Научная статья на тему 'TALABALARGA NAQQOSHLIK SAN'ATIGA XOS MADOHIL NAQSH KOMPOZITSIYASINI TUZISHGA O’RGATISH METODLARI'

TALABALARGA NAQQOSHLIK SAN'ATIGA XOS MADOHIL NAQSH KOMPOZITSIYASINI TUZISHGA O’RGATISH METODLARI Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Inter education & global study
Область наук
Ключевые слова
naqqoshlik san'ati / naqsh kompozitsiyasi / nazariy bilimlar / amaliy ko'nikmalar / ijodiy loyihalar / grafik dasturlar / 3D modellashtirish / milliy naqshlar / xalqaro naqshlar / ijtimoiy va ekologik ahamiyat / eskiz chizish. / живопись / композиция узоров / теоретические знания / практические навыки / творческие проекты / графические программы / 3Dмоделирование / национальные узоры / международные узоры / социальное и экологическое значение / зарисовка.

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Ch.X. Sadatov

naqqoshlik san'ati talabalariga naqsh kompozitsiyasini tuzish metodlarini o'rgatishga bag'ishlangan ushbu ish, ularni nazariy va amaliy jihatdan tayyorlash bosqichlarini, shuningdek, kreativ va individual loyihalarni bajarishga yo'naltirilgan yondashuvlarni ko'rib chiqadi. Ishda naqsh elementlari va asosiy kompozitsiya prinsiplarini o'rgatish, eskiz chizish va naqsh loyihalash jarayonlari, zamonaviy raqamli texnologiyalar va madaniy kontekstlarda naqsh yaratish metodlari batafsil yoritilgan. Ushbu metodlar talabalar nafaqat texnik ko'nikmalarga, balki ijodiy va tahliliy qobiliyatlarni ham rivojlantirishga qaratilgan. Talabalar naqqoshlik san'atining tarixiy va madaniy ahamiyatini anglab, ijodiy g'oyalarini hayotga tatbiq etishga o'rganadilar.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

METHODOLOGY OF EDUCATION STUDENTS COMPOSITION AND COMPOSITION OF DRAWING

в данной работе, посвященной обучению студентов-художников приемам композиции узора, рассматриваются этапы их теоретической ипрактической по дготовки, а также подходы к выполнению творческих и индивидуальных проектов. Курс охватывает обучение элементам узоров и основным принципам композиции, процессам создания эскизов и рисунков, современным цифровым технологиям и методам создания узоров в культурном контексте. Эти методы направлены на развитие у учащихся не только технических навыков, но и творческих и аналитических способностей. Студенты понимают историческое и культурное значение живописи и учатся реализовывать свои творческие идеи.

Текст научной работы на тему «TALABALARGA NAQQOSHLIK SAN'ATIGA XOS MADOHIL NAQSH KOMPOZITSIYASINI TUZISHGA O’RGATISH METODLARI»

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Original paper

© Ch.X. Sadatov 1B_

1Termiz davlat pedagogika instituti, Termiz, O'zbekiston

Annotatsiya

KIRISH: naqqoshlik san'ati talabalariga naqsh kompozitsiyasini tuzish metodlarini o'rgatishga bag'ishlangan ushbu ish, ularni nazariy va amaliy jihatdan tayyorlash bosqichlarini, shuningdek, kreativ va individual loyihalarni bajarishga yo'naltirilgan yondashuvlarni ko'rib chiqadi. Ishda naqsh elementlari va asosiy kompozitsiya prinsiplarini o'rgatish, eskiz chizish va naqsh loyihalash jarayonlari, zamonaviy raqamli texnologiyalar va madaniy kontekstlarda naqsh yaratish metodlari batafsil yoritilgan. Ushbu metodlar talabalar nafaqat texnik ko'nikmalarga, balki ijodiy va tahliliy qobiliyatlarni ham rivojlantirishga qaratilgan. Talabalar naqqoshlik san'atining tarixiy va madaniy ahamiyatini anglab, ijodiy g'oyalarini hayotga tatbiq etishga o'rganadilar.

MAQSAD: naqqoshlik san'ati talabalariga naqsh kompozitsiyasini tuzish bo'yicha nazariy va amaliy bilimlarni berish, ularni kreativ va individual loyihalarni amalga oshirishga tayyorlashdir. Bu orqali talabalar naqqoshlik san'atining tarixiy va madaniy ahamiyatini tushunib, turli texnikalarni o'zlashtirish, zamonaviy raqamli vositalar bilan ishlash va ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish imkoniyatiga ega bo'ladilar. Naqsh kompozitsiyasini yaratishda milliy va jahon madaniyatlariga oid bilimlarni kengaytirish, ijtimoiy va ekologik masalalarni tahlil qilish orqali talabalar nafaqat san'atkor sifatida, balki kengroq dunyoqarashga ega shaxs sifatida ham shakllanadilar.

MATERIALLAR VA METODLAR: qog'oz, qalam, bo'yoq, tush va boshqa an'anaviy tasvir vositalari. Yog'och, metall, keramika kabi turli moddiylar. Kompyuterlar va raqamli grafik dasturlar (Adobe Photoshop, Illustrator va boshqalar).3D modellashtirish dasturlari (Blender, AutoCAD va boshqalar). Yordamchi Materiallar: 1. Naqqoshlik san'ati bo'yicha kitoblar va qo'llanmalar. 2.Naqsh namunalari, suratlar, video darslar va onlayn resurslar. 3. Milliy va xalqaro san'at ko'rgazmalari va muzeylar kataloglari. Metodlar: 1.Nazariy Ta'lim. 2. Ma'ruza va seminarlar. 3.Naqqoshlik san'ati tarixi, naqsh turlari, elementlari va kompozitsiya prinsiplari haqida ma'ruza va seminarlar tashkil etish. Matn va audio-vizual materiallar: Kitoblar, maqolalar, videolar va multimedialar yordamida nazariy bilimlarni boyitish. Amaliy Ta'lim. 1. Eskiz va chizma darslari. 2.Talabalarga oddiy naqshlardan murakkab kompozitsiyalarni yaratish uchun eskiz va chizma darslari o'tkazish. 3.Texnika mashqlari. 4. Turli texnikalarni qo'llashni o'rgatish uchun laboratoriya va ustaxona mashg'ulotlari. Milliy va xalqaro naqshlar, Talabalarga milliy va xalqaro naqshlar bo'yicha

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

ma'lumot berish, ularni tahlil qilish va taqqoslash. 5. Ijtimoiy va ekologik ahamiyat: Naqshlarning ijtimoiy va ekologik ahamiyatini tahlil qilish, ularning jamiyat va tabiat bilan aloqasini tushuntirish. Ushbu materiallar va metodlar naqqoshlik san'ati bo'yicha puxta bilim va ko'nikmalarni shakllantirishga, talabalarning ijodiy va tahliliy salohiyatini rivojlantirishga xizmat qiladi.

MUHOKAMA VA NATIJALAR: nazariy bilimlarning ahamiyati naqqoshlik san'ati tarixi va naqsh turlari bo'yicha talabalarga berilgan bilimlar ularning naqqoshlik san'atiga bo'lgan qiziqishini oshirdi va ularning ijodiy fikrlash qobiliyatini kengaytirdi. naqsh elementlari va kompozitsiya prinsiplari bo'yicha o'rgatilgan nazariy ma'lumotlar talabalar uchun mustahkam asos bo'lib xizmat qildi, bu esa ularning amaliy ishlarida qo'llanildi. Talabalar turli madaniy va ijtimoiy kontekstlarda naqshlarning ahamiyatini tushunib, ularni o'z ishlarida muvaffaqiyatli qo'llashdi. Ushbu metodlar va yondashuvlar naqqoshlik san'ati bo'yicha talabalarni nazariy va amaliy jihatdan puxta tayyorlashga, ularning ijodiy va tahliliy salohiyatini rivojlantirishga katta yordam berdi. Bu esa kelgusida ularning professional san'atkorlar sifatida shakllanishiga mustahkam poydevor yaratdi.

XULOSA: naqqoshlik san'ati bo'yicha o'quv dasturini yanada takomillashtirish va zamonaviy texnologiyalarni kengroq joriy etish lozim. 1. Ijodiy loyihalar sonini oshirish: Talabalar ijodiy va individual loyihalarda ishtirok etish imkoniyatlarini ko'paytirish zarur. 2.Madaniy hamkorlik: milliy va xalqaro san'at muassasalari bilan hamkorlikni rivojlantirish va talabalar uchun ko'proq madaniy almashinuv dasturlarini tashkil etish foydali bo'ladi. 3. Doimiy tanqidiy tahlil: Talabalar ishlarini muntazam ravishda tahlil qilish va konstruktiv tanqidni qabul qilish bo'yicha mashg'ulotlarni davom ettirish kerak. Ushbu yondashuvlar naqqoshlik san'ati bo'yicha talabalarni har tomonlama rivojlantirishga va ularning kelgusida professional san'at ustasi sifatida muvaffaqiyatli faoliyat yuritishiga mustahkam poydevor yaratadi.

Kalit so'zlar: naqqoshlik san'ati, naqsh kompozitsiyasi, nazariy bilimlar, amaliy ko'nikmalar, ijodiy loyihalar, grafik dasturlar, 3D modellashtirish, milliy naqshlar, xalqaro naqshlar, ijtimoiy va ekologik ahamiyat, eskiz chizish.

МЕТОДИКА ОБУЧЕНИЯ СТУДЕНТОВ СОЗДАНИЮ КОМПОЗИЦИИ ЖИВОПИСНОГО РИСУНКА

© Ч.Х. Садатов1Н

1Термизский государственный педагогический институт, Термиз, Узбекистан_

Аннотация

ВВЕДЕНИЕ: в данной работе, посвященной обучению студентов-художников приемам композиции узора, рассматриваются этапы их теоретической и

Iqtibos uchun: Sadatov Ch.X. Talabalarga naqqoshlik san'atiga xos madohil naqsh kompozitsiyasini tuzishga o'rgatish metodlari. // Inter education & global study. 2024. №4(1). B.358-366.

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

практической подготовки, а также подходы к выполнению творческих и индивидуальных проектов. Курс охватывает обучение элементам узоров и основным принципам композиции, процессам создания эскизов и рисунков, современным цифровым технологиям и методам создания узоров в культурном контексте. Эти методы направлены на развитие у учащихся не только технических навыков, но и творческих и аналитических способностей. Студенты понимают историческое и культурное значение живописи и учатся реализовывать свои творческие идеи.

ЦЕЛЬ: цель данной работы - предоставить студентам изобразительного искусства теоретические и практические знания по композиции узора, подготовить их к реализации творческих и индивидуальных проектов. Благодаря этому студенты поймут историческое и культурное значение живописи, освоят различные техники, будут работать с современными цифровыми инструментами и разовьют свои творческие способности. Расширяя знания о национальной и мировой культуре, анализируя социальные и экологические проблемы при создании узорной композиции, учащиеся формируются не только как художники, но и как личности с более широким мировоззрением.

МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: бумага, карандаш, краски, мечта и другие традиционные инструменты изображения. Различные материалы, такие как дерево, металл, керамика. Компьютеры и программы цифровой графики (Adobe Photoshop, Illustrator и др.), программы 3D-моделирования (Blender, AutoCAD и др.). Вспомогательные материалы: 1. Книги и пособия по искусству живописи. 2. Выкройки, картинки, видеоуроки и интернет-ресурсы. 3. Каталоги национальных и международных художественных выставок и музеев. Методы: 1. Теоретическое обучение. 2. Лекции и семинары. 3. Организация лекций и семинаров по истории живописного искусства, видам узоров, элементам и принципам композиции. Текстовые и аудиовизуальные материалы: Обогащение теоретических знаний с помощью книг, статей, видео и мультимедиа. Практическое образование. 1. Уроки зарисовок и рисования. 2. Проводить с учащимися уроки черчения и рисования для создания сложных композиций из простых узоров. 3. Технические упражнения. 4. Лабораторные и практические занятия по обучению применению различных методов. Национальные и международные модели Предоставление студентам информации о национальных и международных моделях, их анализе и сравнении. 5. Социальная и экологическая значимость: проанализировать социальную и экологическую значимость закономерностей, объяснить их связь с обществом и природой. Данные материалы и методы служат формированию глубоких знаний и навыков в искусстве живописи, развитию творческого и аналитического потенциала учащихся.

ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: важность теоретических знаний, знания учащихся об истории живописи и типах узоров повысили их интерес к живописи и расширили творческое мышление. Теоретические сведения, преподаваемые по

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №4 (1)

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

элементам узора и принципам композиции, послужили для студентов прочной основой, которая применялась в их практической работе. Студенты понимали важность моделей в различных культурных и социальных контекстах и успешно применяли их в своей работе. Эти методы и подходы во многом помогли всесторонне подготовить студентов к искусству живописи теоретически и практически, развить их творческий и аналитический потенциал. Это создало прочную основу для их становления как профессиональных художников в будущем.

ЗАКЛЮЧЕНИЕ: необходимо и дальше совершенствовать образовательную программу по изобразительному искусству и шире внедрять современные технологии. 1. Увеличение количества творческих проектов: Необходимо расширить возможности студентов по участию в творческих и индивидуальных проектах. 2. Культурное сотрудничество: было бы полезно развивать сотрудничество с национальными и международными художественными учреждениями и организовывать больше программ культурного обмена для студентов. 3. Регулярный критический анализ. Необходимо продолжать регулярный анализ студенческих работ и обучение принятию конструктивной критики. Эти подходы обеспечивают прочную основу для всестороннего развития студентов-художников и их успешной карьеры в качестве профессиональных художников в будущем.

Ключевые слова: живопись, композиция узоров, теоретические знания, практические навыки, творческие проекты, графические программы, 3D-моделирование, национальные узоры, международные узоры, социальное и экологическое значение, зарисовка.

Для цитирования: Садатов 4.X. Методика обучения студентов созданию композиции живописного рисунка. // Inter education & global study. 2024. №4(1). С. 358-366.

METHODOLOGY OF EDUCATION STUDENTS COMPOSITION AND COMPOSITION OF DRAWING

© Sadatov Kh. Chori1®

1Termiz State Pedagogical Institute, Termiz, Uzbekistan_

Annotation

INTRODUCTION: this work, dedicated to teaching art students the techniques of pattern composition, examines the stages of their theoretical and practical training, as well as approaches to the implementation of creative and individual projects. The course covers instruction in pattern elements and basic principles of composition, sketching and drawing processes, modern digital technology, and pattern making techniques in a cultural context. These methods are aimed at developing students not only technical skills, but also creative and analytical abilities. Students understand the historical and cultural significance of painting and learn to realize their creative ideas.

© intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 4 (1)

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №4 (1)

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

AIM: the purpose of this work is to provide students of fine arts with theoretical and practical knowledge on pattern composition, to prepare them for the implementation of creative and individual projects. Through this, students will understand the historical and cultural significance of painting, master various techniques, work with modern digital tools and develop their creative abilities. By expanding knowledge about national and world culture, analyzing social and environmental problems when creating a patterned composition, students are formed not only as artists, but also as individuals with a broader worldview.

MATERIALS AND METHODS: paper, pencil, paint, dream and other traditional image tools. Various materials such as wood, metal, ceramics. Computers and digital graphics programs (Adobe Photoshop, Illustrator, etc.), 3D modeling programs (Blender, AutoCAD, etc.). Supporting materials: 1. Books and manuals on the art of painting. 2. Patterns, pictures, video tutorials and Internet resources. 3. Catalogs of national and international art exhibitions and museums. Methods: 1. Theoretical training. 2. Lectures and seminars. 3. Organization of lectures and seminars on the history of painting, types of patterns, elements and principles of composition. Text and audiovisual materials: Enrichment of theoretical knowledge through books, articles, videos and multimedia. Practical education. 1. Sketching and drawing lessons. 2. Conduct drawing and drawing lessons with students to create complex compositions from simple patterns. 3. Technical exercises. 4. Laboratory and practical classes to teach the use of various methods. National and international models Provide students with information about national and international models, their analysis and comparison. 5. Social and environmental significance: analyze the social and environmental significance of patterns, explain their connection with society and nature. These materials and methods serve to develop deep knowledge and skills in the art of painting, and develop the creative and analytical potential of students.

DISCUSSION AND RESULTS: the importance of theoretical knowledge, students' knowledge about the history of painting and types of patterns increased their interest in painting and expanded their creative thinking. The theoretical information taught on the elements of pattern and principles of composition provided students with a solid foundation that was applied to their practical work. Students understood the importance of models in different cultural and social contexts and successfully applied them in their work. These methods and approaches have greatly helped to comprehensively prepare students for the art of painting theoretically and practically, and to develop their creative and analytical potential. This created a solid foundation for them to become professional artists in the future.

CONCLUSION: it is necessary to further improve the educational program in fine arts and introduce modern technologies more widely. 1. Increasing the number of creative projects: It is necessary to expand the opportunities for students to participate in creative and individual projects. 2. Cultural cooperation: It would be useful to develop cooperation with national and international art institutions and organize more cultural exchange

© intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 4 (1)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

programs for students. 3. Regular critical analysis. Regular review of student work and training in accepting constructive criticism should continue. These approaches provide a strong foundation for the all-round development of art students and their successful careers as professional artists in the future.

Key words: painting, pattern composition, theoretical knowledge, practical skills, creative projects, graphic programs, 3D modeling, national patterns, international patterns, social and environmental significance, sketching.

Naqshlar buyumga, devorga yoki biror joyni bezamasin o'ziga xos uslubiga, texnologiyasiga va mazmuniga ega bo'ladi. Naqsh - arabcha tasvir, gul degan ma'noni anglatadi. Qush, hayvon, o'simlik, geometrik va boshqa elementlarni ma'lum tartibda takrorlanishdan hosil qilingan bezakdir. Ganchkorlik, kandakorlik, kashtado'zlikda, zardo'zlik, kulolchilik, zargarlik, gilam to'qish, yog'och o'ymakorlik va hokazolarda har xil yo'llar bilan naqshlar ishlanadi. Masalan: o'yib, chizib, chok yordamida, zarb bilan qadab va boshqa usullarda naqsh solinadi. Ganch o'ymakorligida ishlatiladigan naqshlar mazmuniga ko'ra-o'simliksimon, geometrik, gulli girih, ramziy va boshqa turlarga bo'linadi. O'simliksimon naqsh: tabiatdagi barg, band, daraxt, buta, g'uncha va boshqa narsalarni naqqosh tomonidan stillashtirib olingan shaklini ma'lum qonuniyatlar asosida takrorlanishidan hosil qilingan. Geometrik naqsh turlaridan biri girih bo'lib chigal, tugun ma'noni anglatadi. O'andasiy naqsh murakkab naqsh turi. Geometrik naqsh murakkab naqshdan biri bo'lib to'rtburchak, uchburchak, aylana va yoylardan ko'pburchaklardan iborat bo'ladi. Tuzilishi jihatidan to'g'ri chiziq va aralash chiziqlardan tashkil topgan girihga bo'linadi. geometrik naqsh uzluksiz rapportlardan tashkil topgan bo'lib, har bir rapport o'z tuzilishiga ega bo'ladi. Yevropada arabeska deb yuritiladi. Gulli girih: o'simlik va geometrik naqsh elementlaridan tashkil topgan. Uning elementiga yuqorida sanab o'tilgan geometrik va o'simliksimon naqshlar kiradi.Ramziy naqshlar: esa kabutar, sher, baliq, davlat gerbi va boshqalarni stillashtirib tasvirlangan naqsh elementlaridan tashkil topgan. Stilizasiya - o'simlik va xayvonot dunyosi butalar, novdalar, shoxlar, barglar, gullar, meva shakllarini qayta ishlashdir. Naqqoshlik san'atining ildizi juda qadim o'tmishimizga borib taqaladi. Insoniyat o'zi uchun zarur bo'lgan jamiki buyumlarni badiiy bezab, takomillashtirib kelgan. Oddiy ro'zg'or buyumlaridan tortib, kiyim-kechak, kitob, bino bezaklari hamma-hammasi naqsh elementlari yordamida bezatiladi. Xalq amaliy san'atidagi bezak elementlari tabiatda uchrovchi o'simlik dunyosi, gul, novda, barg va hayvonlar tasvirini eng soda ko'rinishidagi aksidir.Naqshni chizishda, asosan ikki manbadan - tabiiy va geometrik shakllardan foydalaniladi. O'simliklar, xayvonlar va qushlar naqsh san'atining tasvir obyektidir. Ma'lumki, har bir naqsh namunasi o'ziga xos naqsh elementlarining yig'indisidan iborat. Stilizasiya o'simlik va hayvonot dunyosidan olingan turli shakllar masalan, butalar, novdalar, shoxlar, barglar, gullar, mevalar va shu kabilarning tabiiy shakllarini qayta ishlash

For citation: Sadatov Kh. Chori. (2024) 'Methodology of education students composition and composition of drawing, Inter education & global study, (4(1)), pp. 358-366. (In Uzbek).

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

demakdir. Bunda Itanlangan shaklni naqsh kompozisiyasi tarkibiga qo'shish mumkin bo'lgan bezak shakliga keltiriladi. Bunda o'quvchi butun bir yaxlit predmetning tashqi ko'rinishlarini bir nechta badiiy chiziqlar yordamida aniq lo'nda qilib tasvirlashni o'rganadi. Xalq ustalari qadimdan qo'llab kelayotgan jami naqshlar tabiat hamda voqyelikning shartli tasviri bo'lishiga qaramasdan o'ziga xos qonun-qoidalarga ega. Bu qonun-qoidalar tabiatning o'zidan olingan. O'simliklar faqat bir tomonga qarab o'sadilar. Masalan, majnuntol xuddi pastga qarab teskari o'sayotgandek tuyuladi, lekin novdadan barg bo'lib, bir tomonlama yo'nalishda davom etib keladi. Tabiatning bu qonuni naqshda o'z aksini topgan. Usta chizadigan naqsh shunchaki qog'oz betini to'ldirish uchun emas, balki, ongli ravishda tabiat va badiiylik qonun-qoidalariga amal qilgan holda manzara tasvirini chizishdan iboratdir. Badiiy naqsh ishlash jarayonida o'quvchilar quyidagilarni puxta o'zlashtirib olishlari zarur: atrof muhitdagi, tabiatda mavjud bo'lgan tabiiy shakllarni qayta ishlash, ya'ni stilizasiyalash yo'llarini bilishlari, undan samarali foydalana olishlari; berilgan naqsh elementlari yoki namuna asosida yangi naqsh kompozisiyasini tuza olishlari; mustaqil ravishda yangi naqsh kompozisiyasini tuza oladigan bo'lishlari kerak.

Naqsh elementlari bilan tanishtiruv mashg'ulotlarida o'qituvchi o'quvchilarni tabiat qo'yniga sayohatga olib chiqadi va ular mashg'ulotlarda o'rgangan nazariy hamda amaliy bilim malakalari asosida, o'simliklar, hayvonot dunyosini kuzatadilar va "stilizasiyalashtirish" orqali ularning badiiy tasvirlarini, shakllarini hosil qilish bilan bevosita shu qo'llanadilar. O'quvchilarga maxsus ketma-ketlik asosida tuzilgan rangli yoki oq-qora foto-suratlardan va ko'rgazmali qurollardan foydalanish orqali tushunchalar berish ham yaxshi natija beradi.Stilizasiya tabiatda uchraydigan o'simliklar, hayvonot dunyosini, uy-ro'zg'or buyumlarini tabiiy ko'rinishdan ancha soddalashtirib, eng ixcham ko'rinishlarda tasvirlash demakdir. Naqsh chizishni o'rganuvchilar ana shu usulni batafsil tushungan holda egallab olishlari lozim. Chunki ko'pgina naqsh kompozisiyalari ana shu tarzda qayta ishlangan turli-tuman shakllar, tasvirlar yordamida hosil qilinadi.Naqqoshlik mashg'ulotlari jarayonida naqsh elementlarini chizish va ularni hosil qilish tartiblari yo'llari va usullari o'zlashtirib boriladi. Dastlabki mashg'ulotlarda quyidagi naqsh elementlari chizib o'rganiladi: barglar (barg elementlarini chizish); gullar (gul elementlarini chizish); novdalar (novda elementlarini chizish); bog'lam va sirtmoq (ularni elementlarini chizish); tanob (tanob elementlarini chizish); marg'ula va kurtak (uning elementlarini chizish); madohil elementlarini chizish; gajak va jingalak elementlarini chizish; bofta va shkufta elementlarini chizish.

Odatda badiiy naqshlar chizishda ko'proq barg tasvirlaridan foydalaniladi. Bunda barg islimiy naqsh elementlari sirasiga kirganligi sababli nozik, nafis ko'rinishlarda tasvirlanadi. Naqqoshlar tol, anor, xurmo, bodom, sambit, xina, atirgul, uzumlar va shu kabilar barglarini stilizasiyalashtirib, naqsh kompozisiyasini tuzishda qadimdan foydalanib kelganlar. Gullar - islimiy naqsh elementi bo'lib, naqshlarga tarQil pardoz berilganidan so'ng yanada ko'rk va husn baQishlaydi. Gul elementlari asosan naqsh shakllarining markaziy qismlariga joylashtiriladi. Gullarning ham behisob turlari mavjud bo'lib, o'ziga xos nomlar bilan ataladi. Gul turlariga oddiy va murakkab ko'rinishdagi oygul, lola, paxtagul,

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

chinnigul, pistagul, kuvachagul, karnaygul, safsargul, atirgul, nargizagul va boshqa gul turlari kiradi.Novda - o'simliksimon naqsh elementi sirasiga kiradi. Gul, barg, mevabarg va boshqa elementlarini o'zaro bog'lab biriktirib to'ldiradi. Namoyon ruta, morpech, munabbat, turunj va turli murakkab naqsh kompozisiyalarida novda elementlari yakka va qo'sh bandlarda uchraydi.Tanob - naqsh namunalaridagi asosiy shakl yo'llarini yasaydi. Bunday shakl nomlari mehrob, medohil qalampir, gardish va shu kabilar bilan ataladi. Madohil -islimiy naqsh elementi. Madohil lola, tumor, uchburchak ko'rinishini eslatuvchi shakllar misolida uchraydi. Shkufta - islimiy naqsh elementi. Qisqacha shkuft deb ham ataladi. Shkufta asosiy shakl yasovchi elementlarni kurtak - gajak ko'rinishlarida o'zaro bog'laydi.Ramziy naqshlar - abutar, sher, baliq, davlat gerbi va boshqalarning stillashtirib tasvirlangan elementlaridan tashkil topadi.Ota-bobolarimizning qadimiy obidalarini nafis naqshlar bilan bezar ekanlar zavq bilan bir qatorda ular orqali o'z orzu umidlarini, muhabbatlarini, tilaklarini kuylaganlar. Naqqosh, ota-bobolarimiz inson ruhiyatini juda chuqur va har taraflama o'rganib ularni ajoyib naqshu nigorlar bilan boyitganlar. Naqshlangan uyda kishilar hotirjam, osoyishtalik bo'lishi, uzoq umr ko'rishni donishmand bobolar asrlar davomida hayotiy tajribalar asosida ilqaganlar. Naqqoshlik san'ati tilini bilish uchun naqshning har bir elementi va ranglarining ramziy alifbosini bilmoq kerak bo'lgan.

1-rasm. Madohil naqsh namunasi ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES

1. Xolmurodovich S. C. et al. O'QUVCHILARNING CHIZMACHILIK FANINI O'QITISHDA ZAMONAVIY PEDAGOGIK TEXNALOGYALARNING O'RNI VA AMALIY AHAMIYATI //Eurasian Journal of Law, Finance and Applied Sciences. - 2022. - Т. 2. - №. 2. - С. 189192.

2. Садатов Ч. Обучение рисованию обнаженного мужского тела с передней стороны с карандашным рисунком //Общество и инновации. - 2021. - Т. 2. - №. 3/S. - С. 361365.

3. Sadatov C. The importance of virtual museums in the formation of students' educational competencies on fine literacy //Scientific research results in pandemic conditions (COVID-19). - 2020. - Т. 1. - №. 04. - С. 201-203.

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

4. Bahodirovna M. Z., Xolmurodovich S. C. Methodical Interpretations on the Organization of Independent Educational Classes in the Subject of Painting //International Journal on Economics, Finance and Sustainable Development. - 2020. - Т. 2. - №. 11. - С. 24-27.

5. Sadatov C. K., Normatova G. Some species eksperimentno-experimental work that makes a teacher //European Conference on Education and Applied Psychology.--2014.-С.174-176.

6. Sadatov C. TASVIRIY SAN'AT DARSLARIDA O'QUVCHILAR IJODIY FAOLLIGINI TAKOMILLASHTIRISH TEXNOLOGIYALARI //Физико-технологического образование. - 2022. - №. 4.

7. Xolmurodovich S. C., Xolbozorovich Q. J. THEORETICAL FUNDAMENTALS OF STUDY PEN AND GENERAL PRINCIPLES OF DRAWING //Galaxy International Interdisciplinary Research Journal. - 2021. - Т. 9. - №. 10. - С. 709-716.

8. Садатов Ч. Х., Нарматова Г. Т., Хайдарова М. Б. ОВЛАДЕНИЯ ГРАФИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ДЕТЕЙ В СРЕДНЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ШКОЛЕ //Матрица научного познания. - 2020. - №. 8. - С. 128-131.

9. Kholmurodovich S. C. THE SPIRITUAL IMPACT OF FINE ARTS ON PERSONAL DEVELOPMENT AND ITS PLACE AND SIGNIFICANCE TODAY //European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences. - 2020. - Т. 2020.

10. Kholmurodovich S. C. THE SPIRITUAL IMPACT OF FINE ARTS ON PERSONAL DEVELOPMENT AND ITS PLACE AND SIGNIFICANCE TODAY //European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences. - 2020. - Т. 2020.

11. Садатов Ч. Х., Норматова Г. Т. Изобразительная деятельность дошкольников, ее использование в подготовке к обучению в школе //Вестник современной науки. -2016. - №. 9. - С. 122-125.

12. Садатов Ч. Х., Норматова Г. Т. Нетрадиционное обучение в школе //Актуальные проблемы гуманитарных и естественных наук. - 2016. - №. 10-2. - С. 128-130.

13. Kholmurodovich S. C. FUNDAMENTALS OF PENCIL AND ITS GOALS //IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI. - 2022. - С. 6-7.

14. Xolmurodovich S. C. AKVARYOL BO'YOQLAR BN ISHLASH TEXNIKA VA TEXNOLOGIYASI //Scientific Impulse. - 2022. - Т. 1. - №. 4. - С. 261-264.

15. Sadatov CH.X. Amaliy badiiy bezak san'ati. O'quv qu'llanma " Buxoro Determinanti" MCHJ-2023 yil. S-50-58

MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]

HSadatov Chori Xolmurodovich, dotsent [Садатов Чори Холмуродович, доцент],

[Sadatov Chori Kholmurodovich, associate professor]; manzil: O'zbekiston, 00060,

Termiz shahri, 5 kichik daxa Alpomish MFY ko'cha A.Navoyi 46/22 [адрес: Узбекистан,

00060, г.Термез, микро район 5 Алпомиш МФЮ ул.А.Навои 4б/22г.], [address:

Uzbekistan, g. Termez, micro district 5 Alpomish MFYu ul. A. Navoi 46/22g., 00060]; Email: sadatov@terdpi.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.