Научная статья на тему 'ТАЛАБАЛАРНИНГ МУСТАКИЛ ИШИНИ ТАШКИЛ ЭТИШДА АХБОРОТ ТАЬЛИМ РЕСУРСЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ МЕТОДИКАСИ'

ТАЛАБАЛАРНИНГ МУСТАКИЛ ИШИНИ ТАШКИЛ ЭТИШДА АХБОРОТ ТАЬЛИМ РЕСУРСЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ МЕТОДИКАСИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
143
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
Ташқилий жихат / услубий жихат / SMARTтаълим / электрон таълим ресурси. / external aspect / methodological aspect / SMART education / electronic educational resource.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — S. Turdiev

Ахборотлашган таълим муҳитида талабаларнинг мустақил ишини ташкил этиш методикасини такомиллаштириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

METHODS OF USING INFORMATION EDUCATIONAL RESOURCES IN THE ORGANIZATION OF INDEPENDENT WORK OF STUDENTS

It consists in developing recommendations for improving the methodology for organizing students' independent work in an informed educational environment.

Текст научной работы на тему «ТАЛАБАЛАРНИНГ МУСТАКИЛ ИШИНИ ТАШКИЛ ЭТИШДА АХБОРОТ ТАЬЛИМ РЕСУРСЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ МЕТОДИКАСИ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

ТАЛАБАЛАРНИНГ МУСТАКИЛ ИШИНИ ТАШКИЛ ЭТИШДА АХБОРОТ ТАЬЛИМ РЕСУРСЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ МЕТОДИКАСИ Турдиев Сарвар Пардавой ^ли

ГулДУ, ТАТ магистранти https://doi org/10.5281/zenodo.7276657

Аннотация. Ахборотлашган таълим мущтида талабаларнинг мустацил ишини ташкил этиш методикасини такомиллаштириш буйича тавсиялар ишлаб чицишдан иборат.

Калит сузлар: Ташцилий жихат, услубий жихат, SMART- таълим, электрон таълим ресурси.

МЕТОДИКА ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИНФОРМАЦИОННЫХ УЧЕБНЫХ РЕСУРСОВ ПРИ ОРГАНИЗАЦИИ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ РАБОТЫ СТУДЕНТОВ

Аннотация. Он заключается в разработке рекомендаций по совершенствованию методики организации самостоятельной работы студентов в информированной образовательной среде.

Ключевые слова: внешний аспект, методологический аспект, SMART-образование, электронный образовательный ресурс.

METHODS OF USING INFORMATION EDUCATIONAL RESOURCES IN THE ORGANIZATION OF INDEPENDENT WORK OF STUDENTS

Abstract. It consists in developing recommendations for improving the methodology for organizing students' independent work in an informed educational environment.

Keywords: external aspect, methodological aspect, SMART education, electronic educational resource.

КИРИШ

Талабалар амалий машгулотлардан бошлашни афзал курадилар, укитувчи талабаларнинг фикрлаш кобилиятларини ривожлантиришга ёрдам беришлари керак, бу унинг амалий ютугига ёрдам беради. Талабаларнинг мустакил ишининг илмий ташкилоти олий таълимдаги укув жараёнининг самарадорлигини ва келажак мутахассислари -укитувчилар сифатини янада яхшилашга боглик. Талабаларнинг мустакил ишини ташкил килиш - бу икки томонлама жараён булиб, уларда укитувчилар ва талабалар узаро алока урнатадилар. Педагогик муаммо сифатида талабаларнинг мустакил иши турли жихатларга эга: ташкилий, услубий ва маърифий.

Ташкилий жихат шундаки, унинг ташкилоти укитувчи ва талаба томонидан талаб этилади (укитувчиларнинг принципиал позицияларининг розилигини талаб киладиган бир нечта укитувчи ва талабанинг иштироки).

Услубий жихат шундаки, мустакил ишини самарали ташкил этиш усулларини узлаштиришда мавзунинг хусусиятларини ва узгачалигини хисобга олган холда, укитувчи - мустакил ишини ташкил этишни ургатишда, талабанинг хис-туйгуси эътиборга олинади

[4].

Ракамли таълим мухитида укитувчи талабаларга берадиган мустакил ишини ташкил килишда мисолнинг жуда катта ахамиятига асосланади. Келажак мутахассиснинг узига хос рухий фазилатларини ривожлантиришга унинг таъсирини инобатга олиш керак. Мустакил ишини илмий ташкил килиш жараёнида икки бир-бирига боглик масалалар -

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

укитувчиларнинг ташкилий урни ва талабаларнинг уз-узини ташкил килишлари мавжуд. укитувчиларнинг ташкилий урни таъсири остида талаба ишининг узини узи ташкил килиш одатда самаралирок булади.

МЕТОД ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Истиклол йилларида барча сохаларда булгани каби талабалар ва уларнинг таълим тарбиясида хам улкан ислохотлар амалга оширилди. Замонавий SMART- таълимининг кириб келиши эса катта имкониятлар эшигини очади. SMART- таълими жамият ва унинг "умр буйи таълим олиш" ёндашуви "талабага кулай жойда таълим" тамойили буйича хамма жойда укитиш зарурлигини, яъни янги концепциянинг мухим тамойили контент истеъмолининг мобиллиги булиши лозимлигини курсатади [2].

Х,озирги талабалар таълимнинг анъанавий моделини яхши кабул килмайдилар. Шу муносабат билан мобилликка, амалиётга йуналтирилганликка, контентнинг узини тулдирувчанлигига, контентни такризлашга эга булган таълим моделини ишлаб чикиш зарур. Бундай масалани SMART-таълим концепцияси хал килишга кодир.

Педагогика фанини укитишда таълим жараёнига ахборот, электрон технологияларни куллаб амалга ошириладиган хозирги электрон таълим тизими куйидаги асосий тамойилларга эга булиши керак:

-таълимнинг очиклигини ва мослашувчанлигини таъминлаш тамойили талабаларга кулай булган исталган жойда фойдаланувчиларнинг хамма тоифалари учун таълим олиш имкониятини яратишни кузда тутади;

-индивидуаллаштириш тамойили кириш ва жорий назорат хамда хар бир талаба билимларининг индивидуал даражасига мувофик материалларни такдим килиш оркали амалга оширилади;

-интерфаоллик тамойили НИТ воситаларини куллаган холда"талабалар - укитувчи" ва"талаба- талаба" мулокотлари конуниятларида акс этади. Талабалар учун педагогика фанидан билимлар манбаи факат дарсликлар ва укув аудиторияларида ёки электрон мухитда ишлаётган укитувчилар эмас, балки интернет-сайтларнинг чексиз имкониятлари билан бирга"Википедия", ижтимоий тармоклар ва микроблоглардан иборат.

Педагогика фанидан мавжуд когоздаги ва электрон дарсликлар хозирги талабалар эхтиёжларига тулик жавоб бермайди, бунинг сабаби уларнинг факат мобиллиги ва индивидуаллиги йуклигида эмас, контенти (мазмуни)нинг эълон килиш вактидаёк эскирганидан иборат.

Юкорида келтирилган муаммоларнинг ечими МЭСИ томонидан таклиф килинган, хозирги талабалар эхтиёжларига мос булган, янги таълим концепцияси- SMART-таълим концепцияси булиши мумкин[3].

Замонавий SMART-жамият ва унинг "умр буйи таълим олиш" ёндашуви "талабага кулай жойда таълим" тамойили буйича хдмма жойда укитиш зарурлигини, яъни янги концепциянинг мухим тамойили контент истеъмолининг мобиллиги булиши лозимлигини курсатади. Педагогика фанидан мавжуд дарсликлар бу вазифани бажара олмайди, чунки уларни сотиб олиш вактидаёк эскириб булган контентни такдим килади. SCORM стандарти буйича тайёрланган электрон курсларни хам эскирган деб хисоблаш мумкин, чунки улар талабани интернетга доимий уланган стационар компьютерга боглаб куяди, бу эса, хозирги хаётнинг жадал суръатлари ва юкори мобиллигида жуда нокулай. Шу

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

муносабат билан укув контентини таркатишда ижтимоий тармоклар алохида уринга эга булиб, бу эса, SMART дарслик билан ижтимоий медианинг интеграциялашувини таъминлаш заруратини келтириб чикаради.

SMART-дарслик концепциясини таълим мухитидан ташкарида амалга ошириш имкони йук. SMART-дарслик SMART-укув жараёни учун асосбулиши, когоз дарсликнинг афзалликларини, электрон курсларнинг(биринчи галда SCORM нинг) техник имкониятларини узига камраб олиши хамда шу юкорида айтилганларга нисбатан бир катор афзалликларга эга булиши лозим[5].

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Талабалар томонидан мустакил узлаштирилган билимларни бир канча усуллар оркали текшириш мумкин. Талабаларнинг билимини бахолашни самарали усулларидан бири тест воситасидан фойдаланиш. Талаба ишлаши мумкин булган тестни исталган жойда бажара олиш имконининг мавжудлиги бир канча афзалликларни келтириб чикаради. Тадкикот ишимиз доирасида SMART таълимга асосланган, смартфонларга жойлаштириш ва бажариш имконини берувчи дастурий восита ишлаб чикилди. Дастурий воситада математика фанига оид барча мавзулар буйича интерактив тест топшириклари жойлаштирилган.

Тадкикотлар натижасида талабаларнинг мустакил ишини ташкил этишни такомиллаштиришга каратилган электрон таълим ресурси ишлаб чикилиб, талабалар томонидан смартфонларда ишлатиш имконияти яратилган. Бу машгулот асосида SMART дарслик билан ижтимоий медианинг интеграциялашувини таъминлашга эришиш мумкин[6].

Х,озирги кунда таълим жараёнида электрон таълим ресурсини укув жараёнига куллашга булган кизикиш, эътибор кундан-кунга кучайиб бормокда. Бунинг асосий сабабларидан бири анъанавий таълимда талабаларни факат тайёр билимларни эгаллашга ургатилган булса, замонавий технологиялар уларни эгаллаётган билимларини узлари кидириб топишларига, мустакил урганиб, тахлил килишларига, хатто хулосаларни хам узлари келтириб чикаришларига ургатади. Укитувчи бу жараёнда шахснинг ривожланиши, шаклланиши, билим олиши ва тарбияланишига шароит яратади[1]

Электрон таълим ресурси таълим жараёнида сифат-самарадорлигини оширади, талабаларнинг мустакил ишини ташкил этишни такомиллаштириш жараёнини шакллантиради. Талабаларда мавзуни урганишга иштиёк ва кизикишни оширади, билимларни мустахкамлаш, узлаштириш, улардан амалиётда эркин фойдаланиш куникма, малакаларини шакллантиради[1].

Лугавий жихатдан "электрон таълим ресурси" бу-укув ишларини ташкиллаштириш учун зарур булган ва ракамли формада такдим этиладиган фотографиялар,статистик ва динамик моделлар, вертуал борлик ва интерфаол моделлаштириш обектлари ва картографик материаллар, овоз, белгили обектлар ва ишчи графикаси, матнли хужжатлар ва бошка укув материалларидир.

Электрон таълим ресурси - ракамли таълим ресурсини уз ичига олади. Ракамли таълим ресурси- дидактик максадларга эришишга ёки алохида укув масаласини хал этишга каратилган тугалланган интерфаол мултимедиали махсулот. Ракамли таълим ресурсининг мухим сифат курсаткичи - унинг интерфаоллигидадир. Ракамли таълим ресурси таълим олувчининг ундан фойдаланиш пайтида фаол булишни такозо этади.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Электрон таълим ресурслари деганда - электрон курулмалардан фойдаланган холда такдим этиладиган укув материаллари тушунилади, умумий холда электрон таълим ресурсига укув видеофилмлари ва овоз ёзувлари киради, уларни куриш ёки тинглаш учун оддий CD плеер хам етарли булади. Электрон таълим ресурсини таълимда куллаш учун замонавий ва самарали курилма компютердир. Айнан компютер оркали такдим этиладиган ресурсларга диккатни каратамиз.

Электрон ахборот-таълим ресурси замонавий ахборот-коммуникация технологиялари, мустакил ишининг самарали усулларини куллаш оркали укув материаллари ва илмий маълумотларни чукур узлаштиришга мулжалланган манбадир. У талабаларда мустакил иши, ижодий фикрлаш малака ва куникмаларини шакллантиради.

Электрон таълим ресурс воситаларидан укитиш жараёнида фойдаланиш укитишнинг сифати ва самарасини орттириб, ургатишнинг энг кулай усулларидан биридир. Электрон таълим ресурс- бу замонавий компьютерли ахборот технологиялари булиб, матн, товуш, видеотасвир, график тасвир ва анимацияни (мультиплекацияни) яхлит компьютер тизимига бирлаштириш имконини яратади.

Укув топширикларини электрон таълим ресурслари ёрдамида талабаларга такдим этиш бир катор кулайликлар тугдиради. Чунки электрон таълим ресурси воситалари талабаларнинг мустакил фаолият курсатишларини таъминлашга хизмат килади. Х,ар бир талабани укитувчи хамда тенгдошлари билан мулокотга киришиш, хамкорлик килишга ундайди. Бундай вазиятларда электрон таълим ресурси алохида дидактик функцияни бажаради.

МУ^ОКАМА

Электрон таълим ресурсини мустакил ишини ташкил этишни такомиллаштиришнинг воситаси сифатида караш мумкин:

Яратиш технологияси буйича. Текстографик ресурслар - текс ва иллюстрацияларни намойиш килишда китобдан фаркли уларок, материаллар когозда эмас экранда берилади ва навигацияда хам фаркланади. Мультимедиали электрон таълим ресурси- визуал ва овозли материаллардан ташкил топган. Китобдан фаркли холда анимация коринишида жонли тарзда гавдаланади [7].

Мазмуни буйича: электрон кайдномалар, топшириклар, лугатлар, кизикарли саволлар, даражали тестлар, дарсликлар, лабаратория ва семинар топшириклари.

Таркатиш ва фойдаланиш буйича: интернет-ресурс, оффлайн-ресурс, электрон доска учун ресурслар.

Таркиби буйича: маъруза ва семинар учун мулжалланган мустакил иши ресурслари, вертуал лабараториялар, видиеодарслар.

куллаш буйича: дарс жараёнида ва мустакил ишини ташкил этишни такомиллаштиришда.

Барча олий таълим тизимида мустакил иши сифатини ошириш замонавий педагогик, инновацион ва ахборот технологияларни таълим жараёнига татбик этиш, илгор иш тажрибаларини оммалаштиришни такозо этади. Олий таълим тизимида электрон таълим ресурсларнинг асосий вазифалари:

- мустакил иши жараёнини умумий, яхлит ишлаб чикиш;

- мустакил ишини ташкил этишни такомиллаштириш жараёнида хал тилиши лозим булган аник максад ва вазифаларни белгилаш;

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

- мустакил ишини ташкил этишни такомиллаштириш жараëни мазмyнини ишлаб чикиш;

- мyстакил ишини ташкил этишни такомиллаштириш жараëнида таълим олувчининг эркин, мустакил фаолият кyрсатиш учун муайян шарт-шароитларни яратиш хамда махсус билимларни шакллантириш;

- таълим олувчилар фаолиятини назорат килиш хдмда бахолашни ташкил этиш;

- кадрлар тайëрлаш Миллий дастури максади ва вазифаларини рyëбга чикариш;

- фан-техника таракк^тидаги ахборотларни ëшларга етказишни тезлаштириш.

Олий таълим тизимида электрон таълим ресурслардан фойдаланиш куйидаги

имкониятларни беради:

- талабаларнинг билим олиш фаолиятини фаоллаштириш, Укув материалини Узлаштириш сифатини ва таълим самарадорлигини ошириш;

- тайëргарлик даражаси турлича бyлган талабаларга нисбатан дифференциал ëндашиш хамда дарсларни юкори эстетик даражада ташкил килиш(мусика, анимация)

- талабаларнинг математик ахборот окимларини танлаш кобилиятларини ривожлантириш, тасвирий ифодалаш усулидан амалий фаолият кyрсатиш турига Утиш, бу тарзда талаба укув жараëнининг субъектига айланади.

Шуларни хисобга олган холда таълим жараëнида электрон ахборот-таълим ресурсини тайëрлашга карор килдик.

"Педагогик дастурий воситалар" фанидан амалий ва мустакил таълим» электрон ахборот-таълим ресурс замонавий анимация тайëрлашга мулжаллаган Adobe Flash дастурларидан тайëрланди.

Бундан ташкари, ушбу ресурсни тайëрлашда Notpad++, Adobe Audition, Adobe Photoshop, Adobe Aftereffects, Adobe Primer, Google Sketchup, Lumion, 3DsMax, Adobe Animate, Action Scrip, Adobe Dimension ва бошка замонавий дастурий тизимлардан фойдаланилди. ХУЛОСА

Ушбу "Педагогик дастурий воситалар" фанидан амалий ва мустакил таълим» электрон ахборот-таълим ресурси талабада математика фанига булган кизикишнинг усишига ëрдам беради. Мазкур ахборот-таълим ресурси талабаларда тафаккурни устириш, олган билимларини хаëтга тадбик эта олиш, ижодий фикрлаш кобилиятини ривожлантиради.

Асосий вазифаси таълим олишда замонавий техникалар оркали билим олишдан иборат булиб, ундаги маърузалар, расмлар, тестлар, интерактив тестлар, аудиолар, укитишнинг замонавий методлари фойдаланувчиларга Педагогик дастурий воситалар фани буйича билимларни осон узлаштиришга ва ëдда саклаб колишига ëрдам беради.

REFERENCES

1. Н.Муслимов, Д.Сайфуров, М.Усмонбоева, А.Тураев WEB технология асосида электрон ахборот таълим ресурсларини яратиш ва уларни амалиëтга жорий этиш-Т.:2015 й.

2. Нишоналиев У. Н. Формировании личности учителя трудового обучения: проблемы и переспективы-Т.: ФАН, 1990, - 85 с.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

3. Полат Е.С. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования: учебное пособие для студентов высших учебных заведений / Е.С. Полат, М.Ю. Бухаркина. -4-е изд., стереотипное-Москва.: Академия. 2009. - 224 с.

4. Toshtemirov D.E., Niyozov M.B., Yuldashev U.A., Irsaliev F.Sh. Resource support of distance course information educational environment // Journal of Critical Reviews ISSN- 2394-5125 Vol 7, Issue 5, 2020, pp. 399-400

5. Yuldashev, U.A., Xudoyberdiev, M.Z., & Axmedov, T.B. (2021). O'quv jarayonining sifatini oshirishda zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish. //Academic research in educational sciences, 2(3), 1262-1268.

6. Yuldashev U.A. Use of video lesson creative technologies in the process of electronic education// Scientific-Methodical Journal-T 2021

7. Yuldashev Ulmasbek Abdubanatovich, Khakimova Farangis Abdualimovna, Khudayberdieva Dilorom Khaydar kizi, Web of Scientist: International Scientific Research Journal, ISSN-2776-0979 Vol 2, Issue 5, 2021, pp. 693-697

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.