Научная статья на тему 'ТЕХНОЛОГИК ТAЪЛИМ ФАНИНИ ТAШКИЛ ҚИЛИШ ВА РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ПЕДAГОГИК ТAМОЙИЛЛAРИ'

ТЕХНОЛОГИК ТAЪЛИМ ФАНИНИ ТAШКИЛ ҚИЛИШ ВА РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ПЕДAГОГИК ТAМОЙИЛЛAРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

175
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
технологик таълим / қиймат қўшиш / педагогик йўналиш / сифат / барқарорлик / ҳисса қўшиш / масштаблилик / улашиш / танлов / узлуксиз / умрбод таълим / мослаштириш тамойиллари

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Камаладин Куронбоевич Матякубов

Мазкур мақолада умумтаълим мактабларида технологик таълимни ташкил қилиш ва бошқаришнинг педагогик тамойиллари: хусусан, технология таълими жараѐнида усул ва методлардан мақсадга мувофиқ фойдаланиш, ўқувчиларнинг технологик таълимда технологиядан фойдаланиш тамойиллари аниқлаштирилган ва таҳлил қилинган. Мазкур тамойилларнинг технологик таълим стратегисини белгилашдаги моҳияти очиб берилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТЕХНОЛОГИК ТAЪЛИМ ФАНИНИ ТAШКИЛ ҚИЛИШ ВА РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ПЕДAГОГИК ТAМОЙИЛЛAРИ»

ТЕХНОЛОГИК ТАЪЛИМ ФАНИНИ ТАШКИЛ ЦИЛИШ ВА РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ПЕДАГОГИК ТАМОЙИЛЛАРИ

Камаладин Куронбоевич Матякубов

Чирчик давлат педагогика университети укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Мазкур маколада умумтаълим мактабларида технологик таълимни ташкил килиш ва бошкаришнинг педагогик тамойиллари: хусусан, технология таълими жараёнида усул ва методлардан максадга мувофик фойдаланиш, укувчиларнинг технологик таълимда технологиядан фойдаланиш тамойиллари аниклаштирилган ва тахлил килинган. Мазкур тамойилларнинг технологик таълим стратегисини белгилашдаги мохияти очиб берилган.

Калит сузлар: технологик таълим, киймат кушиш, педагогик йуналиш, сифат, баркарорлик, хисса кушиш, масштаблилик, улашиш, танлов, узлуксиз, умрбод таълим, мослаштириш тамойиллари.

КИРИШ

Укувчиларни ижтимоий хаётга тайёрлаш, билимларни узлаштириш оркали уларда хаётий куникмаларни ривожлантиришда мехнат катта ахамиятга эга. Укувчиларга умумтаълим мактабларида укитиладиган технология фанида узлаштирган амалий ва назарий куникмалар келгусида уларнинг бирор касбни эгаллаши учун катта ёрдам беради. Мехнат назарий билимларни амалиёт билан боглаш учун воситадир. Умумтаълим мактабларида мехнат факат таълим ва тарбия максадларига бусуниши лозим. Соха мутахассисларининг фикрича, мехнат таълимини кишиларнинг турмуши ва ишлаб чикариш талабларига якинлаштириш энг мухим вазифалардан хисобланади [1].

Умумтаълим мактабларида муайян фанни укитиш яратилган педагогик шарт-шароит ва ундан келиб чикадиган методлар мажмуи воситасида амалга оширилади. Аммо яна бир мухим омил борки, у уша фанни укитишнинг асосий мазмунини, йуналишини, максадини ва стратегиясини белгилаб беради. Шу маънода мазкур фактор фанларни укитишнинг энг мухим жихатларидан бири хисобланади. Муайян фан умумтаълим мактабининг укув режасига киритилар экан, уша фанни укитишнинг мазмун-мохияти ва максад ва стратегиясини белгилаб берувчи тамойиллар аникланиб олиниши зарур. Акс холда мазкур фанни укитишда муайян таркоклик ва бошбошдоклик юзага келадики, натижада ушбу фаннинг

September, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

227

укитилишидан кузланган максадга эришилмайди. Демак, гап фанни укитиш жараёнини ташкил килиш ва уни бошкаришнинг тамойиллари хакида кетмокда.

Шу жихатдан олиб каралганда, умумтаълим мактабларида технология фанини укитиш жараёнини ташкил килишнинг тамойилларини аниклаштириш бугунги кунда нисбатан янги мазмунда амалиётга жорий этилган фаннинг максад ва йуналишларини белгилаб беради. Технология фани укувчиларни ижодий фикрлаш, мантикий мушохада ва ностандарт тафаккур юритишга ундаши билан хам ахамиятли хисобланади. Чунки мазкур фан доирасида амалга ошириладиган амалий иш тажрибалари укувчилани мустакил изланишга чорлайди. Демак, фанни укитиш жараёнини ташкил килиш ва бошкаришнинг тамойиллари хам технология предметининг мазкур специфик хусусиятларидан келиб чиккан холда таланиши лозим.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Мазкур таълим йуналиши ривожига Г.Абдурашидов, Д.Н.Ганиев, С.А.Ходжаев, М.Т.Тоирходжаев, У.Н.Нишоналиев, А.Й.Юлдашев, А.И.Воробёв, М.С.Яхяев, А.Р.Расулмухамедов, Б.Хусанов, Н.А Муслимов, А.И. Авазбоев, В.Н.Сатторов, Й.У.Исмадияров каби олимлар уз хиссасини кушишган.

Шунингдек, замонавий технологик таълимни ривожлантириш йулида юртимиз олимларидан таянч педагогика олий таълимида У.И.Иноятов, Н.А.Муслимов, Ш.С.Шарипов, У.Ш.Бегимкулов, УД.Толипов, С.С.Булатов, Ш.К.Муродов, Б.К.Мухамедсаидов, Р.Г.Исянов, П.О.Адилов, Х.З.Исматуллайева, Я.У.Исмадияров, Д.У.Ергашев, Р.Г.Муллахметов, С.А.Болтабаев, С.Абдирасилов, О.АДуйсинов, Г.М.Аноркулова, О.И.Авазбаев, С.Й.Ахмадалиев, С.А.Алибеков, Л.М.Набиулина, А.О.Ахирбоев, Р.Ш.Халилов, А.Н.Валиев, М.К.Халимов, В.А.Чурсина, Д.Н.Маматов, Х,.Ш.Крдиров, Ш.С.Абдурайимов, А.И.Усмонов, Р.С.Шермухамедов ва бошкалар уз хиссаларини кушиб келмокдалар.

Маколада анализ, синтез, адабиётлар тахлили, киёсий таккослаш, солиштириш методларидан фойдаланилди.

НАТИЖАЛАР ВА МУ^ОКМА

Таълим технологиялари - бу урганишни осонлаштириш учун ишлатиладиган усуллар ва амалиетлар мажмуидир. У урганиш ва ургатиш усули билан бевосита боглик булиб, биз фойдаланадиган воситалар ва куллайдиган укув дастурларини хам узи мазмунида акс эттириши лозим.

September, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

228

Технология таълимини укитиш мазмуни воситалар (дастгохлар, аппаратлар, дастурий таъминот, укув адабиётлари, дидактик воситалар) ва жараёнлар (таълим, бахолаш, укувчиларнинг урганишини кузатиш учун фойдаланиладиган усул ва стратегиялар, бизнинг таълим ташкилотларимиз, таълимни бошкариш тизимлари) ва таълим мазмунининг ёш ва укувчиларнинг физиологик хусусиятларидан келиб чиккан холда танланишига боглик равишда белгиланади. Куйидаги унта тамойил технология таълими жараёнида усул ва методлардан максадга мувофик фойдаланишнинг мазмунини белгилайди (1-расм):

1. ^иймат кушиш

2. Педагогик йуналиш

3. Сифат

4. Баркарорлик

5. Х,исса кушиш

6. Масштаблилик

7. Улашиш

8. Танлов

9. Узлуксиз, умрбод таълим

10. Мослаштириш

Мослаштир иш

^иймат Кушиш

ч Педагогик йуналиш

' Узлуксиз, 4 умрбод таълим

Танлов

Технологик таълимда максад ва фойдаланиш тамойиллари

Сифат

Баркарорлик

1-расм. Технология таълими жараёнида усул ва методлардан максадга мувофик фойдаланиш тамойиллари

September, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

229

Куйида ушбу тамойилларнинг мазмунига кискача тухталиб утамиз.

1. ^иймат кушиш

Х,ар кандай технологик жараен топширилган вазифага киймат кушиш тамойилига асосланиши лозим. Киймат аник булиши керак, яъни танловнинг мантикий асоси сифатида аник курсатилган булиши керак, химояланган булиши ва самарадорлик, мустахкамлик, ишончлилик, фойдаланиш кулайлиги, укувчиларнинг фаоллиги, мослашувчанлик еки муваффакиятни уз ичига олиши мумкин. Кийма бу мазкур технологик жараендан кутиладиган натижа булса, киймат кушиш кушиш уша жараенни амалга ошираетган укувчи томонидан унинг натижасига нисбатан ижодий ендашган холда кийматни бойитиши тушунилади. Кушилган киймат натижага эришишнинг умумий мазмунидан чекинмаган холда амалга оширилиши ва муайян далилларга асосланган булиши керак [2].

Киймат кушиш тамойили мазкур жараендан кутилаетган натижани янада яхшиланишига асосланади. Таълимдаги технологик яхшиланишлар кушилган киймат учун яратилади, танланади ва бу киймат аник ва химояланган булади. Таъсирни тушуниш ва назорат килишни таъминлаш учун технологияларни танлашда эхтиеткорлик билан текшириш ва тадкикотлар кулланилади. Таълим учун янги технологиялар "кушимча киймат" доирасида ишлаб чикилиши максадга мувофик, зеро технологиянинг урганишга кушиши мумкин булган хиссаси уни такдим этиш усулида асосий омил хисобланади, шунинг учун киймат кушиш даъволарни синчиклаб куриб чикиш лозим булади.

2. Педагогик йуналиш

Таълимда технологиянинг асосий вазифаси урганиш жараенини кулайлаштириш булиши керак - унинг мазмуни, етказиб бериш, куллаб-кувватлаш, бахолаш, узаро таъсир ва натижалар шунга йуналтирилиши лозим. Танланган воситаларнинг урганишдан бошка максадлар учун мулжалланганлиги еки яхши педагогик шарт-шароитнинг мавжуд эмаслиги кутилган натижага эришиш имконини пасайтиради.

Таълимда махсулдорликка йуналтирилган технологияларга эхтиеж бор, лекин таълим воситаларини (аппарат ва дастурий таъминот) танлашга, методикаларни куллашга булган нобаркарор муносабат таълимнинг субъектларга боглик равишда турли хил натижаларга олиб келади. Умуман, таълимнинг самарадорлиги субъектларнинг мавжуд холатига богликлиги табиий холат ва уни асосий омил сифатида караш

унчалик тугри эмас.

September, 2022

Таълим технологияларини танлаш урганишнинг куйидаги саволларга аник ва тугри жавоб топилиши, яъни мавжуд педагогик йуналиш ва шарт-шароитнинг мавжудлигига боглик:

• Таълим мухити турли хил педагогик усулларни куллаш имконияти берадими?

• Амалдаги воситалар укув максадларига, фаолияти ва укувчиларни бахолаш мезонларига мос келадими?

• Ускуна стандартлари укитувчининг етказиб бериш усулларини танлашига тускинлик килмайдими? [3]

Амалдаги воситалар ва урганиш билан шугулланадиган когнитив жараёнлар уртасида синергия булиши лозим. Масалан, маълумотлар базалари укувчиларни узаро богликликларни, ташкилий накшларни ва маълумотларнинг кодификация тизимларини текширишга ундаш учун ишлатилишида кул келади. Гипербогланиш технологияси ва мослашувчан тизимлар укувчи ва курсатиладиган контент уртасидаги интерактивликнинг янги шаклларини яратишга кумаклашади.

Укув ускуналари дастурий таъминотлари ёки тармокларини лойихалаш ва танлашда укувчилар учун укитувчиларнинг маслахатлари зарур. Муайян технологиялар тупламини кабул килиш тугрисидаги карор хам педагогик инновацияларга тускинлик килмаслиги керак.

Сифатли укитиш ва урганиш жараёнини ташкил килиш таълимга сармоя киритувчилар (давлат ва хусусий таълимда бизнесмен) томонидан талаб килинади. Инфратузилма сифатни таъминлаш эса мазкур жараёнга тускинлик килмаслиги учун уни табиий холат деб кабул килиш керак.

Сифат махсус мезонлар ва стандартлар билан белгиланади. Биз тадкикотимизда мезон ва стандартларни аник белгилаб олинишига эътибор каратдик. Шунингдек, стандартлар универсал эмаслигини ва турли контекстлар учун турли стандартлар зарурлигини тан олган холда уларни умамлаштириш ва муайян умумийлик асосида жамлашга харакат килдик. Сифат муаммоси хакида гап кетганда аник стандартлар тадкикот ва мухокамалар оркали урнатилиши керак. Биз укувчилар ва укитувчиларнинг эхтиёжлари ва истаклари асосида касбий стандартлар, шартнома стандартлари ва умумий стандартларни яратишимиз лозим булади. Таълимда индивидуал талаблар эътироф этилиши ва турли хил эхтиёжларга мос келадиган сифат стандартлари

3. Сифат

кулланилиши максадга мувофик.

September, 2022

Технологик таълим сифат стандартлари кириш (масалан, аппарат учун техник шартлар, укувчилар учун кириш мезонлари), жараён (масалан, етказиб бериш стандартлари, дизайн стандартлари) ва чикиш (масалан, сертификатлаш стандартлари) учун кулланилиши мумкин. Баъзи махсулотлар ва жараёнларда тез суръатлар билан яхшиланишлар амалга оширилаётганлиги сабабли, айрим масалаларнинг сифат стандартлари тез-тез куриб чикилиши керак [4].

4. Баркарорлик

Таълимда янги техник инфратузилмалар таълим муассасаларининг самарадорлигига сифат узгаришларини олиб киради. Ушбу жараён технологияни саклаш ва технологиядан адолатли фойдаланиш масалаларини хам уз ичига олади. Куллаб-кувватлаш тизимлари, тренинглар, янгиланишлар, янги функционал талаблар жараённинг янада самарали булишини таъминлайди.

Баркарорлик тамойилини ва у кулланиладиган контекстни куллаб-кувватлаш учун таълим тизимида ишлар изчиллик билан ривожланиш тамойили асосида ташкил килиниши керак. Дастурлар педагогик шароитдаги мавжуд нокулайликларга камрок боглик булиши керак.

Технологик таълимда баркарорлик тамойилининг амал килиши таълимнинг мунтазам ривожланиши ва укитувчиларнинг мулжални аник ола билишини таъминлайди. Нобаркарор шароитда мулжал йукотилади ва муайян тушиш ва кутарилишларнинг кузатилиши таълим сифатига жиддий таъсир курсатади.

5. Х,исса кушиш

Таълим хар бир кишига муваффакиятга эришиш, узини руёбга чикариш ва жамиятга ижобий хисса кушиш имкониятини беради ва бу жамиятнинг устувор кадрияти сифатида эътироф этилади. Расмий таълим фаолиятидаги чекловлар: масофа, жисмоний тусиклар, ижтимоий ва психологик тусиклар, номакбул дастурлар ёки иш уринларининг етишмаслиги, молиявий тусиклар, тайёргарлик омиллари ва бошка шароитлар туфайли юзага келиши мумкин. Интернет оркали барча укувчиларга таълим имкониятларини такдим этиш барча даражадаги хукумат, таълим ва саноатнинг устувор йуналиши булиши керак.

6. Масштаблилик

Жараёнлар, дастурлар, инфратузилмалар ва хар кандай компонент ёки технологик элемент ресурс ёки дастурнинг асосий максадларини тубдан узгартирмасдан биргаликда ва кенгайтирилиши мумкин

булганда самарадорлик яратилади.

September, 2022

Масштаблилик деганда бошка тармокларга уланиши ва шу тарифа кенгайтирилиши мумкин булган тармоклар тушунилади. Технологик таълимда тегишли бошка дастурий таъминот билан мос келиш, тажриба алмашиш, ахборот ресурслари алмашинуви, интернет оркали таълим мазмунини такомиллаштириш билан боглик жараёнлар масштаблилик тамойилини таъминлайди [5].

Масштаблилик барча тизимларнинг технологик архитектурасида, жумладан, аппарат, тармоклар, дастурий таъминот, таълим дастурлари, иловалар ва хизматларда хисобга олиниши керак. Биргаликда ишлашнинг афзалликлари харажатларни камайтириши, фойдаланиш муддатини узайтириши, фойдаланиш имкониятларини кенгайтириши ва хамкорликни осонлаштириши мумкин. Масштаблилик, шунингдек, инновацияларни рагбатлантириш ва фаоллаштириш мумкин булган воситадир. Масалан, укув гурухлари бундай тизимларга урнатилган имкониятлардан фойдаланган холда таълимни бошкариш тизимига дастурий компонент кушишлари мумкин.

7. Улашиш

Улашиш нафакат ижтимоий манфаатга, балки прагматизмга асосланган тамойилдир. Улашиш ва хамкорлик килишни урганадиган таълим бир катор технологик сохаларда харажатларни камайтириши ва сифатни яхшилаши мумкин. Жамият ва хамкорлик билимлар иктисодиётининг мухим хусусиятлари хисобланади.

Бу жараёнда онлайн курсларни яратиш кимматга тушади. Таълим компонентлари уртасидаги хамкорлик оркали укувчиларни руйхатга олишни купайтириш харажатларни камайтириши, хаётийликни ошириши ва кам талабга эга курсларни тез-тез таклиф килинишига имкон беради.

8. Танлов

Урганиш технологияси, гарчи янги ходиса булмаса хам, хали хам бахолаш ва текширишга мухтож. Укувчилар, укитувчилар ва таълим ва таълим берувчилар уртасидаги, жамият ва иш жойидаги индивидуал фаркларни хурмат килиш керак. Асбоблар ва жараёнлар учун технологияларни танлаш фаркларни куллаб-кувватлаши ва рагбатлантириши мумкин.

Танловга хос булган масъулият аник белгиланиши керак. Самарадорлик тамойиллари билан мувозанатлашган булса-да, хилма-хилликни кадрлаш керак. Ягона ёндашувни афзал куриш (масалан, юзма-юз ва онлайн; давлат ва хусусий; тугридан-тугри укитиш ва конструктивизм ва бошкалар)дан воз кечиш ва фаркларнинг афзалликларидан фойдаланиш керак. Далилларга асосланган карорлар таълим

September, 2022

https://t.me/ares uz Multidisciplinary Scientific Journal

ва укитиш провайдери ва сиёсат даражасида инвестиция карорларини кабул килиши керак.

9. Узлуксиз, умрбод таълим

Узлуксиз таълим тамойили купчилик учун узига хос маънога эга, аммо уни амалиётда куллаш кийин. Таълимнинг умрбод интилиш сифатидаги парадигмаси таълим ва укитиш мазмуни ва тузилишига киритилиши керак [6].

Урганиш ва узгартириш биз килаётган барча ишларда купрок кадрланиши керак. Таълим шахсий ва узлуксиз, институционал ва хар доим расмийлаштирилган деб каралиши керак. Биз узгаришларни бизнес жараёнларини, хукумат сиёсатини ва таълим ислохотларини тубдан кайта куриб чикишни режалаштирган вокеалар сифатида куриб чикамиз. Урганиш узлуксиз булиши учун биз фикрлаш ва амалиётимизни шахсий даражада хам, таълим ва таълим берувчи даражасида хам узгартиришимиз керак, шунинг учун узгариш жараёни, узлуксиз урганиш технологиясидир.

10. Мослаштириш

Технологияларнинг таълимга олиб келадиган афзалликларидан бири бу дастурларни, курсларни ва хизматларни индивидуал укувчиларга мослаштиришнинг кулайлигидир. Сунъий интеллект ва машинани урганишнинг пайдо булиши билан биз укув тизимларини укувчиларнинг эхтиёжларига хам, уларнинг ишлашига хам мослаштира олишимизга имконият яратади.

Бизнинг таълимни ташкил килиш технологияларимиз индивидуал укувчиларнинг эхтиёжларини кондириш учун мослаштирилиши мумкин. Алохида таълим олувчиларнинг эхтиёжлари, шунингдек, индивидуал касблар, корхоналар, саноатлар, маданиятлар ва умуман жамиятнинг хилма-хил эхтиёжлари мос равишда кондирилиши керак. Иктисодиёт, курс талаблари, вакт ва фойдаланиш имкониятлари нуктаи назаридан чекловлар мавжуд, аммо хар бир укувчи учун таълим сифатини ошириш учун воситалар ва технологик омиллар ёрдамида куп нарсаларни килиш мумкин.

Ушбу унта асосий тамойил укитувчилар учун технологик таълим буйича кенг камровли караш ва таълим стратегияларини ишлаб чикишда ёрдам бериши мумкин. Укитувчилар ва укувчилар умумтаълим мактабларида технологик таълимни ташкил килиш, технологиядан фойдаланиш учун жуда куп турли хил вариантларга эга. Укитувчиларнинг фикрича, кулланилиши мумкин булган куплаб интерактив технологиялардан фойдаланиш имкониятига эга булиб, технологик таълимда ушбу тамойиллар амал килади, аммо бу мавзу буйича купрок

September, 2022

https://t.me/ares uz Multidisciplinary Scientific Journal

тадкикотлар нашр этилганда йурикномалар ривожланиши мумкин.

Укувчилар билан технологик таълимда технологиядан фойдаланиш буйича туртта асосий тамойиллар мавжуд булиб, улар куйидагилардан иборат:

Г

Технологиядан туFри фойдаланиш

Барча укувчилар учун технологик таълим имкониятларидан фойдаланиш

Л

Укувчиларнинг технологик таълимда технологиядан фойдаланиш тамойиллари

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Технология укитувчилар ва укувчилар уртасидаги муносабатларни мустах,камлаш

Катталар ва тенгдошлар, укувчи синфдошлар билан узаро мулокотда

булганда ёки биргаликда куришганда технология таълимини урганиш

2-расм. Укувчиларнинг технологик таълимда технологиядан фойдаланиш

тамойиллари.

Мавзу борасидаги адабиётларни тахлил килиш оркали технология дарсларида амалий машгулотларнинг сифатини яхшилаш учун технологиядан фойдаланиш билан боглик тадкикотларнинг умумий мазмуни аниклаштирилди. Улар куйидагича:

1) курсатма ва бахолаш;

2) ота-она, оила ва жамиятнинг иштироки;

3) малака ошириш ва норасмий таълим;

4) ёрдам берувчилар ва тусиклар.

Юкоридаги туртта тамойил ушбу мавзу борасидаги умумий мохиятни белгилайди ва уларни куйида кенгрок мазмунда куриб чикамиз:

1 асосий тамойил: Технологиядан тугри фойдаланилса, бу урганиш учун восита булиши мумкин.

Ривожланиш учун технологиядан тугри фойдаланиш умумтаълим мактабларида укувчиларнинг усиши ва урганишига ёрдам беради, айникса, укитувчилар фаол рол уйнаса. Укувчилар технологиядан янги дунёларни кашф килиш, ишонтириш ва кизикарли хамда кийин машгулотларда фаол катнашиш учун фойдаланишлари мумкин. Улар технология воситаларини урганишлари ва

September, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

235

улардан уйнаш, муаммоларни хал килиш учун фойдаланишлари талаб этилади.

2 асосий тамойил: Барча укувчиларнинг таълим имкониятларидан фойдаланиш имкониятини ошириш учун технологиядан фойдаланиш керак.

тугри фойдаланилганда, технология бошка йул билан эришиб булмайдиган усулларда урганишни тулдириши еки кенгайтириши мумкин.

Технологиядан тугри фойдаланилганда, укув дастурларига кенгрок киришни таъминлаш ва таълим натижаларини яхшилаш оркали барча ешдаги ва кобилиятли укувчиларни урганишга тулик жалб килишда ердам бериш имконияти мавжуд. Масалан, технология мулокот килишда кийналаетган болаларга самарали мулокот воситаларини такдим „тиши мумкин.

3 асосий тамойил: Технология ота-оналар, оилалар, укитувчилар ва еш болалар уртасидаги муносабатларни мустахкамлаш учун ишлатилиши мумкин.

Технология укитувчилар ва оила аъзолари уртасидаги муносабатларни мустахкамлаш учун хам ишлатилиши мумкин. Мисол учун, укувчилар ишини фотосуратлар, аудио ва видео езувлар оркали хужжатлаштирадиган ракамли портфолиолар укитувчиларга болаларнинг синфда урганаетганларини оилалар билан анъанавий мактаб конференцияларига караганда тез-тез ва норасмий равишда бахам куриш имконини беради. Бу ота-оналарга фарзандининг тараккиетини кузатиш имконини беради, уларга фарзандининг саъй-харакатлари ва ютукларини тасдиклаш учун купрок имкониятлар яратади ва ота-оналарга фарзандларини уни мустахкамлаш еки тулдиришни урганишга жалб килиш учун имкониятлар очади.

Технология болалар ва якинлар уртасидаги жисмоний тафовутни тасвирланган усуллар билан бартараф етиш кудратига эга булса-да, технология юзма-юз мулокот урнини босиш учун ишлатилмаслиги керак. Технологиядан фойдаланиш катталар ва тенгдошлар билан соглом, хакикий узаро муносабатларни ривожлантиришга тускинлик килмаслигини таъминлаш учун эхтиет чораларини куриш керак.

4-ракамли асосий тамойил: Катталар ва тенгдошлар еш болалар билан мулокотда булганда еки биргаликда куришганда технология урганиш учун самаралирок булади.

Болаларнинг оммавий ахборот воситаларидан фойдаланиши буйича олиб борилган куплаб тадкикотлар шуни курсатадики, ота-оналар еки укитувчилар болаларни томоша килганда ва улар билан мулокот килганда,

Укувчилар укитувчилар томонидан йул-йурик ва моделлаштириш билан

болалар контентдан купрок нарсани урганишади, бу эса

September, 2022

уларга нарсалар билан хакикий дунё алокаларини урнатишга ундайди. ХУЛОСА

Жамиятнинг янги технологик тартибга утиши муносабати билан технологик таълим мазмуни ва воситаларини узгартириш доимий ва мукаррар жараёндир. У мехнат бозорининг узгарувчан талабларига, техника ва технологияларнинг сунгги ютукларига мувофик укувчиларнинг келажакдаги касбий тайёргарлиги сифатини белгилаб беради хамда мамлакат иктисодиётининг жахон ижтимоий-иктисодий микёсда ракобатбардошлигини саклаб колиш кафолати булиб хизмат килади хамда жахон ишлаб чикаришининг технологик ривожланишига кисман булсада уз хиссасини кушади.

REFERENCES

1. Parrish-Morris, Julia. Neha Mahajan, Kathy Hirsh-Pasek, Roberta Michnick Golinkoff, and Molly Fuller Collins. 2013. "Once upon a Time: Parent-Child Dialogue and STory-book reading in the Electronic Era." Mind, Brain, and Education 7. No. 3 (September): 2002011. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/mbe.12028/abstract.

2. Robb, Michael Benjamin. (2010). New Ways of Reading: The Impact of an Interactive Book on Young Children's Story Comprehension and Parent-Child Dialogic Reading Behaviors. UC Riverside: Psychology. Retrieved from: http://escholarship.org/uc/item/5xm8n8xkhttp://escholarship.org/uc/item/5xm8 n8xk

3. Vijakkhana N, Wilaisakditipakorn T, Ruedeekhajorn K, Pruksananonda C, Chonchaiya W. Evening media exposure reduces night-time sleep. Acta Paediatr. 2015;104(3):306-312

4. U.S. Department of Education, Office of Educational Technology, (2016), Retrieved from https://tech.ed.gov/netp/

5. U.S. Department of Education, Office of Educational Technology. (2015) Ed tech developer's guide. Retrieved from https://tech.ed.gov/developers-guide/

6. Fisch, Shalom M. (2014) Children's learning from educational television sesame street and beyond. New York: NY, Routledge.

7. Anarbekova, G. A., Duysabayeva, D. U. (2021). Problems of formation of language culture in school students. O'zbek tili taraqqiyoti va

xalqaro hamkorlik masalalari, 1(1), 250-253

September, 2022

8. Muxtarova, S., & Umaraliyev, H. (2022). Pedagogik texnologiya-barkamol insonni shakllantirish faoliyati. Involta Scientific Journal, 7(7), 222-226.

9. Mukhiddinovna, A. M. (2022). Programming language python methodology for creating and using didactic materials for students. Galaxy international interdisciplinary research journal, 10(5), 63-67.

10. Musayevich, S. A., & Temirovna, K. G. (2021). Linguoculturology in linguistics features of lingvokulturemas in the creativity of rauf parfi. Asian Journal of Multidimensional Research, 10(9), 39-42.

11. Фаткуллаева, В. С. (2020). Вопросы исследования сравнительного и сопоставительного изучения художественной литературы. ВЕСТНИК Каракалпакского государственного университета, 1(1), 127-130.

12. Эргашев, А. (2021). Сопоставительный анализ клишированных единиц с наименованиями домашних птиц в русском и узбекском языках. Academic research in educational sciences, 2(8), 562-568.

13. Полатова, Т. Д. (2021). Учебники русского языка с точки зрения организации уроков обучения иноязычной лексике. Academic research in educational sciences, 2(8), 411-418.

14. Файзуллаев, Д. С., & Назарова, Д. М. (2022). Личностно-ориентированный подход как стратегия современного образовательного процесса. In International journal of conference series on education and social sciences (Online) (Vol. 2, No.

4).

September, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.