CC BY
40
D01:10.12845/bitp.34.2.2014.1
dr n. med. Robert GAL4ZKOWSKI1
mgr Agata PAWLAK2
dr n. med. Konrad PSZCZOLOWSKI3
Przyj çty/Accepted/Принята: 04.06.2013;
Zrecenzowany/Reviewed/Рецензирована: 03.06.2014;
Opublikowany/Published/Опубликована: 30.06.2014;
ROLA JEDNOSTEK KRAJOWEGO SYSTEMU RATOWNICZO-GASNICZEGO W FUNKCJONOWANIU SYSTEMU PANSTWOWE RATOWNICTWO MEDYCZNE W REJONACH WIEJSKICH W POLSCE
The role of the National Rescue and Firefighting System in the National Emergency Medical System Functioning in Rural Areas in Poland
Роль подразделений Национальной Спасательно-Гасящей Системы в функционировании Государственной Системы Неотложной Медицинской
Помощи в сельских районах Польши
Abstrakt
Wprowadzenie: Nawet w najlepiej finansowanych i zorganizowanych systemach ratownictwa medycznego czas dotarcia na miejsce zdarzenia bywa zbyt dlugi, najcz^sciej na tereny pozamiejskie. Kluczow^ rol^ odgrywaj^ w tej sytuacji osoby umiej3.ce udzielac pierwszej pomocy, zwlaszcza kwalifikowanej. Nalezy wi^c dqzyc do usprawnienia wspoldzialania systemu Panstwowe Ratownictwo Medyczne (PRM) z Krajowym Systemem Ratowniczo-Gasniczym (KSRG).
Material i metody: Celem pracy bylo wykonanie analizy dzialan prawnych i organizacyjnych systemow PRM oraz KSRG w zakresie udzielania pomocy osobom znajduj^cym si^ w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego, dokonanie podsumowania potencjalu KSRG w zakresie KPP, a takze zbadanie za pomocy ankiety opinii pracownikow systemu PRM o jakosci dzialan ratownikow KSRG w zakresie udzielania KPP. Badaniem obj^to grup^ 98 pracownikow systemu Panstwowego Ratownictwa Medycznego, w tym lekarzy systemu, ratownikow medycznych i piel^gniarek systemu z obszaru kraju. W badaniu posluzono si^ metody sondazu diagnostycznego, wykorzystuj^c anonimow3 ankiety wlasnego autorstwa. 22 pytania ankietowe mialy na celu zbadanie poziomu udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy przez jednostki KSRG oraz ocen^ zaangazowania tych jednostek w udzielanie KPP.
Wyniki: Badania ankietowe, w ktorych pracownicy ZRM ocenili dotychczasow3 wspolprac^, wykazaly, ze w wielu przypadkach zespoly wl^czone do KSRG, jako pierwsze na miejscu zdarzenia, podejmuj3 wlasciwe dzialania, jednak umiej^tnosci strazakow w zakresie KPP wymagaj3 poprawy. Potrzebne s3 stale praktyczne cwiczenia zwlaszcza w zakresie resuscytacji kr^zeniowo-oddechowej (RKO), aby uzyskac optymaln3 wspolprac^ OSP i PSP dla uzupelnienia systemu PRM.
Wnioski: Udzielanie przez ratownikow KSRG KPP osobom znajduj^cym si^ w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego przed przybyciem zespolu ratownictwa medycznego zwi^ksza szanse na przezycie pacjentow. Szkolenie ratownikow KSRG z zakresu KPP wplywa na podniesienie poziomu merytorycznego przygotowania do udzielania pomocy osobom znajduj^cym si^ w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego. Nalezy wprowadzic regulacje prawne umozliwiaj3.ce dyspozytorowi medycznemu wykorzystanie potencjalu KSRG do udzielania KPP przed przybyciem zespolu ratownictwa medycznego. Nalezy dopracowac wymagania dotycz3.ce zasad utrwalania i okresowej kontroli umiej^tnosci po 66-godzinnym kursie KPP, pomimo okreslonej przepisami recertyfikacji, ktora odbywa si^ w cyklach 3-letnich.
1 Zaklad Ratownictwa Medycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Zwirki i Wigury 81a, 02-091 Warszawa/Medical University of Warsaw, Poland; adres e-mail: [email protected]; wklad merytoryczny/percentage contribution - 50%
2 Dzial Ratownictwa Medycznego w SP ZOZ Lotnicze Pogotowie Ratunkowe; 01-934 Warszawa, ul. Ksiçzycowa 5/Polish Medical Air Rescue, Poland; wklad merytoryczny/percentage contribution - 40 %
3 Katedra i Zaklad Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego/Medical University of Warsaw, Poland; wklad merytoryczny/percentage contribution - 10%
D01:10.12845/bitp.34.2.2014.1
SJowa kluczowe: kwalifikowana pierwsza pomoc, wspolpraca systemow, optymalizacja dzialan ratowniczych Typ artykuJu: artykul przegl^dowy
Abstract
Introduction: Even in the best funded and organised emergency medical units the time of reaching the scene of an accident by rescue units, especially in rural areas, can be too long. People who can provide first aid, especially qualified first aid (QFA), play a key role in such cases. Thus, we should strive to improve the cooperation between the National Emergency Medical System (NEMS) and the National Rescue and Firefighting System (NRFS).
Materials and methods: The aim of this survey was to analyse the organisational and legal actions of both the NEMS and NRFS systems in the scope of providing the first aid to people in a sudden life threatening situation. What is more, the goals of the survey were to make general conclusions about the potential of the NRFS in the scope of providing QFA and, finally, with the use of the questionnaires, examine the opinions of the NEMS workers on the quality of the QFA provided by NRFS rescuers. A group of 98 workers of the NEMS took part in the survey, including doctors, paramedics and nurses from the whole country. The study involved a diagnostic survey in the form of an anonymous questionnaire of own authorship. There were 22 questions prepared to study the quality of QFA provided by the NRFS units and their engagement in providing help.
Results: Medical rescue units employees rated the foregoing cooperation. The results showed that in many cases the units included in the NRFS, which were first at the scene of an accident, undertook proper actions, but the abilities and skills of fire rescuers in the range of QFA still need some improvement. Constant practical trainings are necessary, especially in the scope of CPR in order to achieve the optimal cooperation of Volunteer Fire Brigade and State Fire Service, which will complement the NEMS.
Conclusions: Providing the QFA by NRFS rescuers to people in a sudden life threatening situation, before reaching the scene of an accident by an emergency medical rescue unit, increases the chance of survival of these patients. The QFA training given to NRFS rescuers improves the essential preparation to provide the aid to people in a sudden life threatening situation. Law regulations that allow the medical dispatcher to use the potential of NRFS units to provide the QFA, before the scene of accident is reached by emergency medical rescuers. Furthermore, the requirements for the rules of perpetuation and periodical control of skills after 66 hour of QFA course should be improved, despite the legally regulated recertification, which is held in a 3-year cycle.
Keywords: the qualified first aid, systems coordination, optimization of rescue operations Type of article: review article
Аннотация
Введение: Даже в наиболее успешно финансированных и организованных системах неотложной медицинской помощи время приезда на место происшествия бывает слишком долгое, чаще всего касается это загородных территорий. В такой ситуации ключевую роль имеют люди, которые умеют оказать первую помощь, особенно квалифицированную. Следовательно, надо стремиться к улучшению сотрудничества между Государственной Системой Неотложной Медицинской Помощи (PRM) и Национальной Спасательно-Гасящей Системой (KSRG).
Материал и методы: Цель данной работы заключалась в проведении анализа правовых и организационных действий систем PRM и KSRG по предоставлению помощи людям находящимся в состоянии внезапно возникшей угрозы здоровью; обзоре потенциала KSRG в области проведения квалифицированной первой помощи; а также исследовании с помощью опроса мнения сотрудников системы PRM о качестве выполнения спасательных работ спасателями KSRG в сфере предоставления квалифицированной первой помощи. В исследовании приняло участие 98 сотрудников системы PRM, в том числе врачи, фельдшера системы и медсестры системы с территории страны. В исследовании был использован метод диагностического обследования с помощью анонимной анкеты собственного авторства. 22 анкетных вопроса были разработаны с целью изучения уровня предоставления квалифицированной первой помощи подразделениями KSRG и проведения оценки ангажирования этих подразделений в предоставлении квалифицированной первой помощи.
Результаты: Анкетные исследования, в которых сотрудники ZRM оценивали существующее сотрудничество показали, что во многих случаях команды включєєньіє в KSRG, как первые на месте происшествия, принимают соответствующие меры, но практические умения пожарных в области первой медицинской помощи нуждаются в улучшении. Необходимы постоянные практические упражнения, особенно в области сердечно-легочной реанимации (RKO) для достижения оптимального сотрудничества Добровольной пожарной службы (OSP) и Государственной пожарной службы (PSP), чтобы усовершенствовать систему PRM.
Выводы: Предоставление спасателями KSRG первой помощи, лицам в состоянии внезапной угрозы здоровью до приезда медицинской спасательной команды увеличивает шансы больных на выживание. Обучение спасателей KSRG в области квалифицированной первой помощи повышает уровень основной подготовки к предоставлению помощи человеку находящемуся в состоянии внезапной угрозы здоровью. Следует ввести правовые регулирования, позволяющие диспетчерам использовать потенциал KSRG для предоставления квалифицированной первой помощи до приезда медицинско-спасательной команды. Надо усовершенствовать требования по закреплению знаний, и их периодических проверок после 66-часового курса квалифицированной первой помощи, несмотря на установленную законом повторную сертификацию, которая проходит каждые 3 года.
Вид статьи: обзорная статья
Ключевые слова: квалифицированная первая помощь, сотрудничество систем, оптимизация спасательных действий
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
1. Cel pracy
Celem pracy jest analiza dzialan prawnych i organiza-cyjnych systemów PRM oraz KSRG w zakresie udzielania pomocy osobom znajdujicym siç w stanie naglego za-grozenia zdrowotnego, dokonanie podsumowania poten-cjalu KSRG w zakresie KPP, a takze zbadanie za pomocy ankiety opinii pracowników systemu PRM na temat jako-sci dzialan ratowników KSRG w zakresie udzielania KPP.
2. Material i metody
Badaniem objçto grupç 98 pracowników systemu Panstwowe Ratownictwo Medyczne w tym lekarzy systemu, ratowników medycznych i pielçgniarek systemu z ca-lego kraju. Ankieta byla umieszczona w Internecie. Bada-nie wykonano w okresie od marca do kwietnia 2013 roku. W badaniu posluzono siç metody sondazu diagnostyczne-go, wykorzystujic anonimowi ankietç. 22 pytania ankie-towe mialy na celu zbadanie poziomu udzielania kwalifi-kowanej pierwszej pomocy przez jednostki KSRG oraz ocenç zaangazowania tych jednostek w udzielanie KPP. Analiza wyników miala stanowic realizacjç celu pracy. Do obliczen statystycznych uzyto programu Microsoft Office Excel 2007.
3. Wstçp
Ratownictwo medyczne jako system organizacyjny ukierunkowane jest przede wszystkim na udzielanie pomocy medycznej osobom znajdujicym siç w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego. Dzialania te wykonywa-ne si przez jednostki systemu ratownictwa medycznego, a wiçc: naziemne zespoly ratownictwa medycznego, lot-nicze zespoly ratownictwa medycznego oraz szpitalne oddzialy ratunkowe i centra urazowe.
Dla utrzymania efektywnosci systemu niezbçdna jest cingla kontrola jakosci. W tym celu przeprowadzane si
D01:10.12845/bitp.34.2.2014.1
liczne badania, których wyniki stanowii podstawç do poprawy organizacji i funkcjonowania dzialan. System jako struktura dynamiczna ulega ciiglym zmianom, m.in. przez rozszerzanie swoich mozliwosci dziçki wspólpra-cy z jednostkami krajowego systemu ratowniczo-gasni-czego. Kadra pozostajicych w stalej gotowosci ratowni-ków KSRG dysponuje standaryzowanym wyposazeniem i jest jednolicie przeszkolona do udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy.
Odpowiednio zorganizowane wspóldzialanie systemów, dodatkowo wsparte powszechni znajomoscii udzielania pierwszej pomocy, moze realnie zwiçkszac szanse osób poszkodowanych na przezycie i wyzdrowie-nie. Dyskusja nad organizacji najskuteczniejszej pomocy medycznej osobom znajdujicym siç w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego trwa od wielu lat. Systemy ra-townicze na swiecie podlegaji ciiglej analizie i modyfi-kacji, rózniic siç w zaleznosci od obowiizujicych w da-nym kraju regulacji prawnych. W ujçciu planistycznym i organizacyjnym w wiçkszosci opieraji siç jednak na tak zwanym schemacie „Lancucha przezycia” [7].
„Lancuch przezycia” ukazuje optymalny uklad kolej-nych ogniw dzialan ratunkowych, w tym pierwszi pomoc, elementy medyczne i transport specjalistyczny. Ich efektem finalnym powinno byc dostarczenie do szpitalnego oddzia-lu ratunkowego (SOR) osoby, która znalazla siç w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego. W wymiarze systemo-wym elementy te si realizowane przez panstwo za pomoci jego sluzb i poszczególnych podmiotów ratowniczych. Wy-tyczone si równiez dzialania obywatela/swiadka zdarzenia w zakresie powiadamiania o naglym zdarzeniu oraz samej pierwszej pomocy. Obecny stan organizacyjno-prawny pol-skiego systemu ratownictwa pozwala na skuteczni realiza-cjç zalozen schematu „lancucha przezycia”, co nie znaczy, ze nie powinien on podlegac dalszym usprawnieniom.
Ryc. 1. Schemat lancucha przezycia Fig. 1. The chain of survival diagram
W strukturach systemu Panstwowe Ratownictwo Me-dyczne w Polsce funkcjonuje: 14 centrów urazowych, 207 szpitalnych oddzialów ratunkowych, 1450 zespolów ratownictwa medycznego, 17 baz stalych i jedna baza se-zonowa Smiglowcowej Sluzby Ratownictwa Medycznego, w których stacjonuji lotnicze zespoly ratownictwa medycznego. W wojewódzkich planach dzialania syste-mu okreslona jest równiez siec szpitali wyspecjalizowa-nych w zakresie uslug medycznych niezbçdnych dla po-trzeb ratownictwa medycznego oraz jednostek wspól-pracujicych z systemem. W przepisach prawa polskiego okreslono zadania swiadka zdarzenia. Przygotowano wy-tyczne, na podstawie których planowana jest lokalizacja zespolów ratownictwa medycznego. Analizowane si ich minimalne i maksymalne czasy dotarcia do miejsca zda-rzenia. W wyniku przeprowadzanych analiz zmienia siç miejsce wyczekiwania zespolu ratownictwa medycznego, czyli prowadzony jest faktyczny nadzór nad funkcjono-waniem systemu na terenie danego województwa. Trwaji prace nad udoskonaleniem systemów powiadamiania ra-tunkowego i licznosci.
Pomimo tych dzialan i stosunkowo duzej liczby za-kontraktowanych w Polsce zespolów ratownictwa me-dycznego, nie zawsze mozliwe jest szybkie udzielenie pomocy przez zawodowych ratowników medycznych. Taka sytuacja to nie tylko problem polski. Nawet w naj-bogatszych krajach swiata, zwlaszcza na terenach wiej-skich, slabiej zaludnionych zdarza siç, ze karetka docie-ra do poszkodowanego pózniej niz po uplywie 4-5 mi-nut. To wlasnie jest czas, w którym w przypadku zatrzy-mania akcji serca nalezy podjic dzialania resuscytacyjne. Moze je skutecznie prowadzic kazdy, kto zostal w tym zakresie przeszkolony, podtrzymujic podstawowe czynno-sci zyciowe osoby ratowanej do czasu przybycia pomocy medycznej. Zatem warunkiem zapewnienia jak najszyb-szej pomocy osobom znajdujicym siç w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego jest powszechne nauczanie za-sad pierwszej pomocy.
Mozna równiez wykorzystac jak najlepiej potencjal innych sluzb ratowniczych (niemedycznych) przygoto-wanych juz do udzielania tzw. kwalifikowanej pierwszej pomocy. Nalezy w tym celu zmodyfikowac istniejice pro-cedury i regulacje prawne. Niniejsza praca wykazuje po-trzebç i mozliwosc sformalizowania wliczania innych sluzb ratowniczych, np. jednostek KSRG, w udzielanie pomocy osobom w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego, zwlaszcza na obszarach wiejskich. Nad takimi roz-wiizaniami od lat dyskutuje siç, realizuje siç je i doskona-li w róznych krajach [6, 9, 2].
W Polsce oprócz systemu Panstwowe Ratownictwo Medyczne funkcjonuje równiez krajowy system ratowni-czo-gasniczy powolany na mocy rozporzidzenia Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji. Tworzi go miçdzy innymi jednostki zawodowe Panstwowej Strazy Pozarnej oraz jednostki Ochotniczych Strazy Pozarnych. Jednym z zadan KSRG opisanych w rozporzidzeniu jest: dotarcie i wykonanie dostçpu do zagrozonych lub poszkodowa-nych osób wraz z udzieleniem im kwalifikowanej pierw-szej pomocy i ewakuacji poza strefç zagrozenia [8].
DOI:10.12845/bitp.34.2.2014.1
Pojçcie i zakres KPP zostaly zdefiniowane w usta-wie z dnia 8 wrzesnia 2006 roku o Panstwowym Ratow-nictwie Medycznym. Kwalifikowana pierwsza pomoc to czynnosci podejmowane przez ratownika wobec oso-by w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego. Ratowni-kiem moze byc osoba, która posiada pelni zdolnosc do czynnosci prawnych, bçdica czlonkiem, zatrudniona lub pelniica sluzbç w jednostkach wspólpracujicych z systemem, posiadajica wazne zaswiadczenie o ukonczeniu kursu w zakresie KPP i uzyskaniu tytulu ratownika, której stan zdrowia pozwala na udzielanie KPP [12]. Wsród jednostek wspólpracujicych z systemem, które zostaly zdefiniowane w ustawie, sijednostki zawodowe PSP oraz jednostki OSP wliczone do KSRG.
Zadania, które w ramach KPP moze wykonywac ra-townik, obejmuji nastçpujicy zakres: resuscytacjç krize-niowo-oddechowi, bezprzyrzidowi i przyrzidowi, z po-daniem tlenu oraz zastosowaniem wedlug wskazan de-fibrylatora zautomatyzowanego; tamowanie krwotoków zewnçtrznych i opatrywanie ran; unieruchamianie zlaman i podejrzen zlaman kosci oraz zwichniçc; ochronç przed wychlodzeniem lub przegrzaniem; prowadzenie wstçpne-go postçpowania przeciwwstrzisowego; ochronç termicz-ni; stosowanie tlenoterapii biernej; ewakuacjç z miejsca zdarzenia; wsparcie psychiczne oraz prowadzenie wstçp-nej segregacji medycznej [12].
Jak najszybsze rozpoczçcie udzielania pierwszej po-mocy przez swiadka naglego zdarzenia lub wdrozenie czynnosci z zakresu KPP przez jednostki wspólpracujice z systemem obecne przed przybyciem zespolu ratownictwa medycznego mogi ponad wszelki witpliwosc przy-czynic siç do poprawy skutecznosci medycznych czyn-nosci ratunkowych, udzielanych osobie znajdujicej siç w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego.
Bioric pod uwagç szerszy niz w pierwszej pomocy zakres kompetencji KPP udzielony ratownikom oraz potrze-bç utrzymania na wysokim poziomie wiedzy i umiejçtno-sci ratowników, ustawodawca szczególowo okreslil zasa-dy przeprowadzania kursu z zakresu KPP, opisujic wy-mogi organizacyjne i sprzçtowe dla podmiotów realizu-jicych szkolenia, sklad osobowy komisji egzaminacyjnej, zasady przeprowadzania egzaminu, a takze wzór zaswiad-czenia o ukonczeniu kursu i zdaniu egzaminu. Okreslono równiez szczególowy plan nauczania KPP, który zostal wypracowany przez ekspertów i zamieszczony w rozporzidzeniu Ministra Zdrowia.
Z danych statycznych Komendy Glównej PSP na 2013 rok stan osobowy wyszkolenia w zakresie KPP stra-zaków wliczonych do KSRG wynosi ok. 6800 strazaków PSP oraz ok. 2500 strazaków OSP (waznosci szkolenia 2013 rok, wg danych SWDST na dzien 18.03.2013 r.). Obecnie dzialania KPP realizuji wszystkie jednost-ki ratowniczo-gasnicze (zawodowe) PSP oraz jednost-ki ochrony przeciwpozarowej OSP, wliczone do KSRG, posiadajice gotowosc operacyjni do podjçcia dzialan ra-townictwa medycznego przez co najmniej dwóch ratow-ników (w rozumieniu ustawy o PRM) w skladzie zastçpu ratowniczego [14]. Docelowo zdolnosc do podjçcia dzialan w zakresie KPP maji miec wszyscy strazacy wszyst-kich jednostek KSRG.
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
DOI:10.12845/bitp.34.2.2014.1
W zakresie organizacji KSRG w ostatnich latach przy-jçto kilka istotnych zalozen. Wsród nich takie, ze dla kaz-dej jednostki KSRG utrzymujicej gotowosc do podjçcia dzialan ratowniczych z zakresu KPP ustalono obszar chro-niony - zdefiniowany jako obszar niezalezny od podzia-lu administracyjnego kraju i PSP, w którym dana jednost-ka podejmie dzialanie ratownicze, w czasie do 15 min, 20 min, 25 min i do 30 min, zaleznie od rodzaju poziomu gotowosci, okreslajic tym samym dostçpnosc jednostek KSRG dla potrzeb wspólpracy z jednostkami systemu PRM. Okreslono szczególowo 3 poziomy gotowosci - A, B, C. Zaleznie od poziomu gotowosci opracowano minimalny standard wyposazenia dla jednostki OSP wli-czonej do KSRG, który zaklada miçdzy innymi posiada-nie przez taki jednostkç zestawu ratunkowego PSP-R1. Jednoczesnie dla kazdego poziomu gotowosci okreslono standard osobowy. Przy podstawowym poziomie gotowo-sci typu A przyjçto, ze jednostka OSP wliczona do KSRG musi posiadac co najmniej 8 ratowników z przeszkole-niem w zakresie KPP, w tym przynajmniej 2 ratowników moze podjic interwencjç w czasie nie dluzszym niz 15 minut (z prawdopodobienstwem 80%) [15].
Aktualnie w zakresie wyposazenia ratownictwa me-dycznego, zgodnie z Zasadami organizacji ratownictwa medycznego w krajowym systemie ratowniczo-gasniczym [15], obowiizuje zestaw ratownictwa medycznego R1, respirator transportowy dla grup specjalistycznych oraz zautomatyzowane defibrylatory (AED). Na ryc. 2 przed-stawiono liczbç zestawów ratownictwa medycznego w jednostkach KSRG bçdicych na wyposazeniu do 2013 roku. Zestawy te róznily siç miçdzy sobi zawartoscii. Podstawowym rodzajem wyposazenia byl zestaw PSP-R1 i stanowil zdecydowani wiçkszosc - 87,25% wypo-sazenia jednostek KSRG. Z danych PSP wynika, iz istnia-ly równiez zestawy rozszerzone i specjalistyczne: inne, PSP-R0, PSP-R2, PSP-R3 [3].
PSP OSP
Ryc. 2. Liczba zestawów ratownictwa medycznego w jednostkach KSRG wg danych SWDST na dzien 18.03.2013 r. [3]
Fig. 2. The number of first aid sets in NRFS units according to the data Decision Support System-ST as for March 18, 2013 [3]
W trakcie dalszej analizy wspólpracy jednostek KSRG z systemem PRM w rejonach wiejskich w Polsce nie spo-sób pominic danych liczbowych, które wskazuji zwyz-kowi tendencjç wliczania jednostek OSP do KSRG oraz ukazuji potencjal sprzçtowy i ludzki, jakim dzis dyspo-nuje KSRG [1]. W 2013 roku system KSRG skupial 500 JRG PSP oraz 3916 jednostek OSP [13].
Liczba zdarzen, z udzialem tylko PSP lub OSP wli-czonych do KSRG, w latach 2006-2012 oscylowala na poziomie 350-411 tys. (ryc. 4. Ogólna liczba zdarzen z udzialem tylko PSP lub OSP w KSRG) [3].
Liczba osób poszkodowanych w tych zdarzeniach stale rosnie niezaleznie od liczby samych zdarzen. Liczba osób, którym udzielona zostala „pomoc medyczna” (wedlug nomenklatury statystycznej PSP) przez rózne sluz-by porzidku i bezpieczenstwa publicznego, w 2012 roku wyniosla juz ponad 51 tys. przypadków. Porównujic to z danymi o liczbie osób, którym udzielona zostala pomoc
Ryc. 3. Stan jednostek OSP wliczonych do KSRG w latach 1995-2012 Fig. 3. Volunteer Firefighting Units included in NRFS in 1995-2012
D01:10.12845/bitp.34.2.2014.1
Ogôlem zdarzen (bez falszywych) / The total number of events (no false events)
Ryc. 4. Ogôlna liczba zdarzen z udzialem tylko PSP lub OSP w KSRG Fig. 4. Total number of accidents with only SFS or VFU participation, in NRFS
Udzial procentowy udzielonej pomocy przez starazakow wzgl^dem udzielonej pomocy medycznej na terenie akcji /
The percentage of the medial assistance provided by firefighters at the scene
Ryc. 5. Pomoc medyczna udzielona przez strazakôw Fig. 5. First aid provided by the firefighters
70.00
60.00
50.00 40,(X)
30.00
20.00 10,00
0,00
63,63
45,31
5,76 і.:, i4
1
Miasta powyzej 10 tys. Mieszkaricow / Cities with more than 10,000 inhabitants
Poza miastem powyzej 10 tys Mieszkancow / Outside the city with more than 10,000 inhabitants
Mediana czasu dotarcia zespolow na miejsce zdarzenia (min) /
Average time that takes a medical rescue unit to arrive at the scene (in minutes)
—I Maksymalny sredni czas dotarcia zespolow na miejsce zdarzenia (min) /
The maximum average time that takes a medical rescue unit to arrive at the scene (in minutes)
Ryc. 6. Czasy dotarcia ZRM w Polsce w 2011 roku Fig. 6. The arrival time of Medical Rescue Units in 2011
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
przez samych strazaków wliczonych do KSRG, mozna spostrzec wysoki i stali tendencjç wzrostowi na srednim poziomie powyzej 21% (Ryc. 5. Pomoc medyczna udzie-lona przez strazaków) [3]. Sredni czas dotarcia do zdarzenia w 2012 roku przez jednostki PSP i OSP w KSRG wy-nosil 6,18 minuty [3].
Liczba zespolów ratownictwa medycznego (ZRM) w 2011 roku w Polsce wynosila srednio 1448,47. W tym czasie ZRM zrealizowaly blisko 3 mln wyjazdów, w tym ponad 80% do stanów naglego zagrozenia zdrowotnego [4]. Dodatkowo w 2011 roku lotnicze zespoly ratownictwa medycznego zrealizowaly loty ratownicze do 7311 pacjentów [5].
Dla pogotowia ratunkowego w 2011 roku mediana czasu dotarcia ZRM na miejsce zdarzenia w Polsce wynosila dla miast powyzej 10 tys. mieszkanców 5,76 minuty zas poza miastami powyzej 10 tys. mieszkanców 12,74 minuty (ryc. 6. czasy dotarcia ZRM w Polsce w 2011 roku) [4]. Si to wyjazdy zespolów ratownictwa medycznego, liczic od chwili przyjçcia zgloszenia przez dyspo-zytora medycznego do przybycia zespolu ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia.
4. Wyniki
Na potrzeby oceny roli jednostek wliczonych do KSRG zostala opracowana przez autorów ankieta interne-towa „Wspólpraca jednostek KSRG z systemem PRM”. Ankieta skierowana byla do pracowników zespolów ra-townictwa medycznego - lekarzy systemu, pielçgniarek systemu oraz ratowników medycznych. Najliczniejsza grupa zawodowa, która wziçla udzial w badaniu, to ra-townicy medyczni - 69,39%. Celem przeprowadzenia an-kiety byla próba zbadania poziomu udzielania KPP przez jednostki KSRG oraz próba oceny zaangazowania jednostek KSRG w udzielanie KPP. Liczba respondentów wy-niosla 98 osób.
Do wypelnienia ankiety przystipily osoby z kazde-go województwa Polski. Najwiçkszy odsetek (29,59% respondentów) to pracownicy ochrony zdrowia z województwa mazowieckiego (glównie Warszawa i okolice: powiat warszawski zachodni, Legionowo, Grodzisk Ma-zowiecki oraz Plock).
W pytaniu 4 ankiety zapytano o to, jak czçsto przed przyjazdem ZRM jednostka KSRG jest juz na miejscu zdarzenia. Ponad polowa ankietowanych wskazala, ze czçsto, a 1/5, ze bardzo czçsto.
Tabela 1.
Pytania i odpowiedzi do ankiety - pytanie nr 4
Table 1.
DOI:10.12845/bitp.34.2.2014.1
W pytaniach od 5 do 8 zawarto oceny zaangazowania jednostek KSRG w KPP oraz w pomoc ZRM (tabela nr 2).
Wedlug szesciostopniowej skali 46,39% osób uznalo, ze jednostka KSRG bçdica na miejscu zdarzenia przed przybyciem ZRM czçsto (odp. 4) podejmuje jakiekolwiek czynnosci w zakresie KPP. V stwierdzila, ze rzadko, bardzo rzadko i wcale (odp. 3, 2, 1), wiçcej, bo 28,87% osób uznalo, ze bardzo czçsto i zawsze (odp. 5, 6).
W przypadku pomocy zespolowi RM w udzielaniu medycznych czynnosci ratunkowych prawie 30% osób stwierdzilo, ze nastçpuje to zawsze (odp. 6). Zdecydowa-nie najwyzej zaangazowanie strazy pozarnej oceniane jest przy pomocy w transporcie pacjenta do karetki/smiglowca - prawie 45% ankietowanych uwaza, ze zawsze (odp. 6), a 38,14%, ze bardzo czçsto (odp. 5).
44,33% respondentów uznalo, ze jednostki wliczone do KSRG zawsze (odp. 6) wymieniaji deski ortopedycz-ne z ZRM (w przypadku uzycia swojej dla pacjenta), sto-sujic tym samym zasadç , jednych noszy”.
Tabela 2.
Pytania i odpowiedzi do ankiety - od pytania 5 do 8
Table 2.
The survey questions and answers -questions 5-8
5. Jak cz^sto jednostka KSRG b^d^ca na miejscu zdarzenia przed przybyciem ZRM, którego jestes czlonkiem, podejmuje jakiekolwiek czynnosci w zakresie KPP? / How often does the NRFS unit present at the scene before the arrival of your MRU team take any of the actions related to qualified first aid?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 -zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in question 4 you have selected the answer 1 - select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1 - wcale / not at all 2
2 - bardzo rzadko / very rarely 9
3 - rzadko / rarely 13
4 - cz^sto / often 45
5 -bardzo cz^sto / very often 16
6 - zawsze / always 12
ND / NA - nie dotyczy / not applicable 1
6. Jak cz^sto jednostka KSRG b^d^ca na miejscu zdarzenia pomaga zespolowi ZRM, którego jestes czlonkiem, w medycznych czynnosciach ratunkowych? / How often does the NRFS unit present at the scene help the MRU team, which you belong to, in providing emergency medical operations?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 -zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in question 4 you have selected answer 1 - select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1 - wcale / not at all 4
2 - bardzo rzadko / very rarely 5
3 - rzadko / rarely 12
4 - cz^sto / often 26
5 -bardzo cz^sto / very often 21
6 - zawsze / always 29
ND / NA- nie dotyczy / not applicable 1
The survey questions and answers - question no. 4
4. Jak cz^sto przed przyjazdem ZRM, ktorego jestes czlonkiem, jednostka KSRG jest juz na miejscu? / How often before the arrival of your MRU unit, is the NRFS unit already at the scene?
Odpowiedzi /Answers Liczba / Number
1 - wcale / not at all 1
2 - bardzo rzadko / very rarely 9
3 - rzadko / rarely 15
4 - cz^sto / often 53
5 -bardzo cz^sto / very often 20
6 - zawsze / always 0
DOI:10.12845/bitp.34.2.2014.1
7. Jak czçsto jednostka KSRG bçd^ca na miejscu zdarzenia pomaga ZRM, którego jestes czlonkiem, w transporcie pacjenta do karetki/smiglowca? / How often does the NFRS unit which is on the scene help your MRU team to transport a patient to the ambulance or helicopter?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 -zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in question
4 you have selected answer 1, select the answer NA (not
applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1- wcale / not at all 1
2- bardzo rzadko / very rarely 1
3- rzadko / rarely 2
4- czçsto / often 13
5-bardzo czçsto / very often 37
6- zawsze / always 43
ND / NA- nie dotyczy / not applicable 1
8. Jak czçsto jednostka KSRG bçd^ca na miejscu zdarzenia wymienia sprzçt medyczny taki jak deska ortopedyczna z ZRM, którego jestes czlonkiem, w przypadku uzycia swojej deski przez jednostkç KSRG dla pacjenta, stosujic tym samym zasadç , jednych noszy”? / How often does the NRFS unit, being at the scene exchange medical equipment e.g. an orthopedic board with your MRU team, when using their board for the patient, applying thereby the principle of “one stretcher”?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 -zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in question 4 you have selected answer 1 - select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1- wcale / not at all B
2- bardzo rzadko / very rarely 3
3- rzadko / rarely 3
4- czçsto / often 27
5-bardzo czçsto / very often 13
6- zawsze / always 43
ND / NA- nie dotyczy / not applicable 1
Kolejne pytania ankiety dotyczyly realizacji podsta-wowych czynnosci z zakresu KPP, realizowanych przez ratowników jednostek KSRG wraz z próbi oceny jakosci ich wykonania (tabela 3).
Tabela З.
Pytania i odpowiedzi do ankiety - od 9 do 16 pytania
Table З.
The survey questions and answers - questions 9-16
Jak czçsto jednostka KSRG podejmujica czynnosci w zakresie KPP na miejscu zdarzenia przed przyjazdem ZRM, którego jestes czlonkiem wykonuje u pacjenta udroznienie dróg oddechowych? / How often does the NRFS unit undertake first medial aid action at the scene before the arrival of the MRU you belong to and clear the patient's airway?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4 lub 5 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in questions 4 or 5 you have selected answer 1 - select answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1- wcale / not at all 3
2- bardzo rzadko / very rarely 22
3- rzadko / rarely 2B
4- czçsto / often 24
5-bardzo czçsto / very often 12
6- zawsze / always ND / NA- nie dotyczy / not applicable
3
10. Jak oceniasz poziom wykonywanych czynnosci KPP przez jednostkç KSRG w zakresie udroznienia dróg oddechowych? / How would you rate the level of the qualified first aid (QFA) activities consisting in clearing patient’s airway performed by NRFS?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4, 5 lub 9 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in questions
4, 5 or 9 you have selected answer 1- select answer NA (not
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1 - niedostatecznie / inadequately 2
2 - miernie / poorly 26
3 - dostatecznie / enough 34
4 - dobrze / good 25
5 - bardzo dobrze / very good 4
6 - celujico / perfectly 1
ND / NA - nie dotyczy / not applicable 6
11. Jak czçsto jednostka KSRG podejmujica czynnosci w zakresie KPP na miejscu zdarzenia przed przyjazdem ZRM, którego jestes czlonkiem stosuje u pacjenta tlenoterapiç? / How often does the NRFS unit undertaking QFA activities at the scene before the arrival of MRU you’re a member of
provide oxygen therapy to a patient?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4 lub 5 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in question 4 or 5, you have selected answer 1 - select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1- wcale / not at all
2- bardzo rzadko / very rare 14
3- rzadko / rarely 15
4- czçsto / often 27
5-bardzo czçsto / very often 25
6- zawsze / always 13
ND / NA- nie dotyczy / not applicable 3
12. Jak oceniasz poziom wykonywanych czynnosci KPP przez jednostkç KSRG w zakresie stosowania tlenoterapii? / How would you rate the level of the oxygen therapy QFA activities performed by the NFRS units?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4, 5 lub 11 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in questions 4, 5 or 11 you have selected answer 1 - select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1 - niedostatecznie / inadequately 0
2 - miernie / poorly 13
3 - dostatecznie / enough 24
4 - dobrze / good 36
5 - bardzo dobrze / very good 19
6 - celujico / perfectly 2
ND / NA - nie dotyczy / not applicable 4
13. Jak czçsto jednostka KSRG podejmujica czynnosci w zakresie KPP na miejscu zdarzenia przed przyjazdem ZRM, którego jestes czlonkiem stosuje u pacjenta pozycje ulozeniowe? / How often does the NFRS unit undertaking
activities in the scope of QFA at the scene, before the arrival
of MRU (you are a member of) apply the postural positions?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4 lub 5 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in questions 4 or 5 you have selected the answer no. 1- select the answer NA (not applicable)
6
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО DOI:10.12845/bitp.34.2.2014.1
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1- wcale / not at all 6
2- bardzo rzadko / very rare 1B
3- rzadko / rarely 26
4- czçsto / often 30
5-bardzo czçsto / very often 10
6- zawsze / always 5
ND / NA- nie dotyczy / not applicable 3
14. Jak oceniasz poziom wykonywanych czynnosci KPP przez jednostkç KSRG w zakresie stosowania pozycji ulozeniowych? / How would you rate the level of QFA activities performed by the NFRS in the application of postural positions?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4, 5 lub 13 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in questions 4, 5 or 13 you have selected the answer no. 1-select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1 - niedostatecznie / inadequately 5
2 - miernie / poorly 1l
3 - dostatecznie / enough 23
4 - dobrze / good 33
5 - bardzo dobrze / very good 9
6 - celujico / perfectly 2
ND / NA - nie dotyczy / not applicable 9
15. Jak czçsto jednostka KSRG podejmujica czynnosci w zakresie KPP na miejscu zdarzenia przed przyjazdem ZRM, którego jestes czlonkiem, stosuje u pacjenta zabezpieczenie termiczne? / How often does the NRFS unit undertaking activities in the scope of QFA at the scene before the arrival your MRU team provide thermal protection to a patient?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4 lub 5 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in questions 4 or 5 you have selected answer 1- select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1 - wcale / not at all 1
2 - bardzo rzadko / very rare 9
3 - rzadko / rarely 1l
4 - czçsto / often 3l
5 -bardzo czçsto / very often 23
6 - zawsze / always B
ND / NA - nie dotyczy / not applicable 3
16. Jak oceniasz poziom wykonywanych czynnosci KPP przez jednostkç KSRG w zakresie zabezpieczenia termicznego? / How would you rate the level of the QFA performed by the NRFS in the aspect of providing thermal protection?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4, 5 lub 15 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in questions 4, 5 or 15 you have selected the answer no. 1 - select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1 - niedostatecznie / inadequately 1
2 - miernie / poorly 13
3 - dostatecznie / enough 16
4 - dobrze / good 32
5 - bardzo dobrze / very good 25
6 - celujico / perfectly l
ND / NA - nie dotyczy / not applicable 4
Ostatnie pytania zawarte w ankiecie dotyczyly reali-zacji pozostalych, wybranych czynnosci z zakresu KPP
przez ratowników jednostek KSRG i podobnie jak we wczesniejszych pytaniach - wraz z próbi oceny jakoscio-wej wykonania tych czynnosci (tabela 4).
Tabela 4.
Pytania i odpowiedzi do ankiety - od pytania 17 do 22
Table 4.
The survey questions and answers - questions 17-22
1l. Jak czçsto jednostka KSRG podejmujica adekwatne czynnosci w zakresie KPP na miejscu zdarzenia przed przyjazdem ZRM, którego jestes czlonkiem, stosuje u pacjenta unieruchomienia konczyn? / How often does the NRFS unit undertaking appropriate action in the scope of QFA at the scene before the arrival the MRU that you are a member perform in the course of treatment limbs immobilization?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4 lub 5 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If questions 4 or 5 you have selected the answer no. 1- select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1- wcale / not at all 13
2- bardzo rzadko / very rare 1l
3- rzadko / rarely 30
4- czçsto / often 25
5-bardzo czçsto / very often B
6- zawsze / always 2
ND / NA- nie dotyczy / not applicable 3
18. Jak oceniasz poziom wykonywanych czynnosci KPP przez jednostkç KSRG w zakresie unieruchomienia konczyn? / How would you rate the level of the QFA actions related to limbs immobilization carried out by the NRFS unit?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4, 5 lub 17 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in questions 4, 5 or 17 you have selected the answer no. 1-select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1 - niedostatecznie / inadequately 3
2 - miernie / poorly 15
3 - dostatecznie / enough 26
4 - dobrze / good 30
5 - bardzo dobrze / very good l
6 - celujico / perfectly 1
ND / NA - nie dotyczy / not applicable 16
19. Jak czçsto jednostka KSRG podejmujica adekwatne czynnosci w zakresie KPP na miejscu zdarzenia przed przyjazdem ZRM, którego jestes czlonkiem, stosuje u pacjenta stabilizacjç krçgoslupa za pomoci deski ortopedycznej z wykorzystaniem pasów oraz stabilizatorów glowy z jednoczesnym zastosowaniem stabilizacji odcinka szyjnego krçgoslupa za pomoci kolnierza ortopedycznego? / How often does the NRFS unit undertaking an appropriate QFA action at the scene before the arrival of your MRU team use the stabilization of the spine with orthopedic boards using belts and stabilizers of the head with the combined stabilization of the cervical spine with neck brace in their patients treatment?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4 lub 5 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in questions 4 or 5 you have selected the answer no. 1- select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1- wcale / not at all
2- bardzo rzadko / very rare l
3- rzadko / rarely 15
4- cz^sto / often 25
5-bardzo cz^sto / very often 32
6- zawsze / always 15
ND / NA- nie dotyczy / not applicable 3
20. Jak oceniasz poziom wykonywanych czynnosci KPP przez jednostk^ KSRG w zakresie unieruchomienia na desce ortopedycznej? / How would you rate the level of KPP
activities carried out by the NRFS unit in immobilization on the board? the field of orthopedic
Uwagi: jezeli w pytaniu 4, 5 lub 19 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in questions 4, 5 or 19 you have selected the answer no. 1-select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1 - niedostatecznie / inadequately 0
2 - miernie / poorly 13
3 - dostatecznie / enough 24
4 - dobrze / good 31
5 - bardzo dobrze / very good 21
6 - celuj^co / perfectly 5
ND / NA - nie dotyczy / not applicable 4
21. Jak cz^sto jednostka KSRG podejmjca adekwatne czynnosci w zakresie KPP na miejscu zdarzenia przed przyjazdem ZRM, ktorego jestes czlonkiem, stosuje u pacjenta RKO? / How often does the NRFS unit, which is undertaking an appropriate qualified first aid action at the scene before the arrival of MRU you are a member, perform the cardiopulmonary resuscitation on a patient?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4 lub 5 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in the question 4 or 5 you have selected the answer no. 1- select the
answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1- wcale / not at all 6
2- bardzo rzadko / very rare 14
3- rzadko / rarely 18
4- cz^sto / often 27
5-bardzo cz^sto / very often 11
6- zawsze / always 19
ND / NA- nie dotyczy / not applicable 3
22. Jak oceniasz poziom wykonywanych czynnosci KPP przez jednostkç KSRG w zakresie RKO? / How would you rate the level of cardiopulmonary resuscitation carried out by the NRFS unit?
Uwagi: jezeli w pytaniu 4, 5 lub 21 zaznaczylas (-es) odpowiedz 1 - zaznacz odpowiedz ND (nie dotyczy) / Note: If in questions 4, 5 or 21 you have selected the answer no. 1 -select the answer NA (not applicable)
Odpowiedzi / Answers Liczba / Number
1 - niedostatecznie / inadequately 2
2 - miernie / poorly 9
3 - dostatecznie / enough 31
4 - dobrze / good 33
5 - bardzo dobrze / very good 13
6 - celuj^co / perfectly 1
ND / NA - nie dotyczy / not applicable 9
Wykresy przedstawione na ryc. 7 i 8 obrazuji wy-niki zawarte w tabelach 3 i 4. Ankietowani uznali, iz w wiçkszosci przypadków ratownicy rzadko (odp. 3) sto-suji u poszkodowanych udroznienie dróg oddechowych
DOI:10.12845/bitp.34.2.2014.1
(pytanie nr 9) i jednoczesnie wykonuji tç czynnosc na po-ziomie dostatecznym (odp. 3).
31,58% ankietowanych wskazalo, ze ratownicy rzadko (odp. 3) wykonuji unieruchomienie konczyn (pytanie nr 17), przy czym ocena jakosciowa tej czynnosci w wiçkszosci wypadla na poziomie dobrym (odp. 4). War-to jednak zauwazyc, iz 13,68% respondentów stwierdzi-lo, ze strazacy wcale (odp. 1), a 17,89%, ze bardzo rzadko (odp. 2) wykonuji unieruchomienia konczyn.
Stosowanie tlenoterapii (28,42%), pozycji ulozenio-wych (31,58%), zabezpieczenie termiczne (38,95% - naj-wyzsza wartosc) oraz RKO (28,425%) oceniono najwyzej na poziomie wykonywania 4 (czçsto). Jednoczesnie stra-zacy wykonuji te czynnosci na poziomie dobrym (odp. 4 w 6-cio stopniowej skali). Najwiçcej osób wysoko oceni-lo w tej grupie jakosc stosowania tlenoterapii - na poziomie 38,30%.
Bardzo czçsto (odp. 5) wedlug oceny respondentów, z udzialem procentowym 33,68%, ratownicy wykonuji unieruchomienie na desce ortopedycznej. Natomiast 26,32% osób uwaza, ze czçsto - odp. 4 (pytanie nr 19). Z udzielonych odpowiedzi wynika, ze 32,98% ankieto-wanych uznala poziom stosowania unieruchomienia na desce ortopedycznej jako dobry (odp. 4), a 25,53% jako dostateczny (odp. 3).
Ryc. 7. Porôwnanie wynikôw odpowiedzi zawartych w tabeli 3 Fig. 7. The comparison of results in table 3
Ryc. 8. Porôwnanie wynikôw odpowiedzi zawartych w tabeli 4 Fig. 8. The comparison of results in table 4
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
Ryciny 9 i 10 przedstawiaji procentowy rozklad odpowiedzi udzielonych na pytania dotyczice RKO. Po-mimo ze najwiçcej osób wysoko ocenilo podejmowanie przez jednostki KSRG adekwatnych czynnosci w zakresie KPP na miejscu zdarzenia przed przyjazdem ZRM, uzna-jic, ze stosuji u pacjenta RKO czçsto (odp. 4), to w su-mie 40% ankietowanych ocenilo czçstosc podejmowania RKO u pacjentów ponizej tej oceny - w tym 6,32% ankietowanych uznalo, ze RKO nie jest w ogóle podejmowana. Najwiçcej respondentów wskazalo, ze RKO wykonywa-na jest na poziomie dobrym (odp. 4), niemal 35% kolej-nych uznalo, ze jest to juz poziom dostateczny (odp. 3).
21. Jak czçsto jednostka KSRG podejmujica adekwatne czyn-nosci w zakresie KPP na miejscu zdarzenia przed przyjazdem ZRM, którego jestes czlonkiem stosuje u pacjenta RKO? How often does the KSRG unit which is undertaking an appropriate qualified first aid action at the scene before the arrival of ZRM you are a member of perform the cardiopulmonary resuscitation on a patient?
22. Jak oceniasz poziom wykonywanych czynnosci KPP przez jednostkç KSRG w zakresie RKO? / How would you rate the level of CPR carried out by the NRFS unit?
Ryc. 9, 10. Procentowy rozklad udzielonych odpowiedzi na pytania dotyczice resuscytacji krizeniowo-oddechowej Fig. 9, 10. The answers percentage about CPR
5. Podsumowanie wyników
Celem przeprowadzenia ankiety bylo zbadanie pozio-mu udzielania KPP przez jednostki KSRG oraz ocena za-angazowania jednostek KSRG w udzielanie KPP.
DÜI:10.12845/bitp.34.2.2014.1
W ankiecie zapytano miçdzy innymi o to, jak czçsto przed przyjazdem ZRM jednostka KSRG jest juz na miejscu zdarzenia. Ponad polowa ankietowanych wskazala, ze czçsto, a 1/5, ze bardzo czçsto. Wobec podanych wcze-sniej czasów dojazdów ZRM i jednostek KSRG potwier-dza siç zalozenie, ze w wiçkszosci przypadków (zwlasz-cza poza obszarami duzych aglomeracji miejskich) jednostki KSRG bçdi w pierwszej kolejnosci na miejscu zdarzenia, przed pogotowiem ratunkowym.
Blisko polowa respondentów uznala, ze jednost-ki wliczone do KSRG zawsze wymieniaji deski ortope-dyczne z ZRM (w przypadku uzycia swojej dla pacjenta), stosujic tym samym zasadç , jednych noszy”. Moze to swiadczyc o zwiçkszonej swiadomosci znaczenia podsta-wowych standardów ratownictwa medycznego. Wymiana sprzçtu medycznego miçdzy sluzbami czy samymi zespo-lami, choc w sposób oczywisty korzystna dla pacjentów, nie jest jeszcze powszechna.
Wyniki ankiety wskazuji, iz zaangazowanie jednostek KSRG w pomoc zespolom systemu PRM jest znaczica. Równie istotna jest takze swiadomosc wagi podejmowa-nych przez ratowników KSRG dzialan.
Ankietowani uznali, iz w wiçkszosci przypadków ra-townicy rzadko stosuji u poszkodowanych udroznienie dróg oddechowych i jednoczesnie wykonuji tç czynnosc na poziomie dostatecznym. Bioric pod uwagç, iz samo udroznienie dróg oddechowych jest podstawowym ele-mentem oceny parametrów zyciowych pacjenta, wyniki sí niepokojice.
Grupa czynnosci takich jak: stosowanie tlenoterapii, stosowanie pozycji ulozeniowych, zabezpieczenie ter-miczne oraz RKO zostala ogólnie oceniona przez respon-dentów dobrze w zakresie czçstosci podejmowania dzialan, jak równiez samej oceny jakosciowej.
W zakresie unieruchomienia na desce ortopedycznej wyniki ankiety nasuwaji wniosek, iz ratownicy KSRG bardzo chçtnie stosuji stabilizacjç krçgoslupa za pomo-ci deski ortopedycznej z wykorzystaniem pasów oraz sta-bilizatorów glowy z jednoczesnym zastosowaniem stabi-lizacji odcinka szyjnego krçgoslupa za pomoci kolnierza ortopedycznego. Jednakze w ocenie respondentów poziom wykonania tych czynnosci nie jest celujicy ani bardzo dobry.
Ze wzglçdu na rangç wdrazania RKO u osób z na-glym zatrzymaniem krizenia (NZK), warto zastanowic siç szczególnie nad wynikami w zakresie podejmowania przez jednostki KSRG resuscytacji krizeniowo-oddecho-wej. Te wyniki najbardziej zaskakuji, gdyz w ksztalceniu ratowników KPP si to tematy priorytetowe. Wlasnie tu spodziewano siç najwyzszych ocen. Pomimo iz najwiç-cej osób wysoko ocenilo podejmowanie przez jednostki KSRG adekwatnych czynnosci w zakresie KPP na miejscu zdarzenia przed przyjazdem ZRM, uznajic, ze stosuji u pacjenta RKO czçsto, to blisko polowa ankietowanych ocenila czçstosc podejmowania RKO u pacjentów ponizej tej oceny - w tym czçsc uznala, ze RKO nie jest w ogóle podejmowana. Najwiçcej respondentów wskaza-lo, ze RKO wykonywana jest na poziomie dobrym, niemal kolejnych 35% uznalo, ze jest to juz poziom dosta-
teczny. Zatem ocena jakosciowa tez nie wypadla najle-piej.
Przed badaniem przewazal poglid, ze ocena pozio-mu udzielania KPP przez jednostki KSRG oraz zaangazo-wanie jednostek KSRG w udzielanie KPP bçdzie na bardzo wysokim lub nawet celujicym poziomie. Wyniki po-kazuji jednak, ze tak nie jest. Moze na to wplywac dystans zespolów ratownictwa medycznego wobec jednostek KSRG, w tym brak zaufania do stopnia opanowania przez nich zasad KPP. Z drugiej zas strony moze to wla-snie ratownikom jednostek KSRG brakuje krytycyzmu w stosunku do swoich umiejçtnosci? Trudno te kwestie roz-strzygnic jednoznacznie, analiza tego zagadnienia wyma-ga dalszych szczególowych badan, niemniej nasuwa siç wstçpny wniosek - samo odbycie szkolenia nie swiad-czy o wysokich zdolnosciach praktycznych w zakresie KPP. Bez mozliwosci cwiczenia i sprawdzania praktycz-nej znajomosci zasad KPP oraz praktycznego wykorzy-stywania zdobytych umiejçtnosci w codziennych dzia-laniach ratowniczych, zarówno wiedza teoretyczna, jak i praktyczna ratownika staje siç mniej wartosciowa. Zda-niem autorów w dotychczasowym systemie ksztalcenia ratowników i pózniejszym dzialaniu zawodowym brakuje elementu utrwalania umiejçtnosci, czyli doskonalenia ustawicznego. Wedlug autorów dopracowania wymagaji zasady utrwalania i okresowej kontroli umiejçtnosci po 66-godzinnym kursie KPP, pomimo okreslonej przepisa-mi recertyfikacji, która odbywa siç w cyklach 3-letnich.
6. Wnioski
1. Udzielanie przez ratowników KSRG kwalifikowanej pierwszej pomocy osobom znajdujicym siç w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego przed przybyciem zespolu ratownictwa medycznego zwiçksza szanse na przezycie pacjentów.
2. Szkolenie ratowników KSRG z zakresu KPP wplywa na podniesienie poziomu przygotowania do udziela-nia pomocy osobom znajdujicym siç w stanie naglego zagrozenia zdrowotnego.
3. Nalezy wprowadzic regulacje prawne umozliwiajice dyspozytorowi medycznemu wykorzystanie potencja-lu KSRG do udzielania KPP przed przybyciem zespolu ratownictwa medycznego.
4. Nalezy dopracowac wymagania dotyczice za-sad utrwalania i okresowej kontroli umiejçtnosci po 66-godzinnym kursie KPP, pomimo okreslonej prze-pisami recertyfikacji, która odbywa siç w cyklach 3-letnich.
DOI:10.12845/bitp.34.2.2014.1
Literatura
1. Analiza potencjalu ratowniczego Ochotniczych Strazy Po-zarnych wlqczonych do krajowego systemu ratowniczo-ga-sniczego, Warszawa, marzec 2011.
2. Craig AM, Verbeek PR, Schwartz B., Evidence-based optimization of urban firefighter first response to emergency medical services 9-1-1 incidents, ”Prehosp Emerg Care”, Jan-Mar; Vol. 14 Issue 1, 2010, pp. 109-17.
3. Dane statyczne Komendy Glównej PSP. Dane dotyczi poza-rów (P) i miejscowych zagrozen (MZ) za rok 2012.
4. Dane statystyczne Ministerstwa Zdrowia.
5. Dane statystyczne SP ZOZ Lotnicze Pogotowie Ratunkowe.
6. Hu SC, Kao WF, Tsai J, Chern CH, Yen D, Lo HC, Lee CH. Analysis of prehospital ALS cases in a rural community, Zhonghua Yi Xue Za Zhi, „Taipei”, 1996, Vol. 58 Issue 3, 2014, pp. 1l1-6.
I. Jakubaszko J., Kierunek ratowniczo-medyczny: studia licen-cjackie pierwszego stopnia, Polskie Towarzystwo Medycy-ny Ratunkowej, Wroclaw, 200l.
S. Rozporzidzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Admini-stracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczególowych za-sad ekranizacji krajowego systemu ratowniczo-gasniczego (Dz. U. z dnia 3 marca 2011 r.).
9. Rozporzidzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 marca 2007 roku w sprawie kursu w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy.
10. Smith K., Rich D., Pinol J.P., Hankin J., McNeil J., Acceptance of a medical first-responder role by fire fighters, „Resuscitation”, Vol. 51 Issue 1, 2001, pp. 33-8.
II. Sosnowski Z., Odpowiedz podsekretarza stanu w Minister-stwie Spraw Wewnçtrznych i Administracji - z upowaz-nienia prezesa Rady Ministrów - na interpelacjç nr 21205 w sprawie rozwoju sieci jednostek ochrony przeciwpozaro-wej w krajowym systemie ratowniczo-gasniczym, Warszawa, 4 kwietnia 2011 r.
12. Ustawa z dnia 8 wrzesnia 2006 roku o Panstwowym Ratow-nictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410).
13. www.straz.gov.pl [dostçp: 31.12.2012].
14. Zasady organizacji ratownictwa medycznego w krajowym systemie ratowniczo-gasniczym, Warszawa, 26 lipca 2013 r.
15. Zasady organizacji ratownictwa medycznego w krajowym systemie ratowniczo-gasniczym. Zalqcznik nr 3 Standard wyposazenia podmiotów KSRG w zestawy ratownictwa medycznego, Warszawa, 26 lipca 2013 r.
dr n. med. Robert Gal^zkowski - jest adiunktem w Za-kladzie Ratownictwa Medycznego Warszawskiego Uni-wersytetu Medycznego.
mgr Agata Pawlak - jest kierownikiem Dzialu Ratownictwa Medycznego w SP ZOZ Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, a takze strazakiem OSP Zawady.
dr n. med. Konrad Pszczolowski - jest starszym wykla-dowci w Katedrze i Zakladzie Zdrowia Publicznego War-szawskiego Uniwersytetu Medycznego.
