Научная статья на тему 'ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИНИ ТИЗИМЛИ ЁНДАШУВ АСОСИДА ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНГАН ҲОЛДА ТАШКИЛ ЭТИШ'

ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИНИ ТИЗИМЛИ ЁНДАШУВ АСОСИДА ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНГАН ҲОЛДА ТАШКИЛ ЭТИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
973
222
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълим / жараён / талаба / тизим / ёндашув / технология / сифат / самарадорлик / мотив / фаолият / мазмун / моҳият. / образование / процесс / студент / система / подход / технология / качество / эффективность / мотивация / активность / содержание / сущность.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Турдиев Шохрух Раззокович, Келдиёрова Манзура Ғайбуллаевна

Мақолада тизимли ёндашувнинг моҳияти, таълим жараёнида тизимли ёндашув асосида педагогик технологиялардан фойдаланиш самарадорлиги ва мазкур асосда талабаларда ўқув-билиш фаолиятига мотив ҳосил қилиш мазмуни очиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОРГАНИЗАЦИЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ТЕХНОЛОГИЙ НА ОСНОВЕ СИСТЕМНОГО ПОДХОДА

В статье раскрывается сущность системного подхода, эффективность использования педагогических технологий на основе системного подхода в образовательном процессе и содержание мотивации учебно-познавательной деятельности студентов на этой основе.

Текст научной работы на тему «ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИНИ ТИЗИМЛИ ЁНДАШУВ АСОСИДА ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНГАН ҲОЛДА ТАШКИЛ ЭТИШ»

Турдиев Шохрух Раззокович,

Карши давлат университети «БошланFич таълим кафедраси» доценти в.б., педагогика фанлари буйича фалсафа доктори; Келдиёрова Манзура fайбуллаевна,

Карши давлат университети «Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (бошланFич таълим)» мутахассислиги биринчи боскич магистранти

ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИНИ ТИЗИМЛИ ЁНДАШУВ АСОСИДА ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНГАН Х,ОЛДА ТАШКИЛ ЭТИШ

УДК:377.071

ТУРДИЕВ Ш.Р., КЕЛДИЁРОВА M.F. ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИНИ ТИЗИМЛИ ЁНДАШУВ АСОСИДА ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНГАН Х,ОЛДА ТАШКИЛ ЭТИШ

Маколада тизимли ёндашувнинг мох,ияти, таълим жараёнида тизимли ёндашув асосида педагогик технологиялардан фойдаланиш самарадорлиги ва мазкур асосда талабаларда укув-билиш фаолия-тига мотив х,осил килиш мазмуни очиб берилган.

Таянч суз ва тушунчалар: таълим, жараён, талаба, тизим, ёндашув, технология, сифат, самарадор-лик, мотив, фаолият, мазмун, мох,ият.

ТУРДИЕВ Ш.Р., КЕЛДИЁРОВА М.Г. ОРГАНИЗАЦИЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ТЕХНОЛОГИЙ НА ОСНОВЕ СИСТЕМНОГО ПОДХОДА

В статье раскрывается сущность системного подхода, эффективность использования педагогических технологий на основе системного подхода в образовательном процессе и содержание мотивации учебно-познавательной деятельности студентов на этой основе.

Ключевые слова и понятия: образование, процесс, студент, система, подход, технология, качество, эффективность, мотивация, активность, содержание, сущность.

TURDIYEV SH.R., KELDIYOROVA M.G. ORGANIZATION OF THE EDUCATIONAL PROCESS ON THE BASIS OF A SYSTEMATIC APPROACH USING PEDAGOGICAL TECHNOLOGY

In the article are described the essence of the systematic approach, the effectiveness of the pedagogical technologies implementation on the basis of a systematic approach in the educational process and the content of creating motivation for the educational and cognitive activities of students.

Keywords: education, process, student, system, approach, technology, quality, efficiency, motivation, activity, content, essence.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 12(85)

Кириш. Узбекистан Республикаси Президен-тининг 2017 йил 7 февралдаги «Узбекистан Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида»ги ПФ-4947-сон фармонида таълим сохасини ривожланти-ришнинг устувор вазифалари сифатида узлуксиз таълим тизимини янада такомиллаштириш, сифатли таълим хизматлари имкониятларини ошириш, мехнат бозорининг замонавий эхтиёж-ларига мос юк,ори малакали кадрлар тайёрлаш сиёсатини давом эттириш, таълим ва укитиш сифатини бахолашнинг халкаро стандартларини жорий этиш асосида олий таълим муассасалари фаолиятининг сифати хамда самарадорлигини ошириш, илмий-тадкикот ва инновация фаолия-тини раFбатлантириш, илмий ва инновация ютукларини амалиётга жорий этишнинг самарали механизмларини яратиш кабилар белгилаб олинди. Мазкур фармон Fояларининг амалиётга тула татбик этилиши олий таълим муассасалари таълим жараёнини ривожлантиришда хам узига хос ахамиятга эга. Зеро, булажак мутахассислар-нинг ишлаб чикариш жараёнига хар томонлама тайёр холда кадам куйишлари бозор иктисо-диётига хос булган кучли рак,обатга бардош бера олишларини таъминлайди.

Республикамиз таълим тизимига янгиликлар-нинг тезкор кириб келиши замонавий шароитда глобал ахборотлашувнинг к,арор топиши хар бир, шу жумладан, таълим олувчиларнинг катта хажмдаги ахборотларга эга булишлари учун шаро-итни юзага келтирмокда

Мавзунинг долзарблиги. Бугунги кун ёшлари нихоятда катта хажмда ахборотларга эга. Бирок, мохиятан ушбу ахборотларнинг аксарияти улар-нинг шахс сифатида камол топиши, интеллектуал жихатдан ривожланиши, мавжуд кобилиятларини оширишлари, самарали ижтимоийлашувлари, уз устиларида изчил ишлашлари, касбий камолотга етишларига х,еч кандай ёрдам бермайди. Чунки улар назарий жихатдан бунёдкорлик, яратувчан-лик, инсонпарварлик Fояларига эга эмас, аксинча, шахснинг асосий хаётий, олижаноб мак,садлардан чалFитувчи, унга «х,ар кандай ташвиш, муаммо-лардан холи, кунгил майллари асосида яшаш имконияти»ни ваъда к,илувчи к,арашлардан ибо-рат.

Худди шу каби ахборотлар мавжуд шароитда талабаларда таълим олиш, мутахассис сифатида камол топишга нисбатан кизикишнинг пасайи-шига олиб келмокда. Ижтимоий тараккиёт эса

фак,атгина ижтимоий субъектларнинг кучи, янада аник1роFи, уларнинг интеллектуал салохияти, жис-монан фаолликлари асосида таъминланади. Ишлаб чик,аришга асосланган шароитда эса кучли ракобатга бардош бериш учун х,ар бир ишлаб чикарувчи бозор муносабатларининг олтин к,оидаси «талаб-таклиф» тамойилига амал к,илишда мутаносибликка, барк,арорликка эришиш учун уз мах,сулотларини нафакат йил, ой, балки кун сайин такомиллаштириб бориш, янги мах,сулотларни яратиш устида жиддий уйлаши, инновацион Fояларни асослай олиши зарур. Сунгги бир аср давомида боск,ичма-боск,ич, бирок изчил ривож-ланиб келаётган таълим технологиялари бевосита ишлаб чикариш жараёнини куллаб-кувватлаш, уни таълим сифатини яхшилаш, самарадорлигини ошириш, юк,ори интеллектга эга, рух,ий жих,атдан баркарор, ракобатга бардошли мутахассислар билан таъминлаш максадларига хизмат килмокда.

Кадрлар тайёрлаш Миллий моделида замонавий педагогик технологияларни урганиб, уларни укув муассасаларида жорий килиш зарурлиги катъий уктирилган. Шундай экан, педагогик жамоатчиликнинг бирдан-бир мух,им вазифаси ривожланган мамлакатларда муваффакиятли кулланиб келинаётган замонавий педагогик технологияларни яхшилаб урганиб, узининг кундалик педагогик фаолияти ва дарс амалиётида куллашдир1.

Мацолани тайёрлашдан мацсад. Таълим жараёнида педагогик технологияларни куллаш замонавий кадрлар тайёрлашнинг мух,им омил-ларидан бири х,исобланади. Бугунги кунда укитувчи учун уз мутахассислиги буйича чукур билимга эга булиш ва билимга чанкок ёшлар билан тула аудиторияга катта х,ажмдаги билим-ларни беришнинг узи етарли эмас. Бугунги кунда таълим жараёнида энг зарур омиллардан бири талабаларни укитишда тизимли ёндашувлардан фойдаланиш, педагогик технологиялардан фой-даланиш билим беришнинг энг самарали йул-ларидан х,исобланади. Оддий суз билан айтганда, талабалар укув жараёнига фаол жалб килин-гандагина берилаётган материалларни осон идрок этади, тушунади ва эслаб колади. Шундан келиб чик,к,ан х,олда, бугунги кунда асосий таълим жараёнида педагогик технологиялардан тизимли равишда фойдаланиш такозо этилади.

1 Азизходжаева Н. Педагогик технология ва педагогик мах,орат. - Т.: «Фан ва технологиялар», 2006. -39-45-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 12(85)

Асосий цисм. Ук,ув максадларига эришишда кулланиладиган замонавий педагогик техноло-гияларнинг том маъно ва мазмунини билиш, унинг асосида хар бир фан, дарснинг лойихасини тузиб чикиш учун хар бир педагог-укитувчи тизим наза-риясини тула эгаллаб олиши зарур. Бизнинг наза-римизда бу уринда «тизим» тушунчасининг мохиятини батафсил ёритиб утиш максадга мувофикдир. «Тизим» деганда, узаро функционал боFлик булган кисмлардан ташкил топиб, бир бутунликни ташкил килувчи нарса ёки ходисаларга айтилади. Объектив борликдаги барча нарса ва ходисаларга хам тизим деб караса булади. Уйтунлик назариясидан келиб чик,адиган тизимли ёндашув тамойилининг узига хос, анча мураккаб конун ва коидалари мавжуд.

Хар кандай тизим икки ёки ундан ортик, кисмдан иборат булиб, айни вактда узи хам, узидан юкори поFонада турган тизимга кисм булиб киради. Унинг кисмлари бир поFона паст-даги тизимлар хисобланиб, улар хам бир неча кисмлардан иборат булади. Бу ходиса чекли ва чексиз булиши мумкин.

Тизимни ташкил килувчи кисмлар деб фак,ат узаро узвий (функционал) алокадорликда булган кисмларга айтилади.

Тизимни ташкил килувчи кисмларнинг бир хусусияти узгарса, шу туфайли бошка кисмларнинг хам хусусиятлари узгаришларга учраса, уни функционал алокддорлик дейилади.

Тизим хусусиятлари фак,ат бошка тизимлар билан алокадорликда намоён булади.

Алокадорлик деб, тизимни шакллантириш хусу-сиятига айтилади. Янги алокадорлик хусусияти функция дейилади.

Хар кандай тизим асосини алокадорликлар ташкил килиб, улар уз асосларига нисбатан тартибли ва тартибсиз, харакатчан ва стационар, карама-карши ва куп томонлама, нуктавий, чизикли, тикланувчан ва тикланмайдиган, оддий ва мураккаб, детерминлашган, марказлашган ва марказ-лашмаган, бир хамда куп поFонали хамда хоказо тарзда булади.

Хар бир ишда тизимлар назариясидан келиб чикишликни тизимли ёндашув тамойили дейи-лади.

Замонавий педагогик технологияларнинг анъа-навий дарс бериш услубларидан асосий фарки хам дарсни бир-бири билан функционал алока-

дорликда булган бир неча кисмлардан иборат бир бутунлик - тизимлилик деб карашдир1.

«Дарс» деб аталувчи, тартиб ва тезликка эга, тикланувчан, мураккаб, марказлашган бир поFо-нали тизимнинг узаро функционал алокадорликда булган кисмлари куйидагилардир:

• тизимнинг марказида турувчи ва бошка барча кисмлар алокаларини узидан утказувчи талабалар хохиш-истаги;

• дарснинг мазмунини ташкил килиб, талабалар истагидан ташкари барча кисмларни узига хизмат килдирувчи дастур ва дарслик;

• дарснинг умумий методологик асосини ташкил килувчи угит бериш, тарбиялаш - дидактика тамойиллари;

• дарсни тушунишни осонлаштирувчи хамда дарснинг тез ва сифатли утишига хизмат килувчи дидактик материаллар;

• дарсга замонавий тус берувчи, унинг маз-муни ва мохиятини туларок очиб беришга ёрдам-лашувчи укитишнинг техник воситалари;

• дарс утувчи укитувчининг касбий фаолият тайёргарлиги деган кисмлардир.

Укитувчи касбий фаолиятининг мухим боскичи дидактик жараён (ёки укув-билиш тузилмаси)ни лойихалаш хисобланади. Айнан шу дидактик жараён замонавий педагогик технологияларнинг асосини ташкил килади ёхуд у белгиланган вакт ичида таълим (тарбия) максадига эришиш учун укув элементи мазмунини талабаларга узатиш йулларини аниклаб беради. Шу билан биргаликда дидактик жараённинг назарий асосларини яхши билмасдан туриб самарали замонавий педагогик технологияни яратиш мумкин эмас.

Илмий янгилиги. Педагогик жараёнда тала-баларни дарсга кизиктириш йуллари хилма-хилдир. Бир мунча самарали булган методика -муаммоли вазиятларни машFулот бошланишида талабаларга таклиф этиш ёки предмет мавзусини ифода эта оладиган махсус муаммоли топши-риклар берилиши лозим. Муаммоли вазиятлар талабанинг узида кийинчиликни (муаммони) аник ёки хира эгаллашини ифодалайди ва уни забт этиш, янги билимларни, янги усул ва харакатларни излаб топишни талаб этади. Агар талабада кий-налишларни бартараф этиш йулларини кидириш учун бошланFич билимлар етишмаса, у муаммоли вазиятларни кабул кила олмайди ва табиийки, тафаккурида кураш ва карама-каршилик жараёни

1 Буга П., Карпов Б. Технологии обучения в высшей школе. // Вестник высшей школы, 1992, № 11, -С. 15-17.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 12(85)

кечмайди. Юкоридагилардан келиб чикиб, мав-жуд вазиятларнинг уч куринишини келтириш мум-кин:

1. Вазият маълум. Уни хал этиш учун шунга ухшаш аник намуналар мавжуд булади. Бундай холатда ечиш методи стандартли булиши мум-кин.

2. Вазият ухшаш. Бундай холатда ана шунга ухшаш вазиятлар билан таккослаш зарур. Улар бир-бирига айнан ухшаш булмаслиги мумкин, бирок яхлит асосга эга булганлиги учун унинг куринишини узгартириб, каралаётган вазиятга якинлаштириб, макбуллаштирилади ва окилона ечиш йули топилади.

3. Номаълум вазият. Бундай вазият амалий фаолиятда учрамайди. Уни бошка кандайдир намуна билан солиштириш имкони йук,. Шу боис-дан ечимнинг янги методини излаб топиш зарур булади.

Муаммоли вазиятлар таълим максадини кузлаб, олдиндан конструкцияланади ва укитиш жараёни-нинг маълум кисмига киритилади. Дидактик жара-ённинг мотивация боскичи эса муаммоли топ-ширик,ларни купрок дарснинг бошлантич кисмига киритишни ва талабалар диккатини дарс мавзу-сига тулик, жалб этишни так,озо килади. Талаба хам уз навбатида таниш вазиятлардан янги муам-моларни кура олиши, объектнинг янги вазифа-лари, объект тузилишини аниклаб олиши, мукобил ечимлар топа билиши каби ижодий фаолиятини намойиш килиши керак.

Дидактик жараённинг мотивация боскичи талабаларнинг билиш фаолиятига кириб кети-шини тезлаштиришга имкон беради. Бу фаолиятни керакли фаоллик даражасида ушлаб туриш учун уни ташкил этиш методлари ва услубларини талабалар индивидуал холда танлай олиши керак.

Дарс мавзусини тушунтиришда тарихий мате-риаллардан фойдаланиш хам талабаларда кучли мотивларнинг вужудга келишига, билишга к,изи-кишини кучайтиришга сабаб булади. Бирок, укув материалларини баён килишга тарихий ёндашиш кушимча характерга эга булиши, мавзу буйича эгалланаётган билимлар тизими ичида манти-кийлик сак,ланиши керак.

У ёки бу мавзуга оид киска метражли кинокадр хам кучли мотивацион омил х,исобланади. Бирок кино дарс утувчи ва талабалар уртасида буладиган эвристик сух,бат мазмунига замин яратиши керак. Шундагина талабаларда мавзуни урганишга эх,тиёж сезилади ва кузланган максадга эриши-

лади. Укитувчи англаб етиши керак булган х,олат шундан иборатки, дарсда мотивларни талабаларда ривожлантириш асосий максад эмас, балки талабанинг билиш фаолиятини тезлаштириш воси-таларидан бири саналади.

Таълим жараёнини ташкил этишда укитувчи укув-билиш фаолиятининг ташкилий шаклларини х,ам таълим мазмунига мос х,олда танлай олиши керак. Замонавий педагогик технологияларни лойих,алаш шартларидан бири «ташкилий шакл-лар»ни туFри ташкил этиш саналади.

Маълумки, таълим тизимида билиш фаолиятига аудиториядаги (маъруза, семинар, лаборатория, укув маслах,ати, синов, имтих,он) ва аудиториядан ташкаридаги (уйда, кутубхонада тайёргарлик, лойи^алаш, тадкикотчилик, тугарак) маштулотлар киради1.

Педагогик укув фаолияти шаклларини тан-лашда куйидаги саволларга жавоб топиши керак: дидактик жараён иштирокчиси ким (талаба, тинг-ловчи) ва у кандай бошкарилиши керак (укув фаолиятини укитувчи бошкаради, дидактик ва бошка техник воситалар ёрдамида: видеоматери-аллар, такдимот слайдлари, компьютер, моделли таълим ва х,оказолар).

Дидактик жараён у ёки бу техник воситалар-нинг таълим мазмунига мос х,олда узлуксиз кул-лашни такозо этади. Бу йуналиш замонавий педагогик технологиянинг кулланилишида мух,имдир.

Замонавий педагогик технологияларнинг лойи-х,ачиси х,ам, уни амалиётга жорий этувчи х,ам педагог ^исобланиб, малакали мутахассис тайёр-лашдек мух,им ижтимоий (давлат) буюртмасини бажаради2.

Укитувчи белгиланган таълим максадига туFри келадиган укув-тарбиявий жараён мазмунини сара-лашда фаннинг абстракция поFоналари ва узлаштириш даражаларига мослигини инобатга олиши зарур.

Укитувчи педагогик тизимнинг таркибий эле-менти сифатида дидактик жараённи тузиш талаб-лари билан таниш булиши ва унинг энг макбул вариантини х,ар бир дарс мавзусига ботлик ^олда лойих,алаши керак. Бу талаблар жадаллаштириш ва табиатан монандлик тамойилларидир. Жадаллаштириш тамойили дидактик масалаларни маъ-

1 Голиш Л.В., Файзуллаева Д.М. Педагогик технологияларни лойих,алаштириш ва режалаштириш. - Т.: «Ик,тисодиёт», 2012. -154-б.

2 Ишматов К. Педагогик технологиянинг назарий асос-лари. // Таълим муаммолари, 1999, 1-2 сонлари. -54-57- б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 12(85)

лум вакт доирасида бир мунча тез ва юкори савияда хал эта оладиган дидактик жараённи куллашни талаб этади. Таълим ва тарбияда жадал-лаштириш тамойилини аниклаб берувчи омил, талабаларнинг маълум фаолиятни узлаштириш натижалари хисобланади. Иккинчидан, тамойил укув-тарбиявий жараённи шундай ташкил этишга асосланадики, бунда мумкин кадар талабаларнинг кенг доирада тажриба (билим, куникма ва ижодий фаолият) эгаллашга имкон туFдирадиган ва улар-нинг аклий заковатини ривожлантира оладиган механизм вужудга келсин.

Укитувчи дидактик жараённи амалга оширишда укитишнинг самарали шаклларидан фойдалана олиши зарур. Бу педагогик тизимда элементлар-нинг маълум конуният асосида боFлик эканлигини билдиради. Бу боFланишларда фойдаланиш ва макбул булган ташкилий шаклларни топиш таъ-лимда расмиятчиликни йукотишга йул очади1.

Укитувчи педагогик тизимнинг иштирокчиси булган талабанинг таълим мазмунини ва тарбия таъсирини кай даражада эгаллаётганлигини энг макбул усуллар билан назорат килиб бориши лозим. Олинган ахборотлар педагогик тизимни максадга мувофик тарзда бошк,ариш имкониятини беради ёки педагогик тизимдаги кайси элемент-нинг мазмунини тузатиш кераклигини белгилаб беради.

Демак, дидактик лойихалаш талабаларни таълим жараёнида пассив боFланиш - билимларни тайёр холда урганиш, бунда хотирага асосланиш, укув материалини вербал изохлашдан озод этиб, фаол боFланишга йуналтиради.

Фаол бо^аниш - билимларни шахсий фаолият эвазига, шахсий интилиш, кизикиш, билим эхтиёжларини кондириш натижаси сифатида шаклланади.

Айнан, таълим жараёнини юкори боскичга кутаришда координация килишга боFлик. Координация таълимни ташкил этиш, бошк,ариш, назорат этишнинг бош тамойилига айланганда талаба таълим жараёнида укитувчи билан тенг хукукли субъектга айланади. Таълимни укитувчи ва талаба биргаликда амалга оширади, укиш ва урганишнинг таълим олувчи учун киммати ошади.

Хуллас, дарс жараёнида замонавий педагогик технологияларни куллашга ургатишнинг максади ва истикболлари порлок булиб, бу таълимни таш-

1 Кларин М.В. Педагогическая технология в учебном процессе. Анализ зарубежного опыта. - М.: «Знание», 1980. -С. 90.

кил этиш жараёни устуворлигини таъминлабгина колмай, балки ижтимоий буюртма сифатида бутун жамиятни педагоглаштириш юзага келади. Бу ёш авлодни баркамол инсон килиб вояга етказиш учун таълим-тарбия жараёнини замонавий педагогик технологиялар билан таъминлаш зарур дега-нидир.

Хар бир таълим муассасаси уз педагогик жамоасининг умумпедагогик тайёрлиги, истак ва хохишларига мувофик замонавий педагогик технологияларни жорий этиш стратегияси ва такти-касини узига мослаб режалаштириши мумкин2.

Хулоса ва таклифлар. Таълим жараёнини тизимли ёндашув асосида педагогик технологияларни куллаган холда ташкил этиш вазифаси укитувчи томонидан фаолият муайян кетма-кетлигида амалга ошириш режалаштирилганда кулланилади.

Мохиятига кура инновацион модуль, хамкорлик, интерфаол, муаммоли модуль, масо-фавий, компьютер, лойиха, инновацион, индивидуал, дастурий, ривожлантирувчи, табака-лаштирилган ва мустакил таълим, шунингдек, уйин технологиялари таълим тизимида укитиш жараё-нининг бир хил, зерикарли булишининг олдини олиш, аксинча, унинг кизикарли, фаол, жушкин булиши учун зарур шарт-шароитларни яратиш учун хизмат килади.

Олий таълим муассасалари педагогларининг ушбу таълим технологиялари мохиятидан хабар булишлари, уларни уз фаолиятларидан самарали куллай олишлари таълим жараёнида хар бир таълим олувчининг ички имкониятларини тула руёбга чикаришга ёрдам беради.

Ижтимоий сохаларда яккол намоён булаётган тезкорлик уз навбатида таълим жараёнида хам инновацияларни тезкор узлаштириш, педагогик технологияларни доимий куллаш заруриятини юзага келтирмокда. Зеро, шиддатли ахборот окимининг юзага келганлиги хамда глобаллик касб этганлиги бугун укув жараёнида талабаларга етказиб берилаётган укув материалининг изчил янгиланиб борилиши зарурлигини такозо этмокда.

Мазкур вазифаларнинг ижросини таъминлаш педагоглар масъулиятини янада ошириш билан бирга, улар олдига укитиш жараёнига тизимли ёндашиш, укув ахборотларининг мазмунан бой, кизикарли, юкори даражада амалий кийматга эга

2 Олимов КД., Ашурова С.Ю. Замонавий таълим технологиялари. - Т.: «Фан ва технологиялар», 2007. -87-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 12(85)

6УЛИШИНИ тaъминлaш тaлaбини кУяëтгaн бул^, тaлaбaлapнинг зиммaлapигa тaълим oлишгa ни^ бaтaн мacъyлиятли ëндaшиш, зaмoн билaн x1aмнaфac фикpлaш yзлapидa УКУВ-6ИЛИШ фao-лиятини жaдaллaштиpиш вaзифacини foicna-мoкдa.

Юкopидaги фикpлapгa тaянгaн x1oлдa кyйидaги тaклифлapни бepмoкчимиз:

• тaълим жapaëнидa cифaт вa caмapaдopликкa эpишиш мaкcaдидa УКУВ мaшFyлoтлapидa пeдa-гoгик тexнoлoгиялap ëки интepфaoл мeтoдлapни кУллaшни тизимли paвишдa тaшкил килиш;

• укув мaшFyлoтлapининг мaвзycи мaзмyнигa эътибop бepиш вa мaзмyнни ëpитишдa кул кeлa-дигaн пeдaгoгик тexнoлoгия ëки интepфaoл мeтoд-лapни тaнлaшдa эътибopли булиш;

• укув мaшFyлoтлapини лoйиx1aлaшдa вaкт тaкcимoтигa aлox1идa эътибop кapaтиш, тaлaбa-лapнинг толикишига caбaб булувчи вaзиятлapни юзaгa кeлтиpмacлик;

• укув мaшFyлoтлapидa юзaгa кeлaдигaн caвoл-жaвoб мyнoзapaлapдa тaлaбaлapгa paFбaт бepиш opкaли yлapнинг мoтивaцияcини кyчaйтиpиш;

• пeдaгoгик тexнoлoгия ëки интepфaoл мeтoд-лapни кУллaшдa интeллeктyaл бeллaшyв мух,итини юзaгa кeлтиpиш opкaли yзлaштиpиши opкaдa Koлгaн тaлaбaлapнинг х^м кизикишини oши-pиш;

• дoимий paвишдa укув мaшFyлoтлapининг жoнли жушкин oлиб бopилишигa x.apa^ килиш.

Адабиётлар руйхати:

1. 2017-2021 йиллapдa Узбeкиcтoн Рecпyбликacини pивoжлaнтиpишнинг бeштa ycтyвop йyнaлишлapи бyйичa Xapaкaтлap cтpaтeгияcи. II http:IIstrategy.regulation.gov. uzIuzIdocumentI

2. Азизxoджaeвa H. Пeдaгoгик тexнoлoгия вa пeдaгoгик мax1opaт. - T.: «^н вa тexнo-лoгиялap», 2006. -39-45-б.

3. Бу^ П., Кapпoв Б. Texнoлoгии oбyчeния в выcшeй шкoлe. II «Becтник выcшeй шшлы», 1992, № 11. -С. 15-17.

4. ^лиш Л^., Фaйзyллaeвa Д.M. Пeдaгoгик тexнoлoгиялapни лoйиx1aлaштиpиш вa peжaлaштиpиш. - T.: «Иктиcoдиëт», 2012. -154-б.

5. Ишмaтoв К. Пeдaгoгик тexнoлoгиянинг нaзapий acocлapи. II «Taълим мyaммo-лapи», 1999, 1-2 coнлap. -54-57-б.

6. Клapин M.B. Пeдaгoгичecкaя тexнoлoгия в yчeбнoм пpoцecce. Анaлиз зapyбeж-нoгo oпытa. - M.: «Знaниe», 1980. -С. 90.

7. Олимoв K.T., Ашypoвa С.Ю. Зaмoнaвий тaълим тexнoлoгиялapи. - T.: <^н вa тex-нoлoгиялap», 2007. -87-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ I СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 12(85)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.