Научная статья на тему 'ЎҚИТУВЧИЛАРНИНГ ТАДҚИҚОТЧИЛИК КОМПЕТЕНТЛИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИЯЛАР'

ЎҚИТУВЧИЛАРНИНГ ТАДҚИҚОТЧИЛИК КОМПЕТЕНТЛИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИЯЛАР Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
43
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
инновация / касбий фаолият / компетентлилик / малака / кўникма / стратегия / махсус стратегия / функционал стратегия / мужассамлаштирилган стратегия. / innovation / professional activity / competence / qualification / skill / strategy / special strategy / functional strategy / content strategy.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — F. Rahmatova

Мақола ўқитувчиларнинг фаолиятини инновацион ғоялар ва технологиялар асосида олиб бориш масалалари кенг таҳлил қилинган. Шунингдек муаллиф, ўқитувчилар касбий фаолиятини мувофиқлаштириш, уларнинг кўникма ва малакаларини ривожлантириш ҳамда уларнинг компетентли ўқитувчи сифатида шаклланиши бўйича ўз таклифларини бериб ўтган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INNOVATIONS IN THE DEVELOPMENT OF RESEARCH COMPETENCE OF TEACHERS

The article extensively explores the issues of conducting the activities of teachers on the basis of innovative ideas and technologies. Also, the author presents his proposals for the coordination of teachers' activities, the development of their skills and qualifications, the formation of competent teachers from them.

Текст научной работы на тему «ЎҚИТУВЧИЛАРНИНГ ТАДҚИҚОТЧИЛИК КОМПЕТЕНТЛИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИЯЛАР»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

УЦИТУВЧИЛАРНИНГ ТАДЦЩОТЧИЛИК КОМПЕТЕНТЛИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИЯЛАР Рах,матова Феруза

Жиззах давлат педагогика университети кафедра мудири, педагогика фанлари буйича

фалсафа доктори https://doi.org/10.5281/zenodo.7336372

Аннотация. Мацола уцитувчиларнинг фаолиятини инновацион гоялар ва технологиялар асосида олиб бориш масалалари кенг таулил цилинган. Шунингдек муаллиф, уцитувчилар касбий фаолиятини мувофицлаштириш, уларнинг куникма ва малакаларини ривожлантириш уамда уларнинг компетентли уцитувчи сифатида шаклланиши буйича уз таклифларини бериб утган.

Калит сузлар: инновация, касбий фаолият, компетентлилик, малака, куникма, стратегия, махсус стратегия, функционал стратегия, мужассамлаштирилган стратегия.

ИННОВАЦИИ В РАЗВИТИИ НАУЧНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКОЙ КОМПЕТЕНЦИИ ПЕДАГОГОВ

Аннотация. Статья широко исследует вопросы ведения деятельности учителей на основе инновационных идей и технологий. Также, автор представляет свои предложения по координации деятельности учителей, развитию их навыков и квалификаций, формированию из них компетентных учителей.

Ключевые слова: инновация, профессиональная деятельность, компетентность, квалификация, навык, стратегия, специальная стратегия, функциональная стратегия, содержательная стратегия.

INNOVATIONS IN THE DEVELOPMENT OF RESEARCH COMPETENCE OF

TEACHERS

Abstract. The article extensively explores the issues of conducting the activities of teachers on the basis of innovative ideas and technologies. Also, the author presents his proposals for the coordination of teachers' activities, the development of their skills and qualifications, the formation of competent teachers from them.

Keywords: innovation, professional activity, competence, qualification, skill, strategy, special strategy, functional strategy, content strategy.

КИРИШ

Бугунги кунда Узбекистан давлат ва жамият хдётининг барча сохдларини тубдан янгилашга каратилган инновацион ривожланиш йулига утмокда. Чунки замон шиддат билан ривожланиб бораётган х,озирги даврда янги фикр, янги гояга, инновацияга таянган давлатгина ютади.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Олий Мажлисга Мурожаатномасида 2018 йилга Фаол тадбиркорлик, инновацион гоялар ва технологияларни куллаб-кувватлаш йили деб ном беришни таклиф этди. "Инновация - бу келажак дегани. Биз буюк келажагимизни барпо этишни бугундан бошлайдиган булсак, уни айнан инновацион гоялар, инновацион ёндашув асосида бошлашимиз керак. Келгуси йилда илмий тадцицот ва инновацион фаолиятни ривожлантириш, бунинг учун зарур

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

молиявий ресурсларни сафарбар этиш, ушбу жараёнда щтидорли ёшлар иштирокини, ижодий гоя ва ишланмаларни щр томонлама цуллаб-цувватлаш вазифаси эътиборимиз марказида булади" - деди Давлатимиз рах,бари.

Демак, бугунги кунда х,ар бир сохд ва тизим фаолиятини инновацион гоялар ва технологиялар асосида олиб бориш мух,им ахдмият касб этади. Шу жихдтдан мавзуга киришишдан олдин "инновация" сузининг маъносига бироз тухталишни лозим топдик.

Инновация тушунчаси (лотинча novus - янги) тадкикотларда ва илмий ишларда XIX асрларда кулланила бошлаган. Аввал у алох,ида элементларни бир сохддан бошка сохдга киритишни ифодалаган. Техникавий янгиликлар киритиш конуниятларини урганиб фирмалар фойда олиш учун "инновацион сиёсатни" бутун бир тизим сифатида узлаштиришди. Мазкур фаолият жамият хдётининг ихтиёрий бугинини янгилаш буйича умумий белгиларга, конуниятлар, янгилик киритиш механизмига эга.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Инновация тушунчасига берилган бир канча таърифларнинг тах,лилига кура, инновациянинг узига хос мазмуни узгаришларни ташкил этади, инновацион фаолиятнинг асосий функцияси узгартиришдан иборат деган хулоса келиб чикади.

"Инновация" ва "инновацион жараёнлар" иборалари узаро якин ва ухшаш, лекин бир хил маънони англатмайди. Инновацион жараён инновацияларни вужудга келтириш, амалиётга татбик этиш ва оммалаштириш фаолиятлари билан боглик.

Инновацияларнинг илмий-техникавий янгилиги ва амалиётда кулланилиши унинг зарурий хусусиятларидан х,исобланади. Шундан келиб чикиб, инновация натижаларини инновацион жараён билан биргаликда, узаро боглик х,олда куриб чикиш керак. Инновацияларнинг узига хос узаро боглик булган уч хусусияти мавжуд: кулланилиши, татбик этилиши, илмий-техникавий янгилиги.

Амалиётда "янгилик", "янгиланиш", "янгилик киритиш" тушунчалари купинча тенглаштирилади, лекин уларнинг уртасида баъзи бир фарклар мавжуд. Янгилик - янги тартиб, янги услуб, янги метод, янги ихтиролар булиши мумкин, буни куйида келтирилган фикрлар тасдиклайди.

Янгилик киритиш таснифи муаммолари буйича олиб борилган тадкикотларни урганиш натижаларининг курсатишича, янгилик киритишнинг хусусиятларига кура уларни турли хил асослар билан турлича таснифлаш мумкин, яъни бугунги кунда янгилик киритишнинг тугалланган таснифи мавжуд эмас. Шу билан биргаликда бизнинг тадкикотларимиз доирасида аникланган маълумотларга кура, янгилик киритишни урганишда энг аввало, янгиликларни таълим-тарбия жараёнининг кайси бугинига тегишли эканлигини инобатга олиш максадга мувофик.

Укитувчилар касбий компетентлилиги асосан инновацион жараёнларда ривожланади. Адабиётларда инновация буйича жуда куп тушунчалар келтирилган. Масалан, унинг мазмун ва мох,ияти, ички тузилишига кура техникавий, иктисодий, ташкилий, бошкарув ва бошка инновация турларига ажратилган. Инновациянинг белгилари сифатида, унинг кулами (глобал ва локал кулами), хдётий даврининг улчамлари (боскичларга ажратиш ва тах,лил килиш), амалиётга татбик этиш жараёни конуниятлари ажратиб курсатилган.

Инновацион фаолият - педагогик жамоани хдракатга келтирувчи, олга бошловчи, тараккий эттирувчи кучдир. "Инновацион фаолият - бу янги

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

ижтимоий талаблар билан анъанавий меъёрларнинг мос келмаслиги, ёхуд амалиётнинг янги шаклланаётган меъёрининг мавжуд меъёр билан тукнашуви натижасида вужудга келган мажмуали муаммоларни хал ечишга каратилган фаолиятдир", - деб таъкидлайди В.И.Слобадчиков.

М.Жуманиёзованинг фикрича, укитувчиларни инновацион фаолиятга тайёрлаш муаммосига мурожаат этиш жамиятда инновацион жараёнлар динамикасининг усиб бориши натижасида вужудга келди.

Р.Жураев ва Х.Ибрагимовларнинг фикрича, "Инновацион фаолият -укитувчининг уз фаолиятидан коникмаслигидан келиб чикади. У укитувчи томонидан у ёки бу педагогик вазифани х,ал килишда кандайдир тусикка дуч келиниб, уни муваффакиятли хал этишга интилиш асосида юзага келади".

Инновация" тушунчаси доимо бир хил маънода таърифланмайди, куп холларда у "янгилик киритиш" тушунчаси сифатида куриб чикилади, "инновацион жараён" тушунчаси эса янгилик яратиш ва уларни узлаштириш хамда таълим муассасаси амалиётида самарали куллашни ифодалайди. Инновацион жараённинг таркибий тузилишини муаммолар; янгиланишга эхтиёж; субъектлар; максад; вазифалар; мазмун; методлар; натижа ташкил этади.

Укитувчилар касбий компетентлилигини ривожлантириш максадида инновацион жараёнларни ташкил этиш хамда кузланган натижаларга эришишда, энг аввало, укитувчи фаолиятидаги мавжуд муаммоларни урганиш ва тахлил килиш, мавжуд муаммоларни бартараф этишда бажарилиши зарур булган вазифаларни, максадни аниклаш, шунингдек, укитувчининг имконияти ва эхтиёжларидан келиб чикиб инновацион жараённинг мазмун ва мохиятини белгилашнинг сифати ва бажарилиш самарадорлиги рахбарларнинг фаолиятига кай даражада боглик булса, укитувчилар касбий компетентлилигини ривожлантириш йуналишларида белгиланган максадларга кура юкори натижаларга эришиш уларнинг инновацион фаолияти хамда инновацион жараёнларга кизикишларига шу даражада боглик булади.

Умуман олганда, умумий урта таълим мактаблари укитувчиларини касбий компетентлилигини ривожлантириш куплаб ижгимоий-сиёсий, миллий-маънавий, психологик ва педагогик омиллар гаъсирида амалга ошириш, педагогдан мазкур жараённи инновацион технологиялар ёрдамида ташкил этишни талаб этади.

Инновацион ёндашув укитувчидан олган билим ва куникмаларни амалиётга куллашни эмас, балки уларни доимий такомиллаштиришни талаб этади. Мазкур талаб билан богликликда уз навбатида укитиш методларини танлаш тизими хам узгаради. Укитиш методларини танлаш ва амалиётда куллаш уз навбатида таълим жараёнида куйиладиган талабларга мувофик келадиган компетенция ва функцияларни такомиллаштиришни талаб этади.

Таълим муассасаларида укитувчилар касбий компетентлилигини ривожлантириш йуналишларида ташкил этиладиган инновацион жараёнларнинг самарали бошкариш, мазкур жараёнга укитувчиларнинг кизикишларини ривожлантириш хамда кузланган натижаларга эришишда инновацион жараёнларни олдиндан лойихалаштириш ва бунда инновацияларнинг узига хос хусусиятларини инобатга олиш зарур.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Биз уцитувчилар касбий компетентлилигини ривожлантириш йуналишларида ташкил этиладиган инновацион жараёнларни мураккаб, куп даражали жараён сифатида изохлашда цуйидаги бир цатор хусусиятларни инновацияларга хос хусусиятлар деб хисоблаймиз: диалектиклик, даврийлик, асосланганлик даражаси, ихтилофлилик, ахамиятлилик, таваккалчилик, рахбарлик услубларини тавсифлаш цобилияти, вазиятга алоцадорлик, таркибий тузилишга эгалиги (структуравийлик), инновацион харакатлар стратегиясини шакллантириш имконияти, бошцарувчанлик, ижтимоий мулжалланганлик, инсонларнинг цизициши буйича табацалаштириш цобилияти, инновацияларни субъект томонидан цабул цилиниши.

Диалектиклик - бу инновацияларнинг ривожланиш жараёни булиб, унинг меъёрий асосларини секин-аста, босцичма-босцич янгиланиб бориш жараёни билан тавсифланади. Инновациялар мавжуд урф-одат, анъаналар билан ижодий зиддиятларни вужудга келтиради ва улар асосида амалга оширилади хамда ривожлантирилади. Бу тизимнинг узлуксизлиги муассасанинг инновацион ривожланиш курсаткичини белгилайди.

Инновациянинг даврийлиги уцитувчиларда анъанавий таълим бериш йуналишидаги тушунчаларни бугунги кунда мухим ахамиятга эга булган янги касбий билим ва тушунчалар билан мацсадга мувофиц холда, секин-аста алмашиниб боришида тасдицланади. Чунки, мустахкам урнашиб цолган аввалги тушунчалар, фикрлар, идрок ва хулц-атворнинг бирданига узгариши уцитувчининг касбий ахамиятга эга булган шахсий хислатларига салбий таъсир курсатиши ва унинг маънавий-ахлоций, узини-узи англаш асосларини бузилишига олиб келиши мумкин.

Инновациянинг асосланганлик даражаси уцитувчиларда янги сифатли узгаришларнинг мицдори билан ифодаланади. Уцитувчилар томонидан цулланилаётган таълим усулларидан инновация цанчалик куп фарц цилса, унинг узгартириш салохияти ва асосланганлик даражаси шунча юцори булади.

Инновациянинг ихтилофлилиги шундаки, ихтиёрий янгиликни киритиш узига хос хусусиятларга боглиц булмаган холда ихтилофли вазиятлар вужудга келтириши мумкин, чунки инновацион таълим усулларини узлаштиришнинг мураккаблигига боглиц х,олда, таълим муассасасида одат тусига кирган узаро таъсир ва муносабатларни узгартиради.

Инновациянинг ахдмиятлилиги - бунда инновацион жараён даврида таълим муассасаси рах,барида уцитувчиларнинг янгиликларга булган муносабатларини объектив бах,олаш имконияти тугилади, жамоада ички муносабатларни узгариши, кескинлашуви вужудга келади ва уз навбатида мазкур жараёнга мос келувчи инновацион таълим лойихдларини ишлаб чициш имконияти тугилади.

Инновацион таваккалчилик инновациянинг эх,тимоллик хусусиятлари билан боглиц булади. Натижавийликка ишончсизлик уцитувчиларда таваккалчилик ва хавотирланиш х,иссиётларини вужудга келтиради хдмда татбиц этиш фаолиятининг натижаларига уз таъсирини курсатади.

Инновациянинг рахбарлик услубларини тавсифлаш цобилияти, инновацион рахбарлик услуби инновацион жараённинг натижасига уцитувчиларнинг шахсий цизицишларини вужудга келтиришни назарда тутади.

Инновациянинг вазиятга алоцадорлиги - инновацияларни амалга ошириш куп жихатдан уцитувчиларнинг индивидуал хусусиятларига хамда ташкилий таълимий мухитнинг янгиликларни цабул цилиш учун тайёргарлик даражасига боглиц булади.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Инновацияларнинг структуравийлиги - янгиликлар билан танишиш, бахолаш, синаш, маъкуллаш ва тула кабул килиш инновацияни амалиётга татбик этишнинг асосий боскичларини белгилайди.

Инновацияларнинг рахбарликни инновацион услублари стратегиясини шакллантириш имконияти - инновацион дастурларни амалиётга татбик этишнинг самарадорлиги укитувчиларнинг кизикишларига ва улар натижасида инновацион жараёнларга укувчиларнинг психологик тайёргарлигини шакллантириш хамда тайёргарлик даражасини ривожлантиришига боглик булади.

Инновацияларнинг бошкарувчанлиги янгиликларни татбик этишда ташкилий вазиятларни ривожлантиришнинг дастурлаштириш имкониятларига боглик булади.

Инновацияларнинг ижтимоий мулжалланганлиги индивидуал максадларни ва вазифаларни ташкилий тизимнинг максади ва вазифалари билан мувофиклаштириш асосида укитувчиларнинг узини-узи ривожлантириши, шахсий ривожланиш истикболларини белгилайди.

Инновацияларнинг инсонни кизикиши буйича табакалаштириш кобилияти -алохида индивид ва гурухлар учун инновациянинг турли хил муносабатлари мавжуд. Маълум бир укитувчилар томонидан кушимча имкониятларни олиниши бошка укитувчиларнинг имкониятларини камайишига олиб келади ва бу уз навбатида янгиликларни кабул килиш учун аник тартиб урнатишга уз таъсирини курсатади.

Инновацияларни субъект томонидан кабул килиниши - укитувчи томонидан маълум бир янгиликларни кабул килиниши мавжуд харакатдаги тизимнинг узига хос хусусиятларига кай даражада мос келишига хамда имкониятларни шакллантиришда укитувчининг холатини яхши ёки ёмон томонга узгартиришига боглик булади.

Таълим муассасаларида укитувчиларнинг касбий компетентлилигини ривожлантиришга йуналтирилган инновацион жараёнларни ташкил этиш ва бошкаришда фан-техника ютукларига асосланган бошкарувнинг энг самарали, инновацион методларидан фойдаланишни, бошкарув йуналишида билим, куникма ва малакаларни, янги шахсий ва касбий сифатларни талаб килади, бу уз навбатида стратегик бошкарувнинг заруриятини белгилаб беради. Шундан келиб чикиб, стратегик бошкарувнинг асосий тушунчаларига тухталиб утамиз.

Стратегик режа таълим муассасасида таълим тизимини ривожлантириш, таълим-тарбия жараёнида кузланган максадларга эришиш - укитувчиларнинг касбий компетентлилигини ривожлантириш, таълим муассасасида кадрлар салохиятини ривожлантириш йуналишида узок (беш, ун йил ва ундан купрок муддатларни уз ичига олади) муддатларга мулжалланган вазифаларни уз ичига олган дастур (истикбол режа) булиб, у таълим муассасасининг хамда рахбарларнинг йиллик ва жорий режалари учун асос сифатида хизмат килади.

Стратегик ражалаштириш - бу укитувчиларнинг касбий компетентлилигини ривожлантириш максадларидан келиб чикиб амалга ошириш зарур булган вазифаларни белгилаш, мазкур вазифаларни амалга ошириш учун бошкарув функциялари, методлари хамда максадларини аниклаш ва амалга ошириш юзасидан стратегик режалар ишлаб чикиш жараёни булиб, бунда максад ва вазифаларнинг илмий асосланганлиги, белгиланган муддатларнинг аниклиги ва объективлиги, ижрочиларнинг билими ва касб махорати, ташки мухит таъсири, фан-техника ва технологияларнинг ривожланиши,

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

муассаса имкониятлари, шунингдек, бошкарув стратегияси, яъни стратегияни амалга оширишни бошкариш йуналишлари урганилиб тахлил килинади.

Бошкарув стратегияси укитувчиларнинг касбий компетентлилигини ривожлантиришда таълим муассасаси фаолиятини такомиллаштириш, укитувчилар фаолиятини мувофиклаштириш, стратегик режа асосида фаолиятни ташкил этиш ва бошкариш йуналишида асосан бошкарувнинг икки турини назарда тутади: стратегик бошкарув, конъюнктуравий бошкарув. Амалий фаолиятда у ёки бу бошкарув йуналишининг устунлиги ташкилий тизимнинг янгилик даражаси курсаткичлари билан белгиланади.

Стратегик бошкарув эса таълим муассасасининг стратегик максади йуналишида муассаса имкониятларини укитувчиларнинг умумий манфаатлари билан мувофиклаштиришни назарда тутувчи узок муддатга тузилган дастур, режа ва лойихалар асосида бошкаришдир. Стратегик бошкарув одатда, мазкур тизимни бошкарув маданиятининг юкори даражасини белгиловчи кенг инновацион дастурларни амалга ошириш имкониятини яратади. МУ^ОКАМА

Конъюнктуравий бошкарув - маълум бир даврда муассасанинг иктисодий холатини тавсифловчи белгилар мажмуаси билан боглик булади. Амалий фаолиятда у ёки бу бошкарув йуналишининг устунлиги ташкилий тизимнинг янгилик даражаси курсаткичлари билан белгиланади. Коньюнктуравий бошкарув маълум бир даврнинг иктисодий холатини тавсифловчи белгилар мажмуаси билан боглик булса, стратегик бошкарув эса одатда, мазкур тизимни бошкарув маданиятининг юкори даражасини белгиловчи кенг инновацион дастурларни амалга ошириш имкониятини яратади.

Укитувчиларнинг касбий компетентлилигини ривожлантириб боришда, энг аввало, кузланган максадларга эришишда муассасанинг истикбол максади ва имкониятларини укитувчилар манфаати билан уйгунлаштиришни хамда таълим муассасасининг фаолиятини замонавий узгаришларга мослаштириб бориш, таълим инновацияларини жорий этишни назарда тутувчи узок муддатли бошкарув дастурларини бошкарув жараёнига татбик этиш зарур. Бу уз навбатида истикболни тадкик килиш ва максадларга эришишда, ривожланишга таъсир этувчи омилларни олдиндан тахлил килиш, ривожлантирувчи бунёдкор гоялар ва уларни амалга ошириш йуналишида зарурий билим, куникма ва малакалар талаб килади.

Таълим муассасаларида инновацион бошкарув жараёнида муассасанинг истикбол максади ва имкониятини укитувчиларнинг манфаатлари билан уйгунлаштирувчи узок муддатли стратегик режалар асосида стратегик бошкарувнинг амалиётга кулланиши таълим самарадорлигини оширишда мухим ахамият касб этади. Бошкарув жараёнини такомиллаштириш хамда кузланган натижаларга эришишда махсус, функционал, мужассамлаштирилган ва диверсификациялашган стратегияларни куллаш оркали таълим муассасаси фаолиятининг самарадорлигини ошириш мумкин.

Махсус стратегия - таълим муассасасида таълим жараёни самарадорлигининг пасайиб кетишини, укувчиларнинг узлаштириш даражаси ДТС талаблари даражасидан тушиб кетмаслигини, шунингдек, тажрибали, билимли, уз касбининг фидойилари булган педагогларнинг таълим муассасасидан кетиб колишларини олдини олиш максадида узок муддатга тузилади.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Функционал стратегия таълим-тарбия жараёни иштирокчилари, булимлари, жамоавий бошкарув органлари ва маъмурият хамда жамоатчилик ташкилотлари вазифаларини амалга ошириш усулларини уз ичига олган ишчи стратегия хисобланади.

Мужассамлаштирилган стратегия таълим-тарбия жараёнини илмий асосда ташкил этишнинг барча йуналишларини камраб олган хамда таълим муассасасининг яхлит фаолиятини узида жамлаган, тизимли ёндашувга асосланган фаолиятни амалга ошириш режаларини тасвирлайди.

Диверсификациялашган стратегия - таълим-тарбия жараёнини илмий асосда ташкил этиш, иктидорли укувчиларни аниклаш ва уларни укитишда табакалаштирилган ёндашувларни жорий этиш асосида укувчиларнинг узлаштириш курсаткичларини кутариш, таълим муассасаси битирувчилари уртасида ракобатбардош, хорижий тилларни биладиган, билимли, кенг дунёкарашга эга булган битирувчилар сонини купайтиришга каратилган вазифаларни амалга ошириш йулларини ифодалайди. ХУЛОСА

Замонавий ижтимоий-иктисодий ривожланишлар ва таълим тизимидаги ислохотлар жараёнида амалга оширилаётган янгиликларга мактаб фаолиятини мувофиклаштириб боришда таълим муассасаси рахбарлари жорий режалар билан чекланиб колмай, уз муассасалари келажаги ва ривожланишига таъсир килувчи омилларни хисобга олган холда "стратегик" узок (беш, ун йил ва ундан купрок) муддатларга мулжалланган истикбол режаларини тузиши хамда улар асосида фаолият олиб бориши зарур.

Таълим тизимини ривожланишининг замонавий боскичи таълим муассасаларининг кадрлар, моддий-техник ва ахборот базаларини янада мустахкамлаш, укув-тарбия жараёни ва уни бошкаришни янги укув-услубий мажмуалар, илгор педагогик технологиялар билан тулик таъминлаш, мамлакатни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш истикболларига мувофик укитувчиларнинг касбий компетентлилигини ривожлантириш билан мухим ахамият касб этади.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси. "Халк сузи" газетаси, 2017 йил 23 декабрь, 258-сон.

Жураев РД., Ибрагимов Х.И. Педагогик жамоанинг инновацион

2. фаолияти. // Халк таълими. - Тошкент, 2004. - №2 - Б.5.

3. Жуманиёзова М.Т. Малака отттириттт жараёнида укитувчиларни инновацион фаолиятга тайёрлашнинг педагогик асослари (тарих фани укитувчилари мисолида): Педагогика фанлари номзоди дисс. - Т., 2007.

4. Тургунов С.Т., Данияров Б.Х., Умаралиева М.А. Укитувчиларнинг касбий махорат ва компетентлилигини риожлантириш. - Тошкент: Сано-стандарт, 2012, - 172 бет.

5. Слобадчиков В.И. Инновационное образования. // Школьные технологии. - Москва, 2005. - №2 - С.4.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.