Научная статья на тему 'ТЕОРИЯ И МЕТОДОЛОГИЯ ТРУДОВОЙ МИГРАЦИИ'

ТЕОРИЯ И МЕТОДОЛОГИЯ ТРУДОВОЙ МИГРАЦИИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
177
27
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СОЦИАЛЬНОЕ ДВИЖЕНИЕ / ДВИЖУЩИЕСЯ ТРУДОВЫЕ РЕСУРСЫ / МЕЖСЕКТОРИАЛЬНЫЕ / МЕГРАЦИОНЫЕ СТУПЕНЬ / ПОЛИТИЧЕСКИЙ / ЭКОНОМИЧЕСКИЙ / ДЕМОГРАФИЧЕСКИЙ / КУЛЬТУРНЫЙ

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Хакназаров Умарали Нуралиевич, Аброров А.П.

В статье рассматриваются основные аспекты теоретических подходов к трудовой миграции. Автором анализируются высказывания отдельных ученых о трудовой миграции, а также приводятся сведения о массовой миграции в другие страны мира и сделаны отдельные предложения по совершенствованию процесса трудовой миграции.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE THEORE AND THE METHODOLOGY TO LABOUR THE MIGRATHION

The ory and methodology of the labour migration. The article is considered the major aspicts of the theoretic approaches of the labour migration. There is analyses a main speech of the separate scientist conserning labour migration. There is showed an information regarding of migration volume in the separate region of the world and also done separate offers an implamantation of the ladour migration.

Текст научной работы на тему «ТЕОРИЯ И МЕТОДОЛОГИЯ ТРУДОВОЙ МИГРАЦИИ»

5. М.А.Бубнова Дабыча полезных ископаемых в средней Азии в XVI-XIX в в. -Москва: издательство. Наука. 1975. -96 с.

6. Р.Н. Хайдарова Экономико-географическая проблема развития Гиссаро-Вахшского промышленного района.-Душанбе: Ирфон 1976. - 110 с.

7. Истифодабарии манбауои об дар шароити таъгирёбии ицлим. (маводи конфронси умумицумууриявй бахшида ба даусолаи байналхалции амалиёти) «Об барои уаёт». -Душанбе: матъбааи ДД0Т-2015. -114 с.

ЭФФЕКТИВНОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПРИРОДНЫХ РЕСУРСОВ В ГИССАРСКОМ ЭКОНОМИЧЕСКОМ РАЙОНЕ

В статье рассматривается вопрос эффективного использования природных ресурсов экономического района Гиссар. Особое внимание уделяется производству продуктов и удовлетворению потребности населения продуктами питания и размещения отделених отраслей производства. В связи с тем, что Гисарский район богат природными ресурсам, их освоение даёт импульс развитию и размещению отраслей туризма, сельского хозяйства и промышленности.

Ключевые слова: земельные богатства, водные ресурсы, производительная сила, вольфрам, гипс, фосфорит, агроклимат.

EFFICIENT USE OF NATURAL RESOURCES IN THE ECONOMIC REGION

HISSAR

This article deal with efflcint use of the natural recurs of Hisar economic region. The main attention about of the producrion ahd satisfaction witnfood. Particularly attention is adout the placement offlces and grown products. Due to the fact that the economic Hisar district tourism are agriculture and high industry district.

Key words: land wealth, water facility, production power, tungsten, gypsum, phosphorus, agrarian climate.

Сведения об авторе:

Ибодов Шухрат Махмадиевич, докторант (PhD>)-и 3-курса кафедры экономической и социальной географии географического факультета ТГПУ Садриддина Айни; e-mail: shuhrat_ 01_02@ mail.ru tel:98.542.72.02

About the author:

Shukhrat Makhmadievich Ibodov, PhD student, and 3-year student of the Department of Economic and Social Geography of the Faculty of Geography of the TSPU Sadriddin Ain; e-mail: shuhrat_ 0102 @ mail.ru tel: 98.542.72.02

НАЗАРИЯ ВА МЕТОДОЛОГИЯИ МУ^О^ИРАТИ МЕ^НАТЙ ДАР ЧУМ^УРИИ

ТОЧДКИСТОН

Хацназаров У.Н. Аброров А. П.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи Садриддин Айни

Тадкикоти чанбахои асосии равандхои мухочирати мехнатй дар тули садсолахо сурат гирифтааст ва олимони шохахои гуногуни илм бо истифода аз равишхои мухталифи конуниятхои рушди онро ошкор намуда, сахми худро бакадри тавони хеш гузоштаанд.

Дар замони Иттиходи Шуравй ба мухочирати ахолй дар мачмуъ ва ба мухочирати мехнатйчузъан, эътибори чидди дода намешуд. Танхо дар нашри сеюми Энсиклопедияи хурди Советй (ЭХС) соли 1959 ва дар Энсиклопедияи географии мухтасар соли 1961 истилохи «мухочират» дар ташрехи В.В. Покшишевский [10, с.38] пешниход шуда буд [12, с.32]. Бахусус дар солхои 60-ум як катор корхои илмии В.И. Переведенцов бачанбахои методологии мухочират бахшида шуда буд, ки мухаккиконро чун мухарики макони муаян кардааст. Дар тадкикотхои охири худ У мухочиратро ба маънии васеъи ин мафхум барраси намуда, онро чун мачмуи хамагуна чой ивазкунии одамон дар макон (аз маънои махдуд-

интиколи одамон, ки тагйири чойи истикомати онхо ба мухлати нисбатан тулонй робита дорад) муаян менамояд [11, с.19]. Дар асари худ О. Коситов зери унвони «мухочирати ахолии Ч,СШ Точикисон», равандхои мухочиратро дар Точикистон тавсиф намуда, ба омухтани омилхои асосии мухочират, аз чумла иктисодй, этникй, демографй, табий ва гайра таваччухи зиёд зохир мекунад. Дар асоси маводхои омории расмию давлатй чой ва мохият хар як аз ин омилхои зикргардидаро асоанок намуда таваччухи зиёд ба тавсифи мутахаррикии (движущийся) ахолии дехоти чумхурй медихад [5, с.63]. Дар тадкикотхои Хореев Б.С., Чапек В.Н., Рыбаковский Л.Л. баъзе за чанбахои ичтимоию иктисодии масъалаи мухочиратро мавриди тахлл карор дода, таърифи илмй ва асосманди он дода мешавад [13, с.19].

Соли 1970 И.С. Матлин навишта буд, ки «харакати ахолй ва захирахои мехнатй ба чунин навъхо, мисли демографй, байнисохавй, байниихтисосй ва худуд, таксимбанди мешавад». Б.Д. Бреев аз нуктаи назари ташаккули куввахои корй се шакли мутахаррикии (движущийся) ахолиро чудо менамояд: худудй, сохавй ва тахасусй [1, с.67]. Аксари олимони чомеашинос ва демографхо се шакли харакати ахолиро тазаккур медиханд: ичтимой, табий ва мухочиратй.

Рыбаковский Л.Л. чунин мешуморад, ки дар сурати чудо намудани се шакли харакати ахолй, имкони дар бораи хар як аз ин шаклхо тасаввуроти муайяндоштан бавучуд меояд. Масалан, харакати ичтимойхамоно дорои хусусиятхои касбй, тахсилотй, байнисохавй ва байнисекторй мебошад. Х,аракати ичтимой чун рушди ичтимой ва тагйири мавкеи ичтимой ба назар мерасад. Дар самти аввал баланд шудани сатху савияи дониши тахасусй ва тахсил дар назар дошта шуда, дар самти дуюм-интиколоти ичтимой ва тагйири ихтисоси моддиро ба назар мегардад.

Х,аракати ичтимой танхо тавсифоти сифатии ахолиро тагйир медихад. Вале дар киёс бо мухочират, онхо бохам шабохати зиёд доранд, вай натанхо як бахши мачмуъро, балки кули мачмуъро фаро мегирад.

Дар мачмуъ, мухочират чун хдракати механикии ахолй пайдо гашта, таксимшавии худудхои онро тагйир медихад [14, с.19]. Баъзе олимон кушидаанд, ки мухочиратро аз руи худуд, хусусиятхои географйва маконйтаснифот намоянд. Масалан, А. У. Хомра харакатхои сохавй, худудй, ихтисосйва ичтимоиро эътироф мекунад. Чунин муносибатро нисбат ба муайян намудани мухочират ва равиши «васеъ» маънидод мекунад ва мухочиратро бо харакати ичтимой баробар мехисобад, яъне чун як мафхум [15, с.9]. Аммо мувофики акидаи олимон М.В. Курман ва В.Д. Бреев мухочират метавонад аз нуктаи назари худудй, сохавйва тахасусй баррасйгардад. Ин муаллифон истилохи «мутахаррикй»-ро ба истилохи «мухочират» иваз намудаанд.

Ба гурухи дуюм хамон таърифи мухочиратро мансуб медонанд, ки танхо интиколи худудии ахолиро дар бар мегирад (Ю.Н. Козиров, Б.С. Хорев, В.И. Переведенсев).

Ба гурухи сеюм он таъриферо мансуб медонанд, ки ба чунин мафхумхои мутафовут чун интикол ва мутахаррикйрозйнестанд. Масалан, ^арахонов Т.М. чунин мешуморад, ки дар муаян сохтани мохияти мухочират бояд аз ду тафсире, ки яке аз онхо мухочиратро чун шакли мутахаррикии географй арзёбй мекунад, кор гирифта шавад [6, с.41].

О.В. Ларман мухочиратро чун бахши серхаракатии хичратталаб арзёби мекунад.

Н.В. Чапек, Т.И. Заславская мухочиратро чун серхаракатии географй муайян намуда, мухочиратй ахолиро шакли хусусии мутахаррикй номидаанд [3, с.17].

Мутахарикй чун мафхуми умумии мухочирати эхтимолй ва вокей бавучуд меояд. Мутахарикй ин омодагии эхтимолии барои таёрии макоми худудии худаст.

Дар айни замон Рыбаковский Л.Л. тазаккур медихад, ки мухочират мутахарикй нест, балки интикол (кучбандй)-и амалй мебошад. Х,олон ки мутахарикй дар навбати худ на кучбандй, балки омада будан ба он аст. Ин чиз усулест, ки мафхумхои «мухарикии хичрати» ва «интиколёбии худудй (кучидан)» хаммаъно нестанд. Ин ду вохидхои мухталифи ва раванди мухочират хастанд. Хулосахои дар бораи мутахарикии хичрати ахолй ба харакати куввахои корй ва мутахарикии (движущийся) захирахои корй муносибати мустаким доранд [7, с.27].

Дар чорчубаи консепсия мафхуми серхаракатии хичрати намудхои гуногун мухочиратро дар бар мегирад: доимй, мавсимй, мокувор (маятниковый). Дар консепсияи серхаракатии

хичрати ахолй тасаввyроти назарй дар бораи серхаракатии ахолйчун яке аз шартхои мухим ва хамзамон чун мутдхдррикии саноат ба хайси асос гузошта шудддст.

Консепсияи серхаракатии хичрати ахолиро имкон дорад, ки дар чорчубаи илми махсус мухочиратшиносй баррасй намуд [2, с.9-12]. Мазмуни асосии консепсияи серхаракатии хичрати ахолй дар чорчубаи муносибати иктисодию маскунсозй ба тарзи зайл тавсиф мегардад:

- шаклхои гуногуни харакати ахолй табий, ичтимой ва худудй, ки вобастагии мутакобила ва пайвастагии мутакобила доранд;

- серхаракатии хичрат ба тарзи вокеи бо рушди чамъиятй заминасозй мегардад. Аз ин ру, пеши рохи онро гирифтан маъно надорад, баръакс онро истифода бояд кард;

- конуни мутахарикии ахолй хусусияти вокей дорад ва бо пешравии чамъиятй харакати мухочират хам харчй бештар ин дар мачмуъ ба зарурати ичтимоию иктисодй табдил ёфта, чун коида афзоиш меёбад.

^исми таркибии консепсияи серхаракатии хичратй ахолй мафхуми «низоми мухочират» мебошад, ки серхаракатии умумии аз нав таксим кунии худудии ахолиро дар худ меFyнчонад. Пас аз пошхурии Иттиохди Шуравй, мавзуи мухочирати ахолй яке аз мавзуъхои кобили таваччух дар сахифахои нашрияхои рузмарра ва илмй гардида аст. Муносибатхои фархангию ичтимой, этникйва мехнатй дар кишвархои дар гузашта шомили Иттиходи Шуравй мавзуи як идда тахкикхои илмй карор гирифта буданд [4, с.43].

Х,амчунин тахкикхои гуногунчан ба дар ичрои муаллифони точик низ мушохида мегардад. Дар ин робита, кабл аз хама, асархои Исломов С.И., Умаров Х.У., Улмасов Р., Зокиров Г., Николаева Л.Ю., О. Коситов., Махмадбеков М.Ш. Х,акимов П.Ш., Исломов Ф.С., Олимова С., Зокиров Т.Н., Абдуллоев Р., Бобохонов М. ва дигаронро тазаккур додан зарураст.

Вале бо вучуди мухимияти тадкикотхо, ки ба масъалаи мухочират бахшида шудаанд, омузиши ин мавзуи бисёрчанбаро наметавон анчомёфта шуморид, зеро бисёре аз чонибхои он тохол фарогирифта нашудаанд. Он таваччухи бузурге, ки аз чониби географхо, иктисодшиносон, сиёсатшиносон, чомеашиносон ба мисоли мухочират зохир мегардад, собит месозад, ки омузиши мавзуи мухочират яке аз унсурхои зарурии дарки конуниятхои ичтимоию иктисодй ва сиёсии рушди башарият боки мемонад.

Дар шароити кунунй тахкики мухочирати мехнатй ба хорича ин мачмуи интиколоти маскунони мобайнии бебозгашт ва баргарданда аст. Теъдоди зиёди таърифхои ин падида мавчуд аст. Мухочиратро чун мутахаррикии маконй муайян мекунанд (В.И Перведенсев. 1970) ва хамонро гузариши чисмии фард аз як минтака ба дигар минтака мехисобанд. (Эйзенштат. 1980), инчунин кучбастани одамон бо сабабхои гуногун ба хорича чун яке аз шаклхои харакати ахолй бо дигар намудани макони зист ба масофа ва замони дур ё наздик (Моисенко В.М. 1997) дониста мешавад.

Дар назарияи амалйхануз дар нимаи асри XIX рочеъ ба конунхои мухочират, мухакик Фарр тазаккур дода буд, ки катъи назар аз хамагуна конуниятхои муаян, мухочират ба вукуъ мепайвандад [18, с.3].

Бо эътино ба ин гуфтахо, мухакики дигар Равенштейн соли 1880 ду асари умдаи худро таълиф кард, ки дар онхо «конунхои мухочират»-и худро ба хукми коида даровард. Такрибан як аср баъд мухакик Ли [19, с.7] конунхои мухочирати Ревенштейнро мавриди тачдиди назар карор дода, силсилаи фарзияхоро оид ба хачми мухочират дар шароити гуногун, рушди чараён ва чараёни бозрасии мухочират ва тавсифи мухочиратро пешниход намуд [16, с.41-43].

Ба масоили зайл оид ба хачми мухочират, оид ба чараён ва чараёни бозгашти мухочират [8, с.3-4] ва оид ба тавсифи мухочират эътибор дода шавад.

Асосхои назарияи мухочират дар адабиёти Аврупои Fарбйдар навбати аввал бо корхои Е. Равейнштейн вобастаги дорад (соли 1871).

1. Мухочират ва фосила. Аксари мухочирон ба масофаи кутох, маъмулан ба шахрхои бузург таъFири макон мекунанд.

2. Мухочирати зинадор. Шахрхои босуръат рушдёбанда бо мухочирони дехотии атроф пур карда мешаванд. Дар навбати худ чойхои холишударо мухочирони аз минтакахои нисбатан дуртар ишFOл мекунанд [9, с.43].

3. Ч,араён ва акси чараён. Х,ар як чараёни мухочират чараёни акси чyбронкyнандаро ба миён меорад

4. Тафовyти дехаю шахр дар моил бyдан ба мухочират дар мукоиса бо бошандагони дехот.

5. Х,айати мухочирон аз руи чинс. Mардхо нисбат ба занхо ба мухочират майли бештар дорад.

6. Техналогияи иртиботхо ва мухочират. Ч,араёнхои хичратй дорой тамоюли устувор ба суе афзоиш доранд, ки ин натичаи рушди васоити наклиёт, саноат ва тичорат мебошад.

7. Яке аз омилхои асосии мухочират омили иктисодй мебошад.

^онунхои номусоиди иктисодй ин андозбандии вазнин сабабхои мухочират шуда метавонанд. Вале хеч яке аз чараёнхои мухочират мувофики бузургии хачм бо чараёнхои мухочират, ки дар асоси хохиши аксарияти мухочирон ба воситаи мухочират бехнамудани сатхи зиндагй ба миён омадааст, баробар шуда наметавонанд.

Сабабхои иктисодй нисбат ба дигар омилхо барои мухочйрат дошта таъсири чиддй намерасонад.

Давлатхое, ки куввахои кори худро ба давлатхои пешрафтаи дунё мефиристанд шумораи бекоронро дар дохили кишвар кам намуда чихати молиявии давлати худро Fанй мегардононд.

Mасалан дар замони хозира рафти мухочират аз чихати мазмун, шакл ва умумияти худ ба мухочирати мехнатии асри ХХ шабохат надорад ва кулан фаркмекунад. Mасъалахои асосй оид ба мухочирати мехнатй бошанд:

- мухочирати мехнатй тамоми китъахои оламро фаро гирифтааст ва он хусусияти умуми башариро дорост. Шумораи мухочирон дар дахсолаи аввал ва охири асри ХХ ба 45 миллион нафар расида буд.

- агар дар солхои 50-70-уми асри ХХ шумораи асосии мухочирон аз давлатхои таракки карда ба давлатхои аз чихати истехсолот пешрафта дида мешуд, мушохидахо нишон медиханд, ки аз солхои 1980 сар карда баръакс чойивазкунии куввахои корй аз давлатхои тараккикардаи дунё ба давлатхои аз чихати тараккиёт заиф буда 0F0з меёбад. Дар замони муосир бошад, мухочирати мехнатии байналмилалй аз давлатхои сусттараккикарда ба давлатхои аз чихти иктисодй пешрафтаи чахон ба амал меояд.

- омилхои асосии иктисодй георафии мухочиратро дар микёси чахон чихатхои сиёсй, иктисодй, ичтимой ва демографй ташкил медихад.

- аз аввали солхои 90-уми асри ХХ сар карда шумораи мухочирони мехнатй дар Aврyпо ба 2 млн, HMA 6 млн ва Федератсияи Руссияба 3,2 млн нафар расида буд. Myвофики нишондихандахои CMM (Созмони Mилали Myтахид) дар солхои охир шумораи мухочироне, ки берун аз махали зисташон кор ва фаъолият менамоянд ба зиёда аз 200 млн нафар расидааст [17, с.78].

Давлатхои чахонро новобаста аз сатхи тараккиёти иктисодии онхо лозим аст, ки барои ба танзим овардани масъалахои мухочирати ахолй лоихаи барномахои миллй, созишномахои дучонибаи байни давлатй, санадхои меъёрию хукукй оид ба мухочирон дар каламрави якдигар таъмин намоянд.

Дар дахсолаи аввали асри ХХ1 шумораи мухочирони конунй ва Fайриконyнй дар давлатхои тараккикардаи дунё руз то руз меафзояд. Mасалан дар давлатхои Aврyпо шумораи он ба 20 млн, ИMA 14 млн, дар Федератсияи Руссия 13 млн нафар расидааст.

Дар шароити хозира бозори мехнат дар чахон ба мутахасисони баландихтисос эхтиёч дорад, лекин мамлакатхое хастанд, ки барои онхо коркунони оддй лозим мебошад ва шахрвандони худи онхо барои ин корхоро ичро кардан ба музди ночиз розй нестанд (HMA, Федератсияи Руссия, давлатхои Aврyпо). Mасалан читавре, ки мо дар боло кайд кардем шумораи мухочирон дар Aврyпо ва HMA руз то руз афзоиш ёбад хам, имруз дар давлатхои тараккикардаи чахон Aврyпо 11% ва HMA 20% одамон бекоранд.

Дар замони муосир дарчахон чунин шароит ва низоми иктисодию сиёсие ташаккул ёфтааст, ки бисёр масъалахои гуногунро хама халку мамлакатхо бояд якчоя хал намоянд. Яке аз ин масъалахо мухочират ба шумор меравад, ки хамчун масъалаи доFи руз ё асри ХХ1 ба он бисёри давлатхо дучор гардидаанд ва бо максади ба танзим овардани мухочирати ахолй ва хифзи ичтимоию хуккукии мухочирон созмонхо ва ташкилотхои бонуфузи байналмилалй,

чамъиятй ва гайридавлатй тадбирхои амалй андешида шуда истодааст. Вале бинобар руз то руз афзудани шумораи мухочирони мехнатй дар тамоми дунё ва пахлухои зиёд доштанаш халли ин проблема дар як вакт нихоят душвор аст.

Дар шароити имруза Точикистон хамчун як давлати мустакил, ки дар арсаи байналмилалй кадамхои устувори худро гузошта истодааст оиди халли масъалаи мухочират худро дар канор гирифта наметавонад, чунки чараёни мухочирати байналмилалй дар сарзамини Тчикистони муосир низ ногузир аст ва шумораи мухочирон руз то руз афзоиш меёбад. Мувофики тадкикотхои мушахаси ичтимой ва сиёсй аз вазъияти имрузаи Точикистон чунин хулоса баровардан лозим аст, ки дар дахсолаи охири ибтидои асри XXI дар чумхурии мо то рафт шумораи мухочирон афзоиш ёфта истодааст. Новобаста аз оне, ки дар хаёти мамлакат таъгиротхои куллй ба вучуд омада ва Точикистони имруза ба пешрафту таракиёт кадамхои устувор гузошта истодааст. Точикистон дар замони муосир оид ба халли масъалахои мухочират бояд фаъол бошад, чунки дар замони чахонишавй мухочират чунин як падидае, ки боиси бунёди хастии миллатанд гардидааст.

^айд кардан лозим аст, ки имруз аксарияти чавонони мо ба мухочирати мехнатйруй овардаанд, ки ин зухурот дар дигаргун намудани рухияи онхо накши мухимро мебозад.

Вале таваччухи бузурге, ки аз чониби географхо, иктисодшиносон, сиёсатшиносон, чомеашиносон бахалли масъалаи мухочират равона гардидаст аз он гувохй медихад, ки омузиши он яке аз унсархои зарурии дарки конуниятхои ичтимоию иктисодй ва сиёсии рушди башарият бокй мемонад.

АДАБИЁТ

1. Абдулхаев Р. Таърихи мухочиркунй дар Точикистон (1924- 1941) Душанбе, 2003.

2. Зокиров Г.Н. Масъалахои сиёсй ва миллии мухочирати ахолии Точикистон. Душанбе, 1995.

3. Николаевна Л. Ю. «Трансформации социальной структуры Таджикистана в XX веке (миграционный аспект)». Душанбе, 2003.

4. Тенденции в области миграции в странах Восточной Европы и Центральной Азии. Обзор за 2001-2002 годы. Женева. МОМ. 2002..

5. Сатторов А.С Таджикистанцы на фронтах Великой Отчественной Войны. В сборнике; Великая Отечественная Война: уроки истории и современность. Душанбе, 2005

6. Умаров X., Ульмасов Р. Внешняя трудовая миграция в Таджикистане (причины, проблемы, последствия, регулирование). Душанбе: Ирфон, 2006;

7. Олимова С., И.Боек. Трудовая миграция из Таджикистана. - Душанбе. 2003;

8. Олимова С., Мамаджанова Н. Торговля людьми в Таджикистане. - Душанбе, 2006.

ТЕОРИЯ И МЕТОДОЛОГИЯ ТРУДОВОЙ МИГРАЦИИ

В статье рассматриваются основные аспекты теоретических подходов к трудовой миграции. Автором анализируются высказывания отдельных ученых о трудовой миграции, а также приводятся сведения о массовой миграции в другие страны мира и сделаны отдельные предложения по совершенствованию процесса трудовой миграции.

Ключевые слова: социальное движение, движущиеся трудовые ресурсы, межсекториальные, меграционые ступень, политический, экономический, демографический, культурный.

THE THEORE AND THE METHODOLOGY TO LABOUR THE MIGRATHION

The ory and methodology of the labour migration. The article is considered the major aspicts of the theoretic approaches of the labour migration. There is analyses a main speech of the separate scientist conserning labour migration. There is showed an information regarding of migration volume in the separate region of the world and also done separate offers an implamantation of the ladour migration.

Key words: social movement, active word resoures, intersectorical flow and anti - flow, migration, policy, demographical, economy, cultural.

Свдения об авторах:

Хакназаров Умарали Нуралиевич докторант (PhD)^ 2-го года обучения географического факультета кафедра экономикой и социальны географии ТГПУ им.СадриддинаАйни; е-mail: umarali 00@mail.ru; тел: 918,13,00,69 Аброров А.П., докторант PhD 3-курса кафедры экономической и социальной географии факультета географии ТГПУ им. Садриддина Айни; e-mail: ahmadjon@mail.ru

Information about the authors:

Khaknazarov Umarali Nuralievich doctoral candidate (PhD) - and the 2 nd year of study of the Faculty of Geography of the Department of Economics and Social Geography of Tara State Pedagogical University named after Sadriddin Ainu e-mail: umarali 00@mail.ru; tel: 918,13,00,69

Abrorov A.P, PhD 3-year PhD student of the Department of Economic and Social Geography, Faculty of Geography, TSPU. Sadriddin Ainu; e-mail: ahmadjon@mail.ru

СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ УПРАВЛЕНИЯ ВОДНЫМИ РЕСУРСАМИ И ИХ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ В ТАДЖИКИСТАНЕ

(методологические аспекты)

Мехроджи Р.

Таджикский государственный педагогический университет имени Садриддина Айни

Вопросы эффективного использования природно-ресурсного потенциала (ПРП) агроландшафтов затрагивают не только достижения производственных целей (имеется в виду экономических), но и социальных. Так, например, непосредственная зависимость уровня сельскохозяйственного производства от состояния водных и земельных ресурсов сказывается на развитии социальной сферы, так как производственная сфера создает материальную основу удовлетворения жизненных потребностей населения республики.

При этом водные ресурсы являются ограниченными ресурсами во все мире. Основное внимание уделяется эффективному их использованию на основе повышения устойчивости работы оросительных систем (ОС), их надежной эксплуатации и модернизации, а также внедрению водосберегающих технологий. В октябре 2000 г. на Конференции тысячелетия б. Генеральный секретарь ООН г-н Кофи Аннан сказал: «Нам нужна голубая революция в сельском хозяйстве, которая должна быть направлена на увеличение продуктивности единицы используемой воды, больше урожая на каплю воды» [6].

Мировое сообщество недаром уделяет такое пристальное внимание проблеме водопользования, потому что именно с ней связывает выживание человечества в третьем тысячелетии из-за угрожающего роста народонаселения в мире. Отсюда острая необходимость в обеспечении эффективного управления водными ресурсами (УВР) Таджикистана в условиях рыночного хозяйствования.

Повышение эффективности функционирования ОС имеет большое значение, ибо орошаемые угодья страны в силу своей расположенности более подвержены различным антропогенным последствиям, которые удорожают содержание и эксплуатацию ОС. Перед Таджикистаном стоит сложная, капиталоёмкая и долговременная задача реабилитации и повышения технического уровня ирригационных и коллекторно-дренажных систем. Созданные орошаемые агроландшафты обеспечивают определённую занятость населения и играют важную экономическую, природообразующую и экологическую роль для среды обитания 75 % жителей республики [2].

Современное аграрное землепользование Таджикистана формируется на платформе рыночно-институциональной стратегии его реформирования, а также трансформации отечественного сельскохозяйственного производства.

Необходимо отметить, что формирование и развитие аграрного землепользования в условиях Таджикистана проходит на фоне низкого уровня землеобеспеченности при самом высоком приросте населения, дефиците поливной воды при большом запасе водных ресурсов и умеренном приросте орошаемых земель (табл. 1) - [5].

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.