CC BY
16
© КОЛЛЕКТИВ АВТОРОВ, 2015 ЭОЖ 614.31
Г. Н. Талиева, Б. Искакова
ТАМАК КЭС1ПОРЫНДАРЫНЫЦ 6НД1Р1СТ1К Б6ЛМЕЛЕР1 АУАСЫНЫЦ ЛАСТАНУЫН ЛАБОРАТОРИЯЛЫК БАКЫЛАУ
KaрaFaнды мемлекеттiк медицина университет
KaрaFaнды облыстык санитарлык-эпидемиологиялык сараптама орталы^ы
Тамак кэапорындарында енд1р1ст1к белмелердН ауа ортасы зерттелд1. Лабораторлык зерттеулер енд1р1ст1к белмелердН жумыс аймарында ауанык химиялык заттармен ластанранын аныктады. Бакылаудары кэапорындардык ауа ортасынык ластану декгей ерекшеленд1, олардык мелшер1 шектелген руксат еттген концентрациялардан жорары болраны байкалды.
Клт сездер: тамак кэс1порындары, лабораториялык бакылау,шектелген руксат ет1лген концентрация
Kaзiрп уакытта тамак кэсiпорындары гигиенасына кептеген жумыстар арналFан, олардык кепшiлiгi макызды сурактардык бiрi тамактык азык^л^ердщ сапасына жэне каутаздИне, таFам аркылы таралатын инфекциялык аурулар мен улануларды алдын алуFа арналFан [1, 2, 3]. Осынык салдарынан тамак ендiрiсi кэопорындарынык ауа ортасын жумыс жаFдайынык бiрден бiр факторы ретiнде зерттеуге машина жасау, энергетика, келк, курылыс енеркэсiптерiне караFанда аз кекш белiндi. Сонымен катар экономикалык конъюнктуранык езгеруi, отандык орта жэне кш бизнестщ дамуы, елiмiзде шетел компанияларынык пайда болуы со^ы кездерi тамак кэопорындарынык каркынды дамуына ыкпалынтигiзуде. Сонымен катар, баска саладаFы ендiрiстiк кыскарылуы тек кана салыстырмалы емес, сонымен бiрге тамак кэапорындарында жумыскерлердщ абсолюттi санынык есуiне экелд^ [4, 5]. Осы жаFдай тамак ендiру саласы кэопорындарынык жумысшыларынык жумыс жаFдайын зерттеуге KызыFушылык тудырды.
Жумыстьщ максаты. к;aрaFaнды каласында орналаскан тамак кэопорындарынык ендiрiстiк белмелерi ауасынык ластануын зерттеу болып табылды.
ЗЕРТТЕУ МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ЭД1СТЕМЕС1
Зерттеу «к;aрaFaнды CYт зауытында», «KaрaFaнды ет комбинатынык» шужык цехiнде, «KaрaFaнды - нан» корпорациясында жYргiзiлдi. 6ндiрiстiк белмелер ауасынык ластануын зерттеудщ максаты тамактык азык-тYлiктердi ендiру барысында технологиялык Yдерiсiнде калыптасатын аэрольдер мен химиялык заттардык ауадаFы концентра-циясын аныктау болды. Ауанык 62 сынамасы талдауFа алынды.
НЭТИЖЕЛЕР ЖЭНЕ ТАЛКЫЛАУ
СYт ендiрiсi, ет ендiрiсi, нан жэне нан буйымдарын ендiру кэсiпорындарынык ауа ортасын ластайтын факторларды зерттеу барысында непзп ластаушы кез ретiнде шак, майлы аэрозоль, сонымен катар технологиялык Yдерiсте колданылатын химиялык заттар болып табылатыны аныкталды.
Жумыс аймаFынык ауасы аэрозольмен ластануына зерттеу жYргiзу ет ендiру, CYт ендiру, нан ендiру кэапорындарында азык-тYлiктердi тиеу жэне тасу, белшектеу, араластыру кезiнде, сонымен бiрге техникалык жэне технологиялык Yдерiстерi барысында ауа ортасы шакмен, шикiзат пен еомдк жэне жануар негiздi косымша енiмдермен, тамактык косымшалармен, жанармайдык толык жанFан енiмдерiмен ластанатынын керсеттi.
Шакнык мелшерi кептеген
кэсiпорындарда шектелген руксат етiлген концентрация декгейiнде болды немесе сэйкест концентрациядан макызды емес жоFары мелшерде аныкталды. Шакнык жоFары концентрациясы, яFни шектелген руксат етiлген концентрациядан 8-12 рет жоFары, сут ендiрiсi кэсiпорындарында курFак CYттi тиеу кезнде байкалды.
Тамак кэсiпорындарынык жумыс аймаFынык ауасында тамак енiмдерiн дайындауда колданылатын жэне пайда болатын келесi химиялык заттар аныкталды, яFни жуу жэне дезинфекциялау куралдардык курамына кiретiн хлор жэне олт^ термиялык процесстердi камтамасыз ететiн отынннык толык жанбауында куралатын сутегi тотыFы, камырдык ашу процеонде белiнетiн сутегiнiк кос тотыFы, коррозияFa карсы жумыстарда колданылатын ортофосфор кышкылы, нан ендiрiсi кэсiпорындaрындa майларды
1 кесте - 6ндiрiстiк белмелердщ ayacb^aFbi зиянды заттардьщ курамы
Заттар Курылу жаFдайы Концентрация (мг/м3) ШРЕК (мг/м3)
CmTi Кондь^ыны жуу 1,0 - 1,5 0,5
Хлор Кондь^ыны дезинфекция лау 0,5 - 1,2 1,0
Дезинфекциялык; суйык;тык;тарды жасау 0,1 0,2
Акролеин Термиялык Yдерiстер 0,1 0,2
Аммиак Компрессорлардын жумысы 10,0 - 21,0 20
термиялык ендеу барысында пайда болатын акролеин, карамель кэмпитiн хош иiстендiру заттардык курамына кiретiн этиленгликоль, сут ендiру кэсiпорынында техникалык удерютермен жэне компрессорлардан ендiрiстiк белмелерге ететЫ аммиак.
Жумыс аймаFы ауасында аныкталFан кептеген зиянды заттар салыстырмалы турде темен концентрацияларда болды (1 кесте).
Сут ендiрiсi кэсiпорынында конды^ыларды жуу кезiнде жумыс аймаFынык ауасында сштЫщ концентрациясы шектелген руксат етiлген концентрациядан 2 есе жоFары (максималды концентрация бойынша) болды. Сонымен катар нан ендiрiсi кэсiпорынында термиялык Yдерiс барысында ауаFа шыFатын акролеин жэне аммиактык концентрациясы шектелген руксат етiлген концентрациядан 1,5 есе жоFарылаFаны аныкталды.
Тамак кэсiпорындарында ауанык жаFдайына лабораторлык бакылау жYргiзе отырып, ет ендiрiсi жэне CYт ендiрiсi кэсiпорындарында арнайы игстщ болуына назар аударуFа болмайды. Бул фактор нормаланбайды, ейткенi, оны баFалау киынFа тYседi, бiрак жумыскерлерге жаFымсыз эсер тигiзедi.
Лабораторлык бакылау нэтижелерi окшалау сипатта болатын ендiрiстiк белмелер ауасынык ластануын аныктады. Бул ез кезепмен колмен жумыс жасаFанда, кей кездерi тар белмелерде жумыс жасау барысында жерплкт ауа алмасу жYЙесiнiк тиiмсiздiлiгiмен немесе жоктыFымен тус^ри ледк
Сонымен, ендiрiстiк белмелердщ ауасынык курамында табылFан кейбiр химиялык заттардык окшалау сипатына жэне шектелген руксат еттген концентрациялардан салыстырмалы неFурлым жоFары емес мелшерн сонымен катар тамак кэапорындарыньщ кепшiлiгiнде шектеулi ауданда кол жумысы орын алып отырFанын ескере отырып, химиялык заттар-мен жумысшылардык улану кауп барын естен шыFаруFа болмайды.
ЭДЕБИЕТТЕР
1 Измеров Н. Ф. Оценка профессионального риска в медицине труда: принципы, методы и критерий /Н. Ф. Измеров, Э. И. Денисов // Вестник РАМН. - 2004. - №2. - С. 17-21.
2 Кураева Н. Г. Гигиенические и эргономические особенности труда работников моло-коперерабатывающих предприятий //Гигиена труда и медицинская экология. - 2003. - №11.
- С. 31-34.
3 Кураева Н. Г. Гигиенические и эргономические особенности труда работников моло-коперерабатывающих предприятий //Гигиена труда и медицинская экология. - 2003. - №11.
- С. 31-34.
4 Малышева А. Г. Неучтенная опасность воздействия химических веществ на здоровье человека //Гигиена и санитария. - 2003. - №6.
- С. 34-36.
5 Механтьева Л. Е. Закономерности действия условий труда на состояние здоровья работающих //Журн. теоретической и практической медицины. - 2007. - №2. - С. 163-165.
Поступила 05.03.2015 г.
G. N. Taiieva, B. Iskakova
LABORATORY MONITORING OF AIR POLLUTION OF FOOD PROCESSORS INDUSTRIAL PREMISES
In the article the air pollution condition in food processors industrial premises is examined. Laboratory studies revealed a contamination of air of the working area by chemical substances. The level of air pollution in industrial premises varied in the surveyed enterprises, and in some cases the level of air pollution exceeded the maximum permissible concentration.
Медицина и экология, 2015, 1
49
Keywords: food processors, laboratory control, maximum permissible concentration Г. Н. Талиева, Б. Искакова
ЛАБОРАТОРНЫЙ КОНТРОЛЬ ЗА ЗАГРЯЗНЕНИЕМ ВОЗДУШНОЙ СРЕДЫ ПРОИЗВОДСТВЕННЫХ ПОМЕЩЕНИЙ ПИЩЕВЫХ ПРЕДПРИЯТИЙ
Изучено состояние воздушной среды на пищевых предприятиях. Лабораторные исследования выявили загрязнение воздуха рабочей зоны химическим веществами. Уровни загрязнения различались на обследованных предприятиях, в ряде случаев превышали предельно допустимые концентрации
Ключевые слова: пищевые предприятия, лабораторный контроль, предельно допустимая концентрация
