Научная статья на тему 'ТАЛАБАЛАРДА МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМДАГИ ИНТЕРФАОЛ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИ ОРҚАЛИ ДИДАКТИК КОМПЕТЕНЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ АСОСЛАРИ'

ТАЛАБАЛАРДА МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМДАГИ ИНТЕРФАОЛ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИ ОРҚАЛИ ДИДАКТИК КОМПЕТЕНЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
257
84
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
интерфаол / дидактика / компетенция / коммуникатив / рефлексия / диагностик / лойиҳа / метод / интеграция. / интерактивный / дидактика / компетенция / коммуникативный / рефлексия / диагностический / проект / метод / интеграция.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Муқимов Байрамали Рахимович

Мақолада техника олий таълим муассасаларидаги талабаларнинг мустақил таълим олишида зарур бўлган ташкилий, коммуникатив ва дидактик компетенциялар ҳақида, хусусан дидактик компетенцияларини такомиллаштириш тўғрисида фикрлар, маълумотлар ва таклифлар берилган. Талабаларнинг мустақил таълимдаги интерфаол методларни қўллашларидаги керакли маълумотлар баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОСНОВЫ СОВЕРШЕНСВОВАНИЯ ДИДАКТИЧЕСКОЙ КОМПЕТЕНЦИИ У СТУДЕНТОВ С ПОМОШЬЮ ИНТЕРАКТИВНЫХ МЕТОДОВ САМОСТОЯТЕЛЬНОГО ОБУЧЕНИЯ

В статье рассматриваются необходимые организационные, коммуникативные и дидактические компетенции для самостоятельного обучения студентов технических высших образовательных учреждений. В частности, изложены мнения, данные и предложения по развитию дидактической компетенции. Также представлена необходимая студентам информация в применении интерактивных методов обучения в самостоятельном обучении.

Текст научной работы на тему «ТАЛАБАЛАРДА МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМДАГИ ИНТЕРФАОЛ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИ ОРҚАЛИ ДИДАКТИК КОМПЕТЕНЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ АСОСЛАРИ»

Му^имов Байрамали Рахимович,

Тошкент ирригация ва кишлок хужалигини механизациялаш мух,андислари институти "Педагогика, психология ва укитиш методикаси" кафедраси ассистенти, педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD)

ТАЛАБАЛАРДА МУСТА^ИЛ ТАЪЛИМДАГИ ИНТЕРФАОЛ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИ ОРКАЛИ ДИДАКТИК КОМПЕТЕНЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ АСОСЛАРИ

УДК: 378.026

МУКИМОВ Б.Р. ТАЛАБАЛАРДА МУСТАКИЛ ТАЪЛИМДАГИ ИНТЕРФАОЛ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИ ОРКАЛИ ДИДАКТИК КОМПЕТЕНЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ АСОСЛАРИ

Маколада техника олий таълим муассасаларидаги талабаларнинг мустакил таълим олишида зарур булган ташкилий, коммуникатив ва дидактик компетенциялар х,акида, хусусан дидактик компетенцияларини такомиллаштириш туFрисида фикрлар, маълумотлар ва таклифлар берил-ган. Талабаларнинг мустакил таълимдаги интерфаол методларни куллашларидаги керакли маълумотлар баён этилган.

Таянч суз ва тушунчалар: интерфаол, дидактика, компетенция, коммуникатив, рефлексия, диагностик, лойих,а, метод, интеграция.

МУКИМОВ Б.Р. ОСНОВЫ СОВЕРШЕНСВОВАНИЯ ДИДАКТИЧЕСКОЙ КОМПЕТЕНЦИИ У СТУДЕНТОВ С ПОМОШЬЮ ИНТЕРАКТИВНЫХ МЕТОДОВ САМОСТОЯТЕЛЬНОГО ОБУЧЕНИЯ

В статье рассматриваются необходимые организационные, коммуникативные и дидактические компетенции для самостоятельного обучения студентов технических высших образовательных учреждений. В частности, изложены мнения, данные и предложения по развитию дидактической компетенции. Также представлена необходимая студентам информация в применении интерактивных методов обучения в самостоятельном обучении.

Ключевые слова и понятия: интерактивный, дидактика, компетенция, коммуникативный, рефлексия, диагностический, проект, метод, интеграция.

MUKIMOV B.R. THE FUNDAMENTALS OF IMPROVING DIDACTIC COMPETENCE AMONG STUDENTS IMPLEMENTING INTERACTIVE TEACHING METHODS

In the article is discussed the necessary organizational, communicative and didactic competencies for independent work of students of technical universities. In particular, opinions, data and suggestion on the development of didactic competence are presented. Necessary information is provided for students to interactive methods in self-study implementing.

Key words and concepts: interactive, didactics, competence, communicative, reflection, diagnostic, project, method, integration.

Кириш. Жах,он тажрибаларга асосан бир канча ривожланган мамлакатларнинг нуфузли илмий-тадкикот марказларида профессионал таълим жараёнини компетентли ёндашув асосида лойих,алашни амалга оширишнинг илмий асосланган методик тизимини яра-тиш борасида салмокли амалий натижаларга эришилган. Шунга кура, малакали кадрларни тайёрлашда амалдаги таълим ёндашувла-рини узгартириш ва узлаштирилган назарий билимларни мустакил ишлаш оркали амали-ётда куллай олиш куникмаларини ривожлан-тириш мух,им ах,амият касб этади.

Мамлакатимизда замонавий талаблар асосида таълим тизимини такомиллашти-ришга каратилган туб ислох,отлар нати-жасида профессионал таълим тизимини жорий этиш асосида булажак мутахассислар-нинг касбий фаолият йуналишлари камрови кенгайтирилмокда. Узбекистон Республи-каси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ-4947-сон Фармони билан тасдик,ланган 2017-2021 йилларда Узбекистон Республи-касини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегиясида белгиланган "...мех,нат бозорининг замонавий эх,тиёжларига мос юкори малакали кад-рлар тайёрлаш сиёсатини давом эттириш ..."1 устувор вазифасининг ижросини таъминлаш максадида техника олий таълим муассасала-рида талабаларнинг дидактик компетенция-ларини шакллантиришни интерфаол укитиш методлари асосида янада жадаллаштириш зарурияти яккол кузга ташланмокда. Бу эса техника олий таълим муассасалари талаба-ларида мустакил ишлаш жараёнида дидактик компетенцияларни шакллантиришнинг амал-даги методик тизимини ва укув-услубий таъ-минотини инновацион ёндашувлар асосида такомиллаштиришни так,озо этмокда.

Мавзунинг долзарблиги. Техника олий таълим муассасалари талабалари-нинг мустакил иш жараёнида дидактик ком-петенциясини такомиллаштиришда улар-нинг фаолиятларида касбий муаммо-ларга ечим топиш ва амалга татбик этишда укитишнинг интерфаол методларидан фойда-

ланиш куникмалари мухим урин эгаллайди. Шу нуктаи назардан узлаштирилган назарий билимларни мустакил ишлаш оркали ама-лиётда куллай олиш куникмаларини ривож-лантирувчи, мустакил фаолиятларида касбий муаммоларга ечим топиш ва амалга татбик этишда укитишнинг интерфаол методларидан фойдалана олувчи, олий таълим муассасала-рида фаол ижодий фикрловчи, изланувчан, керакли маълумотларни мустакил равишда излаб топувчи ва уларни уз амалий фаолия-тида куллай олувчи мутахассисларни тайёр-лашга эътибор каратиш зарур хисобланади.

Мавзу буйича илмий изланишларнинг цисцача та^лили.

Олий таълим муассасаларида "компетенция", "компетентлик" ва "таянч компетен-циялар" каби тушунчаларнинг мазмун ва мохиятини урганиш ва тадкик килиш, шак-ллантириш, ривожлантириш ва ташхис-лаш хамда мустакил ишларни ташкил этиш масалаларида республикамиз олимларидан О.А.Куйсинов2, МДХ хамда хорижий мамла-катлардан И.А.Зимняя3, R.Berger4 ва бошкалар томонидан изланишлар олиб борилган хамда ривожлантирилган.

О.А.К,уйсинов5нинг фикрига кура, мустакил таълим олиш максадини белгилаш ва унинг укувчиларда мустакил билим олиш, мустакил ишлаш, ижодкорлик, эгаллаган билимларни амалиётда куллаш, уз-узини назорат килиш куникма ва имкониятларини шакллантириш умумий касбий ривожланишни таъминлашга асос булади.

Н.А.Муслимов6нинг фикрича, "Мустакил таълим - билимларни узлаштириш, тасав-

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривож-лантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида"ги ПФ-4947-сон Фармони. - Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами. 2017, 13 февраль, 6-сон, 70-модда.

2 Куйсинов О.А. Булажак касб таълими укитувчиларининг касбий-педагогик ижодкорлигини компетентли ёндашув асосида ривожлантириш техноло-гиялари. Монография. - Т.: "DELTA PRINT SERVIS" нашри-ёти. 2018. - 156 б.

3 Зимняя И.А. Ключевая компетентностная парадигма результата образования. // "Высшее образование сегодня" журнали. М.: 2003. - №5. - С.34-42.

4 R.Berger Interpersonal communication: theoretical perspectives, future prospects. Journal of Communication, 2005. - №55, P. 415-447.

5 Куйсинов О.А. Булажак касб таълими укитувчиларининг касбий тайёргарлигига таъсир курсатувчи омиллар. // "Касб-хунар таълими" журнали.

- Т., 2007. - № 2. - Б. 9-10.

6 Муслимов Н.А. Касб таълими укитувчиларини тайёрлаш жараёнига тизимли ёндашувни амалга оширишга муаммоли вазиятлар. - Т.: "Фан ва технологиялар", 2007.

- 54 б.

вурларини ривожлантириш тушунчалари, куникма ва малакаларини хосил килиш буйича укув жараёнининг субъектив максадга мувофик, мунтазам, мустакил хамда автоном фаолиятни ташкил этиш демакдир".

Р.Х.Джураев1 ва Л.В.Голиш2ларнинг кайд этишича, мустакил таълим - бу инсоннинг узи танлаган воситалар ва адабиётлар ёрда-мида аждодлар тажрибасини, фан ва техника ютукларини урганишга йуналтирилган шахсий харакатлар жараёни. Бунда инсоннинг ички дунёси, x1ис-туЙFулари, мустакил фикрлаш кобилияти асосий роль уйнайди.

Мацоланинг илмий мо^ияти: техника олий таълим муассасалари талабаларининг мустакил иш жараёнида дидактик компетен-циялари таркиби, тузилиши ва услубий асос-ларини ривожлантириш йуллари курсатилган.

Тадцицотнинг мацсади: талабаларнинг мустакил иш жараёнида интерфаол таълим методлари оркали дидактик компетенциясини такомиллаштириш буйича таклифлар бериш.

Тадцицотнинг объекти - техника олий таълим муассасалари талабаларини мустакил иш жараёнида дидактик компетенцияларини интерфаол методлар воситасида такомиллаштириш жараёни.

Тадцицотда мавзуга оид педагогик ва методик манбалар, дидактик материаллар, укув-методик адабиётлар урганилди ва тахлил килинди.

Тадцицотнинг эмпирик манбаларини

сухбат, анкета суровномалари натижалари ташкил этди.

Асосий цисм.

Интерфаол метод - бу ("inter" - бу узаро, "act" - харакат килмок) маъноларидан келиб чикиб, узаро харакат килмок, хамкорлик килмок, хамкорлик мулокот тартибида булишни англатади.

Интерфаол методлар деганда, таълим олув-чиларни фаоллаштирувчи ва мустакил фик-рлашга ундовчи, таълим жараёнининг мар-казида таълим олувчи булган методлар тушу-нилади. Бу методлар кулланилганда таълим берувчи таълим олувчини фаол ишти-

1 Джураев Р.Х. ва бошкалар. Интеграциялашган таълим назарияси ва амалиёти. - Т.: "Сано-стандарт", 2009. - 176 б.

2 Голиш Л.В. Касб-хунар коллежларида модулли дастур асосида таълим бериш // "Касб-хунар таълими" жур-

нали. - Т.: 2002. - №4. - С.24.

рок этишга чорлайди. Таълим олувчи бутун жараён давомида иштирок этади. Таълим олувчи марказда булган ёндашувнинг фой-дали жихатлари куйидагиларда намоён булади:

- таълим самараси юкорирок булган укиш-урганиш;

- таълим олувчининг юкори даражада раFбатлантирилиши;

- илгари орттирилган билимнинг хам эътиборга олиниши;

- укиш шиддатини таълим олувчининг эхтиёжига мувофиклаштирилиши;

- таълим олувчининг ташаббускорлиги ва масъулиятининг куллаб-кувватланиши;

- амалда бажариш оркали урганилиши;

- икки тарафлама фикр-мулохазаларга шароит яратилиши3.

Интерфаол укитиш усуллари талабаларнинг бир-бирлари, укитувчи, диалог, таълим, ишбилармон ва ролли уйинлар шаклида турли хил ахборот манбалари билан фаол самарали хамкорлиги, янги ижтимоий ва профессионал тажрибани узлаштириш учун укув (кас-бий) вазифаларни хал этишга асосланган аник вазиятларни тахлил килиш сифатида куриб чикамиз.

Тадкикотларни тахлил килиш асосида интерактив укитиш усулларининг хусусият-лари (методлари) бошка гурух усулларидан ажралиб турадиган хусусиятлар аникланди: фаолиятнинг гурухий таркиби; талабаларни гурух фаолиятида укув ва касбий вазифаларни хал килишда узаро мулокотга жалб килиш; "талаба-талаба", "талаба-укитувчи", "талаба-компьютер", "талаба-китоб" узаро муносабатлар субъектларининг конструктив, тенг хукукли мулокотига йуналтирилган; турли маданий матнлар (диаграмма, график, формулалар, вазифа, илмий, бадиий матнлар, интернет ва бошкалар) билан ишлашга йуналтирилганлиги; узаро хамкорликнинг фаол иштирокчилари; натижа олиш учун конструктив махсулотни (натижаларни) ва гурухларнинг уз-узини бошкаришини таъ-минлайдиган таъсир доирасини ташкил этиш; интерфаол укитиш усулларининг гуманитар табиати, коммуникатив вазиятларни яра-тиш, мухим касбий муаммоларни хал килиш,

3 Химматалиев Д.О., Мукимов Б.Р. Таълимда ахборот технологиялари фанидан амалий маш^улотларни бажариш. Услубий курсатма. - Т.: ТИМИ, 2015. - 90 б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 7 (92)

куплаб касбий позицияларнинг пайдо булиши ва кабул килиниши, рефлексия (гурухли ва индивидуал).

Мустакил фикрлашга ургатиш. Хар

кандай укув фани буйича дарсликларнинг асосий дидактик ашёси матнлар, савол-топшириклар, машклар ёки мисол-масалалар хисобланади.

Таълим олувчини мустакил фикрлашга ургатишда дарслик, укув кулланмалар ва таълим берувчининг алох,ида-алох,ида ахамиятини таъкидлаш шарт эмас, балки уни мавзудаги илFор фикрлар, илмий хулоса-лар, амалий хакикатлар, вокеа-ходиса ёки инсон шахсига уз муносабатини билдиришга йуналтириш керак булади.

Муайян фанлар буйича таълим олувчини мустакил фикрлашга ургатишга дарсликлар-дан урин олган, илм ахлига, дарслик муал-лифи ва таълим берувчига аввал маълум булган илмий ва хаётий хакикатларни хар бир таълим олувчи узининг имконияти доирасида уз йули билан англатилади. Дарслик ёки укув кулланмалардаги ёки таълим берувчи томо-нидан куйилган савол-топшириклар таълим олувчини матн мазмунини хикоя килишга (айрим холларда ёдлаб олишга) мажбурла-маслиги керак.

Демак, мустакил таълим - бу олин-ган билим куникма ва малакаларни мустахкамлаш, кушимча маълумот ёки мате-риалларни мустакил урганиш максадидаги укув шакли.

Албатта, талабаларнинг мустакил билим олишини йулга куйиш натижасида дарс жара-ёни самарадорлигини ошириш ва таълим сифатини кутариш укитувчининг асосий вази-фаларидан бири хисобланиб, унинг таълим бериш жараёнини туFри ташкил эта олишига боFликдир. Агар талаба учун барча етарли шароитлар - укув материаллари, компьютер техникаси, автоматлаштирилган дастур - кабилар булса-ю, ундан фойдаланиш яхши йулга куйилмаган, укув жараёни туFри ташкил этилмаган булса, юкори натижага эришиб булмайди. Хар кандай холатда хам укитувчи ва талабанинг узаро муносабатлари мухим урин эгаллайди.

Мустакил ишни бажариш учун фанлар буйича талабаларга зарурий услубий курсатма ва тавсиялар хамда турли шаклдаги мустакил

иш топшириклари ишлаб чикилди (1-расмга каранг1).

ОFзаки мустакил топшириклар:

- дарслик буйича материални урганиш ва такрорлаш, чизмалар ва схемаларни укиш, турли техник адабиётлар, хужжатлар ва мате-риалларни урганиш асосида укитувчи савол-ларига жавоб тайёрлаш, ишлаб чикариш фао-лияти тахлили кабилар киради.

Дидактик компетенцияни шакллантирувчи мустакил топшириклар: укув материали маз-муни ва мохиятини ёритувчи укув ахборот-лари мажмуасини хамда дидактик материал-ларини ишлаб чикишга каратилган.

Ёзма мустакил топшириклар: хисоблаш учун берилган вазифаларни бажариш, умум-лаштирувчи ва такрорланувчи жадвалларни тулдириш, технологик хариталарни ишлаб чикиш, лаборатория, амалий ишлар туFрисида хисоботлар тузиш ва шунга ухшаш вазифаларни уз ичига олади.

График мустакил топшириклар: уларга турли чизмачилик ишларини эскизлаштириш, кесмалар ва кесишмаларни тасвирлаш, айрим деталь ва тугунларни чизиб курсатиш, схема-лар, графиклар, диаграммаларни тузиш, куза-тиш натижаларини тасвирлаш ва шунга ухшаш вазифаларни уз ичига олади.

Амалий характердаги мустакил

топшириклар: талабалар укитувчи топшириFи асосида мустакил ишни бажариш жараёнида маълум деталь тайёрлаш, тугун ва механизм-ларни йиFиш, техник жараёнларни ишлаб чикадилар. Ушбу ишларни бажарганда тала-балар асбоб-ускуналарни танлаш, ишлов бериш режасини аниклаш ва хисоблаш, янги мосламаларни лойихалаш, макет ва модел-лар, намуналар каби ишларни амалга ошира-дилар.

Аклий харакатларнинг боскичма-боскич шаклланиши назариясини амалга ошириш, бизнинг фикримизча, дидактик компетенцияни такомиллаштиришда мустакил ишлаш боскичларини боскичма-боскич амалга ошириш керак2 (1 жадвал).

1 Мукимов Б.Р. Касб таълими жараёнида ахборот-коммуникация технологияларини куллашнинг урни ва ахамияти. // Т.: "Касб-хунар таълими" журнали. 2016. -№ 4. - 20-27 б.

2 Исмаилова З.К., Мукимов Б.Р. Амалий таълим метод-лари. // Т.: "Касб-хунар таълими" журнали. 2014. № 4. -2-8 б.

1-расм. Мустакил иш топширик,лари турлари.

1-жадвал. Талабаларнинг мустакил таълимдаги дидактик компетенцияларини боск,ичма боск,ич амалга ошириш жадвали

Боскичлар Мазмуни

1-боскич Талабаларни фаолият ва унинг билимлари билан таништириш боскичи, яъни х,аракатлар учун индикатив асосни яратиш (фанларни назарий методологик асосларини узлаштириш)

2-боскич Узлаштирилган назарий билимларни мустакил иш жараёнида амалиётга татбик этиш куникмаларини х,осил килиш

3-боскич Мустакил равишда укиб урганиш ва ижодий изланиш асосида х,осил килинган амалий куникмаларни малакага айланишига эришиш

4-боскич Мавжуд назарий билим, амалий куникма ва малакаларга таянган х,олда дидактик компетенцияни такомиллаштириш

Ушбу жадвалда талабаларнинг мустакил таълимдаги дидактик компетенцияларини боскичма-боскич амалга ошириш жара-ёни таклиф этилади. Биринчи боскичдан сунг материал шаклидаги х,аракатни шак-ллантириш боскичи ажратилади. Ушбу боскичда укитувчи таклиф этилган стратегия ва методлар оркали маълум бир укув вази-фасини бажаришни таклиф килади. Талаба-лар курсатма ва йурикномаларга риоя килган х,олда, укитувчи томонидан урнатилган наму-нага мувофик кетма-кет ечадилар.

Ушбу боскичдаги асосий йул - бу бирга-ликдаги фаолият, усул эса ташки х,аракатларни амалга оширишдир. Бундан ташкари, ташки х,аракатлар биринчи навбатда максимал даражада жойлаштирилиши керак ва шун-дан кейингина уларни кискартириш мум-кин. Ташки нутк х,аракатларининг шаклла-ниш боскичида талабалар овоз чикариб айтадилар, улар бажарган барча нарсалар х,акида шарх,лайдилар. Ушбу боскичда тала-

балар топширикни бажаришда энди куллаб-кувватланмайдилар. Бундай иш х,ар хил шак-лларда, х,ам индивидуал, х,ам жуфт, гурух,да ва бошкалар ёрдамида бажарилиши мумкин.

Эмпирик урганиш натижалари. Талаба-ларда мустакил таълимдаги интерфаол таъ-лим методлари оркали дидактик компетен-циясини такомиллаштириш буйича тажриба-синов ишлари 2016-2019 йилларда Тошкент ирригация ва кишлок хужалигини механи-зациялаш мух,андислари институти, Бухоро мух,андислик технология институти ва Наманган му^андислик-курилиш институти "Касб таълими" йуналишларида олиб борилди.

Олинган маълумотлар шуни курсатадики, тажрибадан олдин тажриба гурух,ида талабаларнинг 56,7 фоизи учун дидактик компетен-циянинг паст даражаси шаклланган, тажрибадан кейин эса 36,8 фоиз. Урта даража тажрибадан олдин 32,5 фоиз эди, ундан кейин у 41 фоизни курсатди. Тажрибадан олдин 10,8 фоиз юкори даражани, ундан кейин эса 22,2

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 7 (92)

фоизни курсатди. Тажрибадан кейин тажриба гурухи курсаткичининг мухим динамикаси техника олий таълим муассасалари талабала-рининг дидактик компетенциясини шакллан-тириш даражасининг усишини акс эттиради1.

Хулосалар:

Шундай килиб, мустакил фаолиятни шак-ллантиришда аклий харакатларнинг барча боскичларининг утиши фанни узлаштиришга йуналтирилган ташки харакатлар ички фаолликка айланишига ва бу жараёнда укитувчининг иштирокисиз аклий равишда амалга оширилишига олиб келади.

Талабаларда мустакил иш жараёнида дидактик компетенциясини такомиллашти-ришда интерфаол укитиш усулларидан фойда-ланиш талабаларнинг укув-тарбия жараёнига муносабатини ижобий томонга узгартириши аникланди: урганиш предметидан олин-ган маълумотни машк бажарувчи субъектга мустакил равишда (якка тартибда ёки гурухда) керакли ахборотларни олишга эришиш ва асослаш. Интерфаол укитиш усулларидан фойдаланганда укитувчининг касбий мавке узгаради: таълим мазмунининг таржимонидан бошлаб, у алока ташкилотчиси, маслахатчи ва мутахассис (эксперт)га айланади, муаммо-ларни хал килиш жараёнини ташкил килади

ва маслахат беради хамда талабалар томони-дан олинган натижалар (ечимлар)ни урганади.

Техника олий таълим муассасалари тала-баларининг мустакил иш жараёнида дидактик компетенциясини интерфаол таълим методлари асосида такомиллаштириш буйича куйидаги таклифларни ишлаб чикдик:

1) укув жараёнига техника олий таълим муассасалари "Касб таълими" йуналишлари талабаларининг дидактик компетенция-сини шакллантиришга каратилган мустакил ишларни фаоллаштиришнинг мотивацион усулларини киритиш;

2) дидактик йуналтирилган укув ахборот мухити, яъни, талабаларнинг дидактик мате-риаллар хамда интернет тармоFи ва илFор педагогик технологияларни узлаштириш оркали олинган билимлари техника олий таълим муассасалари талабаларининг мустакил ишларини ташкил этишни таъминлаш;

3) техника олий таълим муассасалари талабаларини компетенциявий йуналтирилган куп боскичли укув вазифаларини бажариш оркали мустакил ишларга жалб килиш;

4) техника олий таълим муассасалари талабаларининг дидактик компетенциясини шакллантиришда мустакил ишлари натижала-рини назорат килишни амалга оширилишини максадга мувофик деб уйлаймиз.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида"ги ПФ-4947-сон Фармони. - Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами. 2017 йил, 13 февраль, 6-сон, 70-модда.

2. Куйсинов О.А. Булажак касб таълими укитувчиларининг касбий-педагогик ижод-корлигини компетентли ёндашув асосида ривожлантириш технологиялари. Монография. - Т.: "DELTA PRINT SERVIS" нашриёти. 2018. - 156 б.

3. Зимняя И.А. Ключевая компетентностная парадигма результата образования. // "Высшее образование сегодня" журнали. 2003. -№5. - С.34-42.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4. R.Berger. Interpersonal communication: theoretical perspectives, future prospects. Journal of Communication, 2005. - №55, P. 415-447.

5. Химматалиев Д.О., Мукимов Б.Р. Таълимда ахборот технологиялари фанидан ама-лий машFулотларни бажариш. Услубий курсатма. - Т.: ТИМИ, 2015. - 90 б.

6. Куйсинов О.А. Булажак касб таълими укитувчиларининг касбий тайёргарлигига таъсир курсатувчи омиллар. // Т.: "Касб-хунар таълими" журнали. 2007. - № 2. - Б. 9-10.

1 Мукимов Б.Р. Талабаларни мустакил иш жараёнида интерфаол таълим методлари асосида дидактик компетенциясини такомиллаштириш. Педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси. - Т.: 2020. - 257 б.

7. Муслимов Н.А. Касб таълими укитувчиларини тайёрлаш жараёнига тизимли ёнда-шувни амалга оширишга муаммоли вазиятлар. - Т.: "Фан ва технологиялар", 2007. - 54 б.

8. Джураев Р.Х. ва бошкалар. Интеграциялашган таълим назарияси ва амалиёти. -Т.: "Сано-стандарт", 2009. - 176 б.

9. Голиш Л.В. Касб-хунар коллежларида модулли дастур асосида таълим бериш // Касб-хунар таълими. - 2002. - №4. - С.24.

10. Мукимов Б.Р. Касб таълими жараёнида ахборот-коммуникация технологияла-рини куллашнинг урни ва ахамияти // Касб-хунар таълими. - Т., 2016. - № 4. - 20-27 б.

11. Исмаилова З.К., Мукимов Б.Р. Амалий таълим методлари // - Т., Касб-хунар таълими. 2014. № 4. - 2-8 б.

12. Мукимов Б.Р. Талабаларни мустакил иш жараёнида интерфаол таълим методлари асосида дидактик компетенциясини такомиллаштириш. Педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси. - Т.: 2020. - 257 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.