Научная статья на тему 'ТЕХНОЛОГИЯ ПРОЕКТНОГО ОБУЧЕНИЯ ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ В СТАРЩИХ КЛАССАХ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ШКОЛЫ'

ТЕХНОЛОГИЯ ПРОЕКТНОГО ОБУЧЕНИЯ ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ В СТАРЩИХ КЛАССАХ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ШКОЛЫ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
64
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТЕХНОЛОГИЯ ОБУЧЕНИЯ / ПРОЕКТНАЯ МЕТОДИКА / ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ ЦЕЛЕОПРЕДЕЛЕНИЕ / УМЕНИЯ / НАВЫКИ / УЧЕБНО- ВОСПИТАТЕЛЬНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ / ПРОФЕССИОНАЛЬНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Хаитбоева Х.О., Утаев Маъмурджон

В данной статье автор выдвигает своё мнение о проектной методике обучения иностранным языкам на основе современной педагогики. Автор отмечает, что проектная методика имеет свои преимущества при обучении иностранным языкам. Она также расказывает о технологии обучения иностранным языкам в современной школе.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Хаитбоева Х.О., Утаев Маъмурджон

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROJECT-BASED LEARNING TECHNOLOGY OF FOREIGN LANGUAGES IN UPPER CLASSES OF SECONDARY COMPREHENSIVE SCHOOL

In this article the author puts forward the opinion on design techniques of training of foreign languages on the basis of modern pedagogics. The author notices that the design technique has the advantage at training of foreign languages. It also tells about technology of training of foreign languages at modern school.

Текст научной работы на тему «ТЕХНОЛОГИЯ ПРОЕКТНОГО ОБУЧЕНИЯ ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ В СТАРЩИХ КЛАССАХ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ШКОЛЫ»

ТЕХНОЛОГИЯИ ОМУЗИШИ ЛОИХДВИИ ЗАБОНИ ХОРИ^И ДАР СИНФ^ОИ БОЛОИ МАКОТИБИ ТА^СИЛОТИ МИЁНА

%аитбоева Утаев М.М.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айни

Бо вучуди тасвир намудани методика истифодаи омузиши лоихавии забонхои хоричй дар синфхои болои мактабхои тахсилоти миёна зарур аст ба дида баромадани амалхои мушаххаси таълимии омузгор ва амалхои таълимии таълимигирандагон дар раванди фаъолияти лоихавй бо хисоби омилхои асосии равонй-педагогй ва хусусиятхои забонхои хоричй хамчун фанни таълимй ба шумор меравад.

Хусусиятхои асосии ташкили кори лоихавй дар раванди омузиши забонхои хоричй дар мархилаи охирини мактабхои тахсилоти миёна зохир менамоем.

Талаботхои зарурй ба истифодаи методикаи лоихдвй хангоми омузиши забонхои хоричй инхо мебошанд:

1) мавчудияти шахсияти-пурмазмунй дар накшаи масоили тадкикотй, эчодй (вазифахое, ки якчоякунии донишхоро талаб менамоянд, чустучу барои халли он): тадкикоти таърихи пайдоиши идхои гуногун дар мамлакатхои англисзабон St. Patrick's Day, Thanksgiving Day, Halloween, Christmas, Mother's Day ва f.; ташкили саёхат дар мамлакатхои гуногун; мушкилоти оилавй; мушкилоти вакти холй дар чавонон; мушкилоти чобачокунии хона; мушкилоти муносибат дар байни наслхо.;

2) мазмуни амалй, назариявии натичахои гумондошта (масалан, барориши муштараки мачалла, мачмуи асархои нависандагони гуногун бо хабарнигорй аз чои чорабинй; барномаи сайрхати сайёхй; накшаи чобачокунии хона, боF; тархкашй ва чобачогузории манзил.;

3) фаъолияти мустакилонаи таълимгирандагон дар вакти даср ва ё дар вакти берун аз дарс (инфиродй, чуфтй, гурухй);

4) кисматхои таркибии мундаричавии лоиха (бо нишондоди натичахои даврагй ва таксимоти накшхо);

5) истифодаи усулхои тадкикотй, ки амалхои муайяни пайдарпайро (алгоритми гузаронидани фаъолияти лоихавй) пешбинй менамояд

- пешбарии фарзияхо ва халли онхо;

- мухокимаи усулхои тадкикот (оморй, озмоишй, мушохидавй);

- чамъ, низомикунй ва тахлили маълумотхои ба даст овардашуда;

- чамъбаст намудан, танзими натичахо ва намоиши онхо;

- хулосахо, пешбарии мушкилотхои нави тадкикот (ниг. Замимаи 4).

Муайянсозии мархилахои коркарди сохтори лоиха ва гузаронидани он баъдан ба

максад мувофик мебошад.

Технологияи бавучудоварии лоиха дар се мархила пешбинй гардидааст: ибтидои, асоси ва хотимави. Дар хар як мархила вазифахои муайян хал гардида, хислати фаъолияти таълимгирандагон ва омузгор муайян мегарданд.

Мархилаи тархии лоихакаширо метавон дар чадвал мушохида намуд.

Мархилахои лоихакаши

Марх илахо Мундаричаи корхо Фаъолияти таълимгирандагон Фаъолияти омузгорон

1. ИБТИДОИ

Мархилаи хавасмандгардон а)муайяноти мавзуъ; б) ошкор намудани як ва ё якчанд масъалахо; в) аник муайян намудани максадхо ва наттичахо; г)интихоби гуруххои корй; Маълумотро муайян менамоянд.Супоришро мухокима мекунанд. Мушкилотро ошкор менамоянд. Таълимгирандагонро хавасманд месозанд.Ба гузориши максадхои лоиха кумак менамоянд. Мушохида мекунанд.

Мархилаи банакшагирй а) тахлили мушкилотхо, пешбарии фарзияхо, асоснок кардани хар яке аз фарзияхо. б) муайян намудани сарчашмахои маълумотхо, тарзхои чамъ ва тахлил намудани он; в) гузориши вазифахо ва интихоби меъёрхои баходихии натичахо; г) таксими накшхо ба тимхо; Фарзияхои халли мушкилотхоро пешбарй менамоянд, вазифахоро ба шакли муайян медароранд.Сарчашмаи маълумотхоро муайян мекунанд.Меъёрхои бобарори худро интихоб ва асоснок менамоянд. Дар тахлил ва синтез ёрй мерасонад. Мушохида мекунад.

и p а & аа « « s я I £ 1 * Á И а) мyxoкимаи ycynxo! cанчиши фаpзияxoи кабyлгаpдида («^учуми майнагй»); б) интиxoби ваpианти мyнocиб; в) мyайянамoии таpзи пeшниxoди натича; г) чамъи аxбopoт - мycoxиба, пypcишнoма, мyшoxида, oзмoишxo; Уcyлxoи cанчишpo мyxoкима мeкyнанд. Ваpианти мyнocибpo интшюб мeнамoянд. Саpчашмаи маълyмoтxopo аник мeнамoянд. Myшoxида мeнамoянд. Mаcлиxат мeнамoянд.Tавcия мeдиxад (6O илтимoc). Fайpимycтаким poxбаpй мeнамoяд.

2. АСОСИ

Й X и o л и ш и o fp V и и а л и Ê а s Ч,устучуи маълyмoти заpypй, ки фаpзияpo таедик ва ë pад мeнамoяд. Ичpoиши лoиxа Бo маълyмoтxo cаpy кop дopанд.Tадкикoт мeгyзаpoнанд. Foяxopo таxлил ва cHrnes мeнамoянд. Лoиxаpo opoиш мeдиxанд. Myшoxида мeнамoянд. Раванди таxлилpo pавoна мecoзанд (агаp заpypй бoшад). Кopтxoи фаpдии назopати чopии фаъoлияти лoиxавиpo даp xаp як таълимгиpанда таpтиб ва пyp мeкyнанд.

3. ХОТИМАВИ

Mаpxилаи xимoяи лoиxа а) тайëpй ва opoиши маъpyза б)аcocнoккyнии pаванди лoиxакашй в) натичаxoи ба даст oмадашyдаpo фаxмoнидан г) xимoяи кoллeктивии лoиxа Лoиxаpo xимoя мeнамoянд Myшoxида мeнамoянд. Раванди таxлилpo pавoна мecoзанд (агаp заpypй бoшад). Даp накши иштиpoкчии катopй cавoл мeдиxад.

Mаpxилаи тафтиш ва а) таxлили ичpoиши лoиxа, натичаxoи нoилгаpдида (баpopиxo ва нoкoмиxo) б) таxлили кoмëбии ма^ада^и гyзoшташyда в) таxлили натичаxo, oшкop каpдани мyшкилoтxoи нав Хyдтаxлили лoиxа ва xyдбаxoдиxии monearan. Даp таxлили кoллeктивй ва баxoдиxии натичаxoи лoиxа шиpкат мeваpзад.

Аз чадвал маълyм аcт, ки тexнoлoгияи амалигаpдoнии лoиxа даp ce давpа пeшбинй гаpдидааcт: ибтидoй, аcocй ва xoтимавй. Даp xаp як маpxила маcъалаxoи мyайян xал гаpдида, хиолати фаъoлияти таълимгиpанда ва oмyзгop мyкаppаp мeгаpдад.

Накши мyxимтаpинpo даp ташкили фаъoлияти лoиxавй худи oмyзгop !'po мeнамoяд.

Фаъoлияти oмyзгop даp маpxилаxoи гyнoгyн дигаpгyн мeшаванд. Даp маpxилаи ибтидoй аз, ташаббycкopии Foяи лoиxа ва ë шаpoит фаpoxам oваpдан баpoи пайдo гаpдидани FOяи лoиxа ва инчунин ëpï pаcoнидан ба банакшагиpии чopчyбавии аввалин ибopат ает. Хдмин таpик, ин 'o функшяи танзимoтй - ташкилй баpтаpй дopад. Даp ин маpxила амалигаpдoнии лoиxа oмyзгop даp накши ëваp, машваpатчии oиди маcъалаxoи алoxида, cаpчашмаи маълyмoти илoвагй баpoмад мeнамoяд. Накши аcocиpo кoopдинатcияи амалxo даp байни Typyxxo! xypди алoxида ва иштиpoкчиëни лoиxа кyчoнда мeшавад. Яънe даp маpxилаи мазкyp функетяи пeшбаpандаи oмyзгop ин машаваpатй - мутобикатй мeбoшад. Даp маpxилаи xoтимавй накши функшяи назopатй - баxoдиxй мeафзoяд, чунки oмyзгop даp чамъбаетии кopxo ба шфати кopшинocи муетакил шиpкат мeваpзад.

Функшяи назopатй - баxoдиxии oмyзгop даp баxoдиxии фаъoлияти лoиxавй ва чамъбаcтиxo ба шyмop мepавад.

Tаxлили адабдат oиди маcъалаи мазкyp имкoн мeдoд, ки якчанд таpзxoи баxoдиxии фаъoлияти лoиxавии oмyзгoppo oшкop намoяд. Аз xама бeштаp шавкoваpтаpини oнxo ба акидаи муаллифи pиcoлаи тадки^тии магиcтpии мазкyp инxo мeбoшанд:

- таpзи баxoдиxй аз таpафи дoктopи илмxoи пeдагoгй, нoиби peктopи Акадeмияи такмили !xracoc ва oмoдагии каcбии кopмандoни маopиф И. Чeчeль кopкаpда шудаает;

- таpзи баxoдиxиe, ки дoтceнти Mnry П.С. Лepнep кopкаpда баpoмадааcт.

И. Чeчeль баpoи талабагoни cинфxoи бoлoй аз xама бeштаp мyнocибати peйтингии мypаккабe, ки даp oн 'o 10 мeъëp ба 5 даpача (0, 5, 10, 20 xoл) такотм шуда баxo дoда мeшаванд. Баxo аз cyммаи бyзypгии миëнааpифмeтикии баxoдиxии кoллeктивoна, xyдбаxoдиxй ва баxoи oмyзгop гyзoшта мeшавад. И. Чeчeль 5 мeъëpи ичpoиш ва 5 мeъëpи xимoяи лoиxаpo ки аз o^o ба алoxидагй баxo дoда мeшаванд, чyдo намyдааcт.

П.С. Лepнep таъcиpи умумии фаъoлияти тадки^ти чycтyчyиpo даp pаванди таxcилoт баxo мeдиxад.

П.С. Лернер тарзи комплексие, ки кисмати объективиро хамчоя намуда (баходихии коллективонаи коршиносон - таълимгирандагони синфи мазкур) ва кисмати субъективй, ки аз худи таълимгиранда бо 12 мавкеъ ташаккул меёбад, дар назар дорад.

Кори лоихавй дар аксарият холатхо боз мархилаи истифодаи натицауои лоихакаши: таълимгирандагон оиди имконияти истифодаи натичахои амалии гирифташударо дар хаёти шахр, мамлакати худ ва инчунин ба тасвият даровардани масълалхои нав меояд, зимнан дар назар дорад.

Омузгор хангоми рохбарияти умумй бояд доимо аз ичроиши як вазифа ба дигараш "гузаштан" - ро тавонад ва онхоро ба хамдигар мувофик кунад. Мушкилии рохнамоии лоиха дар хамин ба шумор меравад. На хамаи омузгорон метавонанд ва ё мехоханд, ки аз функсияи пешвой даст кашанд ва машаваратчй - хамохангсоз шаванд, яъне ба таълимгирандагони худ мухторияти хакикй ва имконияти ошкоргардии ташаббусй ва мустакилнокй пешниход намояд.

Типологияи лоихахо таркиботи онхо, хислати аслии онхоро акнун дида мебароем.

Дар тадкикоти магистрии мазкур технологияи истифодаи методики лоихавй хангоми омузиши забонхои хоричй дар зинахои болоии мактаби миёна пеш аз хама зарур аст, ки лоихахо метавонанд гуногун бошанд ва истифодаи онхо дар раванди таълимй аз омузгор омодагии чиддии кориро талаб менамояд. Усули лоихахоро хамчун дар синфхои оддй дар намуди кори мустакилонаи фардй ва гурухии таълимгирандагон дар чараёни вакти тулонй, чунки бо истифодаи воситахои муосири ахборотии технологй, хусусан, телекоммуникатсияи компютерй истифода бурдан мумкин аст.

Дангоми коркарди лоиха дар якчоягй бо талабагони худ ба он тайёр шуда, маълумотхои заруриро чамъ намуда, хусусиятхои он ва ба таври муносиб ба накша гирифтани онхоро аник донистан зарур аст. Аз хамин сабаб, ба кор аз болои лоихахо омода гардида, мухим аст бо типологияи онхо ошной пайдо намудан.

Муносибати хозиразамон ба масъалаи таснифоти лоихахо, ба тадкикоти Е.С. Полат такя карда, пеш аз хама принсипхои назди умумидидактикй муайян мегарданд.

АДАБИЁТ

1. Мильруд Р.П. Методология и развитие методики обучения иностранным языкам / Р.П. Мильруд // Иностр. языки в школе. - 1995. - № 5. - С. 13-18.

2. Полат Е.С. Метод проектов на уроках иностранного языка / Е.С. Полат // Иностр. языки в школе. -2000. - N° 2. - С. 3-10.

3. Полат Е.С. Метод проектов на уроках иностранного языка / Е.С. Полат // Иностр. языки в школе. -2000. - № 3. - С. 3-9.

4. Сибирская Н.П. Проектирование педагогических технологий / Н.П. Сибирская // Энциклопедия профессионального образования в 3 т. - М., 1999. - Т.2. - С. 344-345.

5. Чернилевский ДВ. Технология обучения и ее выбор / ДВ. Чернилевский // Энциклопедия профессионального образования в 3 т. - М., 1999. - Т. 2. - С. 248-249.

6. Бим ИЛ., Миролюбов А.А. К проблеме уровня обученности иностранным языкам выпускников полной средней школы / ИЛ. Бим, А.А. Миролюбов // Иностр. языки в школе. - 1998. - № 4. - С. 3-10.

ТЕХНОЛОГИЯ ПРОЕКТНОГО ОБУЧЕНИЯ ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ В СТАРЩИХ КЛАССАХ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ШКОЛЫ

В данной статье автор выдвигает своё мнение о проектной методике обучения иностранным языкам на основе современной педагогики. Автор отмечает, что проектная методика имеет свои преимущества при обучении иностранным языкам. Она также расказывает о технологии обучения иностранным языкам в современной школе.

Ключевые слова: Технология обучения, проектная методика, педагогическое целеопределение, умения, навыки, учебно- воспитательная деятельность, профессиональная деятельность.

PROJECT-BASED LEARNING TECHNOLOGY OF FOREIGN LANGUAGES IN UPPER CLASSES OF SECONDARY COMPREHENSIVE SCHOOL

In this article the author putsforward the opinion on design techniques of training of foreign languages on the basis of modern pedagogics. The author notices that the design technique has the advantage at training of foreign languages. It also tells about technology oftraining of foreign languages at modern school.

Keywords: Technology of training, a design technique, pedagogical abilities, technology, abilities, skills, educational activity, professional work, learning technology

Сведения об авторе:

Хаитбоева Х.О - преподователь кафедры английского языка Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни. E-mail tuk tuk.89@mail. ru Phone number(+992) 938 868086

Утаев Маъмурджон - Зав. кафедрой английского языка Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни E-mail mahmaduUo67@maHL ru Phone number (+992) 934 000788

About an author:

Haitboyeva H.O. - Lecturer, Chair of English Language, Tajik State Pedagogical University named after S. Ayni. E-mail tuk. tuk.89@mail.ruPhone number: (+992) 938 868086

Utaev Mamurjon - The head of the English language chair Tajik state pedagogical university named after S. Ayni. E-mail mahmaidullo67@wail. ru тел: (+992) 934 000788

УДК: 53:37.016

ХДЛЛИ МАСЪАЛАХОИ ТАВСИФОТИ ЭКОЛОГИДОШТА БО НАЗАРДОШТИ ИСТИФОДАИ МАВОДИ МА^АЛ ДАР ТАЪЛИМИ ФИЗИКА

Мирзозода Ф.Т.

Донишго^и давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Мираков Н.А.

Коллеци техникии Донишгоуи техникии Тоцикистон ба номи академик М.Осимй

Дар раванди омузиши мавзуъхои физикаи мактабй бо мадсади ташаккули тафаккури экологии хонандагон, баланд бардоштани савияи дониши маърифати экологии онхо, хал кардани масъалахои тавсифоти экологидоштаро бо назардошти маводи махал тавсия додан мумкин аст. Тахлили адабиёти илмй-тахкидотй ошкор намуд, ки доир ба тарбияи экологии хонандагон дар таълими физика олимон Х,акимов Э. [15], Турдикулов Э. [7, 8], Храмушин И. В. [16] ва дигарон тахкидот бурда, маколаву дастурхои методиву таълимй нашр кардаанд, доир ба тарбияи экологии хонандагон дар дарсхои физика тавассути маводи махал бошад, танхо ду мадолаи дотсент Умаров У. С. [9, 10] ва панч мадолаи мо бо хаммуаллифии дотсент Умаров У. С. [3, 4, 11, 12, 13] нашр шудаасту халос.

Тахкикотхои гузаронидаи мо дар ин самт собит менамояд, ки омузгорони муассисахои тахсилоти миёнаи умумии чумхурй хангоми бо хонандагон хал кардани масъалахои навъашон гуногун аз адабиёти [1, 5, 6] васеъ истифода мекунанд, ки дар он масъалахои тавсифоти экологидошта кам ба назар мерасад. Гуфтан чоиз аст, ки то ба хол ягон дастури методии мукамале бо забони точикй оид ба масъалахои физикии тавсифоти экологидошта бо назардошти маводи махал вучуд надорад. Аз ин лихоз, мо тасмим гирифтем, ки доир ба методикаи халли масъалахои физикии тавсифоти экологидошта тавсияхо пешниход намоем.

Тачриба нишон медихад, ки дар дарсхои физика ба таври мусалсал истифодаву хал кардани масъалахои тасифоти экологидошта фаъолияти маърифатии хонандагонро ташаккул дода, бахри тарбияи экологй ва дар рухияи мухофизат намудани табиат тарбия кардани хонандагон ва инкишофи сифатхои маънавии онхо кумак мерасонад.

Акнун намунаи халли масъалахои тавсифоти экологидоштаро доир ба мавзуъхои алохидаи барномавй меорем [4, с.214-219]:

Мавриди омузиши мавзуи «Х,аракати молекулахо ва харорати чисм» (синфи VII) [2, с. 50] хал кардани масъалахои зерини тавсифоти экологидошта мувофиди мадсад аст:

1. Шумо ходисаи дар хаво пахн шудани гази карбон (СО2), дуд, чангу губор ва f. чй тавр шарх медихед?

^ал. Сабаби хамаи ходисахои дар боло овардашуда харакати бетартибонаи молекулахои таркиби ин газхо мебошад. Бо ибораи дигар сабаби хамаи ин ходисаи диффузия дар газхо аст.

2. Чарост, ки дуд хатто дар хавои бешамол хар кадаре, ки болотар барояд, хамон дадар намоёнтар мешавад?

3. Сабаби ифлосшавии об дар чист?

4. Чарост, ки пас аз борон гарду чанги рохи хокй дигар боло намехезад?

Х,ангоми омузиши мавзуи «^увваи архимедй» (синфи VII) чунин масъалахои

тавсифоти экологидоштаро хал кардан бахри баланд шудани маърифати экологии хонандагон аз манфиат холй нест:

5. Х,авои гарм боло мебарояду хавои хунук суйи поён харакат мекунад. Сабаби инро Шумо дар чй мебинед?

6. Хубоби собуни пури хаво дар чй гуна газхо шино мекунад?

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.