Научная статья на тему 'ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА АХБОРОТ КОММУНИКАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АСОСИЙ ШАРТЛАРИ'

ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА АХБОРОТ КОММУНИКАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АСОСИЙ ШАРТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
медиакомпетентлик / глобаллашув / жамият / ахборот муҳити / инновацион жараёнлар / ахборот майдони

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Жамилова Нигорахон Ғуломқодировна

Мақола мактабгача таълим ташкилотлари педагог ходимларининг медиакомпетентлигини ривожлантириш масалаларига бағишланган. Муаллиф медиакомпетентлик мактабгача таълимдаги инновацион жараёнлар бола шахсини ривожлантиришга қаратилган таълим муҳитини яратиш ва ривожлантириш учун восита бўлиб хизмат қилишини таъқидлаб ўтган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА АХБОРОТ КОММУНИКАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АСОСИЙ ШАРТЛАРИ»

«MAKTABGACHA TALIM TIZIMI XODIMLARINI RIVOJLANTIRISH: AMALIYOT VA XORIJIY TAJRIBA»

RESPUBLIKAILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI 2024 YIL 23-24 MAY

ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА АХБОРОТ КОММУНИКАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АСОСИЙ

ШАРТЛАРИ

Жамилова Нигорахон Гуломкодировна

Андижон вилояти Пахтаобод тумани 28-ДМТТ деректори https://doi.org/10.5281/zenodo.11256830

Аннотация. Мацола мактабгача таълим ташкилотлари педагог ходимларининг медиакомпетентлигини ривожлантириш масалаларига багишланган. Муаллиф медиакомпетентлик мактабгача таълимдаги инновацион жараёнлар бола шахсини ривожлантиришга царатилган таълим мущтини яратиш варивожлантириш учун восита булиб хизмат цилишини таъцидлаб утган.

Калит сузлар: медиакомпетентлик, глобаллашув, жамият, ахборот мущти, инновацион жараёнлар, ахборот майдони.

Аннотация. Статья посвящена вопросам развития медиакомпетентности педагогических кадров дошкольных образовательных организаций. Автор отмечает, что инновационные процессы в медиакомпетентном дошкольном образовании служат инструментом создания и развития образовательной среды, направленной на развитие личности ребенка.

Ключевые слова: медиакомпетентность, глобализм, общество, информационная среда, инновационные процессы, информационное пространство.

Abstract. The article is devoted to the development of media competence of teachers of preschool educational organizations . The author notes that innovative processes in media-content preschool education serve as a tool for creating and developing an educational environment aimed at developing the child's personality .

Keywords: media competence, globalism, society, information environment, innovative processes, information space.

Бугунги кунда алока воситаларининг ривожланиши, уларнинг компьютерлаштирилиши, электрон почта, интернет, космик теле-радио алока тизимларининг такомиллашиши ахборот алмашув имкониятларини кескин даражада кенгайиб кетаётганидан далолат бермокда. Шундай экан, ахборот маконини глобаллашуви шароитида медиатаълимининг урни них,оятда мух,им булиб, ижтимоий - сиёсий ахдмият касб этади.

Мактабгача таълим тизимининг замонавий ривожланиши мактабгача таълим тарбия жараёнига янгиликларни фаол жорий этишни уз ичига олади, бу еса унинг фаолияти самарадорлигига таъсир курсатади. Бундай х,олда мактабгача таълимдаги инновацион жараёнлар бола шахсини ривожлантиришга каратилган таълим мух,итини яратиш ва ривожлантириш учун восита булиб хизмат килади.

Таълим амалиётида болаларнинг ривожланиши учун кулай шарт-шароитлар яратиш учун нафакат мазмуни, балки таълим-тарбия технологияси х,ам мух,им ахдмиятга эга. Ушбу инновацион ресурслардан бири ахборот-коммуникация технологиялари булиб, улар таълимнинг мавжудлиги, узгарувчанлиги ва мактабгача ёшдаги болаларнинг фаоллиги ва хдракатчанлигини оширишга ёрдам беради.

«MAKTABGACHA ТЛТМ TIZIMI XODIMLARINI RIVOJLANTIRISH: АМЛЦГУОТ УЛ XORIЛY TAJRIBA»

КЕ8РиБЫКА ШМГУ-АМАЬГУ КООТЕКЕ^ГУА81 2024 У1Ь 23-24 МАУ

Медиатаълимнинг узи нима, унинг мох,ияти ва хусусиятли жихдтлари нимада эканлиги борасидаги сунгги йилларда педагогик мух,итда энг долзарб масалага айланди. Таълимнинг ахборот-коммуникация воситаларига асосланган замонавий таълим парадигмаси болаларга тайёр билим ва куникмаларни узатишни эмас, балки болада мустакил фаолият куникмаларини уйготишга асос булади. Шу билан бирга, болаларнинг бевосита укув фаолияти давомида ишлаши интерактив компютер дастурлари ва аудио-визуал воситалар оркали укитувчи билан мулокот килиш характерига эга.

Мактабгача таълим жараёнида ахборот коммуникация технологияларидан фойдаланишнинг асосий шартларидан - болалар коммуникация технологиялари имкониятларини биладиган, у билан ишлаш куникмаларига эга булган, мактабгача таълим муассасаларида компютерлардан фойдаланишнинг санитария меъёрлари ва коидаларини, уларни куллашнинг ахлокий коидаларини биладиган бола шахсини тарбиялашдир. Шу боис, инсон хдётининг хусусан, болалар хдётининг барча сохдларига медиаахборотнинг кириб келишидан ташвишланган жамиятнинг эх,тиёжи медиатаълим заруратини келтириб чикарди. Медиапедагоглар ва назариётчилар орасида энг нуфузлиларидан бири Л.Мастерман (L.Masterman) бугунги оламдаги медиатаълимнинг устуворлиги ва долзарблигининг 7 сабабини асослаб берган:

Медиа истеъмолининг юксак даражаси хдмда замонавий жамиятларнинг оммавий ахборот воситалари билан тулиб-тошганлиги.

1. Медианинг мафкуравий мух,имлиги, ва саноат тармоги сифатида уларнинг аудитория онгига таъсири.

2. Медиа ахборот микдорининг тез усиши, уни бошкариш хдмда унинг таркалиши механизмларининг кучайиши.

3. Асосий демократик жараёнларга медианинг сукилиб кириши жадаллиги.

4. Барча сохдларда визуал коммуникация ва ахборот кийматининг ортиши.

5. Мактаб укувчилари (талабалар)ни келажакдаги талабларга мос йуналиш билан укитиш зарурати.

6. Ахборотни хусусийлаштиришнинг усиб бораётган миллий ва халкаро жараёнлари.

Шундай килиб, медиа (оммавий коммуникация воситалари) кишилар хдётида ва таълим жараёнида кундан-кунга катта-рол уйнамокда.

Медиатаълимнинг максади ёшларда медиага нисбатан танкидий муносабатни шакллантириш, уни укув муассасасидан (мактабгача таълим ташкилотлари, мактаб, олий укув юртларини) кейинги хдётда оммавий ахборот воситаларининг креатив (ижодкор) фойдаланувчисига айлантиришдир.

Медиатаълимнинг асосий вазифалари:

Замонавий ахборотлашган жамият шароитида янги авлодни турли ахборотни тушунишга, унинг рух,иятга таъсири окибатларини англашга, техник воситалар ёрдамида коммуникациянинг огзаки булмаган шакллари асосида мулокот усулларини узлаштиришга ургатишдир.

Медиатаълимнинг асосий йуналишлари:

• булгуси профессионаллар - журналистлар (телевеидение, радио, матбуот, интернет), киноматографистлар, мухдррирлар, продюссерлар ва бошкаларга медиатаълим бериш;

«MAKTABGACHA TA'LM Т121М1 XODIMLARINI RIVOJLANTIRISH: AMALIYOT VA XORIЛY TAJRIBA»

КЕ8РиБЫКА ШМГУ-АМАЬГУ КООТЕКЕ^ГУА81 2024 УГЬ 23-24 МАУ

• университетларда, педагогик институтларда булгуси укитувчиларга медиамаданият буйича курслар доирасида билим бериш;

• олий укув юртлар, лицей, мактаблар ва мактабгача таълим муассасаларида укитувчи ва тарбиячиларнинг бу борадаги малакасни ошириш, узлуксиз таълим муассасаларида таълим олаётган укувчилар ва талабалар учун (махсус, факультатив, тугаракли..) махсус укув курсларини жорий килиш;

• кушимча таълим муассасалари ва дам олиш марказларида (дам олиш уйлари, мактабдан ташкари ишлар, эстетик ва бадиий тарбия марказлари, клублар...) медиатаълимни ташкил килиш:

• телевидение, радио, интернет тармоги ёрдамида мактаб укувчилари, талабалар ва катталарга масофавий медиатаълим бериш;

• мустакил ва узлуксиз медиатаълим (бу назарий жихатдан инсоннинг бутун хаёти давомида амалга оширилиши мумкин).

Аксарият мамлакатлардаги хозирги вазиятни хисобга олган холда куплаб олимлар, мутахассислар таъкидлаётганидек, " ахборот ролининг усиб бориши даврида усиб келаётган авлодни дунёвий ахборот маконига киришга тайёр эмаслиги муаммосига" афсуски кушилмаслик мумкин эмас.

Бу куп жихдтдан укитувчилар, тарбиячиларнинг медиасаводи пастлиги окибатидир. Буларнинг барчаси медиатаълимнинг ахамиятини ута долзарблаштирмокда. А^Шда ахлок томонга эътибор каратилган: у ерда оммавий ахборот воситалари болаларга улар учун номуносиб булган кадриятлар ва хатти-харкатларни сингдириши борасидаги ташвишлар мавжуд. Ва нихоят 1970 йилларда медиатаълим яна бир жихат - сиёсий жихатни касб этди. Оммавий ахборот воситалари сиёсий караш ва эътикодларни шакллантиришга масъуллиги борасидаги тасаввурлар вужудга келди. Шундай килиб, анъанавий медиатаълим ёшлар тарбиясининг куйидаги максадларини илгари сурган:

- юксак маданиятга хурмат;

- ахлокий соглом хатти-харакат меъёрлари;

- сиёсат тугрисидаги окилона тасаввурлар.

Бугунги кунда ушбу сохада янги оммавий ахборот воситалар пайдо булиши билан юзага келган узгаришлар юз бермокда. Купинча медиатаълим ёшларни оммавий ахборот воситалардан асраши лозим булган эмлаш тури сифатида идрок этилмокда, аммо бундай ёндошув барча нарсани салбий окибатларга олиб бориб такаган холда болаларга янги оммавий ахборот воситалардан фойдаланишдан олиниши мумкин булган барча коникишларни бера олмайди. Бугунги кун медиатаълимдан ёшларни уз танловига кура онгли карор кабул килишни рагбатлантирувчи химоя ва тайёргарликнинг омухта шаклларини такозо этмокда. Медиатаълим ёшлар уртасида оммавий ахборот воситаларни тушунишни ривожлантиришни кузда тутади, бу уз навбатида уларни куршаб турган медиамаданиятда онгли иштирок этишига, унга кизикишига олиб боради.

Мактабгача тарбиядан бошлаб то олий укув юртидаги таълимга кадар таълимнинг барча боскичларида медиатаълимнинг ахамиятини хисобга олган холда, умумтаълим мактаблари, академик лицейлар дастурлари ва укув режаларига ушбу йуналиш буйича махсус курсларни киритиш зарур бу хам алохида дарслар шаклида, хам махсус ёки мажбурий курслар куринишида амалга оширилиши мумкин.

Демак, беш ёшда бундай таълимнинг асосини ахборот коммуникация технологияларидан фойдаланиб уйин фаолиятининг тарбиявий характери ташкил этиши

«MAKTABGACHA TALIM TIZIMI XODIMLARINI RIVOJLANTIRISH: AMALIYOT VA XORIJIY TAJRIBA»

RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI 2024 YIL 23-24 MAY

керак. ^изикувчан мактабгача тарбия муассасалари тарбияланувчилари компютерда уйин уйнаб уз кизикишлари билан боглик булган нарсаларни эслаб коладилар, шунинг учун бундай тадбирлар узига хос, киска ва тушунарли булиши керак. Маълумотларни шундай жойлаш керакки урганаётган боланинг тажрибасига асосланган булиши керак.

Мактабгача тарбия ташкилотлари тарбиячиларининг медиакомпетентлигини ривожлантириш учун: мактабгача таълим ташкилотларни компютер техникаси билан жих,озлаш; компютер укув дастурлари банкини тизимлаштириш; дидактик ва методик материаллар тайёрлаш; таълим жараёни ва бошкариш учун дастурий таъминот фаолияти; ва Интернетга кириш хусусиятларидан тулик фойдаланиш; мактабгача таълим сайтини янада ривожлантириш; мактабгача таълим муассасалари тарбиячи-укитувчи ва ходимларининг media маданиятини такомиллаштириш янада яхши натижа беради.

Хулоса килиб айтганда, медиатаълим мамлакатимизнинг таълим сохдсида, жумладан, мактабгача таълим тизимида муносиб урин эгаллаши лозим. Бу вазифани бажаришда мактабгача таълим муассасалари педагогларни малакасини ошириш ва кайта тайёрлаш институтлари фаолиятини самарасини ошириш бекиёс ахдмият касб этади.

Х,аётда уз исботига эга булган доно халкимизнинг "Бола тукканники эмас - тарбия килганники" деган маколининг асл мох,ияти х,ам шунда.

Бизнинг мамлакатимизда медиатаълимни ривожлантириш истикболлари XXI асрда шахснинг ижтимоийлашув жараёни, бугунги кунда ута долзарб ва ахдмиятли булиб турган фукаролик жамияти асосларини шакллантириш муаммолари билан бевосита богликдир.

REFERENCES

1. Федоров А.В. Современный мир и медияобразование. Журнал «Медияобразование» №2 2008г. Г. Тагенрог.

2. Пахрутдинов Ш.И. Баркарор тараккиёт ва рах,бар масъулияти. Т., Академия 2011.

3. Умарова Н.Т. Глобаллашув шароитида ахборот хуружларига карши кураш. Академия. Т., 2005.

4. Valiyeva F.R. To Develop Professional Training of Professional Education Specialists by Ensuring //International Journal of Trend in Scientific Research and Development (IJTSRD) Special Issue on International Research Development and Scientific Excellence in Academic Life Available Online: www.ijtsrd.com e-ISSN: 2456 - 6470 2021/

5. Kalmuratov T.N. Davlat-xususiy sheriklik asosidagi nodavlat maktabgacha ta'lim tashkilotlari faoliyatini boshqarish funksiyalari. "Maktabgacha ta'lim sifatini oshirish muammolari va yechimlari" mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi.

6. Zaynutdinova M.B, Mavlonov N.Sh. Nutiqni tanishda ovozli interfeys texnologiyalaridan foydalaniladigan dasturiy maxsulotlar taxlili va istiqbollari, TATU Qarshi filiali Respublika ilmiy-amaliy koferensiya 20-21-aprel 2018-yil

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.