CC BY
6Impact Factor: SJIF 2020 - 5.497 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА
2021 - 5.81
I
СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА
УДК 332.1.711
ТАЛАБОТХОИ МЕЪЁРИИ ТЕХНИКИ ОИДИ ТАШХИСЙ ХОЛАТИ ВОЦЕИ
БИНОХО ВА ИНШООТХО
ЦУРБОНОВ НУРАЛИ САНГОВИЧ
Саромузгори кафедраи сохтмони Донишгохи давлатии Бохтар ба номи Носири
Хусрав., Точикистон
ЦУРБОНОВ АБДУВАЛИ НУРАЛИЕВИЧ
Омузгори кафедраи сохтмони Донишгохи давлатии Бохтар ба номи Носири
Хусрав., Точикистон 1.
ХОЛОВ НУРМАХМАД ШАРИФОВИЧ
Мудири кафедраи на;лиёти автомобилии Донишгохд давлатии Бохтар ба номи
Носири Хусрав., Точикистон
БОБОКАЛОНОВ НАВРУЗ РАЧДБОВИЧ
Омузгори кафедрар на;лиёти автомобилии Донишгохи давлатии Бохтар ба номи
Носири Хусрав., Точикистон
АБДУРОЗИЦОВ ЭЛМУРОД АЛИМУРОДОВИЧ
Омузгори кафедрар на;лиёти автомобилии Донишгохи давлатии Бохтар ба номи
Носири Хусрав., Точикистон
Анататсия: Гузаронидани ташхис ин муайянамои $олати воцеи масолещо ва конструксищои сохтмонй ба шумор меравад. Сащиш арзёбии нишондощои воцей андоза$ои конструксищои объекти ташхисшаванда, ки цобилияти коршоямии он ва имкони цавобгуи х,олати минбаъдаи истифодаи он дониста мешавад. Ташхис ин муайянамои ва арзёбии нишондощои воцей андоза$ои конструксищои объекти ташхисшаванда, ки цобилияти коршоямии он ва имкони цавобгуи х,олати минбаъдаи истифодаи он, тацдид ё зарурати барцарорсозй, мустах,камкунй, таъмир ва аз цумла та$цици хощои асоси иншооти сохтмонро тавсифу муайян менамояд гузаронида мешавад.Инчунин ташхис х„олати тагирёбии хосиящои таркибии хок, осебёбии он дар х,олащои шибанамои , камбудщо дидашаванда дар таркиби цузии он ва натицаи цобилияти аслии борбардории асосро муайян менамояд.
Калидвожа^о: Ташхис , бортобоварй , тщрезии лощавй , сайлониятнокии пулоди, тащи меъмории, тацдиду барцарорнамои.
Хадафи асосии тад;и;от хамачониба дарёфти натичаи холати техникии бинохо ва иншоотхо, унсурхои таркибии он, ба даст овардани нишондихандахои во;еии сифати бортобоварии бинохо ва иншоотхо, ;обиляти мустахкамии онхо ба таъсири ;уввахои беруна , му;овимат ба унсурхои мухит, ки дар раванди истифодашон дар фаслхои сол бо дарназардошти тагиротхое, ки бо мурури замон ба амал меоянд, андозаи хачми корхои таъмири асосй ё тачдиду бар;арорнамои бинохо ва иншоотхоро дар бар мегиранд, гузаронида мешавад.
Вазифаи асосии ташхис ин дарёфти сохтори таркибии конструксияхои бинохо ва иншоотхо ин мувофи;аи холати во;еии сохтори конструксияхои бино, чузхои таркибии он ба на;шаи лоихавии тархрезй гардидаи он ;иёс намудан ба шумор меравад.
Иншоотхои мухандисй як системахои хело мураккаби сохтмонй мебошанд, ки аз шумораи зиёди чузхо иборат буда дар холатхои муайян аз таъсири куввахо, сохтори ягонаи худро нигох медоранд ва тарци лозима хизматрасонй менамоянд. Экспертизаи объект ин омузиши махсуси салохиятноки масъалаи да;и;и тартибдодашуда оид ба сифат, бехатарй ва пайдоиши объект, мутоби;ати он ба меъёрхо ва стандартхои муайян, ки дониши махсус ва пешниходи хулосаи асоснокро талаб мекунад нигаронида мебошад. Экспертизаи объект тад;и;оти экспертии эътимоднокии хачм ва арзиши корхои сохтмону васлгарои , омузиши омодагии объект, мукаррар намудани мухлатхои тахминии анчоми кор, санчиши сифати онхо, корхои системахоро дар бар мегирад. Барои ташкили гузарондан ва идоракунии корхои лоихакашй ин раванд самараи дилхох медихад.
Ташхис яъне муоинаи объект, яъне санчиши холати во;еи дар озмоишгохо намунахои конструксияхо ва маводхо, азназаргузаронии тахкурсии бино, муоинаи сахроии асбобхои ченкунандаи сохтмонй, озмоишхои физикй ва механикии сохторхои алохида ва муайян кардани му;овимати гармй ва гармигузаронии конструксияхои сохтмони нигаронида мешавад.Раванди корхои экспертиза натанхо дарачаи мутоби;ати объектро ба стандартхою ;арорхои чории техникй ва бана;шагирии во;еи месанчад, инчунин дарачаи барохатй дар дохили бино ва сатхи ободонии берунаи бинохоро арзёбй мекунад. F айр аз ин, чойгиршавии объект, ландшафт, ташкили худуди он, харакати наклиётхои хизматрасон , чихатхои экологй ва ичтимоии объекти сохтмониии лоихашавандаро ба назар гирифта мешавад. Кабудизоркунй чузъи мухими он ва воситаи фарохам овардани шароити мусоиди саломатй дар махал буда, ба харорати хаво, намй, радиатсияи офтоб таъсири бевосита мерасонад ва барои кохиш додани омилхои манфии мухити шахр мусоидат мекунад. Ба ин муносибат талаботи асосй ба мавзеи муассиса — кабудизоркунй бояд на камтар аз 50 фоизи худуди он ба хисоб гирифта шавад. Дар ва;ти сохтани бинохои нав ба ;адри имкон майдонхои сабзи мавчударо нигох доштан лозим аст.
Майдони кабудизоркунии ;итъа майдони сабз, газон, рафхои гулкорихо ва сарпуши алафи са;фро дар бар мегирад. Майдони кабудизоркунии мавзеъхои муассисахо бояд дар як чо на камтар аз 16 м2, аз чумла майдонхои сабз, майдонхо ва гулзорхо на камтар аз 7 м2 бошанд. Дар дохили майдонча тавсия дода мешавад, ки раххои мух,офизатии сабзи дарахту буттах,о бо бараш на камтар аз 1,5 м ва аз тарафи куча - на камтар аз 6 м 10 м гузошта шаванд . Инчуин дарахтони мевадиханда, чалбкунанда ва ё макони партовхои бино хангоми гул кардани гулхо, бо чалб намудани шумораи зиёди хашарот рох дода нашавад.
Тавсия дода мешавад, ки тава;;уфгоххоро бо пайрохаи даврашакли васеъаш 1,5 м пайваст шавад , ки онхоро бо рохи мошингард ба бино пайваст кардан шарт донста мешавад. Нишебии рох набояд аз 6 0 ва дар шароити кухсор аз 8 0 градиуси гардиш ва на камтар аз 1,5 метр бошад.
Майдончахои хизматрасонихои коммуналй тавсия дода мешавад, ки дар сархадихои ;итъа аз чониби сохтмончиён дар охири бино чойгир карда шаванд. Он набояд ба канори марказии бино наздик чойгир бошанд.
Майдони партовгоххо бояд девори хиштй дошта бошад, ки баландии на камтар аз 1,5 м аст.Масохати майдон бояд на камтар аз 6 м2 бошад. Майдони тичорат бояд сатхи асфалтй дошта бошанд. Агар ;итъа якчанд муассиса дар хамсоя чойгир бошанд, тавсия дода мешавад, ки ;итъахои коммуналиро якчоя кунанд ва як даромадгохи умумй дошта бошанд. Инчунин тахлили маводхое, ки аз он тахкурсй сохта мешавад, гузаронида мешавад ва намунахои бадастомада барои тахлил ба лаборатория фиристода мешаванд, то натичахои нихой дар бораи хусусиятхои истифода ва техникии маводхои
истифодашуда ба даст оварда шаванд. Пас аз ба итмом расидани кор, мутахассис бояд нишон дихад, ки тахиягар ба кадом хатогихо рох додааст ва чй бояд кард.
Тад;и;оти сохторхо ва хуччатхои зерин зарурй:
• Муайян кардани холати унсурхои сохтории объектй сохтмонй.
• Кобилияти тобоварии тахкурсиро бо сарборй муайян намоед.
• Гузаронидани арзёбии сохтори бино барои далели имконоти ба истифода додани бино.
• Чустучуи камбудихо, ки бартарафсозии фавриро талаб менамояд.
• Арзёбии холати объект дар мачмуъи корхои сохтмонй.
Инчунин дар раванди корхои асосй ва дар холати зарурй, ба истифода додани бино тачрибаи техникй талаб карда мешаванд. Хдмаи ;адамхои тасди; бояд бо фармоишгар мувофи;а карда шаванд, пас аз он хулосаи коршиносон бо нишондодхо бароварда шаванд.
Мутахассиси техникй бояд, ки ба талаботхои зерин чавобгу бошанд:
• Таъмир ва ё аз навсозии корхои сохтмонй аз ну;таи назари и;тисодй то чй андоза мувофи;и ма;сад бошад.
• Новобаста аз он ки бино ё иншоот метавонад дар оянда истифода шаванда бошанд.
• Имконияти идомаи сохтмон ё азнавсозй раванди корхо вучуд дорад ва на.
• Оё мустахкамии иншоот ба талаботи хозира мувофи;ат менамояд ё ин ки не.
• Сабабхои деформатсияи унсурхои сохторй корхои сохтмонй дар кадом холат аст.
• Оё сатхи равшанй кифоя аст ва он ба стандартхои санитарию эпидемиологй мувофи;ат менамояд ё на.
Арзишхои корхои сохтмонй:
Арзиши ичрои экспертизаи техникй аз хусусиятхои лоихахои сохтмонй, ми;дори ошёнахо, мураккабии кор, хачми супориш ва хадафи объектхои сохтмонй ва мухлати истифодаи он вобаста мебошад.
Ба хисоби миёна, арзиши корхо ичрошаванда аз хисоби дарачаи корхо вобастаги доранд. Нархи да;и;тар пас аз шиносои мутахассис ба лоиха, тартиб додани хуччатхо ва тасди;и сметаи муайян карда мешаванд. Агар санчиши визуалии тахкурсй боми бинои хурд лозим бошад, шояд тасди;кунанда бошанд. Агар сухан дар бораи тафтиши объекти калоне равад, арзиши кор хеле баланд бошад. F айр аз он, нарх на танхо ба омилхои дар боло зикршуда, балки аз сатхи техникии пурсиши оянда низ вобастагй дорад.
Дар айни замон, барои бисёрихо, масъалаи аз хама дарднок ва мубрам он аст, ки чй гуна назорат кардан аз болои сохтмон, нигохдорй ва таъмири асосй, азнавсозии бинохо, хариди амволи гайриман;ул, новобаста аз он ки он манзил, хонаи исти;оматй ё коттеч аст. Барои он ки дар ва;ти кор камтар аз мушкилот дучор наоем, бояд аз ибтидо ташхиси сохтмон, ташхиси зарурии техникии бино бо ма;сади муайян кардани холати он гузаронида шавад.
Инчунин тахлили муфассали тамоми мачмуи хуччатхои лоихавию сметавй ва хангоми гузаронидани корхои сохтмонй назорати пурраи техникии кор мухим дониста мешавад. Гайр аз ин хадамоти назорати техникй оид ба назорати сифати корхои сохтмонй дар мархилаи ибтидоии сохтмон чалб карда мешаванд, ба тари;и дигар онро даврахои сифри меноманд. Назорати техникй ё системаи назорат дар сохтмон истифодаи тамоми манфиатхои ба фармоишгар ало;амандро, ки ба чанбахои и;тисодй хангоми ичрои корхои таъмир, анчомдихй ва сохтмону васлнамои ало;аманданд, кафолат медихад. Бо ёрии ин санчишхо нозир метавонад хама гуна качравихоеро, ки хангоми ичрои корхои таъмиру сохтмонй ба амал меоянд, хам аз сметаи лоихавй ва хам аз санадхои меъёрй дар натичаи санчишхои на;шавии назорати техникй пешгуй кунад ва пешгирй намояд. Назорати техникй кафолат медихад, ки мушкилоте, ки дар худи
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
корхои сохтмонй ва инчунин дар корхои таъмирй ба амал омадаанд, хангоми ташхиси сохтмон ва азназаргузаронии техникй аз ну;таи назари гуногуни меъёрй баррасй карда шуда ва ;арори салохиятнок, дуруст ;абул карда мешаваду тавсияхо дода мешаванд, ки ба ислохи хатохое, ки хангоми пешниходи хисоботи техникй аз тарафи фармоишгар пешниход гардидааст барасй гардад.
Назорати техникй барои фармоишгар хамчун таносуби оптималии нарххои пасттарин бо ва;ти о;илонаи сохтмон амал мекунад, дар холе ки сифати баланди корхоро хангоми тахлили сметаи лоихавй ва хуччатхои техникй таъмин менамояд.
Сохтмон ва назорати техникй дар айни замон наметавонанд чудогона вучуд дошта бошанд, онхо бо хам муносибати наздик доранд, якдигарро пурра мекунанд ва мафхумхои чудонашаванда мебошанд. Аз ин сабаб аст, ки назорати сифат ва назорати техникии сохтмон дар хама давру замонхо хеле мухим дониста мешавад.
Ва агар шумо корхои таъмирй бесифатро дар манзил аз чониби корхонахо, гуруххо ё бинокорони кироягирифта ичро карда бошед, пас тачрибаи сохтмон ивазнашаванда аст, ки татби;и он ба шумо кумак мерасонад, ки дар ва;ти таъмир дар кучо иштибоххо рух додаанд. Хатогихои сарива;тй муайяншуда харочоти молиявии фармоишгарро кохиш медиханд, зеро дар оянда барои бартараф кардани хатогие, ки дар бинои барои истифода омода шуда метавонад, харочоти молиявй назаррасро доро гардад.
Аз ин ру, дар хама мархилахо гузаронидани назорати техникй, аудит, назорати сифати корхои сохтмонй, таъмирй ва сохтмону васлнамоиро ба ма;сад мувофи; медонад. Ва афзалиятнок нест, ки бинои тачдидшуда ё навсохташуда дар назди шумост, назорат ва бори дигар назорат дар хама давру замон мухим аст.
Хангоми омузиши хосиятхои корхои сохтмонии бетонй, хиштин ва дигар маводхо, асбобое истифода мешаванд, ки дар донишкадаи марказии илмй-тад;и;отии бинохо ва иншоотхои саноатй тахия шаванд.
Гузариши мошинхои сухторхомушкунй ба бинохои муассисахо бояд дар як тарафи дарозии бино бо пахнои на камтар аз 3,5 м пешбинй карда шаванд.
Ма;садхои санчиш:
- Назорати сифати корхои лоихакашй.
- Дар истехсолот чорй намудани комёбихои навтарини илм ва техника.
- Назорати самаранокии маблаггузории асосй.
Ма;сад ва вазифахои гузаронидани экспертизаи лоихаи ичрои корхои сохтмонй:
- ин санчиши хуччатхои шахрсозй, пеш аз лоиха ва сметахо, маълумоти ибтидой, шартхои техникй, талабот оид ба ичрои корхои лоихаи дар сохтмони бино ва иншоотхо.
- пешгирии бунёди иншооте, ки сохтмон ва раванди истифодабарии онхо ху;у;и шахсони во;еи ва ху;у;иро гаразнок ё ин ки поймол мекунад ё ба талаботе, ки бо тартиби мукарраршуда, меъёр ва ;оидахои тасди;шуда чавобгу бошанд.
Сарфи назар бо рушди технологияи муосир, чалби васеи истифодаи лоихагирии компютерй ва хисобхо, хангоми баррасии объектхои мушаххас, аз чумла сохторхои гуногуни лоихагирии корхои сохтмонй, холати намунави интихоби на;шахо, тархрезй, ки танхо хусусиятхои асосии замонавии , тархи меъмории бино,холати хуби санитарй ва гигению таъмини меъёри во;еи хизматрасонихои коммуналиро доро мебошанд. Бар зами ин, холати техникии иншоотхои сохтмонй бо як ;атор омилхои тасодуфй вобаста аст,ки ба монанди хусусиятхои мустахками он, истифодаи маводи якхела ба монанди пулод, тартиби меъёрии холати чойгиршавии дохили конструксияхо мебошанд. Аз чумла хангоми ташхиси худуди сайлониятии пулоди тамгаи Ст3 - метавонад аз 200МПа то 320 МПа таъгир ёбад. Инчунин дар раванди истифодаашон бетон ва масолеххои чубин дарачаи мустах,камиашон боз хам васеътар таъгир ёфта меистад.
Борхои таъсир кунандаи иншоотхо ва бинохо , бо тагирёбии назаррас тари;и зайл тавсиф мешаванд: вазни худи конструксия, таъсири шамолу барф, борхои ивазшванда дар раванди корй кранхои борбардори дохили бинохою иншоотхо.
Дар айни замон чор холати ташхисй сохтмонй вучуд дорад:
- -ташхис дар холати ;абули бинохо ва иншоотхо.
- ташхис дар раванди фаъолияти бинохо ва иншоотхо.
- -ташхисй конструксияхо ва ;исматхои таркибй хангоми истехсоли силсилавии
онхо.
- ташхисй илми - тад;и;отй.
1. ^ангоми комисияи ;абул, яъне ба фаъолият огоз намудани бинохо ва иншоотхои анчомёфта, инчунин ;абули корхои ичрогардида дар раванди корхои сохтмонй холати аслии он, мувофи;а ба нишондихандахои талаботи лоихавй ва меъёрию ху;у;й санчида мешаванд.
2. Ташхисй холати коршоями бинохо ва иншоотхо дар раванди фаъолияташ бахогузорй карда мешаванд:
- имкони идомаи хизматрасонии доимии иншоотхо дар зери борхои лоихавй;
- ташхисии эътимоднокии коршоямии бинохо ва иншоотхо дар холати осеби назаррас, хангоми пас аз сухтор ва дар дигар холатхои шабех, ки ичрои фаъолияти бинохо ва иншоотхо , ки зери шубха мебошад;
- холати зиёд пайдо шудани сарбории - ;уввахо, ки дар раванди фаъолияти бинохо ва иншоотхо хангоми тачдид ё тагир додани хусусияти технологии истифодаи он.
3. Озмоиши конструксияхо ва чузххо хангоми истехсоли силсилавии онхо бо интихоби намунахои ягонаи мачмуъи махсулот то ба дарачаи ба пурраги вайроншавии конструксия, чузххо давом дода мешавад. Вазифаи гузаронидани ин озмоиш дар он аст, ки и;тидори во;еии меъёри талабот ва дигар хусусиятхои намунахо ё махсулоти озмоишшавандаро натичагири намуда, бахогузории миёнави ин силсилаи махсулоти истехсолшаванда маълум намуда дар холати лозима мухри шуъбаи назорати техникй корхона гузошта шаванд.
4. Озмоиши илмй тад;и;отй ва озмоиши майдонхои тачрибавй дар холатхои зерин гузаронида мешаванд:
- хангоми татби;и хулосахои лоихавии конструксионии чадид ва хангоми тадби;и усулхои муосири хисобхо;
- хангоми истифодаи масолехи нави сохтмонй, ки хусусиятхои тахти сарборй -;увва чой доштаро талаб менамоянд;
- дар шароити махсуси фаъолият: дар шароити чойгирдоштаи ;утбй ё субтропикй, зери таъсири мавчхо ва оби бахрхо, ки чунин озмоишхоро бевосита дар холати табии ё дар озмоишгох бо усули сунъии холатхои зарурй гузаронида мешаванд.
АДАБИЁТИ ИСТИФОДАШУДА
1. Стерник Г.М "Технология анализа рынка недвижимости" - Москва, 2005г.
2. Журнал (№6) " Жилищное строительство" - Москва, 2001г.
3. Мареев Ю. И. Товароведение хозяйственных товаров: Учебник для товароведных отделений техникумов сов. торговли. 1988.
4. Материаловедение. Отделочные работы: Учебник для нач.проф.образования / В.А. Смирнов, Б.А. Ефимов, О.В. Кульков и др. М.: Проф.ОбрИздат, 2001.
5. "Законодательные основы риэлтерской деятельности", М.,1995
6. Назашвили Ч.Х. Строительные материалы, изделия и конструк-ции: Справочник. М., 1990.
7. Общий курс строительных материалов / Под ред. И.А. Рыбьева. М., 1987.
8. Отделочные работы. От штукатурных до облицовочных: Практи-ческое руководство / Сост. А.А. Теличко. - М.: РИПОЛ классик, 2004.
9. Пожарная безопасность зданий и сооружений. СНИП 21-01-97. М.: Госстрой России, 1997.
10. Беджер Г. М. Химические основы канцерогенной активности. М., 1966, Безуглая Э. Ю. Метеорологический потенциал и климатические особенности загрязнения воздуха городов. Л., 1980. 184 с
11. Берлянд М. Е. Об опасных условиях загрязнения атмосферы промышленными выбросами // Л.: Тр. ГГО. Вып. 185. 1965. С. 15-25.
12. Берлянд М. Е„ Генихович Е. Л., Канчан Я. С., Оникул Р. Н., Чичерин С. С. О расчетах среднегодовых концентраций примеси в атмосфере от промышленных источников // Л.: Труды ГГО им. А. И. Воейкова. Вып. 417. 1979. С. 140.
