Научная статья на тему 'ТАЛАБАЛАРНИ ИННОВАЦИОН ЁНДАШУВ АСОСИДА МЕТОДИК ФАОЛИЯТГА ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ'

ТАЛАБАЛАРНИ ИННОВАЦИОН ЁНДАШУВ АСОСИДА МЕТОДИК ФАОЛИЯТГА ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
15
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
Хусусият / восита / тизим / шакл / жараён / технология / метод / қобилият / фан / техника.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Химматалиев Дўстназар Омонович, Коккозова Жанар Жанабаевна

Таълим оддий билим манбаи бўлмаслиги керак. У таълим олувчи шахсини ривожланиш, унинг билиш ва ижодий қобилиятларини шакллантириш, таълимнинг замонавий сифатини белгиловчи асосий компетентликларга йўналтирилган бўлиши керак. Бироқ, таълим жараёнида янги таълим технологияларидан кенг кўламли фойдаланилмаса, битирувчиларнинг меҳнат бозоридаги рақобатбардошлиги ва таълимни модернизациялашни таъминлаш мумкин эмас. Модернизациялаш тизимида олий таълим муассасаларига катта аҳамият берилади, улар инновацион фирмалар билан ҳамкорликда фан, техника, технология ва таълимни жаҳон бозорига йўналтириш орқали миллий инновация тизими асосида шакллантириладиган янги интеграциялашган тузилмаларни яратиши керак. Мақолада талабаларни инновацион ёндашув асосида методик фаолиятга тайёрлаш технологиялари ёритилган. Уларга ташкилий-педагогик воситалар, таълимнинг шакл ва методларидан фойдаланишга асосланади, мамлакат, вилоят, шаҳар, туман эҳтиёжлари; ижтимоий буюртмани вилоят ва шаҳар аҳамиятига молик қонунлар, кўрсатмалар ва норматив ҳужжатларга мослаш; инсон ҳақидаги фанлар мажмуаси; илғор педагогик тажриба; ўқитувчилар интуицияси ва ижодкорлиги; тажриба-синов ишлари; чет эл тажрибаси ва бошқалар киради. Шунингдек замонавий педагогик таълим воситалари тизими ва ташкилий шакллари, ўқув фаолиятининг мазмуни, технологиялари, методлари, усуллари, турлари кўринишидаги таълим жараёнининг “ташқи” томонлари тавсифланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Химматалиев Дўстназар Омонович, Коккозова Жанар Жанабаевна

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТАЛАБАЛАРНИ ИННОВАЦИОН ЁНДАШУВ АСОСИДА МЕТОДИК ФАОЛИЯТГА ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ»

"RAQAMLI ТА'ЫМЧГге ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI ТА'ЬГМ-ТАКЫУА

JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARГ' MAVZUSIDAGI КЕБРЦБЫКА 1ЬМХУ-АМАЬ1У KONFERENSIYASI

25-оМаЪг 2023-у11

ТАЛАБАЛАРНИ ИННОВАЦИОН ЁНДАШУВ АСОСИДА МЕТОДИК ФАОЛИЯТГА ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ хХимматалиев Дустназар Омонович 2Коккозова Жанар Жанабаевна

1Чирчик; давлат педагогика университети профессори 2Тошкент иктисодиёт ва педагогика института катта укитувчиси 1 ё.хишша1а 1 ¡еу@ mail.ru 21а1ипаш1уо@ ашаП. сот https://doi.org/10.5281/zenodo. 10036862

Аннотация. Таълим оддий билим манбаи булмаслиги керак. У таълим олувчи шахсини ривожланиш, унинг билиш ва ижодий цобилиятларини шакллантириш, таълимнинг замонавий сифатини белгиловчи асосий компетентликларга йуналтирилган булиши керак. Бироц, таълим жараёнида янги таълим технологияларидан кенг куламли фойдаланилмаса, битирувчиларнинг ме%нат бозоридаги ракрбатбардошлиги ва таълимни модернизациялашни таъминлаш мумкин эмас.

Модернизациялаш тизимида олий таълим муассасаларига катта а%амият берилади, улар инновацион фирмалар билан %амкорликда фан, техника, технология ва таълимни жа%он бозорига йуналтириш орцали миллий инновация тизими асосида шакллантириладиган янги интеграциялашган тузилмаларни яратиши керак.

Мацолада талабаларни инновацион ёндашув асосида методик фаолиятга тайёрлаш технологиялари ёритилган. Уларга ташкилий-педагогик воситалар, таълимнинг шакл ва методларидан фойдаланишга асосланади, мамлакат, вилоят, ша%ар, туман э%тиёжлари; ижтимоий буюртмани вилоят ва ша%ар ауамиятига молик цонунлар, курсатмалар ва норматив %ужжатларга мослаш; инсон %ацидаги фанлар мажмуаси; илгор педагогик тажриба; уцитувчилар интуицияси ва ижодкорлиги; тажриба-синов ишлари; чет эл тажрибаси ва бошцалар киради. Шунингдек замонавий педагогик таълим воситалари тизими ва ташкилий шакллари, уцув фаолиятининг мазмуни, технологиялари, методлари, усуллари, турлари куринишидаги таълим жараёнининг "ташци" томонлари тавсифланган.

Калит сузлар: Хусусият, восита, тизим, шакл, жараён, технология, метод, цобилият, фан, техника.

Аннотация. Образование не должно быть простым источником знаний. Оно должно быть ориентировано на развитие личности обучающегося, формирование его познавательных и творческих способностей, основных компетенций, определяющих современное качество образования. Однако если новые образовательные технологии не будут широко использоваться в образовательном процессе, невозможно обеспечить конкурентоспособность выпускников на рынке труда и модернизацию образования.

В системе модернизации большое значение придается высшим учебным заведениям, они должны создавать новые интегрированные структуры, формируемые на базе национальной инновационной системы, направляя науку, технику, технологии и образование на мировой рынок во взаимодействии с инновационными компаниями.

В статье описаны технологии подготовки студентов к методической деятельности на основе инновационного подхода. Они основаны на использовании организационно-педагогических средств, форм и методов обучения, потребностей страны, региона, города, района; адаптация социального заказа к региональным и городским законам, инструкциям и нормативным документам; комплекс гуманитарных

"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA

JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARF MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI

25-oktabr 2023-yil

наук; передовой педагогический опыт; интуиция и творческий потенциал учителей; экспериментальная работа; включая зарубежный опыт и многое другое. Также описываются «внешние» стороны образовательного процесса в виде системы и организационных форм современных педагогических средств обучения, содержания, технологий, методов, способов и видов образовательной деятельности.

Ключевые слова: Особенность, средства, система, форма, процесс, технология, метод, способность, наука, техника.

Abstract. Education should not be a simple source of knowledge. It should be focused on the development of the student's personality, the formation of his cognitive and creative abilities, the basic competencies that determine the modern quality of education. However, if new educational technologies are not widely used in the educational process, it will be impossible to ensure the competitiveness of graduates in the labor market and the modernization of education.

In the modernization system, great importance is attached to higher educational institutions; they must create new integrated structures formed on the basis of the national innovation system, directing science, technology, technology and education to the world market in cooperation with innovative companies.

The article describes technologies for preparing students for methodological activities based on an innovative approach. They are based on the use of organizational and pedagogical means, forms and methods of teaching, the needs of the country, region, city, district; adaptation of social orders to regional and city laws, instructions and regulations; complex of humanities; best teaching practices; teachers' intuition and creativity; experimental work; including foreign experience and much more. The "external" aspects of the educational process are also described in the form of a system and organizational forms of modern pedagogical teaching aids, content, technologies, methods, methods and types of educational activities.

Keywords: Feature, means, system, form, process, technology, method, ability, science, technology.

Кириш

Замонавий таълимнинг асосий муаммоларидан бири - укувчиларнинг узлашгириши лозим булган янги авлод билимлари микдорини доимий ошириб боришдан ибораг. Таълим атроф-мухитдан гайёр билимлар шаклидаги ахборогни узлаштириш усули булмай колди. У инсоннинг бошка одамлар билан ахборог алмашув восигаси, унинг хаёти давомида ва хаёт фаолиятида содир буладиган алмашинув восигасига айланади.

Таълимнинг асосий муаммоси-бу кенг, билимлар микдорини доимий ошириб бориш эмас, балки эхтиёж юкори булган, мавжуд булмаган билимларни яратиш, ишлаб чикаришдан ибораг. Бу муаммо бошка одамлар билан уюшган мулокот шаклидаги узаро ахборог алмашиш шаклида хал килиниши мумкин, бир ишгирокчининг тулик булмаган билими бошкасининг билимлари билан тулдирилади ва учинчиси гомонидан тулдирилади, иштирокчилар бир бири билан учрашиши ва мулокоти натижасида янги билим узлашгирилади. Шундай килиб, янги билимлар ташкаридан келтирилмайди, яъни бевосита таълим жараёнида пайдо булади.

Янги таълим вазиятида, укитувчининг ахамияти анъанавийдан кура узгача булади, у билим берганда, хамкорликдаги ижодий фаолият ташкилотчиси ролига утади, хамкорликда ечимларни излайди, янги гоялар, янги билимларни биргаликда

"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA

JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARP MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI

25-oktabr 2023-yil

шакллантиради. Шу муносабат билан, укитувчининг асосий вазифаси муаммоларга ечим топиш ижодий мулокотни ташкил этишдан иборат булади.

Шундай килиб, таълим оддий билим манбаи булмаслиги керак. У таълим олувчи шахсини ривожланиш, унинг билиш ва ижодий кобилиятларини шакллантириш, таълимнинг замонавий сифатини белгиловчи асосий компетентликларга йуналтирилган булиши керак. Бирок, таълим жараёнида янги таълим технологияларидан кенг куламли фойдаланилмаса, битирувчиларнинг мехнат бозоридаги ракобатбардошлиги ва таълимни модернизациялашни таъминлаш мумкин эмас.

Тадкикотнинг методологияси ва объекти

Модернизациялаш тизимида олий таълим муассасаларига кагга ахамияг берилади, улар инновацион фирмалар билан хамкорликда фан, техника, технология ва таълимни жахон бозорига йуналтириш оркали миллий инновация тизими асосида шакллантириладиган янги интеграциялашган тузилмаларни яратиши керак.

Замонавий олий таълим тизимида янги талаблар юзага келади, асосан фанлараро курсларга булган эхтиёж ва бизнес сохасида хамкорлик дастурларига талаб кучаймокда.

Шунинг учун олий таълим муассасаларидаги таълим ва тарбия мазмунини модернизациялаш механизм (фаолият) мазмунини уз ичига оладиган, асосий дидактик тамойилларни амалга оширадиган ва инновацион ижтимоий -иктисодий сохада мутахассисларни тайёрлашни таъминловчи педагогик технологияни ишлаб чикишга имкон яратади.

Олий таълим муассасаларидаги инновацион фаолият мазмунидан келиб чикиб, замонавий мутахассисларни тайёрлаш тизимининг асосий таркибий элементларини курсатиш мумкин, улар талабаларга инновацион технологияларни ургатишга каратилган илмий ёки илмий-таълимий тузилма шароитида таълим фаолиятини самарали амалга оширади.

1. Инновацияларни режалашгириш, ташкил этиш, бошкариш, бажарилишини назорат килишни назарда тугувчи ташкилий -бошкарув элементлари.

2. Турли даражадаги субъектларнинг инновацион фаолияти уртасидаги узаро алокадорликни акс эггирувчи минтакавий ва институционал таркибий элементлар.

3. Таълим мотивлари, максадлари, вазифалари, мазмуни, шакли, методлари, натижалари йигиндисини ифодаловчи фаолият элементлари.

4. Таълим сиёсатининг барча субъектларида инноваицон сиёсатни уз ичига олган субъект элементлари: ота-оналар, жамоатчилик, давлат хокимияти институтлари, махаллий уз-узини бошкариш органлари, таълим жараёни субъектлари, илмий, маданий, таълимий, тижорат ва давлат муассасалари.

Буларнинг барчаси олий таълим тизимини куриш учун янги ёндашувни ривожлантиришни белгилайди, бу ерда инновацион таълим шакллари ва технологияларига алохида ахамият берилади, улар ишлаб чикаришга конструкторлик ва технологик тайёрлаш, инновацион фаолиятга кодир мугахассис-мухандислар ижодий салохиягини амалга оширишни таъминлайдилар.

Тадкикот натижалари ва мух,окамаси

Талабаларни инновацион ёндашув асосида методик фаолиятга тайёрлаш технологиялари ташкилий-педагогик воситалар, таълимнинг шакл ва методларидан

"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA

JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARF MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI

25-oktabr 2023-yil

фойдаланишга асосланади, мамлакат, вилоят, шахар, туман эхтиёжлари; ижтимоий буюртмани вилоят ва шахар ахамиятига молик цонунлар, курсатмалар ва норматив хужжатларга мослаш; инсон хакидаги фанлар мажмуаси; илгор педагогик тажриба; укитувчилар интуицияси ва ижодкорлиги; тажриба-синов ишлари; чет эл тажрибаси ва бошкалар каби педагогик технологияларнинг пайдо булиши учун шароит яратади.

Талабаларни инновацион ёндашув асосида методик фаолиятга тайёрлаш самарадорлиги дидактик тамойиллар (махсус ва умумий) амалиётини амалга ошириш йули билан таъминланади. Махсус тамойилларга интеграция тамойили ва фундаментал бирлик тамойили ва касбий йуналтирилганлик киради. Умумий тамойилларга:

- фан ва таълимнинг бирлиги тамойили;

- политехник ва касбий йуналтириш;

- тизимлилик ва узлуксизлик;

- индивидуаллаштириш ва табакалаштириш;

- онглилик ва фаоллик;

- таълим ва мотивацияга ижобий муносабатни яратиш, тулик узлаштириш ва бошкалар киради.

Санаб утилган тамойиллар талабаларни инновацион ёндашув асосида методик фаолиятга тайёргарлигини шакллантириш буйича вазифаларини хал этиш буйича укитувчи ишини ташкил килади.

Ташкилий-педагогик шарт-шароитлар куйилган вазифаларни самарали хал килишни таъминлашда алохида урин тутади (Е.И.Козырева).

Ташкилий-педагогик шарт-шароитларни лойихалаштириш:

- таълим жараёнига инновацион педагогик технологиялар ва таълим шакллари (бизнес-яратувчилар, технологиялар трансфер марказлари, фан -технология парклари, технополислар, олий таълим муассасасининг кичик инновацион корхоналари, илмий - укув марказлари, ёшлар илмий-техник бирлашмалари ва бошкалар) инновацион таълим мухитида амалиётга жорий этиш;

- максад ва вазифаларига мувофик таълим жараёнининг тузилиши ва мазмунини узгартириш (меъёрий ва укув-дастурий базани Давлат таълим стандартига, битирувчиларни мутахассислик мазмуни ва даражасига куйиладиган талабларга, намунавий укув режалари ва дастурлари, тематик режалар ва маъруза, семинар ва амалий машгулотларни умумий укув режасига мувофик узгартириш);

- Талабаларни инновацион ёндашув асосида методик фаолиятга тайёрлашга каратилган укув-услубий мажмуаларни, таълимнинг дидактик воситаларининг электрон варианти, амалий ишлар банки, талабаларнинг билимларни узлаштириш даражасини аниклаш ва узлаштирилган билимларни амалиётда куллаш кобилиятини аниклашга каратилган мустакил, тадкикотчилик, ижодий фаолияти лойихаларини ишлаб чикиш;

- таълим жараёнининг сифатини назорат килиш (талабаларнинг билим, куникма, компетентлик, рефлексиянинг ривожланганлигини намойиш этиш, тахлил килиш ва бахолаш, талабаларнинг уз фаолият натижалари ва шахсий субектив холатини англаши учун мулжалланган касбий ва шахсий ривожланиш мониторинги шаклларидан бири)ни уз ичига олади.

Хулоса

"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA

JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARP MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI

25-oktabr 2023-yil

Замонавий педагогик таълим воситалари тизими ва ташкилий шакллари махсус конструкция, укув фаолиятининг мазмуни, технологиялари, методлари, усуллари, турлари куринишидаги таълим жараёнининг "ташки" томонини тавсифловчи, укув материали билан ишлашда укитувчи ва укувчилар уртасидаги узаро алока хусусиятлари сифатида куриб чикилади. Айнан замонавий педагогик воситалар тизими ва ташкилий шакллар укув жараёнини кандай ташкил этиш, таълим жараёнида кандай технология ва методлардан фойдаланиш кераклигини белгилаб беради.

Олий таълим муассасаларида таълимни ташкил этиш технологиялари, методлари ва шакллари касбий таълим тизимида амалга оширилиши мумкин булган таянч билимларга йуналтирилиши керак (1 - расм).

1-расм. Таянч таълим модели.

Бунда таълим олувчилар хали ишлаб чикаришга киритилмаган янги техника ва технологияларни урганадилар. Таълимнинг эвристик ва муаммоли методлари, фаол ва интерфаол технологияларидан фойдаланган холда таянч таълимни амалга ошириш мумкин.

Талабаларни инновацион ёндашув асосида методик фаолиятга тайёрлаш инновацион педагогик технологияларни, шу жумладан бу жараёнларни амалга ошириш воситалари ва йуллари хакидаги билимлар мажмуини, шунингдек объектнинг сифатли узгариши содир буладиган жараёнларнинг узини хам уз ичига олади, улар: кейс-технологиялари, муаммоли, мунозарали маърузалар, тренинг ва семинарлар, масофавий таълим, амалиёт, ментал хариталар, амалиётга йуналтирилган таълим технологиялари ва бошкалар, шунингдек замонавий ахборот технологиялари, яъни вебинарлар, Skype-конференциялари, видеоконференциялар, электрон таълим ресурсларидан фойдаланишни уз ичига олади.

REFERENCES

1. Исматова Н. Б. Булажак укитувчиларни инновацион касбий фаолиягга тайёрлашнинг педагогик-психологик хусусиятлари //Integration of science, education and practice. scientific-METHODICAL JOURNAL. - 2020. - Т. 1. - №. 1. -С. 50-56.

2. Кондратьев, С В . Формирование непрерывной системы подготовки кадров для инноваций / С. В. Кондратьев, А.Н. Колесников. - URL: http.7/ binfo2001. binfo.ru/portal/confihfo.asp.

"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA

JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARF MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI

25-oktabr 2023-yil

3. Латуха, О.А. Комплексная оценка инновационной деятельности вуза: теоретические и методические аспекты : автореф. дис. ... канд. экон. наук / О.А. Латуха. - Новосибирск, 2007. - 24 с.

4. Xakimova, M., Азизова, М., Садриддинова, Д. (2022). БУЛАЖАК МУТАХАССИСЛАРНИ ИННОВАЦИОН ФАОЛИЯТГА ТАЙЁРЛАШ - ПЕДАГОГИК МУАММО СИФАТИДА. Архив научных исследований, 2(1). извлечено от https://journal.tsue.uz/index.php/archive/article/view/679

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.