Научная статья на тему 'НАТИЖАГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН МАЛАКА ОШИРИШ ТИЗИМИ ТЎҒРИСИДА АЙРИМ МУЛОҲАЗАЛАР'

НАТИЖАГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН МАЛАКА ОШИРИШ ТИЗИМИ ТЎҒРИСИДА АЙРИМ МУЛОҲАЗАЛАР Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Калмуратов Тимур Нагметуллаевич

Бугунги кунда мактабгача таълим тизимида малака ошириш жараёнлари Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 28 декабрдаги 1026-сон қарори билан тасдиқланган “Мактабгача таълим ташкилотларининг педагог ходимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тўғрисида низом”га [1] асосан амалга оширилади. Мазкур Низомга мувофиқ мактабгача таълим ташкилотларининг педагог ходимларининг малакасини ошириш курси янги касбий билимлар, маҳорат, замонавий кўникмалар ҳамда педагогик фаолиятни юритиш учун малака талабларига мувофиқ ўқувтаълим жараёнига талаб қилинадиган сифатни таъминлайдиган даражада ваколатларни назарда тутадиган ўқитиш шакли ҳисобланади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «НАТИЖАГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН МАЛАКА ОШИРИШ ТИЗИМИ ТЎҒРИСИДА АЙРИМ МУЛОҲАЗАЛАР»

«MAKTABGACHA ТЛТМ TIZIMI XODIMLARINI RIVOJLANTIRISH: АМЛЦГУОТ УЛ XORIЛY TAJRIBA»

КЕ8РиБЫКА ШМГУ-АМАЬГУ КООТЕКЕ^ГУА81 2024 У1Ь 23-24 МАУ

НАТИЖАГА ЙУНАЛТИРИЛГАН МАЛАКА ОШИРИШ ТИЗИМИ ТУГРИСИДА АЙРИМ МУЛО^АЗАЛАР

Калмуратов Тимур Нагметуллаевич

МТТДМ^ТМОИ илмий ишлар ва инновациялар буйича проректор https://doi.org/10.5281/zenodo.11234370

Бугунги кунда мактабгача таълим тизимида малака ошириш жараёнлари Узбекистан Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 28 декабрдаги 1026-сон карори билан тасдикланган "Мактабгача таълим ташкилотларининг педагог ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тугрисида низом"га [1] асосан амалга оширилади.

Мазкур Низомга мувофик мактабгача таълим ташкилотларининг педагог ходимларининг малакасини ошириш курси янги касбий билимлар, майорат, замонавий куникмалар хамда педагогик фаолиятни юритиш учун малака талабларига мувофик укув-таълим жараёнига талаб килинадиган сифатни таъминлайдиган даражада ваколатларни назарда тутадиган укитиш шакли хисобланади.

Педагог ходимларнинг малакасини ошириш курсларининг максади укув-тарбия жараёнини малакавий талабларга мувофик юкори илмий-методик даражада таъминлаш, илгор педагогик ва ахборот технологиялари, шунингдек, укитишнинг интерактив усуллари буйича касбий ва педагогик махоратни доимий равишда ривожлантиришга кумаклашиш учун зарур булган касбий билим ва куникмаларни мунтазам равишда янгилаб бориш, укув-тарбия жараёнини ташкил этишнинг янги тамойиллари ва замонавий усуллари, малака талаблари, норматив-хукукий хужжатлар билан таништириб боришдан иборат.

Ушбу холатда малака талаблари малака ошириш курслари битирувчисининг умумий билим ва касб тайёргарлиги даражасига куйиладиган талабларни ифодалайди.

Низомда педагог ходимларнинг малакасини ошириш тизимида таълим жараёнининг мазмуни ва сифатига куйиладиган малака талаблари "Таълим тугрисида"ги Узбекистон Республикасининг ^онунига мувофик белгиланиши ва уларда таълим жараёнини ташкил этишни, унинг мазмунини, методик таъминлашни, сифат ва самарадорлигини оширишни такомиллаштиришга доир талаблар куйилиши белгиланган.

Шунингдек, педагог ходимларнинг малакасини ошириш тизимида таълим дастури мазмунига куйиладиган талаблар йуналишлар буйича зарур хамда етарлича билим ва куникмаларни узлаштириш хисобга олинган холда, педагог ходимларнинг малака тавсифларига катъий мувофиклик тамойиллари асосида белгиланиши кайд этилган.

Адабиётларни урганишлар шуни курсатмокдаки, бугунги кунда "касбий эхтиёжга асосан малака ошириш", "касбий ривожланиш траекторияси асосида малака ошириш", "узлуксиз касбий ривожланиш" каби атамалар малака ошириш жараёнида кенг кулланилмокда. Мазкур тушунчалар бевосита малака ошириш жараёнларини педагогнинг касбий эхтиёжлари, касбий етишмовчиликлари, етарли булмаган касбий компетенцияларини ривожлантиришга каратиш зарурлигини ифодалайди.

Эхтиёж сузи кенг камровли тушунча булиб, бу хар бир малака ошириш истагини билдирган педагогда турлича булиши мумкин ва бу эхтиёжни оммавий малака ошириш жараёнларида хамда эгилувчан таълим дастурларисиз амалга ошириш имконияти мавжуд эмас.

«MAKTABGACHA ТЛТМ TIZIMI XODIMLARINI RIVOJLANTIRISH: АМЛЦГУОТ УЛ XORIЛY TAJRIBA»

КЕ8РиБЫКА ШМГУ-АМАЬГУ КООТЕКЕ^ГУА81 2024 У1Ь 23-24 МАУ

Шунингдек, таълим олувчилар учун куйиладиган минимал талабларни Давлат таълим стандартлари ва Давлат талаблари шаклида Давлатнинг ваколатли органи белгилаб берар экан, малака ошириш жараёнларида таълим мазмунининг аник параметрларини хам Давлат томонидан белгиланиши ва уни тингловчининг касбий тайёргарлик даражасига каратилиши максадга мувофик.

Бугунги кунда малака оширишга келган тингловчидан дастлаб кириш ва сунгра чикиш тестлари олинади. Тестлар тахлил килиниб, билим, малака даражаси куйи, урта, юкори сифатлари остида умумий хулосалар чикарилади ва шу билан мазкур жараён тугайди. Бизнинг фикримизча, мазкур кириш тестларини малака ошириш тоифасидаги тингловчиларнинг ривожланиш кирраларини аник диагностика килишга йуналтириш зарур.

Мазкур холатни мактабгача таълим ташкилоти директори тоифаси учун куриб чикамиз. Мактабгача таълим агентлигининг 2023 йил 9 октябрдаги 124-сонли буйруги [3] билан тизимдаги ходимларнинг малака тавсифлари тасдикланган. Мазкур малака тавсифларидан келиб чикиб, идеал мактабгача таълим ташкилоти директорининг асосий касбий ривожланиш кирраларини (компетенция йуналишлари) белгилаб оламиз. МТТ директорининг мазкур кирралари ташкилий, сифатни бошкариш, ижтимоий хамкорлик, болалар саломатлиги (гигиена ва овкатлантириш), инсон ресурсларини бошкариш ва бошкалар булиши мумкин.

Кириш тестида мазкур йуналишларнинг хар бири буйича тингловчиларнинг билим, куникма ва малакалари диагностика килиниб, натижаларига асосан мослашувчан укув режа хамда дастурлари асосида малака ошириш йуналиш(даража)лари танланади ва таълим жараёни йулга куйилади.

Мазкур холатда рахбар ёки педагогнинг айнан ривожлантирилиши зарур булган камчиликлари аникланади ва малака ошириш жараёнлари ана шу етишмовчиликларни тулдиришга, малака ошириш курсларининг натижасини, самарадорлигини оширишга йуналтирилади.

Халк таълими ходимларини узлуксиз касбий ривожлантириш тизимини ташкил этиш, улардаги касб махорати ва малака савиясининг доимий усиши учун зарур шарт-шароитлар яратиш, замонавий талабларга мувофик кайта тайёрлаш ва мунтазам равишда малака ошириб боришнинг самарали механизмларини жорий этиш асосида мазкур ходимларнинг юкори савиядаги узлуксиз касбий тайёргарлигини таъминлашга йуналтирилган Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2022 йил 17 январдаги 25-сон карори билан "Халк таълими ходимларини узлуксиз касбий ривожлантириш тизимини ташкил этиш тартиби тугрисида низом" [2] тасдикланган. Мазкур низомда узлуксиз касбий ривожлантиришнинг максади сифатида ходимларнинг эгаллаб турган лавозимлари, мутахассислиги ёки дарс берадиган фанлари буйича касбий ва педагогик махорати доимий равишда усиб боришини, уларнинг илгор педагогик ва ахборот технологиялари, шунингдек, укитишнинг интерактив усуллари буйича касбий билимлари, малака ва куникмалари мунтазам равишда янгилаб борилишини таъминлаш хамда уларни давлат таълим стандартлари, давлат таълим талаблари ва сохага оид конунчилик билан мунтазам таништириб боришдан иборат килиб белгиланган хдмда узига хос механизм ишлаб чикилган.

Мазкур механизм буйича рахбар ва педагог ходимларнинг малака ошириш эхтиёжларини урганиш ва индивидуал касбий ривожланиш траекториясини тузиш

«MAKTABGACHA TALIM TIZIMI XODIMLARINI RIVOJLANTIRISH: AMALIYOT VA XORIJIY TAJRIBA»

RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI 2024 YIL 23-24 MAY

вазирликнинг туман (шахар) булимларига юклатилган. Кадрларнинг етишмовчилиги ва уларнинг сифат курсаткчилари билан боглик муаммолар мавжуд вазиятларда туман (шахар) булимларига тизимдаги рахбар ва педагог ходимларнинг касбий ривожланишини диагностика килиш ва холис бахолаш имконини бериши масаласини кайта урганиб куриш зарур.

Шу ва шу сингари муаммолар мавжуд шароитларда тизимдаги рахбар ва педагог ходимларнинг касбий ривожланишини касбий ривожланиш кирраларига асосан (йуналишларга ажратган холда) диагностика килиш, бахолаш хамда малака ошириш тоифалари(даражалари)га ажратиш масалаларини малака ошириш таълим муассасаларининг узида ташкил этишни максадга мувофик килиб куймокда. Мазкур холат ушбу жараён механизмининг нисбатан соддалиги, куп вакт, мехнат ва молиявий манбаларнинг сарф этилмаслиги, малака ошириш шаклларига нисбатан малака ошириш муассасаларининг жараёнга уз вактида тайёр туришлари билан манфаатлидир.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 28 декабрдаги "Педагог ходимларни кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш чора-тадбирлари тугрисида"ги 1026-сон карори.

2. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2022 йил 17 январдаги "Халк таълими ходимларини узлуксиз касбий ривожлантириш тизимини ташкил этиш тартиби тугрисидаги низомни тасдиклаш хакида"ги 25-сон карори.

3. Узбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги хузуридаги Мактабгача таълим агентлигининг 2023 йил 9 октябрдаги "Узбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги хузуридаги Мактабгача таълим агентлиги тизими ходимлари асосий лавозимларининг малака тавсифларини тасдиклаш тугрисида"ги 124-сонли буйруги.

4. Valiyeva F.R. To Develop Professional Training of Professional Education Specialists by Ensuring //International Journal of Trend in Scientific Research and Development (IJTSRD) Special Issue on International Research Development and Scientific Excellence in Academic Life Available Online: www.ijtsrd.com e-ISSN: 2456 - 6470 2021/

5. Kalmuratov T.N. Davlat-xususiy sheriklik asosidagi nodavlat maktabgacha ta'lim tashkilotlari faoliyatini boshqarish funksiyalari. "Maktabgacha ta'lim sifatini oshirish muammolari va yechimlari" mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi.

6. Zaynutdinova M.B, Mavlonov N.Sh. Nutiqni tanishda ovozli interfeys texnologiyalaridan foydalaniladigan dasturiy maxsulotlar taxlili va istiqbollari, TATU Qarshi filiali Respublika ilmiy-amaliy koferensiya 20-21-aprel 2018-yil

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.