CC BY
12About the author:
Anoyatshoyev Sanavbar Muborakshoevich - researcher in the Department of Foreign Languages of the Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan. Address: Dushanbe 754025, Bokhtar Street.3 Email: sanoyatshoev@list.ru Tel: +992 935851304
ИСТИЛОДОТИ МАРБУТ БА ХЕШУТАБОРЙ ДАР ЛЕКСИКАИ ЛА^АИ ТОЧИКОНИ ВОДИИ ГОРОНИ НОДИЯИ ИШКОШИМ
Шердилова С. Ф.
Донишкадаи цумууриявии такмили ихтисос ва бозомузии кормандони соуаи маориф
Тадлилу таддид ва омузиши лексикаи ин ё он забон барои кушодани бисёр гиреддои сарбастаи содадои мухталифи илмдои забоншиносй, мардумшиносй, таърихшиносй, чугрофияи таърихй ва амсоли индо род мекушояд. Истилоди марбут ба хешутаборй яке аз дисматдои мудими лексикаи забони точикй аз чумла гуйиши бадахшонии точикони водии Еорон ба шумор меравад. Бояд ёдовар шуд, ки масъалаи лексикаи ладчаи точикони Бадахшон, махсусан, гуйиши точикони Еорони нодияи Ишкошим, алдол аз тарафи олимони ватаниву хоричй дар алодидагй мавриди пажудиш ва даллу фасл дарор нагирифтааст. Албатта, дар кордои таддидотии профессор А.З.Розенфельд, А.Н.Больдырев ва дигарон, ки оид ба таддиди хусусиятдои фонетикию грамматикии ин гуйиш мадоладои алодида бахшидаанд, баъзе дайддо дар хусуси лексикаи содавии гуйиши мазкур ба назар мерасанд [6, с.30-34].
Маълум аст, ки перомуни лексикаи марбут ба хешутаборй дар ладчаи бадахшонии точикони водии Еорон дар мадоладои илмии олимон шарду тавзедоти зиёд дучор шаванд, дам ба таври пурра кори илмй бурда нашудааст. Инро ба дисоб гирифта даст ба тадлилу таддиди этнолингвистии мавзуи номбурда задем. Бори нахуст мувофиди имкон кушиш намудем таркиби лугавй ва лексикии марбут ба содаи хешутабориро дар ладчаи бадахшонии точикони водии Еорон мавриди баррасй дарор дидем.
Аз ин чидат, даматарафа омухтан ва дуруст таддид намудани лексикаи марбут ба хешутаборй дар водии Еорон дар далли бисёр масъаладои ладчашиносй ёрй мерасонад.
Истилодоти марбут ба хешутаборй яке аз дисматдои мудими лексикаи забони точикй ба дисоб меравад. Вожадои хешутаборй як чузъи мудими таркиби лугавии гуйиши точикони Еоронро ташкил медидад. Шевашиносии точики ин дисмат ба таври бояду шояд пурра омухта нашудааст ё таддидоти дамачониба бурда нашудааст. Тандо мудаддидон дар бораи истилоди хешутаборй ба тариди фишурда маълумот додаанду халос. Кдйддои чудогонае, ки дар бобати ин мавзуъ шард ёфтаанд, тандо ба баъзе истилодот тааллуд дошта, таддиди этимологй, инкишоф, чараёни истеъмол, гуногунй ва дудуди интишори ин водиддои лугавиро пурра дар бар намегиранд. А.К.Писарчик вобаста ба хусусиятдои этнографй дар бораи баъзе истилодоти хешутабории точик ва забондои бадахшонй (помирй) маълумоти мухтасар додааст [5, с.177-185].
Истилодоти хешутаборй номдои оила, авлод ва давмро дар бар гирифта, бо мурури замон доираи худро васеъ мекунанд ва мо ба туфайли ондо тафовутдои чинсиву хешй ва синусоли аъзои чамъиятро мефадмем [4, с.195]. Дар як одаме, ки ба дунё меояд дар навбати худ сарчашмаи авлод, оила ва ё хешутабор ба шумор меравад, зеро оила, хешутабор ва авлод аз у сар шуда, инкишоф меёбад. Чунин муносибатдои хешутаборй дар чамъияти инсонй ба туфайли силсилаи калимадои ифодакунандаи он тайин карда мешаванд. Вожадои падар, фарзанд, додар, ходар тандо номдои фахрй набуда, балки номдое мебошанд, ки вазифадои тамоман муайян ва нидоят мудими байни якдигарро ба миён меоваранд [8, с.29]. Хонадоршавй ва якчо ба сар бурдани ду чинс боиси зиёд гардидани шумораи аъзоёни оила мегардад. Аммо истилодоти хешовандиву номгузорй дар чойи худ дар як доираи муайян меистад. Теъдоди зиёдшавии хешу табор, пеш аз дама вобастаи ду сарчашма зану мард буда, дар кадоми ондо давомдидандаи авлоди ояндаи худ ба шумор мераванд. Дар ин асно мо метавонем хешони модариву падариро, ки бо истилодоти зерин ифода меёбанд шуруъ кунем. Агар мо хола ё тага гуем, хешони модар,
(пеш аз xама, хoxаpy баpoдаpи мoдаp) амак ё амма гyем, авлодони падаp (пеш аз xама, баpoдаpy хoxаpи падаp) фаxмида мешаванд. Ном бypдани хешy табop ба синну сол ва чинсият низ вобаста аст, ба баpoдаpи калонй ва хypдй ё хoxаpoни калонию хypдй бо як истилox мypoчиат намекнем. Масалан, даp гуйиши точикони Fopoн истилoxи ака ба бародар, биёр ба додар ва апа ба хохари калону, хъwар ба хохари аз худ хурд тааллук дopад.
Лаxчашинoс ва этнoгpаф А.В.Десницкая даp асаpи худ истилoxoти хешyтабopиpo ба ДУ rypyx так;сим намyдааст:
l^CTHnoxora хешони xамхyн
2.Истилoxoти хешони Fайpиxамхyн [2, с.52].
Mo низ даp ин мак;ола ба ин суханон такя намуда, истилoxoти хешyтабopии лаxчаи Fopoнpo ба ду rypyx чудо намудем.
Ба гурухи аввал истилохоти хешони хамхун, чунин истилoxoт дохил мешаванд: чия (мoдаp), доди (падаp), биёр (баpoдаp), ака (ака), апа (апа), хъwар (хoxаp), ама (хoxаpи падаp), амък (баpoдаp ё дoдаpи падаp). хола (хoxаpи мoдаp), тага (баpoдаp ё дoдаpи мoдаp), мъмо (момо), бъбо (бобо), хъwарзо (фаpзандoни хoxаp), биёрзо (фаpзандoни баpoдаp), нъвоса (набеpа), бачаи амък (писаpамак), дъхтари амък (дyхтаpамак), бачаи ама ва бачаи тага (писаpи амма ва тага). Истилохи нъвоса-po даp лаxчаxoи Кдоотегин ва шимоли куло6 бо истилохи наваса, нъваса, нъмаса истифода мебаpанд[3, с.257].
Биёр ва хъwар даp гуйиши точикони Fopoн баpoдаp ва хoxаppo ифода мекунад. Ин вожа даp дигаp лаxчаxoи чанубй ба маънои мазкyp сеpистеъмoл аст.
Даp гуйиши мазкyp баъзан ба чойи калимаи чия (мoдаp) вожаи нъна ва ба чойи калимаи доди (падаp) дъда-po истифода мебаpанд. Ва ба чойи калимаи баpoдаp вожаи биpoдаp-po истифода мебаpанд. Вожаи биpoдаp бештаp даp лаxчаxoи даpии Авгонистон истифода бypда мешавад.
Даp забонх,ои дигаpи бадахшонй (пoмеpй) бошад хусусан, даp забони шугнонй, pyшoнй, ишкошимй ва вахонй баpoи ифодаи истилoxи мoдаp вожаи нан истифода бypда мешавад, даp гуйиши вахонии точикони водии Вахон истилoxи нани истифода мешавад.
Кдйд каpдан заpyp аст, ки даp гуйиши бадахшонии точикони водии Fopoн фаpзанди хypдиpo саркъръкй xам меноманд. Саркъръкит дъхтар бъд ё бача ай ть (Сист).
Лаxчашинoсoн Неменова Р.Л ва Ч^аев F даp асаpи «Шеваи чанубии забони точикй» зи^ мекунанд, ки истилoxoти хешони xамхyн ба ду гypyx чудо мешаванд:
а) xамхyни пyppа
б) xамхyни нoпyppа
Даp асоси так;симоти мyxак;к;ик;oни бoлoзикp мо низ истилoxoти хешyтабopии гуйиши Fopoнии лаxчаи бадахшонии водии Fopoнpo ба xамин ду Typyx та^симбандй намудем.
Ба гypyxи аввал истилoxoтxoеpo дохил намудем, ки даp ифодаи шахс ва ё аъзоёни оила аз як ну^таи асосй pеша гиpифтаанд ё oнxo аз як падаpy як мoдаp таваллуд ёфтаанд. Ищо апа, ака, 6^p (баpoдаp ё дoдаpи хypдй), хъwаp (хoxаp) мебошанд, ки даp асл хешони худй мебошанд.
Ба гypyxи дуюм хешони xамхyни нoпyppа шахсоне дохил мешаванд, ки ощо даp оила аз як падаpанд ва аз мoдаp чудоянд ва ё баpъакс аз мoдаp якчоянд аз таpафи падаpй чудоянд. Даp Fopoн инxopo фаpзандoни пъдар цативу модар чудо ё баpъакс модар цативу пъдар чудо ном мебаpанд.
Ба гурухи дуюм истилохоти мафхумхои хешутабории гайрихуни мансубанд: сънор (келин), зан, шу (зану шавxаp), думод (домод), хъшдоман (хушдоман, мoдаpи аpyс ё домод), хъсър (падаpи аpyс ё домод), хъсърбъра (баpoдаpи аpyс), йевар (баpoдаpи шавxаp), цайсангъл (хoxаpи аpyс), яна (хoxаpи шавxаp), моиндар (мoдаpандаp), пияндар (падаpандаp), бачахон (писаpхoнд), дъхтархон (дyхтаpхoнд), боча (шавxаpoни хoxаpoн), цъда (падаpy мoдаpи аpyсy домод). Даp гypyxи шеваxoи точикони нoxияи Ёвон истилoxoти боча, мойиндар, цайсангъл ба xамин маъно истифода бypда мешаванд [7, с.62-70].
Ин ду гypyxе, ки даp боло ном бypдем ба куллй аз xамдигаp фаpк дopанд ва байни ищо xам алокди зич мавчуд аст. Гypyxи дуюм даp натичаи хoнадopшавии ду шахс зану
маpд, яъне зан гиpифтан ё шу каpдани ду шахеи гайpиxамхyн (ду бегона), зан аз дигаp авлoдy шу аз дигаp авлод ба вучуд меояд. Шyмopаи истилoxoти хешони гайpихyнй ниебат ба хешонй xамхyн зиёдтаpанд.
Истилoxи хешyтабopии гуйиши точикони Fopoнpo аз бобати интишop ба 2-rypyx чудо менамоем:
а) хоеи тамоми лаxчаxoи чанубй ва чанубу шаpкй,
б) хоеи лаxчаxoи точикони Ишкошим ва точикони Вахон,
1.Истилoxи хоеи тамоми лаxчаxoи чанубй аз ищо ибopатанд: зан, еваp/xеваp (дoдаpшyй), rarop/ra^op (келин), йанга (зани баpoдаp), хъшдоман (мoдаpшyй, мoдааpyс), хъсъp/хъсyp (падаpшyй, падаpаpyс), кайеангъл/кайеънгъл (хoxаpаpyс, хoxаpшyй), богчон/бохчон (муноеибати байни занxoи як шахе ба xамдигаp), мoиндаp/мoйиндаp (мoдаpи угай), пияндаp/пийандаp (падаpи угай), ва гайpа.
2. Истилoxoти хоеи лаxчаxoи точикони Ишкошим ва точикони Вахон сънор (келин), хъшдоман (мoдаpаpyс), хъсър (падаpаpyс), бобо, момо, ама, тага, бона, занхолък/зантага, заневар/заниевар, биёр, хъwар, ва г.
Таpкиби лекеикаи хешyтабopй даp тули асpxo тадpичан такмил ёфта, бештаpи истилoxoти аелй бо мypypи замон ба худ мypoдифxo пайдо каpданд. Аз ин чиxат даp гуйиши Fopoн даp баpoбаpи истилoxoти аелй (зан, маpд, дyхтаp, писаp, бобо, момо, фаpзанд ва гайpа вoxидxoи лугавии зиёдеpo дyчop меоем, ки захиpаи аеоеии лугати лаxчаpo меафзоянд. Даp лекеикаи гуйиши точикони Fopoн бештаp ба чои калимаи зан истилoxи аврат//авратина ва ба чойи маpд истилoxи мардина//мардъко-po иетифода мебаpанд.
Имруз дар марака фацаm авратино бъдан (Синиб). Ихел коро ба мардина зеб медяд. Мардъко дина да myü набъданд. Маънои айёл бошад ифoдагаpи кудак, фаpзанд мебошад. Амсояи мо ^mrn айёлy фарзандошон кучида рафmанд (Вогз).
Бештаpи истилoxoти хешyтабopиpo даp лаxчаи точикони Fopoн калимаxoи точикй ташкил медщанд. Ба монанди хъwаp (хoxаp), бача (писаp), шу (шавxаp), хъшдоман (хушдоман), падаp, мoдаp. К^иеми дигаpашoн аз xисoби иктибоеи вoxидxoи лугавии аpабй ба монанди авpат, хола, завча ва тypкй янга, кайеангъл ва гайpа ташкил ёфтаанд.
Даp аенои мypoчиат ба киеме аз ищо калимаxoи умумихалкй ё хоеи xамаи лаxчаxoи точикони Ишкошиму Вахон ва ё хоеи лаxчаxoи чанубй мебошанд ва ё бевоеита исмxoи хое ба кop бypда мешаванд. Маеалан, xангoми мypoчиат ба хъшдоман ама, хола ва ба чойи хъсър тага, амък, ба чойи евар (баpoдаpи шу) ака, ба чойи заневар (зани еваp) янга, ба чойи яна (хoxаpи шу) апа баpин калимаxo дyчop меоянд.
Як K^TOp истилoxoти хешyтабopии умумихалкй даp гуйиши точикони Fopoн вучуд дopанд, ки oнxo даp чoйxoи чамъиятй мачлиеу маъpакаxo ба rap меpаванд. Маеалан, падаp мoдаp, хoxаpy баpoдаp, бобову момо ва гайpаxo.
Агаp мо ба лаxчаи еокинони ин водй дypyсттаp зех,н монем, фаpк;иятpo хатто даp байни дех,ах,ои наздик мушохида мекунем. Даp ч,ойх,ои гуногун паpтoфтани задаи калимахо низ баъзан даp гуфтугуи бошандагони ин водихо ба мушохида меpасад. Arap даp як деxа шавx,аpи амаpo шywома гуянд даp х,амеоядех,и дигаp шywама мypoниат менамоянд. Х,атто зав;и наели калонеол даp интихобу иетифодаи ин ё он калима аз наели навош^ фаpк; мекунанд.
Чунончй, баpoи ифодаи калимаи падарy модар агаp навонон ч,ияю додиpo иетифода баpанд, наели калонеол дъдат ё нънат гуфта мypoниат менамоянд. Иетифодаи x^p як калимаи лахнавй даp нои худаш зебою шинам буда, бештаpи онхо калимахои аелан тоникии таFЙиpи шакл каpда мебошанд. Фахмидани хешу табop баpoи шинохти аели худ хело хам мухим ает, зеpo ба воеитаи тах;ик;и онхо ба бисёp маеъалахои маpбyти ин еоха таъpих, этнoгpафия, забони хал; pавшанй андохта мешавад. Яке аз мyxимтаpин еохахои маданияти имpyзаи хал;и тоник омухтани меpoси адабии гузаштагон мебошад. Ба ;авли уетод Айнй мо бояд ба забони зиндаи хал; беахамиятй зoxиp накунем. Зеpo он саpчашмаи аеоеии ганишавии забони адабй мебошад. Шевахои забон ганнинаи бебахои забони тоникиет ва шевашиноеон таъкиди уетод Aйниpo аз ёд набypдаанд, ки гуфта буд, ба
шевах,о тавачдух, кунед. Дар шевах,о, ба акддаи Айнй, унсурх,ои камёби ;адимии забон нухуфтааст ва бояд он вориди забони меъёр шавад.
Имруз иддае бар он талош меварзанд, ки ба шеваи мах,алли худ афзалият дих,анд. Дуруст аст, ки шевах,о ганч,инаи забонанд, аммо меъёрх,ои ;абулшуда бояд риоя шаванд ва забони адабй ба замони оммавй табдил ёбад. Набояд фаромуш кард, ки бузургони гузаштаи мо дар кадом гушае зиндагй накарданд бах,ри покии забони адабии форсу точ,ик талош намуда, аз забони хал; низ дурдонах,ои нодирро баргузида вориди забони адабй карданд ва ин зухурот х,еч, гох, бар зарари забони адабии форсу точ,ик рох,андозй нагашта буд.
АДАБИЁТ
1. Гадоев Н. Лексикаи лахчаи Тагнов./Монография. Н.Гадоев Душанбе:- 2012-208 с.
2. Десницкая А.В. Вопрсы изучение родство индуевропейских языков М.-Л., Изд-во Акад. Наук ССР,-1955. 332 с.
3. Махмудов М. Лугати шевахои забони точикй (лахчахои чанубй). /Лугат. М.Махмудов, F. Чураев. Душанбе: Дониш, 1997.
4. Неменова Р.Л. Шеваи чанубии забони точикй./Монография. Р.Л.Неменова, F.Чyраев. Душанбе:Дониш-1980.328 с.
5. Писарчик А.К. О некоторых терминах родства таджиков. / -Тр. Ан Тадж. ССР-1955. 292 с.
6. РозенфельдА.З. Бадахшанские говоры таджикского языка./Монография. А.З.Розенфельд. Л-1971. 192 с.
7. Чдлолов О. Гурухи шевахои точикони райони Ёвон./Монография. О.Чдлолов. Душанбе: Дониш-1967.149 с.
8. Энгельс Ф. Пайдоиши оила, моликияти хусусй ва давлат. Сталинград-1957. 29 с.
9. Фарханги забони точикй. ч.1 М-1969 951 с.
10. Фарханги забони точикй. ч.2 М-1969.951 с.
ТЕРМИНЫ, ОБОЗНАЧАВШИЕСЯ РОДСТВЕННЫХ ОТНОШЕНИЙ ЛЕКСИКОНОГО ДИАЛЕКТА ТАДЖИКОВ ГОРОНА ИШКАШИМСКОГО
РАЙОНА, ГБАО
Термины, обозначавшиеся, родственных отношений считаются одним из составных частей лексиконы таджикского языка. Термины, касающиеся родственные связи, являются необходимой и составной частью диалекта Горона. Узнать и чтить свой род нужен для самопознания самого себя, и их исследования связано с различными сферами, как история, этнография и языка.
Одной из важной культурной сферы современного таджикского народа - изучение литературного наследия наших предков. Если обратить внимание на диалект жителей данной долины, то наблюдается говорные отличия даже между жителями кишлаков этой местности. Далее, в диалекте языков названной долины наблюдается отсутствие ударения в словах.
Слово «шуи амма» (муж тётя) в одном кишлаке произносится как шуwома, то в соседном как шуwама. Чувствуется разницы в произношение данного слова.
Сегодня следует признать тот факт, что старшее поколение при разговорах используют иного диалекта языка, т.е. более старых запасов словаря, чем нынешнее поколение. Например, при употреблении слова папа и мама молодые люди называют их додиву ция, а старшие по возрасту люди говорят «дъдат ё нънат».
Ключавые слова: сестра, брат, неветка, тётя, сноха, тётя (жена дядя), свекровь, тёща, тётя муж.
RELATIONSHIP WORDS IN THE DIALECT OF TAJIK PEOPLE OF GHORON, ISHKOSHIM REGION OF AUTONOMIC OBLAST OF MOUNTIANOUS BADAKHSHAN
Relationship words are considered to be one of the important aspects of the vocabulary system of the Tajik language. Relationship words contain the most essential aspects of the dialectical vocabulary of the Tajiks of Goron. Naturally, recognition of relationship ties is a basis of being aware of your ancestors. Moreover, a lot of other problems refereeing to history, ethnography and the language of the people are highlighted through the use of them. Learning the history of the dialectical literature of our ancestors is one of the main points of the of the Tajik culture. If we take a look at the dialect of the people of this valley, we notice the difference in the dialects among the neibouring villages as well. Eventually, while communication leaving out the word stress in this valley is eye touchable. If the husband of the aunt is called to be "шуwoмa" it is called as "шуwaмa " in the neighbouring village. Even the interests of adults and young adults differ in the choice of these
words for everydays use. If the young adults use the words "цияю додиро" for the words "падару модар" then adults use "дъдат" or "нънат"for the words 'father' and 'mother'.
Keywords: 'хъвар' (хоуар-sister), биёр (додар- small brother), сънор (келин-daughter-in-law), ама, янга, занемък (занамак- uncle's wife), хъсър (хусур-father-in-law), хъшдоман (хушдоман- mother-in-law), шухола (шаувари хола- aunt's husband).
Сведения об авторе:
Шердилова Сурайё Фармонбековна-соискатель Хорогского государственного университет имени Моёншох Назаршоева и специалист управления учебна методической работы «Республиканский институт повышения квалификации и переподготовки работников сферы оброзования», г.Душанбе, ул. Нисор Мухаммад 15, тел: +(992) 934027788, ssherdilova@bk.ru.
About the author:
Sherdilova Surayo Farmonbekovna- post graduate Khorog state University named after Moyonsho Nazarshoev and the specialist of department of training method work of state department Republican institute of professional development in education, Dushanbe sity, Nisor Muhammad strit 15, fone: +(992) 934027788. ssherdilova@bk. ru
ВОДИДДОИ ФРАЗЕОЛОГЙ БО ВОЖАИ «ГАП» ДАР ЛАД^АДОИ
МИНТАЦАИ КУЛОБ
Гадоев Н.
Донишго^и давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айнй
Вохидхои фразеологй дар лахчахои минтакаи Кулоб дар муомила ва муоширати мардум ба таври фаровон гардиш мехуранд. Онхо аз руи мазмуну мундарича хеле гуногунанд. Чунин иборахои фразеологй бо роххои мухталиф ташкил мешаванд. Дар сохта шудан ва шаклгирии таъбирхо мавкеи хиссахои мустакили нутк, махсусан исм ва феъл назаррас аст. Вохидхои фразеологие, ки дар ташаккулёбии он исм сахмгузор аст, асосан иборахои фразеологии изофй (номй) ба шумор мераванд. Исмхои ифодакунандаи шахс, хайвонот, номи узвхои бадани инсон ва исмхои маънии ба шахс иртиботдошта ва гайрахо дар таркиби иборахои фразеологй омада, забони сохибони лахчаро чаззобу пуробуранг мегардонад.
Х,оло мо дар ин чо дар бораи вохидхои фразеологие сухан меронем, ки дар таркиби онхо вожаи «гап» (сухан) хамчун чузъи асосй омада, иборахои фразеологии дорои мазмунхои гуногун сохта, барои образнок шудани сухани сохибони лахча хизмат мекунанд. Унсури лугавии «гап», дар «Фарханги тафсирии забони точикй» чунин тафсири маънй шудааст: 1. сухан, калом, гуфтор, гуфтугу. 2. сухани беасос, лоф. [12, с. 312].
Вожаи «гап» дар муомилаву муоширати мардум дар чомеа мавкеи мухим дорад. Маълум аст, ки кулли фикру акидае, ки дар бораи шахсхо, ашёхо ва ходисахои гуногуни мухити атроф дар шуури мо пайдо мешавад, он тавассути «гап» (сухан) вокеъ шуда, ба воситаи забон танзим карда мешавад. Пеш аз хама, бо туфайли «гап» аъзои чомеа муошират мекунанд, аз ахволи хамдигар бохабар шуда меистанд, ба дарди шахсон мархам мешаванд, якдигарро дастгирй менамоянд, рухи касеро баланд бардошта, табъи онро болида мегардонанд, касеро бо рохи росту ичрои кори неку судманд хидоят мекунанд. Аз ин чост, ки мардум ба сухани хуб эътибори чиддй медиханд. Он, ки сухани хуб мегуяд ва гуфтораш аз кирдораш фарк намекунад, кадру манзалаташ дар байни ахли чомеа баланд аст. Х,ангоми сухбат бо сохибони лахча аён шуд, ки онхо ба кадри сухани хуб, гуфтори хуб мерасанд, гапи хубро такрор ба такрор ба забон меоранд ва ба дигарон тавсия медиханд, ки онро сармашки кори худ карор диханд.
Вохидхои фразеологие, ки дар онхо вожаи «гап» чузъи фаъол аст, дар нутки сохибони лахча дар аксар мавридхо маънои мачозй аз бар намуда, ифодагари маънохои мухталиф мешаванд. Инчунин калимаи номбурда ба маънои дуюми хеш - «сухани бофтаю дур^» дар лахчахои чануби Кулоб доираи васеи истеъмолй дорад: Мъ бовар намекънъм, иё хамаш гап-анд. (Х,ам.) Агар калимаи «гап» ду бор такрор шавад, маънои «сухбат кардан», «хушгуй кардан» ро мегирад: То ними шава гап-гап када шиштем. (Т).
Мо хамаи вохидхои фразеологии бо унсури лугавии «гап» сохта шударо аз назар гузаронда ба кароре омадем, ки онхоро аз руйи намуди зохирй ва мазмуну мундарича ба ду гурух тасниф намоем. Зеро онхо аз лихози шаклу маънй, устуворй тагйирнаёбандагии
