Научная статья на тему 'THE LITERARY CONTENT OF THE POEM "THE PRAING HAND OF THE MOTHER" OF LAIQ SHERALI'

THE LITERARY CONTENT OF THE POEM "THE PRAING HAND OF THE MOTHER" OF LAIQ SHERALI Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
66
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЛОИК ШЕРАЛИ / СОВРЕМЕННАЯ ТАДЖИКСКАЯ ЛИТЕРАТУРА / МАСТЕРСТВО СТИХОТВОРЕНИЯ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Рахимов Холмахмад Баротович

В этой статье автор исследует содержание и осоны сборника стихотворения современного таджикского поэта Лоика Шерали «Дасти дуои модар». Отмечается, что поэт при создании данного сборника использовал мастерство стихотворения, как знаток традиций народной жизни и молитвы матери использовал в этом сборнике.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СОДЕРЖАНИЕ И ОСНОВЫ ХУДОЖЕСТВЕННОЙ ИДЕЙ "ДАСТИ ДУОИ МОДАР" ЛОИКА ШЕРАЛИ

The author considers the literary content of the poem “The Praying Hand of the Mother” of modern poet of Tajik Literature Laiq Sherali. The author noted that the poed had skillfully used the poem styles in writing of this poem.

Текст научной работы на тему «THE LITERARY CONTENT OF THE POEM "THE PRAING HAND OF THE MOTHER" OF LAIQ SHERALI»

таваччух ба гузариш ба низоми тахсилоти зинагй хадди акал дар зинахои магистратура ва докторантура чорй намудани таълими накди адабй амри мухим ба шумор меравад. Баробари ин, айни замон дар каламрави чумхурй чандин мачаллахо ва рузномахои касбии адабй фаъолият хастанд, ки «Адабиёт ва санъат», «Садои Шарк» дар каламрави вилояти «Паёми Сугд» ва амсоли ин фаъол хдстанд, ки дар самти нашри маколахои марбут ба назария ва амалияи накди адабй корхои назаррас анчом медиханд. Аммо бо назардошти нашри рузафзуни мачмуахои адабй, китобхои насрй вокеан накди адабй чавобгуи ниёзхои замон нест. Аз суи дигар, мавчуд набудани махдудиятхо ва доварихое амсоли сензураи замони Шуравй хатто боис бар он шуда истодааст, ки имруз дар хавзахои адабии кишвар мачмуахое нашр мешаванд, ки аслан чавобгу ба талаботи мукаррарии шеър нестанд ва ё муаллифони онхо аслан шоир ё нависанда намебошанд. Бо такя бар ин амр ривоч бахшидани накди адабй ва аз ин рох таквият додани довари хакконй метавонад дар ташаккули адабиёти ростин ва тахаввулпазирии адабиёти муосири точик хидматхои мондагореро ба сомон расонад.

Адабиёт:

1. Абдуллох, Сафар. Рушаноии сухан. Душанбе: Бухоро, 2015.

2. Ваххоб, Рустам. Поэтикаи вазн ва хусусиятхои ритмии назми муосири точик. Душанбе:

Ирфон, 2009.

3. Рахмонзода Абдучаббор. Белинскийи точик. Душанбе, 2015.

4. Шарифзода Худой. Сездах макола. Душанбе, 2013.

НАПРАВЛЕНИЕ ЛИТЕРАТУРНОЙ КРИТИКИ В СОВРЕМЕННОЙ ТАДЖИКСКОЙ

ЛИТЕРАТУРЫ

Эта статья посвящена исследования литературной критики в современной таджикской литературы. Автор в статье исследует причины спада роль литературной критики на основе анализа критиков и поэтов и свои выводы показал для дальнейшего развития литературной критики. Он пришел к выводу, что в связи с ростом литературной критики приходится анализу этих произведений, что надо подготовить профессиональных критиков.

Ключевые слова: современная таджикская литература, литературная критика, критик, стихотворение, проза.

THE TENDENCIES OF LITERARY CRITIQUES IN TAJIK MODERN LITERATURE

The article deals with the research of literary critique in Tajik Modern Literature. The author considers the decline of the literary critiques based on the analysis and opinions of the writers and represents her conclusion in this regard. He came to the conclusion that due to the rise of literary criticism have to analyze these works, it is necessary to prepare the professional critics.

Keywords: Tajik Modern Literature, literary critiques, critic, poem, prose.

Сведения об авторе: Юсуфова Мархабохон, соискатель Худжандского государственного университета имени ак. Б. Гафурова, e-mail: mseddiq@mail.ru

About author: Yusufova Marhabokhon, researcher of the Khujand State University named after academician B. Ghafurov

МАЗМУН ВА МУНДАРИЧДИ ГОЯВИЮ БАДЕИИ «ДАСТИ ДУОИ МОДАР»-И

ЛОИЦ ШЕРАЛИ

Рахимов Х. Б.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айнй

Лоик Шералй аз чумлаи шоирони номдори точик буда, дар инкишофи назми точик хизматхои бузургеро анчом додааст. Эчодиёти Лоик аз чихати мазмуну мухтаво, гоя, истифодаи устодонаи санъатхои бадей дар адабиёти муосири точик чойгохи худро дорад. Мавзуъхои асоси эчодиёти шоирро Ватан, модар, ишк, худшиносй, вахдати миллй ва гайра ташкил медиханд, ки макбули хонанда гардидааст.

Мавзуи Модар дар эчодиёти Лоик макоми хоса дорад. Оид ба ситоиши Модар пайгомбарон, шоирон, сиёсатмадорони бузург бехтарин ва олитарин суханхоро гуфтаанд. Намунаи барчастаи онхо:

«Бихишт зеpи кудуми модаpон аст» (Дазpати Мухаммад).

«Модаp халлоктаpин мавчудоти pyи замин аст» (У. Теккеpей).

«Мyкаддастаp ва фаpогиpтаp аз мухаббати модаp чизе нест» (В. Белинский)

«Ty монанди замин яктой, модаp» (Лоик).

«Модаpон аввалин омyзгоpони башаpиятанд» (О. Голсмит) ва Fайpа.

Бyзypгии модаppо, ки даp боло ёдоваp шyдем, халк даp хикмати худ чамъбаст намyда гуфтааст: «Даp касpи падаp намону даp кулбаи модаp мон» [2, с. 557].

Адибони сохибистеъдод аз чумлаи Владимиp Есенин, Эpач Миpзо, Миpзо Typсyнзода «Модаpномахо»-хо эчод намудаанд, ки ахамияти бyзypгии таpбиявиpо моликанд.

Устод Лоик аз хамаи эчодхо илхом гиpифта, модаpномаеpо эчод намуд, ки даp байни хонандагон ва хаводоpони шеъp махбубияти том пайдо намуд. Аввалин шеъpи даp мавзyи модаp эчод намудаи Лоик соли 1965 буда, тахти унвони «Ба модаpам» аввал даp мачаллаи «Садои Шаpк» ва баъдан даp нахустин китоби шоиp «Саpи сабз» ба чоп pасида, аз таpафи мунаккидон сазовоpи бахои баланд мегаpдад. Шеъpи «Ба модаpам» аз чихати сохтоp намунаи баpчастаи шеъpи озод аст:

Ба кунчи сандалй биншаста шабхо, модаpи пиpам,

Ту шояд чомаи домодй медyзй ба сад ният,

Ки pyзи туй дида даp кади ман, бишкани аpмон,

Бубинй то ба pанги нав, ба хусни нав чавоният,

Ба он дастони лаpзони шаpафмандат бимиpам ман! [5, с. 3].

Сипас, силсилашеъpхои шоиp даp ин мавзуъ эчод шуда, модаpномаи шоиppо ташкил намудаанд.

Мачмуаи «Дасти дуои модаp»-и Лоик ба муносибати 50-умин солгаpди зодpyзи Лоик Шеpалй соли 1991 аз таpафи нашpиёти «Адиб» ба чоп pасидааст. «Дасти дуои модаp» 1 касида, 9 Fазал, 33 шеъpи озод, 5 pyбой ва 9 дyбайтиpо даp баp мегиpад. Тадкикотхои мо вобаста ба шеъpхои ба мавзуи зан-модаp бахшида нишон дод, ки шоиp баъди нашpи «Дасти дуои модаp» 1 Fазал (1993) ва 7 pyбой вобаста ба мавзуи модаp эчод намудааст, ки даp «Куллиёт»-и шоиp оваpда шудаанд.

«Дасти дуои модаp» бо «^асидаи модаp» 0F0з мегаpдад. Он аз 28 байт ибоpат буда, мазмуну мухтавои касида ифодакунандаи зиндагии модаp, лахзахои гуногуни хаёти y даp давpахои гуногуни чомеа буда, хушбахтиву эхтиpоми Модаp, тасвиpи бyзypгии y, даpдy хичpон бо хам омаданд, ки тасвиpи хакикии зиндагист.

Модаp ба фаpзанд аз сидк, аз дилу чон, бо мухаббати бепоён бо ифодаи бехтаpин умеду оpзy дуои нек медихад. Як анъанаи хуби маpдyми мусулмон он аст, ки ба хаp кучое сафаp кунанд, ё коpеpо 0F03 намоянд, аввал «хаpфи pизои модаp»-pо гиpифта, баъд ба он шypyъ мекунанд ва баpоpy самаpии коpи хyдpо аз дуои модаp медонанд. Баpои таквияти ин андешахо 4 байти ин касидаpо, ки бyзypгию ягонагии модаppо ифода мекунанд, хамчун намуна меоpем:

Сад чону дил фидои як муддаои модаp, Фатху кушоиш оpад, дасти дуои модаp. ОF03и офаpиниш даp pахми уст, з-ин py, Сад достон баpояд, аз як хичои модаp. Аз саpватy зи шyхpат, то баp фалак занем саp, Таъзим мекунем боз даp пеши пои модаp. Fамхоpy Fамшаpикон аз муи саp зиёданд, Аммо ба pyзи сахтй холист чои модаp [4, с. 5].

Бyзypгтаpин дастоваpди Лоик даp эчоди модаpнома даp он мебошад, ки:

1. Лоик шоиpи доpои истеъдоди фавкулода буда, санъатхои бадеиpо даp модаpно_мааш мохиpона истифода бypдааст.

2. У донандаи таъpихy pасмy оин ва минталитети халки точик аст.

3. Ч,асоpати адабии y имкон додаст, ки чехpавy симо, зиндагй, хушбахтиву бадбахтии модаppо озодона даp асоси зиндагии вокеии кухистон бо назаpдошти анъанахои маpдyми шаpк ва дини ислом тасвиp намояд. Баpои таквияти ин фикp намунае аз эчодиёт шоиp:

Худо гуфтию оят хондаю таъбиpхо чустй, Ту доим Дафтяк мондй ба зеpй болини кудак, Ки шояд тифл бебоку далеpy кахpамон гаpдад, Дили паЙFамбаpон гунчад даpyни синаи кучак...

Шараф андухтй аз чонфишонихои фарзандон, Аё модар, аё модар! [4, с. 10].

Бузургии модар дар он аст, ки ба кавли шоир «Зиндагй ёбад аз у такрорхо». Ба андешаи мо «Яке аз сабабхои махбубияти пайдо кардани «Модарнома»- и Лоик Шералй дар он аст, ки аксари шеърхои ин силсила дар баробари ифодаи мазмуни баланду саршори воситахои бадей будан, хушоханг мебошанд» [3, с. 75].

Ному насаби як гурух хофизоне, ки ба ашъори Лоик оханг баста сурудаанд, интихобан меорем:

Ч,умъахон Сафаров (^асидаи модар), Мастона Эргашева (Суруди модар), Афзалшо Шодиев (Дасрат), бурбон Абдулло (Замину осмони ман туй, модар, туй, модар), Малика Саидзода (Модарам) ва г.

Адабиётшинос профессор Асозода Х. дар бораи «Модарнома»-и Лоик дуруст кайд намудааст: «Ба воситаи тасвири бадеию чехраи модар», Лоик махсусияти дилчаспи миллиро, урфу одатхои шаркиро матрах месозад. Ба таъбири дигар, хусусияти точикиву исломии модар ба тафаккури миллиаш мебошад. Ин чихат, ки дар мехвари модарномаи Лоик чой гирифтааст, шеъри уро таровати тоза мебахшад ва хам таъсирбахшии онро меафзоёнад ва дар дарки маънии модар ба кас мусоидат менамояд [1, с. 305].

Дамин тарик, мачмуаи «Дасти дуои модар»-и Лоик Шералй дар адабиёти муосири точик макоми пешохангро дар тараннуму тавсифи зан-модар, тавсифи пуробуранг ва хеле пурэъчози ин олихаи хаёт ва кашфи пахлухои нухуфтаи розу ниёзи у сохиб буда, шоир дар офариниши мачмуаи мазкур хунари волои корбурди санъатхои шеърй ва тасвирофариниро ба маърази мутолиаи хонандагон гузоштааст.

Адабиёт:

1. Асозода Х. Адабиёти точик дар садаи ХХ. Душанбе: Маориф, 1999.

2. Муллочонов Ф. Фарханги зарбулмасал, макол ва афоризмхои точикию форсй. Душанбе:

Ирфон, 1975.

3. Рахимов Х. Мавзуи модар дар эчодиёти Лоик Шералй // Маводи конференсияи амалй-

байналмилалй бахшида ба 80-солагии профессор Фатхия Икромова. - Душанбе: Матбааи

ДДОТ ба номи Садриддин Айнй, 2013.

4. Шералй Лоик. Дасти дуои модар. Душанбе: Адиб, 1991.

5. Шералй Лоик. Сари сабз. Душанбе: Адиб, 1966.

СОДЕРЖАНИЕ И ОСНОВЫ ХУДОЖЕСТВЕННОЙ ИДЕЙ «ДАСТИ ДУОИ МОДАР»

ЛОИКА ШЕРАЛИ

В этой статье автор исследует содержание и осоны сборника стихотворения современного таджикского поэта Лоика Шерали «Дасти дуои модар». Отмечается, что поэт при создании данного сборника использовал мастерство стихотворения, как знаток традиций народной жизни и молитвы матери использовал в этом сборнике.

Ключевые слова: Лоик Шерали, современная таджикская литература, показ матери, народной традиций, мастерство стихотворения.

THE LITERARY CONTENT OF THE POEM "THE PRAING HAND OF THE MOTHER"

OF LAIQ SHERALI

The author considers the literary content of the poem "The Praying Hand of the Mother" of modern poet of Tajik Literature Laiq Sherali. The author noted that the poed had skillfully used the poem styles in writing of this poem.

Keywords: Laiq Sherali, Tajik Modern Literature, description of mother, people's customs and tradition, poem style.

Сведения об авторе: Рахимов Холмахмад Баротович, старший преподаватель кафедры методики и начального образования Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, e-mail: smobarakian@gmail.com

About author: Rahimov Kholmahmad, senior teacher of chair of methods and primary education, Tajik State Pedagogical University named after S. Aini

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.