Научная статья на тему 'ТАЪЛИМ ТАШКИЛОТЛАРИДА ИНСОН РЕСУРСЛАРИНИ БОШҚАРИШНИНГ АҲАМИЯТИ'

ТАЪЛИМ ТАШКИЛОТЛАРИДА ИНСОН РЕСУРСЛАРИНИ БОШҚАРИШНИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

CC BY
43
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Research Focus
Ключевые слова
таълим / инсон ресурслари / бошқарув / самарадолик / етакчилик / мактабдаги шарт шароитлар / ташкиллаштириш / ижтимоий муносабатлар / касбий маҳорат / education / human resources / management / efficiency / leadership / school conditions / organization / social relations / professional skills

Аннотация научной статьи по естественным и точным наукам, автор научной работы — Каримова Гўзал

Таълим ташкилотларида инсон ресурсларини бошқариш ва назорат қилиш самарали фаолит омили ҳисобланади. Мақолада таълим ташкилотларида инсон ресурсларин бошқаришнинг аҳамияти, усул ва воситалари, муаммо ва ечимлар тўғрисида илмий асосланган таҳлилий маълумотлар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPORTANCE OF HUMAN RESOURCE MANAGEMENT IN EDUCATIONAL ORGANIZATIONS

Management and control of human resources in educational organizations is a factor of effective activity. The article provides scientifically based analytical information about the importance of human resources management in educational organizations, methods and tools, problems and solutions.

Текст научной работы на тему «ТАЪЛИМ ТАШКИЛОТЛАРИДА ИНСОН РЕСУРСЛАРИНИ БОШҚАРИШНИНГ АҲАМИЯТИ»

I VOLUME 2 I ISSUE Э | 202Э ResearchBip (14) | Google Scholar | SJIF (5.7GS) | UIF (&Э)

ТАЪЛИМ ТАШКИЛОТЛАРИДА ИНСОН РЕСУРСЛАРИНИ БОШЦАРИШНИНГ

А^АМИЯТИ Каримова Гузал

Ориентал университети магистранти https://doi.org/10.5281/zenodo.7793412

Аннотация: Таълим ташкилотларида инсон ресурсларини бошцариш ва назорат цилиш самарали фаолит омили уисобланади. Мацолада таълим ташкилотларида инсон ресурсларин бошцаришнинг ауамияти, усул ва воситалари, муаммо ва ечимлар тугрисида илмий асосланган таулилий маълумотлар берилган.

Калит сузлар: таълим, инсон ресурслари, бошцарув, самарадолик, етакчилик; мактабдаги шарт шароитлар, ташкиллаштириш, ижтимоий муносабатлар, касбий мауорат

IMPORTANCE OF HUMAN RESOURCE MANAGEMENT IN EDUCATIONAL

ORGANIZATIONS

Abstract: Management and control of human resources in educational organizations is a factor of effective activity. The article provides scientifically based analytical information about the importance of human resources management in educational organizations, methods and tools, problems and solutions.

Key words: education, human resources, management, efficiency, leadership; school conditions, organization, social relations, professional skills

ВАЖНОСТЬ УПРАВЛЕНИЯ ЧЕЛОВЕЧЕСКИМИ РЕСУРСАМИ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЯХ

Аннотация: Управление и контроль человеческими ресурсами в образовательных организациях является фактором эффективной деятельности. В статье представлена научно обоснованная аналитическая информация о значении управления человеческими ресурсами в образовательных организациях, методах и инструментах, проблемах и решениях.

Ключевые слова: образование, человеческие ресурсы, управление, эффективность, лидерство; школьные условия, организация, социальные отношения, профессиональные навыки

КИРИШ

Таълим муассасасининг фаолиятидаги самарадорлик, биринчи навбатда, жамоадаги шахслараро муносабатлар, вазифаларни канчалик тугри ташкил этилгани ёки этилмаганлигига боглик. Бошкача айтганда, ишнинг кандай ташкил этилиши рах,барлик, бошкарувчиликнинг ташкил этилиши даражасига боглик. Х,ар бир рах,бар педагогик тизимни бошкарар экан, энг аввало, ундаги муаммолар ва бу тизимдаги аъзоларнинг педагогик-психологик хусусиятларини билиш кобилиятига эга булиши керак. Мактаб директорлари бошкарув фаолиятида таълим муассасасида барча жараёнларни тартибга солиб туриш учун бошкарув функцияларини мазмун ва мох,иятини билишлари зарур.

Бугунги кунда дунё микёсида тупланган тажрибалар турли давлатларда таълим муассасалари рах,барларининг фаолияти самарадорлигини бах,олашнинг турлича механизмларидан фойдаланиш амалиёти мавжудлигини курсатмокда. Х,озирда умумтаълим мактаб директорларининг бошкарув фаолияти самарадорлигини ошириш ва уларнинг

| VOLUME 2 | ISSUE 3 | 2023 ResearchBip (14) | Google Scholar | SJIF (5.708) | UIF (8.3)

компетентлигига куйиладиган умумий талабларни классификациялаш, мактаб директорларининг бошкарув фаолияти самарадорлигини бах,олашга оид курсаткич ва мезонларни ишлаб чикиш зарурати мавжуд.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Умумтаълим мактаб директорларининг бошкарув фаолият самарадорлигини бах,олашда фаолият йуналишларини аниклаштириш ва бах,олаш мезонларини ишлаб чикиш. Тадкикотнинг объекти сифатида умумтаълим мактаб директорларининг бошкарув фаолияти самарадорлигини бах,олаш механизмлари танлаб олинган. Тадкикотни олиб боришда сохд олимларининг бошкарув фаолият самарадорлиги тушунчалари тах,лили ва умумтаълим мактаб директорларининг бошкарув фаолияти йуналишлари аниклаштиришда киёсий тах,лил усулларидан фойдаланилди. Мавзу буйича олимлар илмий ишларининг тах,лили. Умумтаълим мактаб директорларининг бошкарув фаолияти самарадорлигини ошриш, бошкарув фаолияти самарадорлигини тушунчалари буйича бир катор тадкикот ишлари урганилди. Шундай экан биринчи навбатда самарадорлик, бошкарув фаолият самарадорлиги каби тушунчаларини тах,лил килиб утсак.

Самарадорлик - сифатнинг умумлашган улчови. Самара деганда фаолиятда куйилган максадга тула ёки кисман эришиш тушунилади. Таълим сифатини окилона даражасига эришиш таълим муассасаси бошкарувидаги асосий максадлардан бири х,исобланади. Шу сабабли сифатни бошкариш баъзан самарадорликни бошкариш деб х,ам айтилади[1]. Д.Тожибоева уз тадкикот ишларида самарадорликни бахолашда одатда купрок ижтимоий ва иктисодий самарадорликни назарда тутган. Ижтимоий самарадорлик - бу хужалик фаолиятининг натижаларини жамиятнинг максади ва эх,тиёжларига, унинг аъзолари манфаатларига мос келишини англатади.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Иктисодий самарадорликга эса, энг аввало, ишлаб чикариш, таксимлаш, айирбошлаш ва истеъмол самарадорлиги сифатида каралади[2]. М.Шарифхужаев ва Ё.Абдуллаевларнинг фикрига кура, бошкарув самарадорлиги уз табиати билан мураккаб жараён. Уни факат бир ёки икки курсаткич билан ифодалаб булмайди. Бунинг учун курсаткичлар тизими зарур булиб, мазкур тизимни икки йирик гурух,га булиш мумкин:

- Бошкариш тизими фаолиятини тавсифловчи микдорий курсаткичлар: -бошкарувдаги жонли мех,натнинг тежалишини тавсифловчи курсаткичлар;

- бошкарув учун сарфланган моливий ресурсларнинг тежалишини тавсифловчи курсаткичлар;

- бошкариш учун сарфланадиган вактни тежалишини тавсифловчи курсаткичлар.

- Бошкарувнинг ижтимоий самарадорлигини тавсифловчи сифат курсаткичлари:

- бошкарув аппарати ходимларининг малакаси даражасини тавсифловчи курсаткичлар;

- кабул килинган карорлар самарадорлигини тавсифловчи курсаткичлар;

- бошкарув жараёнидаги ахборотларнинг ишончлилиги ва туликлигини ифодаловчи курсаткичлар;

- бошкариш маданиятини тавсифловчи курсаткичлар;

- коммуникациянинг самарадорлигини ифодаловчи курсаткичлар;

- бошкарув аппаратидаги мех,нат шароитини тавсифловчи курсаткичлар ва х,.к.

А.Тухтабоевнинг таъкидлашича, бошкарув самарадорлиги унинг бошкарилувчи

объект максадлари ва ижтимоий-иктисодий самарасини таъминлашдаги натижавийлиги

| VOLUME 2 | ISSUE 3 | 2023 ResearchBip (14) | Google Scholar | SJIF (5.708) | UIF (8.3)

билан бошкариш харажатларини ва унда фойдаланилган ресурсларни таккослаш оркали аникланади. Бошкариш самарадорлигини иктисодий маъноси - бошкариш харажатларининг жорий холатида макро- ва микродаражада энг куп иктисодий самарани таъминлаш булса, ижтимоий маъноси - бошкариш харажатларини жорий холатида энг куп ижтимоий самарани таъминлашдир. Г.С.Абдрахманов бошкарув фаолияти самарадорлигини белгиланган меъёрлар асосида юкори сифатларга эришиш даражаси хамда таълим тизими фаолиятининг сифат ва микдорий хусусиятларининг зарурий курсаткичларини ифодаловчи, максадга эришиш даражаси буйича аниклашни максадга мувофик деб хисоблайди[3].

Таълим муассасаларини бошкаришни илмий асосда ташкил этишда амалга оширилиши зарур булган вазифалар хдмда ижобий ечимини топиш зарур булган айрим муаммоларни инобатга олган холда айтиш мумкинки, таълим муассасаларини бошкарув фаолиятининг самарадорлиги - бу бошкарув жараёнининг натижавийлиги хисобланади[4]. МУ^ОКАМА

Таълим муассасасининг бошкарув самарадорлиги - бу бошкарув фаолияти максадига эришганлик курсаткичи, яъни таълим муассасасида хар бир таълим олувчининг шахсини ривожлантирувчи шарт-шароитларнинг яратилганлиги хисобланади[5]. Ривожланган мамлакатларда умумтаълим мактаб директорларининг бошкарув фаолият самарадорлигини бахолашда асосан узини узи бахолаш тушунчаси купрок кулланилади. Бошкарув фаолияти самарадорлигини рахбарнинг узи томонидан бахоланиши ва натижалар асосида уз устида ишлаш, ривожлантириш режаларини тузиш имкониятига эга булади. Виржиния штати Уильяма ва Мария коллежи профессори Джеймс Х.Стронг уз тадкикотларида умумтаълим мактаб директорларини бахолашда куйидаги стандартларни келтириб утган:

- етакчилик;

- мактабдаги шарт шароитлар;

- инсон ресурсларини бошкариш;

- ташкиллаштиришни бошкариш;

- алока ва ижтимоий муносабатлар;

- касбий махорат.

ХУЛОСА

Шундай экан таълим муассасасининг бошкарув самарадорлиги кайси холатда, натижаларга, таълим муассасаси олдига куйилган максадларга эришаётганликларини аниклаш учун бахолаш, бахолаш механизмларини куллаш керак булади.

Адабиётлар

1. Шарифхужаев М., Абдуллаев Ё. Менежмент: Дарслик. - Тошкент: "Укитувчи", 2001. - 702 б.

2. Тухтабоев А.Т. Маъмурий менежмент. - Тошкент: "Молия", 2003. - 135-б

3. Абдрахманов Г.С. Диагностический подход и оценка эффективности управления современной школой: Автореф. дис. ... канд. пед. наук. - Казань, 1998. - 17 б. конуниятлари, усул ва методлари

4. Тургунов С.Т. Умумий урта таълим муассасалари директорлари бошкарув фаолиятининг назарий асослари: Докторлик диссертация, 2007. - 140-б.

5. Зверева В.И. Организационно-педагогическая деятельность руководителя школы. -М.: «Новая школа», 1997. - 160 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.