Научная статья на тему 'Бошланғич синф табиатшунослик дарсларида синфдан ташқари машғулотларнинг самарадорлиги'

Бошланғич синф табиатшунослик дарсларида синфдан ташқари машғулотларнинг самарадорлиги Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
2054
251
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
синфдан ташқари ишлар / тўгараклар / кўргазмали чиқиш / суҳбат / внеклассная работая / кружки / выступления / интервью

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Норбўтаев Х. Б.

Мақолада бошланғич синф табиатшунослик дарсларида синфдан ташқари машғулотларнинг ўрни ва самарадорлиги таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ЭФФЕКТИВНОСТЬ ВНЕКЛАССНОЙ РАБОТЫ ПО ПРИРОДОВЕДЕНИЮ В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ

В статье анализируются место и эффективность внеклассной работы по природоведению в начальных классах.

Текст научной работы на тему «Бошланғич синф табиатшунослик дарсларида синфдан ташқари машғулотларнинг самарадорлиги»

V_/

Норбутаев Х.Б.,

Термиз давлат университети «Бошла^ич таълим методикаси» кафедраси катта укитувчиси, педагогика фанлари номзоди

БОШЛАНМЧ СИНФ ТАБИАТШУНОСЛИК ДАРСЛАРИДА СИНФДАН ТАШ^АРИ МАШГУЛОТЛАРНИНГ САМАРАДОРЛИГИ

НОРБУТАЕВ Х.Б. БОШЛАНГИЧ СИНФ ТАБИАТШУНОСЛИК ДАРСЛАРИДА СИНФДАН ТАШЦАРИ МАШ€УЛОТЛАРНИНГ САМАРАДОРЛИГИ

Мак,олада бошла^ич синф табиатшунослик дарсларида синфдан ташк,ари машFулотларнинг урни ва самарадорлиги тах,лил килинган.

Таянч суз ва тушунчалар: синфдан ташкари ишлар, тугараклар, кургазмали чикиш, сух,бат.

НОРБУТАЕВ Х.Б. ЭФФЕКТИВНОСТЬ ВНЕКЛАССНОЙ РАБОТЫ ПО ПРИРОДОВЕДЕНИЮ В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ

В статье анализируются место и эффективность внеклассной работы по природоведению в начальных классах.

Ключевые слова и понятия: внеклассная работая, кружки, выступления, интервью.

NORBUTAEV KH.B. THE EFFECTIVENESS OF EXTRACURRICULAR ACTIVITIES IN PRIMARY CLASS NATURE STUDIES LESSONS

In the article analyzed the place and the effectiveness of extracurricular activities in primary class for nature studies lessons.

Keywords: extracurricular activities, circles, performances, interviews.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 5

Бошлантич синфларда олиб бориладиган дарсдан ташцари машгулотлар уцувчиларни нафацат фанга цизицтириш, балки уларда касбий тушунчаларни шакллантиришда %ам катта ацамиятга эга.

Табиатшуносликда дарсдан ташкари олин-ган маълумотлар укувчиларни эстетик рухда тарбиялашда, уларда уз ватанининг табиатига нисбатан мухаббат хиссини уЙFотишга хам ёрдам беради. Шунингдек, унда морфологик, физиологик, географик тушунчалар ургати-лади. Дарсдан ташкари ишларни бажариш мобайнида билимлар мустахкамланади, ку-шимча маълумот олинади.

Дарсдан ташкари ишлар барча укувчилар учун мажбурий булмай, асосан кизикувчан укувчиларни банд килади. Дарсдан ташкари иш мазмуни дарслик билан чекланмайди, балки дарсликдан четга чикади ва асосан укувчиларнинг кизикишларига боFлик булади. Айникса, бошланFич синф укувчиларининг кизикишлари купинча бошланFич синф укитувчисининг таъсири билан таркиб топади. Яхши ташкил килинган дарсдан ташкари ишлар катта укув-тарбиявий ахамиятга эга. Бундай ишлар укувчиларга дарсда олинган билимларни кенгайтириш, тушуниб етиш ва чукурлаштириш учун имкон беради.

БошланFич синфларда ташкил этиладиган синфдан ташкари ишларнинг асосий максади укувчиларнинг дарсдан буш вактларини унумли ташкил этиш, уларнинг аклий, мехнат ва ижодкорлик фаолиятини ривожлантириш, ижтимоий мослашувни карор топтириш ва мустакил равишда фан асосларини узлаш-тиришлари учун имконият яратишдан иборат.

БошланFич синф укувчилари идроки уткирлиги, равшанлиги, софлиги, аниклиги, хаёлининг ёркинлиги, хотиранинг кучлилиги, тафаккурининг якколлиги, узининг кизикув-чанлиги, ишонувчанлиги билан бошка ёшдаги болалардан ажралиб турадилар. Уларнинг инсоний муносабатлар тизимида хам алохида урин эгаллаётганлиги сабабли ота-онаси, якинлари, атрофидагилар унга ёш боладек эмас, балки уз вазифалари, мажбуриятлари бор булган, уз фаолият натижасига кура хурматга сазовор булиши мумкин булган

алохида шахс сифатида муносабатда була-дилар1.

БошланFич синф укувчиларининг таълимий ва тарбиявий фаолиятининг етакчи шакли -жамоавийликдир. Чунки жамоавий фаолият бошланFич синф укувчисининг мустакиллигини таъминлашда мухим шарт-шароит сифатида кузга ташланади. Хуш, унда бошланFич синф укувчилари билан ташкил этиладиган жамоавий фаолият кандай булиши лозим? Бундай фаолиятни ташкил этишнинг асосий шартлари куйидагича:

• биринчидан, укитувчи томонидан берил-ган вазифа болалар гурухи томонидан бара-варига бажарилиши, кабул килиниши;

• иккинчидан, вазифалар узаро таксим-ланган холда биргаликда бирор-бир иш бажарилиши;

• учинчидан, узаро назорат ва масъулият мавжуд булиши;

• туртинчидан, мехнат вазифаларининг ташкил этилиши ва унинг бажарилишини укувчиларнинг узлари назорат этиб бориш-лари каби хусусиятлар.

Келтирилган жихатлардан куриниб туриб-дики, синфдан ташкари ишлар жараёнида ана шундай фаолиятни йулга куйиш имкониятла-рининг мавжудлигини эътиборга олсак, бошланFич синф укувчиларини байналмилал рухда тарбиялашда синфдан ташкари ишларнинг урни мухим ва таъсирли эканлигини англашимиз мумкин.

Кичик мактаб ёшининг яна бир характерли жихати бу даврда боланинг узини-узи бош-каришга утиши билан тавсифланади. Муста-килликка мойилликнинг ривожланиши икки йуналишда амалга оширилади:

1. Мустакилликнинг шахс хислати сифатида вужудга келиши ижтимоий мухитга боFлик.

2. Мустакилликнинг шахс хислати сифатида шаклланишида индивидуал хусусиятлар ва шахс яшайдиган, мехнат киладиган жамоада

1 Холматов П.К,. Дарсдан ташкари маш^улотлар жараёнида укувчиларни касб-хунарга йуллаш. / 13.00.02 -Мехнат таълими назарияси ва методикаси. Педагогика фанлари номзодлик диссертация. - Гулистон, 2004. -134- б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 5

вужуд^ ^лган мунocaбaтдa унинг ижтимoий фaoллиги нaмoён бyлaди.

Kypиниб туpибдики, xap икки йyнaлишдa шaхc фaoллиги вa муе^киллигининг шaкллa-ниши бeвocитa ижтимoий мухит дoиpacидa кeчap э^н, бу хулoca хaм бoшлaнFич ^нф Укувчилapи билaн cинфдaн тaшкapи oлиб бopилaдигaн тapбиявий ишлapнинг дoлзapб-лик дapaжacини янa биp 6op иcбoтлaб, бу жapaён ижтимoий хaмкopлик, ижтимoий тap-бия мacaлaлapигa жaмoaтчилик нук^и нaзa-pидaн ёндaшиш мacaлacини шaкллaнтиpaди.

Укувчилapни мeхнaт фaoлиятигa пcихoлo-гик вa aмaлий тaйёpлaш yкувчилap ижтимoий фoйдaли мeхнaтнинг xap хил туpлapидa шaётгaн вaктлapидa хилмa-хил тapбиявий тaд-биpлapни кУллaш opкaли aмaлгa oшиpилиши лoзим.

Укувчилap билaн oлиб бopилaдигaн ^нф-дaн тaшкapи иш бутун тaълим-тapбиявий ишлapнинг aжpaлмac ^ми 6Ули6, у бoлaни Xap тoмoнлaмa pивoжлaнтиpиш, дapcлapдa эгaллaётгaн билимлapини муcтax1кaмлaш, чукуpлaштиpиш, aмaлдa кУллaшгa ёpдaм бepувчи мухим вocитaлapдaн биpидиp. Синф-дaн тaшкapи иш aйни биp вaктдa укув-чилapнинг билим дoиpacини кeнгaйтиpaди, мeхнaт тaълим вa тapбияcи бoлaлapдa фaн-тeхникa, caнъaтнинг туpли cox1aлapигa кизи-кишини ycтиpиш мacaлaлapини х^л этишгa ёpдaм бepaди.

Дapхaкикaт, тaбиaтшунocлик бyйичa ^нф-дaн тaшкapи ишлap кичик мaктaб ёшидaги Укувчилapдa илмий билимлapни ифoдaлaш билaн биpгa улapнинг экoлoгик дунёкapaши, экoлoгик мaдaниятини шaкллaнтиpиш вaзифa-cини хaм бaжapaди.

3epo, xap биp ёш нaфaкaт eтук вa бapкaмoл, шу билaн биpгa aтpoф-мухитгa oдилoнa мунocaбaтдa булиб, тaбиaт кoнун-кoидaлapини уз ички кeчинмaлapидeк ^бул килca, тaбиaт билaн хaмoхaнг, уЙFунлaшгaн хoлдa фaoлият oлиб бopcaгинa, у том мaънoдa юкcaк мaъ-нaвият вa мaдaниятгa эpишa oлaди.

Бу билимлapни ypгaниш opкaли ёшлap тaбиaт вa инcoн ypтacидaги мунocaбaт, улap-нинг y3apo aлoкaдopлик вa биpлик мoхиятини, aтpoф-мухитгa мунocaбaти, тaбиaт мухoфaзacи

йyлидa aмaлгa oшиpилaётгaн хaтти-хapaкaт-лapни тaхлил этиб, экoлoгик муaммoлapнинг ^либ чикишигa caбaб бyлгaн oмиллapни aниклaшгa хapaкaт килaди. Мaзкуp хoлaт э^ ёшлapдa экoлoгик билим вa тушунчaлapнинг шaкллaнишигa зaмин яpaтaди. Шунингдaк, ёшлapдa экoлoгик мaдaниятни шaкллaнтиpиш бугунги куннинг мухим мacaлaлapидaн хигаб-лaнaди. Экoлoгик мaдaниятнинг acocини, шубхacиз, экoлoгик тapбия тaшкил этиб, у тaълим тизимининг бapчa бyFинлapини, яъни мaктaбгaчa тaълим муaccacaлapидaн тopтиб oлий тaълим бocкичлapини хaм кaмpaб oлaди. Чунки, муaйян aник мaкcaдлapгa йyнaл-тиpилгaн эшлгик тapбия нaтижacидa ёшлap-нинг экoлoгик билимлapини oшиpиш, улapдa тaбиaтгa ниcбaтaн oнгли мунocaбaтдa булиш мaлaкaлapини тapкиб тoптиpиш, мeхнaтгa ихлoc билaн мунocaбaтдa булиш cифaтлapини тapбиялaш мумкин.

Укувчилapни тaбиaтни эъзoзлaш pухидa тapбиялaш фaкaт дapc жapaёнидa тapкиб тoпмaйди. Дapc вaкт жихaтдaн чeклaнгaн, ундa кyпгинa экoлгик билимлapни yкувчилapгa eткaзиш aтpoфличa йyлгa кУйилмaйди. Синф-дaн тaшкapи мaшFулoтлap эca вaкт жихaтдaн чeклaнмaгaн. Укувчилapнинг дapc жapaёнидa oлгaн экoлoгик билимлapини cинфдaн тaш-кapи мaшFулoтлapдa pивoжлaнтиpиш caмa-paли нaтижa бepaди.

БoшлaнFич cинф yкувчилapини тaбиaтни эъзoзлaш pухидa тapбиялaшдa cинфдaн тaш-кapи ишлap yкувчилapнинг дapc жapaёнидa oлгaн билимлapининг дaвoми хиcoблaнaди вa улap мaзмунини тyлдиpиб, биp бутун жapaёнгa биpлaштиpaди.

Синфдaн тaшкapи мaшFулoтлap шaкллa-pини caмapaли paвишдa aмaлгa oшиpиш, уму-мий ypтa тaълим мaктaблapи, oилa, мaхaллa-жaмoaтчилик, ишлaб чикapиш кopхoнaлapи, хaлк хунapмaндчилиги уcтaлapининг иш тaж-pибaлapи укув жapaёнидa фoйдaли мeхнaт мaхcулoтлapини тaйёpлaб, тaълим муaccaca-лapининг 6O3OP иктиcoдиётини aмaлгa oши-pишдa кaтнaшиши вa мoддий жихaтдaн кaфo-

ЗAMOНAВИЙ TAЪЛИM / COВRЕMЕННOЕ OБRAЗOВAНИЕ 2017, S

латланишига ёрдам берувчи омиллардан бири хисобланади1.

Синфдан ташкари машFулотлар шаклларини ташкил этиш, жумладан, тугараклар, курик, мусобака, мунозарали бахс, учрашув, хар хил турдаги уйин, кургазмали чикиш, саёхат ва шу кабилардан фойдаланиш таълимни самарали амалга оширишнинг мухим шаклларидан бири хисобланади.

Синфдан ташкари машFулотлар укувчилар-нинг фанлардан узлаштирган билим, куникма ва малакаларини мустахкамлайди, дунёка-рашини шакллантиради ва бу таассуротлар уларнинг ижодий кобилиятини устиради ва бадиий эстетик дидини оширишда мухим омил булиб хизмат килади. Уз вактида режали, тартибли утказилган машFулотлар укувчининг хар бир тадбирга булган кизикиш ва хавасини янада оширади.

Укувчиларнинг у ёки бу турдаги амалий фаолиятга кизикишларини аниклаш ва ривож-лантиришнинг дастлабки поFонасида укитувчи индивидуал иш олиб боради, сухбатлашади, адабиётларни тавсия этади, укувчини тулкин-лантирган ишни мухокама килади, кизикарли, фан-техникага баFишланган кечаларни тайёр-лаш ва хоказолар буйича индивидуал топши-риклар берилади.

Шундан кейин, укитувчи ана шу укувчи-ларни тугаракка бирлаштиради. Бунда улар жамоа топширикларини хам бажара олади.

Тугарак фан-техника ва ишлаб чикариш-нинг муайян тармоFидаги амалий ишга инти-ладиган ёш техниклар, табиатшунослар ва бошка илмий-техник хаваскорлик ишки-бозлари билан ишлашнинг асосий шаклидир.

У ёки бу бирлашма ташкилотчиларнинг хамкорликдаги фаолияти максадини аниклаш болаларга таълим бериш методларини изчил билиб олишда, хар бир кадамда педагогик таъсир курсатишга куйиладиган асосий талаб-ларни белгилашда, тугаракларда укувчилар

1 Хафизова Н.Х. БошланFич синф укувчиларида касб-хунарга оид тушунчаларни шакллантириш технологияси. / 13.00.01 - «Педагогика тарихи ва назарияси». Педагогика фанлари номзоди илмий даражасини олиш учун такдим этилган диссертация автореферати. - Т., 2011. -20-б.

жамоа мехнатининг маълум шаклларидан самаралирокдир.

Шунингдек, умумтаълим мактабларида укувчиларнинг маънавий маданиятини шакл-лантириш, таълим-тарбия тизимининг асосий буFини дарс билан бир каторда, укувчиларнинг синфдан ва мактабдан ташкари фаолиятини ташкил этиш хамда оила мухити ва жамоатчи-лик уртасида олиб бориладиган маъданий-маърифий тадбирларнинг самарадорлигини таъминлашга хам боFлик.

Шу нуктаи назардан, биз синфдан ташкари иш жараёнида, халкимизнинг бой маданий мероси воситасида укувчиларнинг маданиятини шакллантиришнинг самарали андоза-сини яратишда куйидагиларга асосий негиз сифатида таяндик:

- таълим-тарбия жараёнини ташкил этишга янгича методологик ёндашув;

- бошланFич таълим фанларига хозирги замон талаби, жумладан, жамиятнинг ижти-моий-иктисодий, маданий янгиланиш концеп-сияси;

- узлуксиз таълим тизимини миллийлашти-риш, инсонпарварлаштириш, унинг мазмуни, шакл ва усулларини янгича талаблар асосида такомиллаштириш ва амалий ахамиятини кучайтириш.

Маънавий кадриятлар асосида уюштирила-диган синфдан ташкари тарбиявий ишларнинг мазмуни, шакл ва усуллари самарадорлиги унинг характерли хусусиятларини аниклаб, белгилаб олиш билан боFлик.

Укувчиларнинг маънавий дунёкараши ва фаолиятини шакллантиришга йуналтирилган синфдан ташкари тарбиявий тадбирларнинг асосий хусусияти у укувчиларнинг кундалик хаётининг таркибий кисми сифатида намоён булишидир. Укувчилар укув ишларининг давоми сифатида синфдан ва мактабдан ташкари тарбиявий ишларда бевосита ишти-рок этадилар. Турли мазмундаги сухбатлар, савол-жавобларда катнашадилар, тинглайди-лар, уз маънавий савияларини бойитиб бора-дилар. Иккинчи хусусияти, у таълим жараёнида билим, малака ва куникмаларни мус-тахкамлаш, кушимча маълумотлар билан бой-итиш, укувчиларни маънавий меросга кизи-

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 5

кишлapини ycтиpиш мaкcaдидa тaшкил этилaди.

Укувчилap тaълим жapaёнидa oлинaдигaн билимлapни тaкpopлaмaйдилap, aкcинчa, улapнинг кизикиши, хoxиши, интилиши, тap-биявий эхтиёжи acocидa янги мaзмун, Luaicn вa уcуллap билaн уюштиpилaди.

Maънaвий мaдaниятни шaкллaнтиpишнинг acocи бyлгaн миллий oнг вa миллий Fуpуpни шaкллaнтиpишдa, тapбиявий тaдбиp учун мaтepиaл тaнлaшдa куйидaги тaмoйиллapгa aмaл килинaди1:

• yкувчилapнинг ёши, pуxий xoлaтигa мoc-лиги;

• yкувчилapнинг aклий зaкoвaти, xиccиёти, иpoдacи, мaънaвий дунёcи, aмaлий фaoлия-тигa тaъcиpи;

• узлигини aнглaшдa утмишнинг бoй мaдaний-мaънaвий мepocи динaмикacи xa-кидa билим, мaлaкa вa кyникмaлapини шшкл-лaнтиpиш имкoниятлapи;

• мaънaвий, миллий кaдpиятлapни тиклaш-дaги мунocиб ypни;

• yкувчилapнинг шaхcий, худудий имшни-ятлapи вa шapoитигa мocлиги;

• мaънaвий мaдaниятнинг бapчa ^ppa-лapини yзлapидa мужaccaм этиш;

• дapc жapaёнидa ypгaнилгaн мaвзуни муcтaxкaмлaш, тyлдиpиш, тapбиявий тaъcиp-чaнлигини oшиpиш, чукуpлaштиpишгa хизмaт килиш.

Maънaвий кaдpиятлap acocидa, укувчи-лapнинг мaънaвий мaдaниятини шaкллaнти-pишгa йyнaлтиpилгaн cинфдaн тaшкapи тap-биявий тaдбиpлapдa paxбapликни aмaлгa oшиpишдa мутacaддилapнинг вaзифaлapи куйидaгилapдaн ибopaт2:

• тapбиявий тaдбиp мaвзуcини билдиpиш;

• yкувчилapнинг тapбиявий тaдбиp Foяcигa мунocaбaтини фaoллaштиpиш, тaдбиpни y™a-зиш вa ун^ кУйилгaн тapбиявий тaдбиpлap

1 Нopбyтaeв X. Миллий тaфaккуpни шaкллaнтpииш oмиллapи. II «TaK^ivi тизимидa ижтимoий-гумaнитap фaнлap», 2007, №3. -53-б.

2 Рaxмaтуллaeвa М. Синф вa мaктaбдaн тaшкapи вaктлapдa Укувчилapдa тaбиaт эcтeтикacигa кизикишни шaкллaнтиpиш:. I Пeдaгoгикa фaнлapи нoмзoди илмий дapaжacини oлиш учун тaкдим этилгaн диccepтaция aвтopeфepaти. - T., 2005. -20-б.

вaзифacининг xaл килинишини ифoдaлoвчи нaтижaлapни якунлaш;

• yкувчилapнинг тaдбиp вaктидaги xarrn-Xapaкaтлapи, yзapo мунocaбaтлapини бaxo-лaш;

• yкувчилapдa миллий oнг, миллий Fуpуpни шaкллaнтиpишгa эpишиш.

Cинфдaн тaшкapи тapбиявий ишлapгa pax-бapлик килишнинг пeдaгoгик тoмoни укув-чилapнинг ёш вa узи^ xoc pуxиятлapини тaxлил килишни, мaънaвий oнг вa Fуpуpни шaкллaнтиpиш жapaёни учун муaйян мaкcaд вa вaзифaлap куйишни, тapбиявий тaдбиpнинг энг caмapaли шaкллapи, уcуллapи xaмдa вocи-тaлapини aниклaшни тaлaб этaди. Maълумки, Xap кaндaй жaмият ёки дaвлaтнинг иcтикбoли ундa яшaб ижoд килaётгaн кишилapнинг уму-мий билим caвияcи xaмдa фaзилaтлapигa бeвocитa бoFликдиp.

Илмгa тaшнaлик, тиpишкoклик, тeжaмкop-лик, pocтгyйлик, чидaмлилик, caбpлилик, oчик кунгиллилик, мутaвoзийлик ^би фaзилaтлap-нинг биpини yзидa мужaccaм этгaн xap кaндaй инcoннинг биpop кacб-xунapгa oшнo булиши шубxacиздиp. Tapиxгa нaзap тaшлaйдигaн бyлcaк, aкcapият aллoмaлapимиз тoмoнидaн ушбу фaзилaтлapни кeнг oммaдa тapбиялaш вa биpop-биp aник кacб-xунapгa йyнaлтиpиш бopacидa кyплaб илмий-ижoдий ишлap aмaлгa oшиpилгaн.

Xулoca cифaтидa шуни aйтиш мумкинки, cинфдaн тaшкapи ишлap дapcдa oлингaн билимлapни кeнгaйтиpиб, чукуpлaштиpиш вa aниклaштиpиш, тaбиaтни ypгaнишгa кизикиш уЙFoтиш, yкувчилap фaoллиги вa му^кил-лигини pивoжлaнтиpиш, вaктни тaшкиллaшти-pиш имкoнини бepaди. Cинфдaн тaшкapи мaшFулoтлap тaбиaтшунocликни Укитишдa тapбиявий axaмиятгa э^, чунки у укувчи-лapнинг xулк-aтвopигa тaъcиp кypcaтaди. Улap мoддий дунёкapaшни вa мexнaт мaдaниятини шaкллaнтиpaди, билиш^ кизикиш вa муcтaкил кузaтиш кyникмaлapини pивoжлaнтиpaди, жaмoaтчилик xиccи вa тaбиaтгa муxaббaтни тapбиялaйди. Taбиaтшунocлик бyйичa йул^ кyйилгaн cинфдaн тaшкapи мaшFулoтлap укувчи шaxcини xap тoмoнлaмa pивoжлaнтиpиш нинг acocий вocитaлapидaн биpи xиcoблaнaди.

ЗAMOНAВИЙ TAЪЛИM I COВRЕMЕННOЕ OБRAЗOВAНИЕ 2017, 5

Xyлocа ypнида бoшланFич cинф табиатшу-нocлик даpcлаpида cинфдан таш^и машFy-лoтлаp cамаpадopлигини oшиpишга дoиp куйидаги тавcиялаpни кeлтиpамиз:

1. БoшланFич cинфлаpда даpcдан ташкаpи ишлаpни ташкил этишнинг назаpий-амалий аcocлаpини ишлаб чикиш, уни pecпyбликамиз х,удудида фаoлият oлиб бopаётган бoшланFич cинф Укитyвчилаpи ypтаcида ^нг таpFиб этиш. Жyмладан:

- Укитyвчилаp тoмoнидан бepилаётган билимнинг Укyвчилаp тoмoнидан кай даpа-

жада yзлаштиpилаётганлигини дoимий назo-pат килиб бopиш;

- бoшланFич таълим жаpаёнида Укувчи маънавиятини шакллантиpишда узвийлик ва yзлyкcизликни таъминлаш.

2. БoшланFич cинф yкyвчилаpида табиатни билишга бyлган кизикишни даpcдан ташкаpи ишлаpни cамаpали йyлга КУЙИШ opкали oши-pишга oид мeтoдик тавcиялаpни мунтазам чoп этиб бopиш.

Адабиётлар руйхати:

1. Xoлматoв П.К. Даpcдан ташкаpи машFyлoтлаp жаpаёнида Укyвчилаpни ^c6-x1yнаpга йуллаш. II Пeд. фан. нoмз. илмий даpажаcини oлиш учун ёзилган ди^. - Гули^ ™н, 2004. -134-б.

2. Xафизoва KX. БoшланFич cинф Укyвчилаpида каcб-x1yнаpга oид тyшyнчалаpни шакллантиpиш тeхнoлoгияcи. II Пeд. фан. нoмз. илмий даpажаcини oлиш учун ёзилган диcc. автopeфepати. - T.: 2011. -20-б.

3. Нopбyтаeв X. Миллий тафаккypни шакллантpииш oмиллаpи II «Tаълим тизимида ижтимoий-гyманитаp фанлаp», TДTУ, 2007, 3-coн. -53-б.

4. Раx1матyллаeва М. Синф ва мактабдан ташкаpи вактлаpда Укyвчилаpда табиат эcтeтикаcига кизикишни шакллантиpиш. II Пeд. фан. нoмз. илмий даpажаcини oлиш учун ёзилган ди^. автopeфepати. - T., 2005. -20-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ I СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 5

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.