Научная статья на тему 'Техника фанларини ўқитишда ўқитувчининг педагогик маҳорати'

Техника фанларини ўқитишда ўқитувчининг педагогик маҳорати Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
17
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Педагогик билим / етук мутахассис / дарс бериш санъати / кадрлар тайёрлаш / Педагогическая наука / хороший специалист / искусство преподавания / подготовка кадров

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — М.М. Ходжимухамедова

Ушбу мақолада техника фанларини ўқитишда ўқитувчининг педагогик маҳорати ҳақида сўз юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

В этой статье рассматривается, что обучение техническим предметам во многом зависит от работы преподавателя и его профессионального опыта.

Текст научной работы на тему «Техника фанларини ўқитишда ўқитувчининг педагогик маҳорати»

Техника фанларини у кит иш да укитувчининг педагогик мах,орати

М.М.Ходжимухамедова

Андижон машинасозлик институти "Машинасозлик технологияси" кафедраси катта ук;итувчиси

Аннотация: Ушбу мак;олада техника фанларини ук;итишда ук;итувчининг педагогик мах,орати х,ак;ида суз юритилган.

Калит сузлар: Педагогик билим, етук мутахассис, даре бериш санъати, кадрлар тайёрлаш.

Аннотация: В этой статье рассматривается, что обучение техническим предметам во многом зависит от работы преподавателя и его профессионального опыта.

Ключевые слова: Педагогическая наука, хороший специалист, искусство преподавания, подготовка кадров.

Х,озирги кунда мамлакатимизда кадрлар тайёрлаш миллий дастурини боск;ичма_боск;ич муваффак;иятли амалга ошириш куп жих,атдан ук;итувчи фаолиятига, унинг касбий нуфузини оширишга богливдир. Шундай экан, соглом х,ар томонлама баркамол авлодни етиштириш узлуксиз таълим тизимида мех,нат к;илаётган педагогнинг савиясига, тайёргарлигига ва фидойилигига, ёш авлодни ук;итиш ва тарбиялаш ишига булган муносабатига богливдир. Ук;итувчи жамиятнинг ижтимоий топширигини бажаради, шундай экан, х,ар томонлама етук мутахассисларни тайёрлашда ук;итувчи муайян ижтимоий_сиёсий, педагогик ва шахеий талабларга жавоб бериши лозим. Шундай экан, ук;итувчи муст а к; к; илл и к гоясига эътик;оди, х,ар томонлама ривожланган илмий тафаккури, касбига тегишли маълумоти, яъни уз фанининг чук;ур билимдони, педагогик мулок;от устаси, педагогик_психологик ва услубий билим х,амда малакаларни эгаллаган булиши х,амда турли педагогик вазифаларни тезда ечишни, вазиятларни сезиши, урганиши шунингдек, бах,олай олиши керак. Педагогик таъсир курсатишнинг энг мак;бул усул ва воситаларини танлай олиш к;обилиятига эга булиши лозим.

Мустак;ил Узбекистоннинг келажаги булган авлодни тарбиялаш нозик, них,оятда катта дик;к;ат.эътиборни талаб к;иладиган, ички зиддиятли жараёндир. Шундай экан, ук;итувчи, ук;увчи ва талабанинг шаклланиш жараёнини зур х,авас ва синчковлик билан кузатиши лозим. У педагогик жараённи бошк;арар экан, педагогик билим ва мах,орат эгаси булиши лозим. Шундагина ук;итувчи педагогик х,одисаларнинг мох,иятини х,амда диалектикасини, педагогик мех,нат методи, касб ва технологиясини, профессионал педагогик мах,оратни эгаллай олади. Педагогик билим ва мах,орат эгаси булган ук;итувчи аввал, педагогика фанининг методологик асосларини шахе ривожланишининг к;онуниятлари ва омилларини, кадрлар тайёрлаш миллий дастурининг мох,ияти, мак;сад, вазифаларини билиши керак. Таълим тизимида мех,нат к;илаётган педагогларнинг купчилиги таълим ва тарбия жараёнида педагогик мах,оратнинг зарурияти х,амда ах,амиятини чук;ур англамовдалар.

Шу сабабли улар уз мах,оратларини узлуксиз ошира боришга, х,озирги куннинг юксак талабларига мосзамонавий билим ва тажрибалариниг узлаштиришга, ижодий мех,нат к;илишга интилмовдалар. Аммо шуни х,ам эътироф этишимиз керакки, ук;ув юртларида айрим ук;итувчилар уз педагогик мах,оратларини ошира боришнинг ах,амиятини етарли даражада х,ис к;илмайдилар, таълим тугрисидаги К|онун, Кадрлар тайёрлаш миллий дастурини талабларини чукуррок; урганишга к;изик;майдилар, ук;ув жараёнининг илмийлигига, замон талабларига мослиги, турмуш, амалиёт билан богланишига юзаки к;арайдилар, ук;итилаётган ук;ув фанларининг илмий ва гоявий тарбиявий бирлигини доимо эсда тутмайдилар. Бу эса улар к;улида таълим олаётган ук;увчи, талабаларнинг билим даражаси ва савиясининг етарли эмаслигига, ук;ув дастурларини узлаштиришдан орк;ада к;олишларига сабаб булмовда.

_Узлуксиз таълим тизимини амалга ошириш жараёнида ёш авлодни кунгилдагидек ук;итиш

ва тарбиялаш х,ак;ида гап борар экан, бу гоят мураккаб х,амда куп к;иррали вазифани фак;ат малакали педагогик мах,оратга эга булган ук;итувчи кадрлар билан амалга ошириш мумкин.

Шундай экан, ук;итувчилик катта санъатдир. Бу санъатга у ёки бу педагог осонгина, уз_узидан эриша олмайди. Бунинг учун ук;итувчилик касбига, яъни соглом авлоднинг чинакам мураббий булишига х,аваси, иштиёк;и зур, замон талабларини тез ва чук;ур тушунадиган, узининг илмий, ижтимоий_сиёсий савиясини, педагогик мах,оратини изчиллик билан амалга ошира борувчи, мустак;иллик гояси ва мафкураси билан пухта куроллантирилган, х,ак;ик;ий ватанпарвар, мех,натсевар кишиларгина эриша оладилар.

Педагогик мах,орат тугма талант ёки наслдан_наслга утувчи хусусият эмас, балки изланиш, ижодий мех,нат ётади. Шунингучун х,ам педагогик мах,орат х,амма ук;итувчилар учун стандарт, яъни бир к;олипдаги иш усули эмас, балки у х,ар бир ук;итувчининг уз устида ишлаши, ижодий мех,нати жараёнида ташкил топади ва ривожланади.

Бу жараёнда илгор ук;итувчининг педагогик мах,орати ва тажрибаларини бонда ук;итувчи урганиши, ундан ижодий фойдаланиши, уз фаолиятини илгор тажрибалари билан бойитиши зарур. Ук;итувчининг педагогик мах,орати асосан синф, аудитория машгулотларида як;к;ол куринади. Чунки ук;ув машгулотлари узининг мазмун ва мох,иятига кура ук;итувчининг ук;ув юртидаги асосий ишидир. Шу сабабли у илмий, гоявий ва оммабоп булиши, турмуш билан ук;увчи талабаларнинг тайёргарлик даражаси билан богланиши зарур. Таълим жараёнида ук;итувчи билан ук;увчи талабалар уртасида узаро жонли тил, фикр олишув, самимий муносабат, х,урмат, асосий мак;садга эришишда х,амкорлик лозим. Мазмуни саёз, амалий тажрибадан, турмушдан ажралиб к;олган, умумий суз ва курук; насих,атгуйликдан иборат булган, расмият учун юзаки утказиладиган даре маъруза ва бонда ук;ув машгулотлари ук;увчи талабаларни к;изик;тирмайди, уларни илмий, гоявий жих,атдан етарли озик;лантирмайди. Шундай экан, ук;ув машгулотларини шундай ташкил к;илиш керакки, унинг таъсирида талабаларда шу фанга нисбатан турли к;арашлар, илмий тафаккур ва эътик;одлар вужудга келиши ва шаклланиши керак.

Таълим ва тарбия жараёни таъсирчанлигининг янада юксак булиши ук;итувчининг илмий салох,иятига, ёшлар олдидаги обрусига, шахеий сифатларига, илмий истеъдодига, таълим сох,асидаги тажриба ва мах,орати х,амда ук;увчи талабалар билан урнатилган дустона муносабатига богливдир.

Педагогик фаолият самарали ук;итувчининг педагогик к;обилияти к;ай даражада шаклланганлигига х,ам богливдир. К|обилият фаолият жараёнида пайдо булади ва ривожланади деб таъкидлайди. Жумладан, билиш к;обилияти, тушунтира олиш к;обилияти, нутк; к;обилияти, обру орттира олиш к;обилияти, муомала к;ила билиш к;обилияти кабилар.

Педагогик к;обилият ва мах,орат ук;итувчида осонлик билан шаклланмайди. Бу касбий танланган киши уз мак;садига эришиш учун узлуксиз ук;иши, урганиши х,амда изланиши, ижодий мех,нат к;илиши, мустак;ил юртимизда булаётган вок;еликни тез англаши ва уз мех,натининг мамлакат учун к;анчалик зарурлигини чук;ур х,ис к;илиши зарур.

Ук;итувчининг педагогик мах,орати х,ак;ида фикр юритар эканмиз, унинг онглигига, миллий гоя ва мафкурага содик;лигига, билиш ва фикр доирасини кенглигига уз вазифасига муносабатига эътибор бермок; керак. Айник;са, педагогик мах,оратда ук;итувчининг фикр доираси кенг булиш зарурлигини алох,ида х,исобга олиш лозим. Чунки, кишида билим, фикр мукаммал булмаса, у камолатга эриша олмайди. Дарх,ак;ик;ат, киши у ёки бу масалани, албатта, фикр орк;али х,ал этади. Шунинг учун педагогик мах,орат сох,иби булишга интилган киши, шубх,асиз уз билимини доимо кенгайтириши, ук;увчи, талабага маънавий_ахлок;ий таъсир этувчи гоя ва фикрларни янгилаб бориши зарур. Бунинг учун куп ук;иши, урганиши лозим. Ук;итувчининг педагогик мах,оратига бах,о беришда уни таълимни к;ай даражада ташкил к;ила билиши мух,им ах,амиятга эгадир.

Узлуксиз таълимда даре ва маърузаларни мукаммал ташкил к;илишни ук;итувчининг биринчи навбатдаги вазифасидир. Юк;ори савияда утилган мавзулар ёшлар онгида узок; сак;ланади, уларнинг

иймон, эътик;оди ва мафкураларининг шаклланишига таъсир курсатади. Шу сабаб, ук;итувчининг илмий савияси уз бурчига муносабати, ёшларга мураббийлик иштиёк;и, педагогик мах,орати, дастлаб даре ва маърузаларда куринади. Фан ук;итувчисининг фаолиятига бериладиган бах,о даражасини х,ам даре ва маърузанинг сифати белгилайди.

Даре бериш санъатини эгаллашда ук;итувчи уюштирган ук;ув машгулоти, чук;ур билим бериш воситаси булиши билан бирга, мустак;ил Узбекистоннинг равнак;и, эртанги кунга булган ишонч, халк;имизнинг ак;л_заковати ва мех,натининг нималарга к;одирлиги, жамиятнинг муносиб фук;ароси х,амда курувчиси булиш учун нималар к;илиш зарурлигини курсатувчи кузгу булиб хизмат к;илади.

Хулоса к;илиб айтадиган булсак, х,озирги кунда биринчи навбатда ёшларимиз уз мураббийлари дарсидан х,ар жих,атдан мамнун булсинлар. Уларда илмий орзулар уйгонсин, тафаккури ривожлансин, амалий фаолият, ижодий к;обилият, ук;иш_урганиш ва мех,натга х,авас кучайсин. Улар ук;ув машгулотидан сунг олган бах,олари билан эмас, балки билим ва малака х,осил к;илганликларини, маънавий озик; олганликларини х,ис к;илсинлар. Таълимнинг мазмундор, к;изик;арли ва тушунарли булиши устоз билан шогирдлар к;албини, рух,ини бир_бирига мустах,кам боглайди, улар уртасидаги самимий х,урмат ва узаро ишончни мустах,камлайди. Бунинг учун ук;итувчи, аввало, уз фанини ва уни ук;итиш йул усулларини мукаммал узлаштириб олиши, ук;итувчи-мураббийга хос маданиятнинг юк;орилиги, уз шогирдларига х,урмат ва мух,аббат, улар х,аётига к;изик;тириш ва рух,ий х,олатларни билиш, тушуниш, босик;лик, х,ис_туйгуларини бошк;ара олишлари, ташк;и куриниши, кийиниши маданиятига эыибор беришлари, нутк; маданиятининг юк;орилиги, жамоат ишларида фаолликлари, айник;са, омма уртасида илмий_маърифий ва маънавий-маданий ишлар таргиботчилари булишлари лозим.

Шундагина мамлакатимизнинг келажаги булган талаба ёшларимиз уз мураббийларини номини зур эх,тиром, чук;ур миннатдорчилик билан тилга оладилар. Бунинг учун х,ар бир ук;итувчи Узбекистон Республикасининг таълим тугрисидаги К|онунида курсатилганидек, уз фанлари буйича тегишли маълумот эгаси, юксак ва касбий тайёргарлиги ва юк;ори ахлок;ий фазилат эгаси булишлари керак.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати

1. Кадрлар тайёрлаш миллий дастури.// Баркамол авлод — Узбекистон тарак;к;иётининг пойдевори.

Т.: Шарк; 1997.

2. Зуннунов А. «Педагогика тарихи» Оарслик — Т. «Ук;итувчи» нашриёти 2009Й.

3. Холик;ов А." Педагогик мах,орат" Оарслик — Т. «Ук;итувчи» нашриёти 2011 й.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.