Научная статья на тему 'ТАШҚИ МУҲИТ ОМИЛЛАРИНИНГ СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИГА ТАЪСИРИНИ АҲАМИЯТИ'

ТАШҚИ МУҲИТ ОМИЛЛАРИНИНГ СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИГА ТАЪСИРИНИ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

43
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
соғлик / соғлом турмуш тарзи / гигиена / жисмоний машғулотлар / соғлом овқатланиш. / соғлик / соғлом турмуш тарзи / гигиена / жисмоний машғулотлар / соғлом овқатланиш.

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Мухидинова Гулзода Адхамовна, Мухидинова Гулзода Адхамовна

Мақолада соғлом турмуш тарзи, кун тартиби ҳақида, уларга нималар кириши, қандай қоидаларга амал қилиши лозимлиги ёритилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

В статье обсуждается здоровый образ жизни, повестка дня, что должно быть в них включено, каких правил следует придерживаться.

Текст научной работы на тему «ТАШҚИ МУҲИТ ОМИЛЛАРИНИНГ СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИГА ТАЪСИРИНИ АҲАМИЯТИ»

Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions

Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar

ТАШКИ МУХИТ ОМИЛЛАРИНИНГ СОГЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИГА

ТАЪСИРИНИ АХАМИЯТИ

Мухидинова Гулзода Адхамовна

Тошкент шахдр Олмазор тумани 261 мактаб

Шахноза Инотуллаевна Хаитова

Тошкент Тиббиёт Академияси Термиз филиали mgulzodash07@mail.ru

АННОТАЦИЯ

Маколада соглом турмуш тарзи, кун тартиби хдкида, уларга нималар кириши, кандай коидаларга амал килиши лозимлиги ёритилган.

Калит сузлар: соглик, соглом турмуш тарзи, гигиена, жисмоний машгулотлар, соглом овкатланиш.

АННОТАЦИЯ

В статье обсуждается здоровый образ жизни, повестка дня, что должно быть в них включено, каких правил следует придерживаться.

Ключевые слова: здоровье, здоровый образ жизни, гигиена, физическая активность, здоровое питание.

The article discusses a healthy lifestyle, the agenda, what should be included in them, what rules should be followed.

Keywords: health, healthy lifestyle, hygiene, physical activity, healthy nutrition.

^yHe MHKecnga ycMupnap opacuga ^hho^thhhhk Ba xyKyK6y3apnuKHu ongHHH onumra HyHaTrapunraH ^aonuaT ^apaeHura ^aMutfrnuHr h^THMOHH, HKTHCogHH Ba MatHaBHH-Matpu^HH puBO^naHHrnuHUHr acocun OMunnapugaH 6upu

cu^araga Kapanagu. X,ap 6up ycMup maxcuHHHr KaMon Tonu6 maKMaHumu Ba

Kac6uH puBO^naHHfflH MypaKKa6 ^apaeH 6ynu6, y3ura xoc KHHHHHHnHKnap Ba orumnap, hhkh KapaMa-KaprnunuKnap x,aMga h^thmo"" xaeTgaru Typnu Ba3utfraapra KyHuKa onMacnuKnap 6u,

ABSTRACT

кечиши мумкин. Шу сабабдан усмирлар орасида сои

Tashkent Medical Academy Volume 4 | TMA Conference | 2023

Integration of Science, Education and Practice Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan,

in Modern Psychology and Pedagogy: ta'lim va amaliyot integratsiyasi:

турмуш тарзи куникмаларини таркиб топтириш ва ривожлантириш катта ахамият касб этади.

Инсон дунёга келар экан, бахтли булишни орзу килади ва унга интилади. Бахт - кенг камровли тушунча булиб, инсон хаётининг мазмуни хисобланади. Инсоннинг бахтли хаёт кечиришини таъминловчи омил - бу унинг соглом турмуш тарзидир.

Турмуш тарзининг узи нима? Соглом турмуш тарзи носоглом турмуш тарзидан кандай хусусиятларига кура фарк килади?

Турмуш тарзи - бу инсоннинг маълум максад асосида узининг яшаши, хаёт кечириши учун зарур булган турмуш шароитларини узлаштириш усули.

Турмуш тарзини инсоннинг айрим одат, куникма ва малакаларни узлаштириш усулига кура соглом ва носоглом турмуш тарзи сифатида икки гурухга ажратиш мумкин.

Соглом турмуш тарзи деганда куйидагиларни эътиборга олиш зарур:

- фаол жисмоний харакат килиш, чиникиш, жисмоний тарбия ва спорт билан шугулланиш;

- кун тартибини окилона режалаштириш ва унга доимо амал килиш; жисмонан ва рухан толикишга йул куймаслик; аклий ва жисмоний мехнатни гигиеник талаблар асосида тугри режалаштириш;

- тугри ва сифатли овкатланиш;

- шахсий ва умумий гигиена талабларига риоя килиш;

- атроф-мухитни мухофаза килиш, экологик маданиятга эришиш;

- юкумли касалликлар, жарохатланиш ва бахтсиз ходисаларнинг руй беришини олдини олиш;

- тугри жинсий тарбия олиш;

- психогигиена талаблари(хаддан ташкари асабийлашиш ва хаёжонланишнинг олдини олиш)га амал килиш;

- зарарли одатларга берилмаслик (тамаки махсулотларини истеъмол килмаслик, ичкиликбозлик ва гиёхвандликка йул куймаслик ва хк.).

Юкоридаги мезонларга асосланиб, куйидаги тухтамга келиш мумкин: соглом турмуш тарзи - бу инсоннинг хаёти ва саломатлиги хавфсизлигини таъминлашга хизмат килувчи куникмаларга эга булиш асосида хаётий фаолиятни йулга куйиш хамда саломатлигини юкори даражада булишига эришишни таъминловчи ижтимоий ходисадир.

Соглом турмуш тарзини белгиловчи асосий курсаткич ва уни аниклаш мезонлари

_May 6

Tashkent Medical Academy Volume 4 | TMA Conference | 2023

Integration of Science, Education and Practice Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan,

in Modern Psychology and Pedagogy: ta'lim va amaliyot integratsiyasi:

Турмуш тарзи - инсонларнинг узида маълум гояни ифода этувчи хамда тургун, баркароролик хусусиятга эга булган хаётий фаолиятининг муайян шакли саналади.

Инсонларда соглом турмуш тарзининг карор топиши, унинг соглом турмуш тарзи борасидаги асосий назарий билим ва куникмалар билан куролланиш даражасига боглик.

Хуш, кун тартибининг узи нима? У кандай ташкил килинади?

Кун тартиби - инсон томонидан ташкил этиладиган турли фаолият: мехнат килиш, дам олиш, овкатланиш, фаол харакат килиш, спорт билан шугулланиш ва хоказоларнинг маълум вактларда тартиб билан кетма-кет бажарилишидир. Табиийки, кун тартиби хамма учун бир хил була олмайди. У кишининг ёши, касби, соглиги, иш кобилияти ва турмуш шароитига караб белгиланади. Бирок, барчанинг бажариши зарур булган умумий талаблар борки, буларга куйидагилар: кун тартибида аклий хамда жисмоний мехнатнинг мутаносиблигига эришиш, мехнатнинг уз вактида дам олиш билан алмаштирилиб туриши, вактида овкатланиш, барвакт уйкуга ётиш ва уриндан туришга одатланиш каби харакатлар киради. Кун тартиби инсоннинг бутун умри давомида амал килиниши талаб этиладиган мураккаб жараён. Инсоннинг соглом ёки носоглом турмуш тарзига эга булиши хам кун тартибининг тугри ёки нотугри уюштирилишига боглик.

Тугри, окилона уюштирилган кун тартиби организмнинг хар томонлама

- тугри ривожланиши;

- ироданинг мустахкамланиши;

- мехнат унумдорлигининг ошиши, ишчанлик кобилиятининг узок вакт сакланиши;

- касалланишнинг олдини олиши (ва хоказо)га ижобий таъсирини курсатади.

Аксарият болалар вактларини нотугри утказадилар, натижада улар доимий равишда вакт танкислигидан азият чекадилар, хар бир ишни шошилиб бажарадилар, овкатни яхши чайнамай истеъмол киладилар, уйкуга кеч ётадилар, эрталаб барвакт турмайдилар ва тоза хавода сайр килиш урнига 5-6 соатлаб телевизор курадилар. Бундай болалар кун тартиби борасида тушунчаларга эга эмасликлари ёки нотугри тузилган кун тартибига амал килишларини эътироф этадилар.

Бирок катъий айтиш мумкинки, хар бир укувчи кун тартибига амал килса, уйку, мехнат, овкатланиш, телевизор

_May 6

Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions

Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va vechimlar

y

куриш, спорт билан шугулланиш, дарс тайёрлаш, шунингдек, уй ишларини бажаришга ёрдамлашиш учун хам вакт топа олади. Факатгина кундалик фаолиятни тугри режалаштира олиши лозим.

Кун тартибини тузишда куйидаги коидаларга амал килиш тавсия килинади:

- турли фаолиятни ташкил этиш вакти, уларнинг энг маъкул давомийлиги, бир-бири билан навбатлашуви ва вактини аниклаш;

- дам олиш вактини иложи борича очик хавода утказиш;

- уз вактида сифатли овкатланиш;

- тулаконли уйку, гигиеник маданиятнинг шаклланиши.

Хулоса урнида шуни айтишимиз мумкинки соглом турмуш тарзини ривожлантиришда, махсус семинар тренинг, вебинарлар ва машгулотларни ой давомида ташкил этиш керакдир. Соглом турмуш тарзига амал килиш оркали ёш авлодни рухий, аклий, жисмоний харакат фаолликлари маълум микдорда ривожланганлигини аник кузатишимиз мумкин булади. Соглом турмуш тарзи хар бир укувчиларга тушунча бериш ёрдамида маълум бир соха буйича куникма ва малакаларни ривожлантириш хам мумкин булади, чунки соглом танда - сог аклдир.

REFERENCES

1. Ulugbek Zokirov. Individual Features Of Development Of Information And Communicative Competence In Masters Of Higher Pedagogical Education. The American Journal of Social Science and Education Innovations. № 3 (3), 486-491. (2021).

2. Зокиров У.М., Каримов Т.Р. "Бошлангич синф укувчиларини жисмоний тарбиялашда харакатли уйинлардан фойдаланиш усуллари". The Journal Of Academic Research In Educational Sciences. № 2 (2), 583-590. (2021).

3. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг карори. «Соглом авлод» давлат дастури тугрисида. - Т.: 2000 йил 19 феврал.

4. Муминова Ф. Укувчиларда соглом хаёт тарзи куникмаларини шакллантириш омиллари. Мактаб ва хаёт №7, 2002. - 20-21 б.

5. Melibaeva, R. (2021). Bolalardagi giperfaollik va diqqat tanqisligi sindromi: sabablari, psixologik tashxisi.

6. Мелибаева, Р. Н. (2018). Проблема умственного развити" ™ трудах психологов советского периода. In Internatio

Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions

Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar

y

scientific review of the problems and prospects of modern science and education (pp. 127-129).

7. Nasirovna, M. R. (2022). THE ROLE OF PSYCHOLOGICAL DIAGNOSIS IN CLINICAL PRACTICE. Conferencea, 4-6.

8. Мелибаева, Р. (2018). ТАЛАБАЛАР ТАФАККУРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ПСИХОЛОГИК МЕХАНИЗМЛАРИ.

9. Рашидович, Б. Т. (2022). НЕКОТОРЫЕ МЕТОДЫ И ПРИЕМЫ ДИАГНОСТИКИ ОСОБЕННОСТЕЙ ПРЕОДОЛЕНИЯ ПОДРОСТКАМИ КРИЗИСНЫХ СИТУАЦИЙ ЖИЗНИ. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF MATHEMATICAL THEORY AND COMPUTER SCIENCES, 3(12), 224-228.

10. Xudoynazarovich, E. A., & Ulug'bekovich, X. O. (2023). BEMORLARDAGI JARROHLIK OPERATSIYASIDAN OLDINGI VA KEYINGI PSIXOEMOTSIONAL HOLATLAR. ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ, 18(1), 89-92.

11. Нарметова, Ю. (2014). Тиббиёт психологиясида психосоматик касалликлар муаммоси. УзМУ хабарлари.

12. Karimovna, N. Y. (2023). COGNITIVE DISORDERS. American Journal of Interdisciplinary Research and Development, 12, 126-131.

13. Нарметова, Ю. (2016). Психодиагностические аспекты перинатальной психологии. Диагностика в медицинской (клинической) психологии: традиции и перспективы (к 105-летию СЯ Рубинштейн).

14. Нарметова, Ю. (2016). Tibbiyot muassasalarida faoliyat yurituvchi psixologik kadrlar tayyorlash muammolari. Ilmiy axborotnoma.

15. Tursunaliyevna, A. M., & Karimovna, N. Y. (2022). Maktabgacha tarbiya muassasalarida madaniy-gigiyenik malakalarni tarbiyalash-bolalar organizmining jismoniy rivojlanishida muhim vosita. Integration of science, education and practice. Scientific-methodical journal, 3(1), 98-103.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.