Научная статья на тему 'ТАТБИЌИ ТЕХНИКАИ ЊУЌУЌЭЉОДКУНЇ ДАР ФАЪОЛИЯТИ ЌОНУНГУЗОРЇ'

ТАТБИЌИ ТЕХНИКАИ ЊУЌУЌЭЉОДКУНЇ ДАР ФАЪОЛИЯТИ ЌОНУНГУЗОРЇ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
техникаи њуќуќї / техникаи њуќуќэљодкунї / техникаи ќонунгузорї / фаъолияти ќонунгузорї / санадњои меъёрии њуќуќи / мураттабсозї / тафсир / боздошт ва ќатъи амали санадњои зерќонунї. / юридическая техника / правотворческая техника / законодательная техника / законотворческая деятельность / нормативные правовые акты / систематизация / толкование / приостановление и прекращение действия подзаконных актов.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Љамшедзода К.Љ.

Дар маќола масъалањои татбиќи техникаи њуќуќэљодкунї дар фаъолияти ќонунгузории Љумњурии Тољикистон баррасї карда шудааст. Муаллиф мафњуми “техникаи њуќуќэљодкунӣ”–ро пешнињод намуда, дар асоси тањлили аќидањои њуќуќшиносони ватаниву хориљї ба хулоса омад, ки «техникаи ќонунгузорї» ва «техникаи њуќуќэљодкунї» њаммаъно фањмида мешавад ва аз ин лињоз, техникаи њуќуќэљодкуниро ќисми таркибии техникаи ќонунгузорї гуфтан ба маќсад мувофиќ мебошад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

APPLICATION OF LAW-MAKING TECHNIQUE IN LEGISLATIVE ACTIVITIES

В статье рассматриваются вопросы применения правотворческой техники в законотвор-ческой деятельности Республики Таджикистан. Автор представил понятие правотворче-ской техники и на основе анализа точек зрения отечественных и зарубежных правоведов пришел к выводу о том, что «законотворческая техника» и «правотворческая техника» являются синонимами, и с этой точки зрения делается вывод, что правотворческая техни-ка является неотъемлемой частью законодательной техники.

Текст научной работы на тему «ТАТБИЌИ ТЕХНИКАИ ЊУЌУЌЭЉОДКУНЇ ДАР ФАЪОЛИЯТИ ЌОНУНГУЗОРЇ»

Осори Академияи ВКД Чумхурии Точикистон

ТДУ 340.134

ТАТБИЦИ ТЕХНИКАИ ^УКУЦЭЧОДКУНЙ ДАР ФАЪОЛИЯТИ КОНУНГУЗОРЙ

ПРИМЕНЕНИЕ ПРАВОТВОРЧЕСКОЙ ТЕХНИКИ В ЗАКОНОДАТЕЛЬНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

APPLICATION OF LAW-MAKING TECHNIQUE IN LEGISLATIVE ACTIVITIES

Чдмшедзода К.Ч,. Jamshedzoda K.J.

Мушовири калони Раиси Мацлиси намояндагони Мацлиси Олии ЧумуурииТоцикистон, номзади илмуои ^уцуцшиносй Старший советник Председателя Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли Республики Таджикистан, кандидат

юридических наук

Senior Advisor to the Chairman of the Majlisi Namoyandagon of the Majlisi Oli of the Republic of Tajikistan, Candidate of Legal Sciences

Ихтисоси илмй: 12.00.01 - Назария ва таърихи хукук ва давлат; таърихи таълимот дар бораи хукук ва давлат (5.1.1. Илмхои хукукии назариявй-таърихй).

Научная специальность: 12.00.01 - Теория и история права и государства; история учений о праве и государстве (5.1.1. Теоретико-исторические правовые науки).

Scientific specialty: 12.00.01 - Theory and history of law and state; history of the doctrines of law and the state (5.1.1. Theoretical and historical legal sciences).

Такриздщанда: Саъдизода Ч,. - мудири кафедраи хукуки инсон ва хукукшиносии мукоисавии факултети хукукшиносии Донишгохи миллии Точикистон, номзади илмхои хукукшиносй, дотсент.

Рецензент: Садизода Дж. - заведующий кафедрой прав человека и сравнительного правоведения юридического факультета Таджикского национального университета, кандидат юридических наук, доцент.

Reviewer: Sadizoda J. - Head of the Department of Human Rights and Comparative Law, Faculty of Law of Tajik National University, Candidate of Legal Sciences, Associate Professor.

Аннотатсия: Дар макола масъалахои татбики техникаи хукукэчодкунй дар фаъолияти конунгузории Чумхурии Точикистон баррасй карда шудааст. Муаллиф мафхуми "техникаи хукукэчодкунй"-ро пешниход намуда, дар асоси тахлили акидахои хукукшиносони ватаниву хоричй ба хулоса омад, ки «техникаи конунгузорй» ва «техникаи хукукэчодкунй» хаммаъно фахмида мешавад ва аз ин лихоз, техникаи хукукэчодкуниро кисми таркибии техникаи конунгузорй гуфтан ба максад мувофик мебошад.

Вожа^ои калидй: техникаи хукукй, техникаи хукукэчодкунй, техникаи конунгузорй, фаъолияти конунгузорй, санадхои меъёрии хукуки, мураттабсозй, тафсир, боздошт ва катъи амали санадхои зерконунй.

Аннотация: В статье рассматриваются вопросы применения правотворческой техники в законотворческой деятельности Республики Таджикистан. Автор представил понятие правотворческой техники и на основе анализа точек зрения отечественных и зарубежных правоведов пришел к выводу о том, что «законотворческая техника» и «правотворческая

e-mail:

jkomron11@mail.ru

Труды Академии МВД Республики Таджикистан №l(6l).2024 f i

Осори Академияи ВКД Ч,умхурии Точикистои

техника» являются синонимами, и с этой точки зрения делается вывод, что правотворческая техника является неотъемлемой частью законодательной техники.

Ключевые слова: юридическая техника, правотворческая техника, законодательная техника, законотворческая деятельность, нормативные правовые акты, систематизация, толкование, приостановление и прекращение действия подзаконных актов.

Annotation: The article discusses the use of law-making techniques in the legislative activities of the Republic of Tajikistan. The author introduced the concept of law-making technology and, based on an analysis of the point of view of domestic and foreign legal scholars, came to the conclusion that "legislative technology" and "law-making technology" are synonymous, and from this point of view it is concluded that law-making technology is an integral part of legislative technology.

Key words: legal technology, law-making technology, legislative technology, legislative activity, regulatory legal acts, systematization, interpretation, suspension and termination of bylaws.

Дар фаъолияти хукукэчодкунй зери мафхуми "техникаи хукукэчодкунй" он коидахое, ки хангоми тахия, кабул ва мавриди амал карор додани санадхои меъёрии хукукй аз чониби субъектони хукукэчодкунанда амалй мегарданд, фахмида мешавад. Фаъолияти хукукэчодкунй бо механизми амалигардонй бояд пайваст бошад, зеро механизмхои фаъолияти хукукэчодкунй аз мачмуи воситахои хукукй иборат буда, дар ин асно воситаи фаъолияти хукукй метавонад хислати техникиро гирад. Аз ин лихоз, фаъолияти хукукэчодкунй дорои хусусият ва унсурхои таркибии ба худ хос мебошад, ки дар мачмуъ техникаи хукукэчодкуниро ташкил медихад.

Техникаи хукукэчодкунй мачмуи тарз ва усулхои тахия кабул ва мавриди амал карор додани санадхои меъёрии хукукиро дар бар мегирад. Санадхои меъёрии хукукй пас аз хусусияти эътибори расмй пайдо намудан, дар умум сохаи конунгузориро ташкил медиханд. Бо ин максад, техникаи хукукэчодкунй кисми таркибии техникаи конунгузорй буда, чихати хамохангсозии фаъолияти конунгузорй ба илми хукукшиносй мусоидат менамояд.

Вобаста ба мафхумхои техникаи хукукэчодкунй ва техникаи конунгузорй дар сарчашмахои илми хукукшиносй андешахои олимон гуногун ба назар мерасанд. Аз чумла, М.З. Рахимзода кайд менамояд, ки «техникаи хукукэчодкунй -мачмуи восита ва усулхои тахия, кабул ва мавриди амал карор додани санади

меъёрии хукукиро дар бар мегирад» [7, с. 170-171]. Аз дидгохи С.В. Поленина, техникаи хукукэчодкунй - тарзу усулхои барасмиятдарории санадхои меъёрии хукукй мебошад [10, с. 8]. В.С. Нерсесянс бошад кайд менамояд, ки хукукэчодкунй фаъолияти макомоти давлатист, ки барои эчоди меъёри хукук ва ташаккулёбии он дар шакли тагйирдихй ва бекор намудан равона шудааст [15, с. 149]. Ба андешаи му-тахассис розй шуда, тазаккур бояд дод, ки техникаи хукукэчодкунй барои тахияи ки-сматхои алохидаи конунгузорй, яъне конунхо ва дигар санадхои меъёрии хукукй низ мусоидат мекунад.

Ба андешаи Р. Иеринг, техникаи хукукэчодкунй ин мачмуи восита, усулхо, кабул ва мавриди амал карор додани санадхои меъёрии хукукй мебошад [16, с. 195-196]. В.Ф. Калина бошад, кайд мекунад, ки коидахои техникаи хукукэчодкунй метавонанд ба сифати меъёрй-анъанавй, хамчун чузъи чудонашавандаи техникаи хукукй ва техникаи конунгузорй риоя шаванд ва баромад кунанд [17, с. 16]. В.Д. Перевалов менависад, ки «техникаи хукукэчодкунй -мачмуи коидахо, воситахо ва усулхои коркард, барасмиятдарорй ва

мураттабсозии санадхои меъёрии хукукй бо максади возехй, амикй ва самарабахшй мебошад» [18, с. 92]. Ба андешаи мутахассисон кисман розй шуда, оид ба рушди хукукэчодкунй ва дар ин васила чихати баланд бардоштани сифати конунгузорй пешниход менамоем, ки мафхум, хусусият ва унсурхои таркибии

Осори Академияи ВКД Чумхурии Точикистон

техникаи хукукэчодкунй аз техникаи конунгузорй чудо карда шаванд. Тахлилхо нишон медихад, ки зери мафхуми техникаи хукукэчодкунй он коидахое, ки хангоми тахия, кабул ва мавриди амал карор додани санадхои меъёрии хукукй ичро мегардад, фахмида мешавад. Зеро, дар холати кабул ва мавриди амал карор додани санадхои конунгузорй функсияи техникаи хукукэчодкунй ба итмом мерасад.

Масалан, мафхуми «фаъолияти хукукэчодкунй» дар моддаи 2 Крнуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи санадхои меъёрии хукукй» бо чунин мазмун мукаррар гардидааст: «Фаъолияти хукукэчодкунй - фаъолияти расмии субъе-кти хукукэчодкунанда оид ба тахия, кабул, интишор ва катъи амали санадхои меъёрии хукукй» [1, с. 3], ки мафхуми зи-кршуда чараёни ворид намудани тагйиру иловахо, мураттабсозй, тафсир, боздошт ва мавриди амал карор додани санадхои меъёри хукукиро дар бар нагирифтааст. Аммо дар конуни мазкур мафхуми «техникаи хукукэчодкунй» мукаррар гардидааст, ки ба мафхуми фаъолияти хукукэчодкунй мухолифат наменамояд. Тавре тахлилхо нишон доданд, ки техникаи хукукэчод-кунй мачмуи коидахои тахия, кабул ва ма-вриди амал карор додани санадхои меъёрии хукукиро дар бар мегирад. Он бояд чараёни ворид намудани тагйиру иловахо, мураттабсозй, тафсир, интишор, мавриди амал карор додан, боздошт ва катъи амали санадхои конунгузориро дар бар нагирад. Чунки ин чараёнхои санадхои меъёрии хукукй хамчун кисми тар-кибии техникаи конунгузорй фаъолияти хукукии алохида буда, ба худ усул ва кои-дахои амалигардонии хосро ба монанди чамъоварии санадхо, чудокунии санадхо бо сохахоро дар бар мегирад.

Хдмзамон, мо гуфта наметавонем, ки мураттабсозии санадхои меъёрии хукукй дар рафти фаъолияти хукукэчодкунй амалй карда мешаванд, чунки фаъолияти хукукэчодкунй бо тахия, кабул, интишор ва мавриди амал карор гирифтан санади меъёрии хукукй ба итмом мерасад.

Фаъолияти хукукэчодкунй аз омо-дасозии лоихаи санади меъёии хукукй огоз

меёбад. Аз ин ру, риояи коидахои техникаи хукукэчодкунй дар давраи омодасозии лоихаи конун, ки яке аз унсурхои асосии фаъолияти хукукэчодкунй буда, чихати танзими меъёрии хукукии муносибатхои чамъиятй, окибатхои хукукии он барои иштирокчиёни муносибатхои хукукй, инчунин таносуби байнихамдигарии он бо дигар санадхои меъёрии хукукй аха-ммияти аввалиндарача дорад.

Аз ин лихоз, дар адабиёти хукукй ба коидахои техникаи хукукэчодкунй диккати калон дода мешавад. А.С. Пиго-лкин талаботи зеринро ба шакли лоихаи омодашавандаи санадхои меъёрии хукукй мукаррар менамояд: пайдархамии ман-тикии баён; робитаи мутакобилаи баён; алокамандии дастурхои меъёрие, ки дар санади меъёрй чой дода шудаанд; набу-дани мухолифат дар санади меъёрии сохаи конунгузорй; тарзи максималии баёни меъёр, хукук ва инъикоси хаматарафаи ма-змуни он; сахехй ва фахмо будани тав-сияхо ва истилохоти дар конунгузорй ис-тифодашаванда; то хадди акал кам кар-дани микдори санадхо оид ба як масъала ба хотири назарандозии дурусти маводи меъёрй, сабуксозии истифодаи он ва му-каммалсозии санадхои меъёрй [14, с. 235236].

Тахлилхо нишон доданд, ки тахияи лоихаи санадхои меъёрии хукукй на факат хусусияти расмй, балки хусусияти техникй низ дорад. Лоихаи санади меъёрии хукукй аз як тараф, мархилаи муайяни мантикии чараёни хукукэчодкунй - тахия, пешниход ба макоми конунгузорй, мухокима, муво-фикакунонй ва кабулро мегузарад.

Аз тарафи дигар, лоихахои санадхои меъёрии хукукй бо риояи коидахои техникй - хукукй, услуб, воситахои техникаи конунгузорй ва хукукэчодкуниро мегузаранд. Дар мархилаи ибтидоии омодасозии лоиха бояд тамоми коидахои техникй ва хукукй хаматарафа риоя шаванд. Сифати санади тахияшаванда аз он ки то кадом дарача коидахои болозикр риоя шаванд, вобастагй дорад.

Тавре дар сарчашмахои хукукй ба назар мерасад, «техникаи конунгузорй» ва «техникаи хукукэчодкунй» хаммаъно фахмида мешавад. Бештар ин иштибох

Осори Академияи ВКД Ч,умхурии Точикистон

дар назарияи давлат ва хукук мушохида мешуд. Айни замон ин норасой бартараф шуда истодааст. Тахлилхо нишон доданд, ки техникаи конунгузорй ва техникаи хукукэчодкунй унсурхои таркибии техникаи хукукй мебошанд. Аввалин маротиба аз хамаъно будани мафхумхои «техникаи хукукй», «техникаи

конунгузорй» ва «техникаи

хукукэчодкунй» хукукшиноси рус С.С. Алексеев даст кашид [8, с. 106].

Ба андешаи С.С. Алексеев, «техникаи хукукй-мачмуи воситахо, усулхои тахия, барасмиятдарорй, нашр ва мураттабсозии конунхо ва дигар санадхои хукукй мебошад, ки мукаммалй ва самаранокии онхоро таъмин месозад» [8, с. 111]. Ба акидаи М.З. Рахимзода ва А. Нематов, «техникаи конунгузорй нисбат ба техникаи хукукй махдудтар мебошад. Техникаи конунгузорй мачмуи восита ва усулхои тахия, кабул, мавриди амал карор додан ва мураттабсозии конунгузориро дар бар мегирад. Дар фаркият аз техникаи хукукй, мазмуни техникаи конунгузорй восита ва усулхои дигари техникаи хукукй, ба монанди техникаи хукуктатбиккунй, хукукистифодакунй ва хукукхифзкуниро дар бар намегирад» [9, с. 12].

Аз нуктаи назари А.Е. Холикзода, сифати техникй ва хукукии конун аз риояи коидахои техникаи конунгузорй вобаста аст [5, с. 35-36]. С.В. Поленина кайд менамояд, ки «вазъи ичтимоии сифати конун ду холатро дар бар мегирад: аввал, дарачаи дар конун ифодаёбии равандхое, ки дар чамъият вучуд доранд, сониян, пешгуйии роххои инкишофи ин муносибатхо дар чамъият» [10, с. 9]. Оид ба ин масъала бо муаллифон хамфикр буда, бояд тазаккур дод, ки махз хангоми босифат будани конунгузории амалкунанда давлат метавонад ба максадхои зикршуда бирасад ва ба дастовардхои назаррас дар сохаи сиёсй, иктисодй ва ичтимой ноил гардад.

Бинобар ин, техникаи конунгузорй на факат хусусияти техникй, балки дорои мазмуни ичтимоию иктисодй низ мебошад.

Зидди муродиф будани мафхумхои «техникаи хукукй» ва «техникаи конунгузорй» муаллифони дигар низ баромад кардаанд. Ба андешаи онхо, омехта кардани мафхумхои «техникаи хукукй» ва «техникаи конунгузорй» хавфи шархи номувофики онхо дар чараёни хукукэчодкуниро дорад. Масалан, И.А. Семенов кайд менамояд, ки «техникаи хукукй» ва «техникаи конунгузорй» як чиз набуда, номи ду падидаи мустакил аст, гарчанде онхо бо хам зич алокаманданд ва хамдигарро пурра мегардонанд [11, с. 59].

Ба акидаи Г.И. Муромсев, мушкилот оид ба шархи нопурраи мафхуми техникаи хукукй дар замони Шуравй дар он буд, ки таваччух танхо ба техникаи конунгузорй дода мешуд [12, с. 9]. Ин тамоюл сабаби шархи гуногуни мафхумхои техникаи хукукй ва техникаи конунгузорй гардидааст.

Н.И. Матузов ва А.В. Малко намудхои зерини техникаи хукукиро пешниход кардаанд: «конунгузорй, хукукэчодкунй, мураттабсозии санадхои меъёрй; бахисобгирии санадхои меъёрй; татбики хукук» [13, с. 198-199]. Бояд гуфт, ки техникаи хукукй, техникаи конунгузорй ва техникаи хукукэчодкунй дар замони шуравй аз чониби мутахассисон мавриди тахлил ва омузиш карор дода шуда буд ва чун пештара диккати олимон ва хукукшиносони имрузаро низ ба худ чалб кардааст. Тасдики ин гуфтахо дар он аст, ки то ба имруз мафхуми кавии техникаи хукукй, техникаи конунгузорй, техникаи хукукэчодкунй, кисмхои таркибии он, накш ва чойи ин техникаи сохаи хукук аник карда нашудааст.

Изхори андеша менамоям, ки бартараф намудани мухолифат байни санадхои меъёрии хукукй ва баланд бардоштани сифати санадхои

конунгузорй дар шароити имруза яке аз равандхои сиёсати конунгузории Чумхурии Точикистон ба хисоб меравад. Ба андешаи З. Ализода, мухолифат миёни санадхои меъёрии хукукй масълаи нав набуда, он ба омилхои объективй ва субъективй вобаста аст [3, 25-30]. Зеро то кадом сатху дарача хукукбунёд будани

Осори Академияи ВКД Чумхурии Точикистон

давлат аз сатху сифати конунхои он вобаста аст [2, с. 1].

Инчунин, конуне сифатнок эътироф карда мешавад, ки агар он ба талаботи чомеа чавобгу бошад ва муносибатхои чамъиятиро вокеан бо назардошти максаде, ки хангоми нашри он дар назар гузошта шуда буд, ба танзим дарорад. Вобаста ба сатху сифати конун М.З. Рахимзода кайд менамояд: «сифати конун гуфта, мачмуи хусусиятхои хосси ба конун дахлдоштаро меноманд, ки дар сурати дар матни он пурра чой доштани хамаи он хусусиятхо кафолати амалй шудани конун таъмин мегардад» [7, с. 42].

Дидгохи дигареро Э.С.

Насриддинзода пешниход менамояд ва мегуяд, ки «фарханги хукукй сатхи инкишофи хаёти хукукй ва холати сифати онро иникос менамояд» [4, с. 78]. Ба андешаи A.F. Холикзода, яке аз мушкилоти мухимми сифати конунхои Чумхурии Точикистон ба забони конунхои чумхурй ворид шудани теъдоди зиёди калимаю истилохоти арабй мебошад [5, с. 36]. Кайд намудан ба маврид аст, ки конун хамчун хуччати хукукй бояд дорои мазмуни бой, аз лихози забонй сахех ва дар матни он коидахои граматикй, услубй ва мантикй бояд риоя карда шаванд.

Татбик намудани техникаи хукукй дар чараёни хукукэчодкунй гувохи он мебошад, ки давлат дар самаранокии мураттабсозй ва сифати санадхои конунгузорй манфиатдор мебошад. Тавассути хукукэчодкунй сиёсати пешгирифтаи давлат, марому максади хокимият амалй карда мешаванд. Техникаи хукукй на танхо ба илми хукукшиносй алокаманд мебошад, балки асоси хукукшиносй буда ва хамчун методологияи асосии он фахмида мешавад. Фаъолияти хукукэчодкунй дар фахмиши васеъ ин воситаи таъминкунандаи сарчашмаи хукукй дар чомеа мебошад.

Маврид ба зикр аст, ки техникаи хукукй нисбат ба техникаи конунгузорй мафхуми васеътарро доро буда, техникаи хукукэчодкунй ба маънои васеъ кисми таркибии техникаи конунгузорй мебошад, зеро субъектони конунгузор дар навбати

худ субъекти хукукэчодкунанда низ махсуб меёбад. Инчунин, дар сарчашмахои хукукй таснифи гуногуни коидахои техникаи конунгузорй дида мешавад. Б.В. Чигидин коидахои расмй, забонй, мантикй ва гнесологиро фарк мегузорад [6, с. 78]. Коидахои расмии техникаи конунгузорй чузъи умумии коидахои техникаи хукукй мебошанд. Коидахои техникаи конунгузорй ин талаботи расмй-коидавие мебошад, ки мувофики он тахия ва кабули санадхои конунгузорй амалй мегардад.

Дар асоси тахлилхои хукукй чихати рушди низоми конунгузорй зарурат ба миён омадааст, ки ваколатхои хукукэчодкунй аз ваколатхои конунгузорй хангоми тахияи лоихаи санадхои конунгузорй аз чониби субъектони конунгузор аз хам чудо карда шаванд:

- ба ваколатхои субъектони хукукэчодкунанда мансуб мебошанд:

а) тахияи лоихаи санадхои меъёрии хукукй;

б) мухокимаи лоихаи санади меъёрии хукукй;

в) мувофиканамоии лоихаи санади меъёрии хукукй;

г) кабули санади меъёрии хукукй (санадхои зерконунй);

- ба ваколатхои субъектони конунгузорй мансуб мебошанд:

а) тахияи лоихаи санадхои меъёрии хукукй;

б) ворид намудани тагйиру иловахо ба санадхои меъёрии хукукй;

в) мураттабсозии санадхои меъёрии хукукй;

г) интишор;

г) мавриди амал карор додан;

д) тафсир;

е) боздошт;

ё) катъи амали санадхои конунгузорй.

Аз ин лихоз, техникаи хукукэчодку-ниро кисми таркибии техникаи конунгузорй гуфтан ба максад мувофик мебошад. Зеро, техникаи конунгузорй нисбат ба техникаи хукукэчодкунй васеътар буда, дар худ дар баробари техникаи хукукэчодкунй боз техникаи тахияи лоихаи

Осори Академияи ВКД Ч,умхурии Точикистон

санадхои конунгузорй, техникаи ворид на-мудани тагйиру иловато, техникаи му-раттабсозй, тафсир, мавриди амал карор додан, боздошт ва катъи амали санадхои конунгузориро дар бар мегирад.

Чдраёни фаъолияти хукукэчодкунй аз чониби субъектони конунгузор бошад, аз омодасозии лоихаи санади меъёрии хукукй огоз меёбад. Лоихаи санади меъёрии хукукй дорои хусусиятхое мебо-шад, ки мархилаи муайяни чараёни хукукэчодкунй тахия, пешниход ба макоми конунгузорй, мухокима, муво-фикакунонй ва кабулро мегузарад.

Дар асоси тахлилхои

гузаронидашуда ба хулосае омадем, ки мафхумхои «техникаи хукукй», «техникаи конунгузорй» ва «техникаи

хукукэчодкунй»-ро аз хам чудо карда, дар алохидагй шарх дихем. Онхо дар навбати аввал, аз чихати хачм ва мувофики максаду кисматхои мундаричаи худ аз хам фарк мекунанд. Мафхуми «техникаи хукукй» нисбат ба мафхуми «техникаи конунгузорй» ва «техникаи

хукукэчодкунй» васеъ буда, дар баробари ин коидахои хукукистифодабарй,

хукукфахмондадихй, мониторинги хукук, доктринаи хукукро низ дар бар мегирад.

Техникаи хукукй, низоми коидахо, усулхо, воситахо оид ба коркарду барасмиятдарорй, интишору мураттаб-созй, шарх ва татбики санадхо (хуччатхо)-ро бо максади такмили низоми амалкунандаи хукук ва конунгузорй, самарабахшй ва пешгуии он маънидод мекунад.

Техникаи конунгузорй дар баробари техникаи хукукэчодкунй, боз техникаи ворид намудани тагйиру иловахо ба санадхои меъёрии хукукй, техникаи мураттабсозии санадхои меъёрии хукукй, интишор, мавриди амал карор додан, тафсир, боздошт ва катъи амали санадхои конунгузориро дар бар мегирад.

Техникаи хукукэчодкунй мачмуи восита ва усулхои тахия, кабул ва мавриди амал карор додани санади меъёрии хукукиро дар бар мегирад. Санади меъёрии хукукии пас аз хусусияти эътибори расмй пайдо намудан, дар мачмуъ сохаи конунгузориро ташкил медихад».

Адабиёти истифодашуда

1. ^онуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи санадхои меъёрии хукукй» аз 30-юми майи с. 2017, № 1414 // Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, № 5, к. 1, мод. 271; с. 2019, № 7, мод. 465; с. 2021, № 12, к. 2, мод. 694.

2. Суханронии Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон ба муносибати 15-умин солгарди кабули Конститутсияи Чумхурии Точикистон // Садои мардум, 9-уми ноябри соли 2009. № 128 (2504).

3. Алиев, З.М. Мухолифати санадхои меъёрии хукукй ва таъсири онхо ба татбики конунгузорй: монография / Алиев З.М // Забон ва сифати конун. - Душанбе, 2010, - 195 с.

4. Насриддинзода, Э.С. Фарханги хукукй / Э.С. Насриддинзода. - Душанбе, 2016. - 228 с.

5. Холикзода, А.Г. Критерии качества закона: общетеоретическое исследование: автореф. дис... канд. юрид. наук: 12.00.01 / Абдуманон Гафор Холикзода. - Душанбе, 2018, - 210 с.

6. Чигидин, Б.В. Юридическая техника российского законодательства: дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.01; 12.00.02 / Борис Викторович Чигидин. - М., 2002. - 218 с.

7. Рахимов, М.З. Тачассуми хукук дар дарки чавхари он аст. Дар коргохи конун - Душанбе, 2005. - 210 с.

8. Алексеев, С.С. Право: азбука - теория - философия. Опыт комплексного исследования / Алексеев С.С. - М.: Статут, 1999. - 712 с.

9. Рахимзода, М.З., Нематов, А.Р. Техникаи конунгузорй: дастури таълимй / М.З. Рахимов, А.Р. Нематов. - Душанбе, 2016. - 231 с.

10. Поленина, С.В. / Поленина С.В.; Под ред.: Куник Я.А. - М.: Изд-во ИГиП РАН, 1993. - 56

с.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

11. Семенов, И.А. Законодательная техника в уголовном правотворчестве / И.А. Семенов. -Тюмень, 1998. - 198 с.

12. Муромцев, Г.И. Юридическая техника (некоторые теоретические аспекты) / Г.И. Муромцев // Правоведение. - 2000. - № 1. - С. 9-20.

Осори Академияи ВКД Чумхурии Точикистон

13. Матузов, Н.И., Малько, А.В. Теория государства и права: учебник. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Юристъ, 2009. - 311 с.

14. Теория государства и права: учебник / [Пиголкин А.С., Головистикова А.Н., Дмитриев Ю.А.]; под ред. А.С. Пиголкина, Ю.А. Дмитриева. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Юрайт: Высшее образование, 2009. - 743 с.

15. Нерсесянс, В.С. Общая теория права и государства: учебник для юрид. вузов и фак. / В.С. Нересянц. - М.: НОРМА-ИНФРА, 1999. - 312 с.

16. Иеринг, Р. Юридическая техника / сост. А.В. Поляков. - М., 2008. - 320 с.

17. Калина, В.Ф. Юридическая техника: учебник / В.Ф. Калина. - М., 2008. - 260 с.

18. Перевалов, В.Д. Теория государства и права: учебник / В.Д. Перевалов. - М.: Высшее образование, 2005. - 186 с.

References

1. The Law of the Republic of Tajikistan «On Regulatory Legal Acts» dated May 30, p. 2017, No. 1414 // News of the Supreme Council of the Republic of Tajikistan, No. 5, p. 1, art. 271; s. 2019, No. 7, art. 465; s. 2021, No. 12, p. 2, art. 694.

2. Speech of the President of the Republic of Tajikistan, Honorable Emomali Rahman, on the occasion of the 15th anniversary of the adoption of the Constitution of the Republic of Tajikistan // Voice of the People, November 9, 2009. No. 128 (2504).

3. Aliyev, Z.M. Opposition to normative legal acts and their impact on the implementation of legislation: monograph / Aliyev Z.M. // Language and quality of law. - Dushanbe, 2010, - 195 p.

4. Nasriddinzoda, E.S. Legal culture / E.S. Nasriddinzoda. - Dushanbe, 2016. - 228 p.

5. Kholikzoda, A.G. Criteria for the quality of law: general theoretical research: abstract. dis... cand. legal Sciences: 12.00.01 / Abdumanon Gafor Kholikzoda. - Dushanbe. 2018, - 210 p.

6. Chigidin, B.V. Legal technology of Russian legislation: dis. ...cand. legal Sciences: 12.00.01; 12.00.02 / Boris Viktorovich Chigidin. - M., 2002. - 218 p.

7. Rahimov, M.Z. The embodiment of the right lies in the understanding of its substance. In the workshop of law - Dushanbe, 2005. - 210 p.

8. Alekseev, S.S. Law: ABC - theory - philosophy. Experience of comprehensive research / Alekseev S.S. - M.: Statute, 1999. - 712 p.

9. Rahimzoda, M.Z., Nematov, A.R. Legislative technique: educational guide / M.Z. Rahimov, A.R. Nematov. - Dushanbe, 2016. - 231 p.

10. Polenina, S.V. / Polenina S.V.; Edited by: Kunik Y.A. - M.: Publishing house IGiP RAS, 1993.

- 56 p.

11. Semenov, I.A. Legislative technology in criminal law-making / I.A. Semenov. - Tyumen, 1998.

- 198 p.

12. Muromtsev, G.I. Legal technology (some theoretical aspects) / G.I. Muromtsev // Jurisprudence.

- 2000. - No. 1. - Pр. 9-20.

13. Matuzov, N.I., Malko, A.V. Theory of state and law: textbook. - 2nd ed., revised. and additional

- M.: Yurist, 2009. - 311 p.

14. Theory of state and law: textbook / [Pigolkin A.S., Golovistikova A.N., Dmitriev Yu.A.]; edited by A.S. Pigolkina, Yu.A. Dmitrieva. - 2nd ed., revised. and additional - M.: Yurayt: Higher Education, 2009. - 743 p.

15. Nersesyans, V.S. General theory of law and state: a textbook for law. universities and faculties / V.S. Neresyants. - M.: NORMA-INFRA, 1999. - 312 p.

16. Iering, R. Legal technology / comp. A.V. Polyakov. - M., 2008. - 320 p.

17. Kalina, V.F. Legal technology: textbook / V.F. Kalina. - M., 2008. - 260 p.

18. Perevalov, V.D. Theory of state and law: textbook / V.D. Perevalov. - M.: Higher Education, 2005. - 186 p.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.