Научная статья на тему 'Таълимда инновацион технологияларнинг қўлланиши'

Таълимда инновацион технологияларнинг қўлланиши Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
457
87
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
инновацион технология / кимё фани / машғулот / инновационная технология / предмет химии / занятия

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Низамова С. А.

Мақолада кимё дарсларида инновацион технологияларнинг қўлланиши, бу усулларнинг ўзига хослиги, инновацион технологиялар асосида таълимда бўлаётган ўзгаришлар тўғрисида маълумотлар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПРИМЕНЕНИЕ ИННОВАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАНИИ

В статье приведены инновационные технологии, используемые на уроках химии, их особенности, перемены, которые происходят в системе образования на основе применения инновационных технологий.

Текст научной работы на тему «Таълимда инновацион технологияларнинг қўлланиши»

Низамова С.А.,

Тошкент вилояти халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти «Табиий ва аник фанлар» кафедраси укитувчиси

ТАЪЛИМДА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ КУЛЛАНИШИ

НИЗАМОВА С.О. ТАЪЛИМДА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ КрЛЛАНИЛИШИ

Маколада кимё дарсларида инновацион технологияларнинг кулланиши, бу усулларнинг узига хослиги, инновацион технологиялар асосида таълимда булаётган узгаришлар туFрисида маълумотлар келтирилган.

Таянч суз ва тушунчалар: инновацион технология, кимё фани, машFулот.

НИЗАМОВА С.О. ПРИМЕНЕНИЕ ИННОВАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАНИИ

В статье приведены инновационные технологии, используемые на уроках химии, их особенности, перемены, которые происходят в системе образования на основе применения инновационных технологий.

Ключевые слова и понятия: инновационная технология, предмет химии, занятия.

NIZAMOVA S.O. IN THIS ARTICLE THE CHEMICAL LESSON USING THE INNOVATIONAL TECHNOLOGIES

In this article the chemical lesson using the innovational technologies during in this metoddiveus nev innovation technologies in edication system.

Keywords: innovation technologies, chemig, eguipment.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 2

Цозирги кунда «Таълим тутрисида»ги Цонун ва Кадрлар тайёрлаш Миллий дастурининг олдига цуйилган усту-вор вазифалардан бири - жацон талаблари асосида етук, цар томонлама рацобатбардош, уз билими ва малакасини мустацил равишда ошириб борадиган, кун сайин ошиб бо-раётган ахборот-таълим муцити шароитида мустацил равишда фаолият курсата оладиган, ахборот оцимидан оцилона фойдаланадиган, масалага ижодий ёндашадиган му-тахассис кадрларни тайёрлаш, ёш авлодга чуцур билим ва тарбия бериш асосида баркамол инсонларни вояга етказиш масаласи турибди.

Таълимнинг бугунги вазифаларидан яна бири укитувчиларга методик ёрдам бериб, уларни замонавий билим бериш билан куроллантириш зарур. Бунинг учун, хусусан кимё фанини укитишда кулланиладиган методлар, воситалар-ни мазмунан янгилаш, тулдириш, инновацион технологияларга оид методик кулланмалар, тав-сиялар яратиш, бу оркали таълимда самарадор-ликка эришиш йулларини ишлаб чикиш бугунги куннинг долзарб муаммоларидан биридир.

Илмий адабиётлар, назарий тадкикотлар, тажрибаларни урганиш, умумий урта таълим мактабларида таълим жараёнини кузатиш ва тах,лил килиш, укитувчилар билан утказилган анкета суровномалари, сух,батлар, семинарлар, кимё фанидан дарсларни кузатиш натижасида укитувчиларнинг касбий педагогик фаолиятида бир катор зиддиятларнинг мавжудлиги аник-ланди:

• таълим муассасаларидаги укитувчиларнинг иш давридаги инновацион фаолияти талабга тулик жавоб бермаяпти;

• кимё фанидан х,афталик укув соатларининг камайтирилиши;

• фанларни чукурлаштириб укитиш натижасида укувчиларнинг тез толикиши;

• укув х,ажмининг кискартирилганлиги.

Мазкур омиллар укитувчининг сифатли дарс

беришига салбий таъсир этмокда. Инновацион технологияларни куллаш оркали самарадорлик-ка эришиш йуллари методик жих,атдан асослан-маган, унинг мазмуни, воситалари, шакллари яхлит тизим сифатида ишлаб чикилмаган ва амалиётга тулик жорий этилмаган.

Бу муаммоларни бартараф этиш учун таълим жараёнида укитувчиларни янги педагогик ва ахборот-коммуникация технологиялари билан укитишни ташкил этиш, укитишни янги метод, шакл ва воситалар билан бойитиш; педагогика

ишида кийинчилик сезаётган, кам педагогик стажга эга укитувчиларга илмий-методик ёрдам курсатиш зарур. Укитувчиларнинг умумий касбий-педагогик маданият даражасини оши-риш, укитувчининг узини дарс жараёнида АКТ-дан ва интернетдан фойдаланишга ургатиш, укув хоналари ва тажриба лабораторияларини укув-техник ускуналар, кургазмали материал-лар, ахборот воситалари билан бойитиш; давр талабига мос келадиган янги укув-услубий кулланмалар яратиш, педагогик жамоа фикрла-ри асосида янги илмий-методик тавсиялар ишлаб чикиш керак1.

Инновацион технологиялар педагогик жара-ён булиб, укувчи ва укитувчи фаолиятидаги узгариш, янгилик киритиш, укув жараёнида ин-терфаол методлардан тулик фойдаланишни уз ичига олса, воситалари эса укувчининг укитувчи билан биргаликдаги фаолияти оркали таълим мазмунига таъсир курсатадиган воситаларни уз ичига олади. Бундай усулларнинг узига хослиги шундаки, улар факат укитувчи ва укувчиларнинг биргаликдаги фаолият курсатиши оркали амал-га оширилади. Бундай х,амкорлик жараёни узига хос хусусиятларга эга.

Бунда укувчиларнинг дарс давомида бефарк булмаслиги, мустакил фикрлаши, ижод килиши ва изланиши учун кенг имконият яратилади; уларнинг укув жараёнида фанга булган кизикишлари давомийлиги таъминланади; укувчиларнинг билимга булган интилишлари мустакил, х,ар бир масалага ижодий ёндашган х,олда кучайтирилади; уларнинг х,амкорликдаги фаолияти доимий х,олда ташкил этилади.

Кимё фанини укитиш жараёнида умумий урта таълим мактабларида, академик лицей ва

1 Низамова С.О. Кимё таълими самарадорлигини оши-ришнинг инновацион технологиялари. Монография. - Т.: «Адабиёт учкунлари», 2016. -3-4-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 2

кacб-x1унap кoллeжлapидa иннoвaциoн тaълим-ни pивoжлaнтиpиш вa тaкoмиллaштиpиш coxa^ бyйичa жудa куп ишлap aмaлгa oшиpилмoк1дa. Булapгa дapcдa укишни хaмкopликдa, муслил paвишдa oлиб бopиш, Интepнeт тapмoклapи, кoмпьютep, интepaктив элeктpoн дocкa, мульти-мeдиa, элeктpoн дapcликлap, элeктpoн вapиaнт-дaги тecтлapдaн фoйдaлaниб, тaълим caмapa-дopлигигa эpишиш мумкин. Иннoвaциoн мaш-Fулoт туpлapи куп булиб, улap дapc мaвзуcининг xуcуcиятлapидaн кeлиб чик^н хoлдa хaмдa кyздa тутилгaн мaкcaдлapгa мувoфик тaнлaнaди вa тeгишличa тaйëpгapлик кypилaди. Иннoвaци-oн мaшFулoтдa иштиpoк этиш учун yкувчилap-нинг тaйëpликлapигa yзигa xoc тaлaблap куйи-лaди. Булap мaшFулoтдa фaoл иштиpoк этиш учун зapуp билимлapни yзлaштиpгaнлик, мулo-Koтгa тaйëpлик, y3apo хaмкopликдa ишлaш, муcтaкил фикpлaш, уз фикpини эpкин бaëн килиш вa химoя ^a oлиш кyникмaлapи вa бoшкaлap. МaшFулoтдa вaктдaн унумли фoйдa-лaниш вa зapуp вocитaлapни тyFpи тaнлaш, мaшFулoт туpи aник бeлгилaнгaн булиши лoзим.

Кимëдaн экcкуpcиялapни тaшкил этиш вa yткaзишдa иннoвaциoн тexнoлoгиялapнинг yp-нини aлox1идa тaкидлaб yтмoкчимиз.

«Экcкуpcия» лoтинчa cyздaн oлингaн булиб, «кeзиш», «caйp килиш» мaънoлapини билдиpa-ди. Э^^^я илмий ëки укув мaкcaдидa дик^тга caзoвop жoйлapгa жaмoa булиб 6o-pиш, caëхaт килишдиp. Ж.Руcco бoлaлapнинг ижoдий кузaтувчaнлиги, cинчкoвлиги вa фaoл-лигини oшиpиш, шунингдeк, дунëни муа^кил тaдкик этишгa ypгaтиш учун биpинчи ypиндa тa-биaт экcкуpcияcини ^нг кУллaшни тaвcия этгaн. Шунингдeк, э^^^я - укувчи вa тaлaбaлap-нинг фaoллигини кypгaзмaлилик acocидa ypra-нишга ëpдaм бepaди. Xoзиpги кундa э^^^я-лap туpизмнинг тapкибий киcмигa aйлaнди. Эк^ куpcия yкув-тapбия жapaëнидa ^нг кУллaнилaди вa у куйидaги туpлapгa бyлинaди: пpeдмeтли (укув дacтуpи бyйичa), ишлaб чикapиш эгс^-cияcи, кoмплeкcли экcкуpcия, мaдaний-oкapтув экcкуpcияcи, АКTлapдaн фoйдaлaнгaн хoлдa yткaзилaдигaн экcкуpcиялap.

Экcкуpcия - кypгaзмaли acocдa ypгaниш уcу-лидиp. Экcкуpcия yкувчилapгa ypгaнишлapи лo-зим бул^н мaвзу тyFpиcидa тулик мaълумoт oлишлapигa имкoният яpaтaди. Экcкуpcия дapcи Укувчилapни туpли oбъeктлap: музeй, тapиxий oбидaлap, кopxoнa, тaбиaт, илмий муaccaca вa бoшкaлap билaн тaништиpиш opкaли улapнинг билимлapини хaëт билaн бoFлaш вa кacбгa

йyнaлтиpиш ишлapини aмaлгa oшиpиб бopиш-ни тaъминлaйди. Кимëдaн экcкуpcиялap y™a-зишнинг биp нeчa туpлapи мaвжуд. Улapни жумлaдaн:

- кимë фaнини ypгaнишдa илмий-aмaлий aдaбиëтлapни укиб, ypгaниб, улapдaн унумли фoйдaлaнишдa;

- туpли кимëвий лaбopaтopиялap, кимëвий кoмбинaтлap, зaвoдлap, фaбpикaлap вa ишлaб чикapиш кopxoнaлapидa иш жapaëнлapини ку-зaтишдa;

- ишлaб чикapиш кopxoнaлapининг шм-пьютep тexнoлoгиялapи opкaли бoшкapилишини кузaтишдa;

- cув ocти, ep ocти вa aтмocфepaдa у^млик-лap, хaйвoнлapнинг ycиши вa pивoжлaнишидa кимëвий мoддaлap хocил булиш жapaëнини ки-нoфильмлapни кypиш opкaли кузaтишдa;

- кoмпьютep вa интepнeт тapмoклapи opкaли кимë тapиxини ypгaниш жapaëнидa х^м уюштиpиш мумкин.

Айpим жapaëнлapни кopxoнaлapгa бopиб кypиш aнчa кийин ^ч^лиги ëки илoжи йук-лиги caбaбли, иш жapaëнини aнимaция opкaли хaм кузaтиш мумкин. Мacaлaн, нeфть мaхcу-лoтлapини тapкибий киcмлapгa aжpaтиш, cуль-фaт киcлoтaнинг хocил булиши, aммиaк, нитpaт киcлoтa ишлaб чикapиш, тoшкyмиpни кoкcлaш, пyлaт вa чуян ишлaб чикapиш, элeктpoлиз уcу-лидa нaтpий вa xлop ишлaб чикapиш, coдa вa минepaл yFитлapни ишлaб чи^иш жapaëнлa-pини кузaтишдa aнимaциядaн фoйдaлaниш мумкин.

Экcкуpcиялap нaзapия билaн aмaлиëтни биp-биpигa чaмбapчac бoFлaйди вa yкувчилapнинг кeлaжaкдa кaндaй кacб эгaллaшигa aниклик ки-pитишгa ëpдaм бepaди. Бундaн тaшкapи, эгс^-cиялap yкувчилapни ишлaб чикapиш билaн биp тoмoнлaмa эмac, бaлки биp нeчa фaнлapни y3apo бoFлaб, тaнишиб чикишгa имкoн бepaди. Экcкуpcия yкувчилapни ypгaнилaдигaн мaвзу-лap acocидa oбъeктлap билaн бeвocитa тaниш-тиpишнинг жудa мухим уcуллapидaн биpи. Аммo экcкуpcия укув ишини тaшкил этишнинг aлoхидa биp ш^кли дeб кapaлиши мумкин. Иш-лaб чи^иш, тaбиaт oбъeктлapи вa бoшкa oбъeктлapдa yткaзилaдигaн укув жapaëни oдaт-дaги дapc кaби aник мaълум бocкичлapгa эгa бyлaди, у хaм муaйян peжa acocидa yткaзилaди. Шунинг учун экcкуpcияни oдaтдaги дapc дeб, aммo oдaтдaги cинф шapoитидaн тaшкapидa yткaзилaдигaн дapc дeб хaм кapaш мумкин.

ЗAMOНAВИЙ TAЪЛИM / СОВРЕМЕННОЕ OБPAЗOВAНИE 2017, 2

Алох,ида дарс булган экскурсияга махсус, анча жиддий тайёргарлик куриш лозим, экскурсия-нинг бутун натижаси ана шу тайёргарликка боF-лик булади. Укитувчи бир неча дарс давомида укувчилар ва талабаларнинг диккатини уткази-ладиган экскурсия билан маълум даражада боFл и к булган материалга жалб этади. Экскурсия олдидан укитувчи укувчиларга махсус ту-шунтириш машFулотини утказиши лозим.

Укитувчи тушунтириш машFулотида экскурсия максади, режаси, кузатиш объекти туFрисида маълумот беради.

Укитувчи укувчилар ва талабаларга тушунтириш машFулотида экскурсия объектининг мо-х,ияти туFрисида гапириб бериши учун бу объект билан олдиндан, умумий тарздагина эмас, балки шу экскурсиянинг таълим-тарбиявий вазифа-ларига нимаики бевосита алокадор булса, шу-ларнинг х,аммаси билан танишиб чикиши керак. Бунинг учун укитувчи олдиндан:

а) тегишли адабиётни укиши;

б) экскурсияга бориладиган объектни мута-хассис билан бирга куриб чикиши;

в) укувчилар бу экскурсия вактида кандай аник вазифаларни х,ал килишлари кераклигини мутахассисга айтиши;

г) мутахассис билан экскурсия режасини ту-зиши лозим.

Экскурсия укув ишидир, шунинг учун унинг бутун ташкилий томони ва ундан чикадиган на-тижаларга укитувчи тула жавобгар булади.

Ишлаб чицаришда олиб бориладиган экскурсия тахминан цуйидаги режа асосида утказилади:

1. Бутун ишлаб чикаришнинг кискача тавси-фи (унинг пайдо булиши, ривожланиши, ишлаб чикаришнинг х,озирги вактдаги вазифалари, ишлаб чикарадиган мах,сулотлари ва уларнинг экспорти).

2. Хом ашё ва уни тайёрлаш.

3. Асосий аппаратлар ва уларнинг вазифалари.

Куйида саноатда аммиак ишлаб чикариш жа-

раёнининг ахборот-коммуникация технология-ларидан фойдаланган х,олда анимация усулида олиб борилишини тушунтирамиз. Саноатда аммиак ишлаб чикариш алох,ида курилмаларда олиб борилади, асбоблар ёрдамида бошка-рилади.

Хозирги кунда дунёнинг жуда куп корхона-ларида синтетик аммиак ишлаб чикариш йулга куйилган. Бунда зарурий азот х,аво, водород, сув ёки табиий газдан олинади. Аммиак саноатда куйидагича олинади:

N2 + 3Н3 = 2NH3

Ушбу реакцияга эътибор берилса, унинг кайтар жараён эканлигини, яъни мах,сулот х,осил булишида иссиклик ажралиб чикишини тушу-ниш кийин эмас. Шунингдек, бу тенгламадаги реакцияда 1 х,ажм азот билан 3 х,ажм водород катнашади ва натижада 2 х,ажм аммиак х,осил булиши, яъни тизимда босимнинг пасайиши со-дир булади. Маълумки, саноат микёсида аммиак ишлаб чикаришда экологик тоза, иктисодий самарали усулдан фойдаланиш керак. Бунинг учун дастлаб энг кулай, ишчи-ходимлар учун хавфсиз шароитни яратиш зарур. Юкоридаги тенглама аммиак синтези учун кандай шароит кулай булишини х,исоблаб чикиш имконини бе-ради.

Азот ва водород газларнинг аралашмаси 1:3 х,ажмий нисбатда компрессорга берилиб, 80000 кПа босимда сикилади. Сунгра уни ифлосликдан тозалаш учун киздирилган кумир билан тулдирилган мой ажратгич фильтрга юборила-ди. Тозаланган газлар аралашмаси узаро реак-цияга киришиши учун контакт аппаратга кири-тилади. Бу ерда катализатордан А1203 ва К20 кушилган Fовак темирдан фойдаланилади. Контакт аппаратдаги х,арорат 500°С атрофида булади. Юкорида курсатилганидек, аммиак синтези экзотермик ва шу билан бирга кайтар жараён булгани учун х,ам контакт аппаратдаги х,арорат 500°С дан юкори булмаслиги керак. Акс х,олда ^осил булган аммиак водород ва азотга парчаланиб кетади. Реакция вактида ажралиб чиккан иссиклик х,исобига х,арорат 500°С дан ошиб кетиши мумкин, лекин бу иссиклик ал-маштириш х,исобига (кизиган газ утадиган кувур икки кават булиб, унинг ташки кисмидан доим совук газлар аралашмаси карама-карши окимда бир меъёрда х,аракат килиб туради) контакт ап-паратидан чиккан газлар аралашмаси совитгич-га юборилиб, ажратилади. Аммиак юкори босимда суюкликка айланади. Реакцияга кириш-май колган азот ва водородни кайтадан аммиак синтезида катнаштириш максадида мой ажратгич фильтрга юборилади. Реакциядан сунг газлар аралашмасида факат 20-30% аммиак булади, холос. Юкори босим х,осил килиш киммат-бах,о аппаратларни талаб килади ва шундай юкори босимда ишлаш ишчи-ходимлар учун катта хавф туFдиради. Лекин паст босимда реакцияга киришмай колган азот ва водород ара-лашмасини кайтадан синтез аппаратига кири-тиш ва бу жараённи узлуксиз давом эттириш,

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 2

ишлaб чи^ишни юкopи бocимдa oлиб 6op-гaндaгинa унумли бyлaди.

Узбeкиcтoндa «Чиpчик элeктp-кимë caнoa-ти», «Нaвoийaзoт» ишлaб чикapиш кopxoнaлa-pидa хaм aммиaк ишлaб чикapиш aнa шу тapздa aмaлгa oшиpилaди. Бу epдa aзoт хaвo, вoдopoд, тaбиий гaзлapдaн oлинaди. Аммиaкнинг caнoaт микëcидa ишлaб чикapилaдигaн микдopининг acocий киcми нитpaт киcлoтa, aзoтли yFитлap вa aммoний тузлapи oлишгa capфлaнaди. Аммиaк-нинг cувдaги кoнцeнтpлaнгaн (25%) эpитмacи (aммиaкли cув) aзoтли yFит cифaтидa, cуюлти-pилгaн (3-6%) эpитмacи нoвшaдил cпиpти Lua-клидa ишлaтилaди. Суюк aммиaкдaн товуткич-лapдa пacт хapopaт хocил килишдa фoйдaлaни-лaди.

Аммиaкни caнoaтдa ишлaб чикapиш жapaë-ни вa ишлaтилaдигaн куpилмaлap yкувчилapгa cxeмa вa жaдвaллap ëpдaмидa, oддий aнъaнa-вий уcулдa тушунтиpилap эди. Kуpилмa ичидa бopaдигaн кимëвий жapaëн, яъни aзoт вa вoдo-poд мoлeкулaлapининг yзapo тyкнaшуви, pea^ циягa киpишиши, улapнинг yзapo биpикиш жa-paëнини тeзлaштиpиш учун кaтaлизaтopлapнинг иштиpoки, жapaëн нaтижacидa хocил бyлгaн гaзлap apaлaшмacи, apaлaшмa тapкибидaн aм-миaкни, aзoт билaн вoдopoдни aлoхидa-aлoхидa aжpaтишни oддий куз билaн кузaтиш, кypиш мумкин эмac. Шу caбaбли aммиaкни caнoaт уcу-лидa ишлaб чикapишдaги жapaëнни кoмпьютep ëки интepaктив элeктpoн дocкaдaн фoйдaлaниб, aнимaция уcулидa oвoз билaн тушунтиpиш ижo-бий caмapa бepaди. Кoмпьютep acocидa дapc yтишдaн мaкcaд ^м вaкт capфлaб, кyпpoк би-лим бepиш, yкувчилapдa aммиaк ишлaб чи^-pишдaги муpaккaб жapaëнлap тyFpиcидa aник тacaввуp хocил килиш вa улapнинг билим oлиш-гa бyлгaн кизикишлapини янaдa oшиpишдaн ибopaт. Сaнoaтдa aммиaк ишлaб чикapиш куpилмacининг тузилиши 1-pacмдa кeлтиpил-гaн.

Бу pacмдa ^^тил^н тacвиp умумий ypтa тaълим мaктaблapининг 8-cинф yкувчилapи учун яpaтилгaн дapcликдa булиши кepaк эди. Xoзиpги дapcликдa aммиaкни caнoaтдa oлиш-нинг бopиш жapaëни муpaккaб ëзилгaн, уни ту-шунтиpиш кийин бyлгaнлиги caбaбли, pacм oлиб тaшлaнгaн. Агapдa бу pacмдaги тacвиpни уз хoличa кoлдиpиб, уни aнимaция уcули билaн

тушунтиpилca яxши нaтижa бepaди, чунки ac6o6 ичидa бopaëтгaн кимëвий peaкциялap, peaкция дaвoмидa aтoм вa мoлeкулa, иoнлapнинг xapa-кaтини кузaтиш yкувчилapнинг кимë фaнигa бyлгaн кизикишлapини янaдa oшиpaди. Бу уcул-дa нaфaкaт мaктaб, бaлки aкaдeмик лицeй, ^c6-хунap кoллeжлapининг кимë фaни Укитувчилapи фoйдaлaниши мумкин.

Иннoвaциoн тexнoлoгиялapни дapc жapaë-нидa кУллaшнинг aфзaлликлapини куйидa caнaб yтaмиз:

• укитувчи yкувчилap билaн хaмкopликдa фaoлият кypcaтaди;

• yкувчилap дapc дaвoмидa бeфapк бул-мaйдилap, улapнинг муcтaкил фикpлaш, тaхлил килиш, xулocaлap чикapиш, уз фикpини эpкин бaëн килиш, уни acocлaгaн хoлдa химoя килиш, ижoд килиш вa излaнишигa имкoн яpaтилaди;

• yкувчилapнинг укув жapaëнидa фaнгa бул-гaн кизикишлapи тaъминлaнaди;

• yкувчилapнинг фaнгa булган кизикишлapи, билимгa бyлгaн интилишлapи кучaйтиpилaди, нaтижaдa тaълимдa caмapaдopлик oшaди.

Дapcни aнимaция уcулидaн фoйдaлaниб, ту-шунтиpиш нaтижacидa:

• yкувчилapнинг ижoдий кузaтувчaнлиги, cинчкoвлиги вa фaoллиги oшaди;

• дapc кypгaзмaли acocдa ypгaнилaди вa Укувчилapгa ypгaнишлapи лoзим бyлгaн мaвзу тyFpиcидa тулик мaълумoт oлишлapигa имшни-ят яpaтилaди;

• yкувчилapни укув дacтуpидa кypcaтилгaн муpaккaб мaвзулapни ypгaнишдa ишлaб чи^-pиш билaн бoFл и к oбъeктлap билaн бeвocитa тaништиpишнинг жудa мухим уcули хиcoблa-нaди;

• бундaй уcулдa утилган дapcлap oлингaн нaзapий билимлapни aмaлиëт билaн биp-биpигa чaмбapчac бoFлaйди вa yкувчилapнинг кeлa-жaкдa кaндaй rac6 эгaллaшлapигa ëpдaм бepaди.

Шунинг учун yзлaштиpилиши кийин бyлгaн мaвзулapни ypгaнишдa axбopoт-кoммуникaция тexнoлoгиялapидaн фoйдaлaниб, бу муaммoни xaл килca бyлaди. Биp вaктнинг yзидa cинфдaги бapчa yкувчилapни дapcгa жaлб килиш, peaкция дaвoмидa aтoм вa мoлeкулa, иoнлapнинг xapa-^тини кузaтиш, лaбopaтopия тaжpибaлapи вa aмaлий мaшFулoтлap утиш мaвзунинг узoк вaкт эcдa кoлишидa ëpдaм бepaди. А^ кимë тaъли-

ЗAMOНAВИЙ TAЪЛИM I COВPEMEННOE OБPAЗOВAНИE 2017, 2

1-расм. Саноатда аммиакни ишлаб чикариш асбобининг схематик тузилиши

ми жараёнида инновацион технологиялардан марадорликни таъминлайди. Укувчиларнинг

фойдаланилса, кимё фанидан укувчиларнинг укиш фаолиятини тубдан узгартиб, келажакда эгаллаётган билимлари баркарор булади, улар

онгли равишда шахс сифатида мустакил хулоса- етук ва эркин фикрловчи шахс булиб етишиш-

лар чикарадилар. Бу эса таълимда сифат ва са- ларига имкон яратади1.

Адабиётлар руйхати:

1. Омонов Х.Т., Рахматуллаев Н., Миркомилов Ш. Кимё укитиш методикаси. / Олий укув юртлари учун дарслик. - Т.: «Иктисод-Молия», 2013.

2. Низамова С.О. Кимёни укитишда инновацион услубларнинг кулланилиши. / Укитувчилар учун укув-услубий кулланма. - Т: «Сано-стандарт», 2016. -5-6-б.

3. Низамова С.О. Кимё таълими самарадорлигини оширишнинг инновацион техно-логиялари. Монография. - Т.: «Адабиёт учкунлари», 2016. -3-4-б.

1 Низамова С.О. Кимёни укитишда инновацион услубларнинг кулланилиши. / Укитувчилар учун укув-услубий кулланма. - Т: «Сано-стандарт», 2016. -5-6-б.; Низамова С.О. Кимё таълими самарадорлигини оширишнинг инновацион технологиялари. Монография. - Т.: «Адабиёт учкунлари», 2016. -3-4-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 2

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.