Научная статья на тему 'ТАЪЛИМ ПЛАТФОРМАЛАРИ УЧУН СИФАТЛИ ВИДЕО МАШҒУЛОТЛАР ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ'

ТАЪЛИМ ПЛАТФОРМАЛАРИ УЧУН СИФАТЛИ ВИДЕО МАШҒУЛОТЛАР ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

99
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълимда ахборот технологиялари / видео машғулот / видеосценарий / сценарий / аудио / видео дастурий воситалар / скринкастинг Camtasia Studio / видеомонтаж. / information technology in education / video tutorials / video script / script / audio / video software / screen casting Camtasia Studio / video editing.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Мирзохид Шавкатович Раҳмонов

Мақолада бугунги кунда жуда долзарб бўлган таълим платформалари учун видео машғулотлар сифатини ошириш ва тайѐрлаш босқичлари баѐн этилган. Шунингдек, мақолада ўқув машғулотларида видео машғулотлардан фойдаланишнинг афзалликлари, сценариц тайѐрашнинг моҳияти келтирилган. Видео машғулот тайѐрлаш учун Camtasia Studio дастури тавсия этилиб, унинг имкониятлари баѐн қилинган. Тайѐр бўлган лойиҳани нашр этиш вазиятлари келтириб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article describes the steps to improve the quality and preparation of video tutorials for educational platforms that are very relevant today. The article also discusses the benefits of using video tutorials in training sessions, and the importance of scriptwriting. The Camtasia Studio program is recommended for video tutorials and its capabilities are described. Cases of publication of the finished project are given.

Текст научной работы на тему «ТАЪЛИМ ПЛАТФОРМАЛАРИ УЧУН СИФАТЛИ ВИДЕО МАШҒУЛОТЛАР ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ»

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-509-515

ТАЪЛИМ ПЛАТФОРМАЛАРИ УЧУН СИФАТЛИ ВИДЕО МАШГУЛОТЛАР ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ

Мирзохид Шавкатович Ра^монов

Андижон давлат университети mrahmonov489@ gmail .com

АННОТАЦИЯ

Маколада бугунги кунда жуда долзарб булган таълим платформалари учун видео машFулотлар сифатини ошириш ва тайёрлаш боскичлари баён этилган. Шунингдек, маколада укув машFулотларида видео машFулотлардан фойдаланишнинг афзалликлари, сценариц тайёрашнинг мохдяти келтирилган. Видео машFулот тайёрлаш учун Camtasia Studio дастури тавсия этилиб, унинг имкониятлари баён килинган. Тайёр булган лойихдни нашр этиш вазиятлари келтириб утилган.

Калит сузлар: таълимда ахборот технологиялари, видео машFулот, видеосценарий, сценарий, аудио, видео дастурий воситалар, скринкастинг Camtasia Studio, видеомонтаж.

ABSTRACT

The article describes the steps to improve the quality and preparation of video tutorials for educational platforms that are very relevant today. The article also discusses the benefits of using video tutorials in training sessions, and the importance of scriptwriting. The Camtasia Studio program is recommended for video tutorials and its capabilities are described. Cases of publication of the finished project are given.

Keywords: information technology in education, video tutorials, video script, script, audio, video software, screen casting Camtasia Studio, video editing.

КИРИШ

Бугунги кунда таълим тизимини видео машFулотларсиз тасаввур этиб булмайди. Айникса масофавий таълим платформаларида видео машFулотларнинг сифати, уларни тайёрлаш асослари, машFулот тайёрлаш учун дастурий воситаларни ишлатиш билимлари ва куникмалари бугунги кунда жуда муаммолидир. Шунинг учун видео машFулотлар тайёрлаш боскичлари,

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-503-508

сенарий тайёрлаш, дастурий воситалардан унумли фойдаланиш видео машFулот сифатига таъсир этувчи мухим омиллардан хисобланади.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Таълим платформалари учун видео машFулотлар тайёрлаш педагоглар учун доимо кизикарли ва муаммоли булиб келади. Ушбу маколада видео машFулот тайёрлаш боскичлари баён этилган. Шу билан бирга видео машFулот тайёрлаш учун дастурий воситалардан Camtasia Studio дастури тавсия этилган.

Интернетда кунгилочар видеолардан ташкари таълимга оид видео роликлар сони хам ортиб бормокда. YouTube оркали пул ишлаш, куришлар сонини орттириш бугунги кунда жада хам ракобатли булиб бормокда. Шу сабабли видео машFулотлар ёзишда, тайёрлашда скринкастинг технологиясини яхши узлаштириш, видео тахрир дастурлар туFриидаги билимларни ривожлантириб бориш жуда зарурдир.

Агар видео машFулотлар тайёрлаш, уларни масофавий таълим платформаларига, YouTube сайтига жойлаш, у оркали уз аудиториягизга эга булмокчи булсангиз ушбу маколада ёритилган асосий коидалар, хусусиятлар сизга ёрдам бериши мумкин. Видео машFулотлар тайёрлашда скринкастинг технологияси кулланилади. Скринкастинг - бу компьютер экранидаги барча харакатларнинг видео, аудио ёзувларини махсус дастур ёрдамида ёзиш ва ишлов беришни таклиф этади [3]. Бугунги кунда бу технология билан ишловчи дастурлар жуда куп.

Тахлиллар, амалиётлар шуни курсатмокдаки, Adobe Captivate, Camtasia Studio, BB FlashBack дастурлари кулайлиги, сифатли ва профессионал иш юритиши маълум булмокда [3].

Видео машFулот яратиш билан янги шуFулланишни бошлаган фойдаланувчилар бир нечта критерияларга амал килиши керак. Шулардан бири видео машFулотлар кайси мутахассисларга эканлиги ва бу видео машFулотлар кимлар учун фойдали эканлиги тахлил этилади. Шу каби критерияларга жавоб бериш яратилаётган видео машFулотни сифатли ва самарали, тушунарли булишига асос яратади. Бу критерияларни эътиборга олиш шунинг учун зарурки, яратилган видео машFулот кимлар учундир жуда оддий ва содда кизикарсиз булиши ёки яна кимлар учундир мураккаб булиши мумкин.

Яна бир критерия бу укувчилар билан масофавий алока кила олиш имконияти йук булса уларга бу фан ёки сохага оид нималар маълум эканлиги

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-503-508

т^рисида маълумотлар руйхатини тузиш керак. Чунки сиз тайёрлаётган видео машFулот оркали уларда бу мавзуга кизиктириш, замонавий янгиликлар билан ажаблантиришингиз имконияти пайдо булади. Аудитория сиз тайёрлаган видео машFулотлар туFрисида хабардорлик хам фойдаланувчилар сони ортишига сабаб булади. Бу ишларни видео машFулотлар биридан бошкасига утиш ссилкаларни таъминлаш, YouTubera жойлаштирилган видео остига зарурий ссилкалар куйилиши зарур.

Сценарий тайёрлаш. Куплаб видео машFулот тайёрловчилар сценарийга амал килмайди ва тезда съёмкани кизик жойига утишга ошикади. Бу эсафойдаланувчи диккатини жалб килмайди, балки шошкалокликка олиб келади. Сценарий буйича ишламаслик куп вакт йукотишга, укув аудиторияни етарлича ахборот билан таъминлай олмасликка, калитли вазиятлар йуколишига олиб келади [1].

Видео машFулот аудиторияси аниклангандан сунг видео машFулот учун тайёрланган сценарий куйидаги мухим саволларга жавоб бериш керак.

Видео машFулот ёзишдан асосий максад нима?

Бу видео машFулотлар кайси тоифадаги укувчиларга, фойдаланувчиларга кандай ёрдам бера олади?

Сиз ташкил килаётган аудитория кандай даражадаги фойдаланувчиларни эътиборга олади. Янги фойдаланувчилар учунми ёки малакали фойдаланувчилар учунми?

Оддий дарсга нисбатан видео машFулотнинг кандай ижобий самарадорлиги мавжуд?

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Юкоридаги каби ва шунга ухшаш саволларга жавоб берилса кейинги тайёрлаётган видео машFулотларни режалаштиришга, сценарий тайёрлашга ёрдам беради.

Укитувчи муаммо ривожланишини кутиш ва башорат килиш учун укувчилар кураётган видеоматериални тухтатиши мумкин. Видеоматериаллар товушли нуткни тушунишдаги кийинчиликларни англаш ва видеоматериални керакли кисмига утиш ва кайта куриш кулайлигини яратиб беради [2].

Шундай килиб, укув машFулотлар учун видеолар тайёрлашни куриб чикамиз. Видео машFулот тайёрлаш шартли равишда бир нечта боскичлардан иборат булиши мумкин.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-503-508

1-боскич. Тайёрланиш, режалаштириш боскичи.

Дастлаб тайёрланаётган видое машFулот мавзуси танланиши керак. Танланаётгн мавзу долзарб булиши билан бирга укувчиларга, фойдаланувчиларга кизикарли булиши керак. Мавзу танлангандан сунг видео машFулот учун ном танланиши керак. Видео машFулот номи шундан булиши керакки тушунарли, содда, эгилувчан булиши ва интернетда ушбу мавзудаги видеолар руйхатидан айнан сизнинг видеоингизни танлашига эришиш керак. Биринчи боскичнинг энг мухим кадамларини куриб чикамиз.

Видео машFулот учун сценарий тайёрлаш. Сценарий-келажак жараённинг мантикан узаро боFланган ходисалар, боскичлар кетма-кетлиги баёни ва охирги натижа башоратидир. Сценарий яратилаётган видео машFулотнинг пойдевори, асоси хисобланади. Шунинг учун етарлича вакт сарфлаб ёзилган сценарий, мувофаккиятли видео машFулот кафолати булади [4].

Худди шунингдек видое остига видеодаги OFзаки нутк матни (субтитр) киритилиши керак. Бу эса овозни эшитиш билан бирга нуткни куриш имконини беради. Субтитр матн тайёрлаш жуда мухим вазифа хисобланади. Бу ерда хар ким узнинг OFзаки нукт усулидан келиб чикиб бу матнни тайёрлай олади. МашFулотдаги матн, нутк барча учун тушунарли, ижро сифати яхши булиши ва укувчиларга кизикарли булишига эътибор бериш керак.

Тайёрлов боскичининг мухим кадамларидан бири мавзу учун кургазмали материаллар туплаш, кидириш ва тайёрлашдан иборат. Улар расмлар, фотолар, анимациялар, мусикали файллар ва видео машFулотда иштирок этувчи бошка материаллар булади. Бундай материалларни тайёрлаш ва ижод килиш учун график редакторлар-Paint.net, Adobe Photoshop, Adobe Illustrator, Geogebra ва бошкалар ишлатилади. Geogebra дастури турли геометрик фигураларни чизиш, турли анимацион лойихалар тайёрлаш имконини беради. Бу дастур чизма геометрия, стерометрия фанлари учун видео машFулотлар тайёрлашда ишлатилади.

2-боскич. Иккинчи боскич овозни овоз йулакчасига ёзишдан иборат. Бу ерда иш мохияти шундан иборатки, бир уринишда сифатли, идеал, жарангли овоз ёзиш мураккаб иш хисобланади. Шунинг учун овозни бир неча марта кайта-кайта ёзиш урнига аудиоредактор дастурни ишлатиш тавсия этилади. Бу дастур ёрдамида овознинг нотуFри ёзилган жойларини кайта ёзиб туFрисига алмаштириш, ортикча шовкинни йукотиш, темпни тахрирлаш, овоз баландлигини созлаш ва бошка имкониятларни беради. Шу максадда мутлако

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-503-508

бепул Audacity аудиоредактор дастурини ишлатиш тавсия этилади. Дастурни интернетдан кучириб олиш мумкин. Дастурнинг овоз устида ишлаш имкониятлари юкори булиб, содда интерфейсга эга. Шу билан бирга фойдаланувчилар томонидан осон узлаштирилади.

3-боскич. Видео ёзувни амалга ошириш. Учинчи боскич мухим булиб, интернетдаги деярли жуда куплаб видеолар видое ёзиш ва тахрирловчи дастурлари ёрдамида тайёрланади. Видео редактор дастур номлари туFрисидаги маълумот юкорида келтириб утилди. Дастурий воситалар орасида Camtasia Studio дастури тавсия эта оламиз. Чунки бу дастур ёрдамида информатика фанининг турли мавзуларида видое машFулотлар тайёрладим. Йиллар давомида унинг Camtasia Studio 7,8,9 версиялари ишлатдим. Уз билим ва малакаларимга асосланган холда айтишим мумкинки бу дастурни узлаштириш, видеоларни монтаж килиш, лойихани турли форматларда публикация килиш ишлари осонлик билан бажарилади [5]. Бу дастурни ушбу ссилка ёрдамида https://www.techsmith.com/download/camtasia/ юклаб олиш мумкин.

Видео ёзувни амалга ошириш учун дастурнинг Camtasia Recorder 2018 модулини ишга туширамиз ва rec кнопкасини босамиз (1-расм).

Capture Effects Tools Help

Select area

- X

Recorded inputs

Full screen Custom Dimensions

Camera off Audio on

■ Щ

+ 120%

1-расм. Camtasia Recorder 2018 модул интерфейси.

Кейинги кадамда эса видео ёзувни тахрирлаш, монтаж килиш ишлари амалга оширилади. Camtasia Studio дастурида видео ёзув тугатилиб хотирага олингандан сунг автоматик равишда дастурнинг Camtasia Studio модули ишга тушади ва лойихани хотирага олишни таклиф этади.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-503-508

2-расм. Camtasia Studio модул интерфейси.

Лойихани монтаж килиш давомида видеога матнлар киритиш, библиотекадаги медия файлларни куйиш, примечаниялар ёзиш, видеолар алмашинувида турли эффектли переходлар бериш, видеонинг турли жойларини турли масштабларда намойиш этиш, сичкон курсаткичи эффектларни узгартириш ва бошка куплаб имкониятлардан фойдаланиш мумкин (2-расм).

4-боскич. Бу боскич сунгги боскич булиб, видеони керакли форматга конвертация килиш, Интернетга жойлаш ишлари амалга оширилади.

cb Вывод

Ш Локальный файл...

Scree ncastcom...

V Vimeo...

a YouTube...

Л Диск Google... Настраиваемый видеос ►

3-расм. Лойихдни керакли форматга публикация килиш

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-503-508

Лойихднинг барча тахрирлаш ишлари якунлангандан сунг "Вывод" булимига утилади. У ердаги булимлардан заруриятга кура керакли публикация танланади. Конвертациялар жараёни тугагандан сунг ва видео машFулот фойдаланишга тайёр холга келади. Одатда Camtasia Studio дастурида конвертация булган видео файллар автоматик равишда "Документы/Camtasia Studio" папкасига жойлаштирилади.

ХУЛОСА

Юкоридаги фикрлардан маълум буладики, таълим платформалари учун сифатли, кизикарли ва фойдаланувчилар учун зарур булган видео машFулотлар яратиш учун еталича мехнат, сабр ва аниклик, режалаштириш талаб этилади. Бу маколада келтирилган фикрлар уз фани доирасида видео машFулотлар тайёрлашни бошлаган педагоглар учун фойдали бир манба булади, деб умид киламиз.

REFERENCES

1. Арбузов.С.С. Технология подкастинга как средство активизации учебной деятельности студентов при обучении компьютерным сетям / Педагогическое образование в России. №7,2015 г.С 30-34.

2. Волик О.Н., Сулейманова Е.А. Состав и структура методического обеспечения информационно-средового подхода к модернизации профессионального образования // Образовательные технологии и общество (Educational Technology & Society). - 2012. - Т. 15. - № 4.

3. Д. Зиядуллаев, М.Рах,монов. Таълим тизимида скринкастинг технологияларини куллаш. ТДПУ Илмий ахборотлари. Илмий-назарий журнали №3(8) 2016 й.

4. Евсеева Л. Н., Коряпина М. А. Использование аутентичных видеоматериалов на уроках иностранного языка с целью формирования межкультурной коммуникативной компетенции обучающихся старших классов общеобразовательных школ. Современные методы и технологии преподавания иностранных языков : сб. науч. ст. / Чуваш. гос. пед. ун-т ; отв. ред. Н. В. Кормилина, Н. Ю. Шугаева. - Чебоксары : Чуваш. гос. пед. ун-т, 2019. - 449 с.

5. М.Ш.Рахмонов. Видео машFулотларнинг дарс самарадорлигига ижобий таъсири ва зарурий тавсиялар. Захириддин Мухаммад Бобур номидаги Андижон давлат университети. Илмий хабарнома.Серия: Педагогик тадкикотлар. 2020/6 (50)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.