warszawa 28.04.2017.

[17] PN-B-02857:1982 Ochrona przeciwpozarowa w budownictwie. Prze-ciwpozarowe zbiorniki wodne. Wymagania ogolne.

18] k rzysiecki M., Fijatkowski L., Aby woda nie poszfa w las, „Przeglqd Pozarniczy" 2013, 4, 32-34.

[19] Z arzycki J., tapicz M., Ocena potencjalu pododdziatow ratowniczych do gaszenia pozarow lasu, „Logistyka" 2015, 5, 1677-1682.

[20] n N-EN 1846-1:2000, Samochody pozarnicze. Podziat i oznaczenie. PKN. Warszawa 14.06.2000.

[21] PN-EN 1846-1:2011, Samochody pozarnicze. Podzial i oznaczenie. PKN, Warszawa 20.10.2011.

[22] http://www.straz.gov.pl, [dost<?p: 2.06.2017].

[23] Wieczorek M., Atlas geograficzny Polski. Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2012.

[24] Raport o stanie lasow wPolsce 2017. CiLF> PGL LP Warszawa 2018.

[25] GUS, Lesnictwo - Informacje i opracowania statystyczne 2011-2018 (2010-2017), Warszawa.

[26] Platt C., Problemy rachunkuprawdopodobienstwa i statystykimatema-tycznej, PWN, Warszawa 1977.

[27] n ozwiak J., Podgorski J., Statystyka odpodstaw. Wyd. Vi, zm. PWE, Warszawas 2006.

[28] Czerniak A. (red.), Gornowicz R., Miler A.T., Trzcinski G., Grajewski S.M., Kapuscinska J., Wytyczne dla praktyki. Opracowane na podstawie te-matu: Planowanie sieci drog lesnych i skladnic oraz optymalizacja (racjo-nalizacja) wskaznikow gqstosci drog lesnych dla roznych terenow Polski. Maszynopis, Katedra Inzynierii Lesnej UPP Poznan 2016.

[29] Grajewski S.M., Wieloletnia zmiennosc pozarow lasu w wybranych 28 krajach Europy, Kanadzie i USA, BiTP Vol. 47 Issue 3, 2017, pp. https:// doi.org/10.12845/bitp.47.3.2017.3.

[30] Grajewski S.M., Effectiveness of forest fire security systems in Poland. Infrastruktura i Ekologia Terenow Wiejskich IV/2, 2017, 1563-1576, https://doi.org/ 10.14597/infraeco.2017.4.2.118.

[31] Wrzcinski G., Czerniak A., Horizontal curve radii versus turning abilities of vehicle combinations for timber transport, „Infrastruktura i Ekologia Terenow Wiejskich" 2018, II(1), 263-275, https://doi.org/10.14597/ INFRAECO.2018.2.1.017.

[32] Grajewski S.M., Funkcjonalnosc lesnych dojazdow pozarowych wzglç-dem wymogow wspolczesnych pojazdow ratowniczo-gasniczych oraz aktualnie stosowanych taktyk i technologii gaszenia pozarow lasow. Rozprawy Naukowe 511, Wyd. UP w Poznaniu, Poznan 2019.

[33] Wrzcinski G., Czerniak A., Stan techniczny drog lesnych - potrzeby remontowe. „Sylwan" 2017, 161 (7), 2017, 539-547.

[34] PN-EN 1846-2+A1:2013-07 „Samochody pozarnicze. Czçsc 2. Wymaga-nia ogolne. Bezpieczenstwo i parametry". PKN, Warszawa 13.12.2016.

[35] Czerniak A. (red.), Gornowicz R., Miler A.T., Trzcinski G., Grajewski S.M., Kapuscinska J., Planowanie sieci drog lesnych i skladnic oraz optymalizacja wskaznikow gçstosci drog lesnych dla roznych terenow Polski. Ustu-ga badawcza wykonywana na podstawie umowy nr OR-2717-19/14 (nr wewnçtrzny 49/2014/LL), zawartej w dniu 19 maja 2014 r. pomiç-dzy Dyrekcjq Generalnq Lasow Panstwowych w Warszawie a Uniwer-sytetem Przyrodniczym w Poznaniu, UPP w Poznaniu, 2016.

SYLWESTER M. GRAJEWSKI, PH.D. - a graduate of the Faculty of Forestry at the Poznan University of Life Sciences, Assistant Professor at the Department of Forest Engineering of the Poznan University of Life Sciences. His professional interests focus on the issues of broadly defined technical elements of forest protection. In recent years, he has been particularly interested in forest road networks, including fire access roads and their adaptation to the requirements of firefighting vehicles used by fire brigades today. He has authored and co-authored over 110 publications.

PROF. ANDRZEJ CZERNIAK, D.SC. - a graduate of the Faculty of Forestry at the Poznan University of Life Sciences, head of the Department of Forest Engineering of the Poznan University of Life Sciences. His main scientific interests include shaping forest infrastructure, road and building construction, green engineering, wildlife crossings, reclamation, technical environmental protection, natural inventory, recycling of industrial waste, environmental monitoring, the environmental impact of road structures, the impact of roads on fauna. He has authored and co-authored over 180 publications, several books and monographs. Moreover, he has been awarded 5 patents, and has filed a patent application that is pending. Professor Czerniak has led research on many subjects and supervised expert reports for business-support institutions.

PAWEt SZOSTAKOWSKI - a graduate of a first-cycle degree programme at the Faculty of Forestry of the Poznan University of Life Sciences. Currently, he continues studies in a second-cycle degree programme at the Department of Forest Engineering of the Poznan University of Life Sciences.

DR SYLWESTER M. GRAJEWSKI - absolwent Wydziatu Lesnego Üniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, adiunkt w Katedrze Inzynierii Lesnej ÜP w Poznaniu. Zainteresowania zawodowe koncentrujq siç na problematyce szeroko pojçtych technicznych elementów ochro-ny lasu. W ostatnich latach szczególnym zainteresowaniem obdarzyt lesne sieci drogowe, w tym dojazdy pozarowe i ich dostosowanie do wymogów pojazdów gasniczych wspótczesnie wykorzystywanych przez jednostki strazy pozarnych. Autor i wspótautor ponad 110 publikacji.

DR HAB. PROF. ANDRZEJ CZERNIAK - absolwent Wydziatu Lesnego Üniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, kierownik Katedry Inzynierii Lesnej ÜP w Poznaniu. Gtówne kierunki dziatalnosci naukowej to ksztattowanie infrastruktury lesnej, budownictwo drogowe i kubaturowe, ekoinzynieria, przejscia dla zwierzqt, rekultywacja, techniczna ochrona srodowiska, inwentaryzacje przyrodnicze, recykling odpadów poprzemystowych, monitoring srodowiska, oddziatywanie obiektów in-zynieryjnych na srodowisko, wptyw dróg na faunç. Autor i wspótautor ponad 180 publikacji, kilku ksiqzek i monografii, 5 przyznanych paten-tów i wspótautor zgtoszenia kolejnego patentu, kierownik wielu tema-tów badawczych i ekspertyz dla otoczenia gospodarczego.

PAWEt SZOSTAKOWSKI - absolwent studiow I stopnia na Wydzia-le Lesnym Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, magistrant Katedry Inzynierii Lesnej UP w Poznaniu.

Stworzenie anglojçzycznych wersji oryginalnych artykutow naukowych wydawanych w kwartalniku „BITP. Bezpieczenstwo i Technika Pozarnicza" - zadanie finansowane w ramach umowy 658/P-DUN/2018 ze srodkow Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyzszego przeznaczonych na dziatalnosc upowszechniajqcq naukç.

Mlnlsierstwo Nauki i Sikoflmctwa Wyzbiego