Научная статья на тему 'ТАЛАБАЛАРДА МАЪНАВИЙ-МАЪРИФИЙ ФАОЛИЯТ ОРҚАЛИ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ САМАРАСИ'

ТАЛАБАЛАРДА МАЪНАВИЙ-МАЪРИФИЙ ФАОЛИЯТ ОРҚАЛИ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ САМАРАСИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
22
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
педагогик фаолият / педагогик мулоқот / Комил шахс / Умуминсоний қадриятлар / маърифат / ҳодисалар / фаолият. / pedagogical activity / pedagogical communication / Perfect personality / Universal values / enlightenment / events / activity.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Гулноза Мавланжоновна Раҳматуллаева

Талабаларда маънавий-маърифий фаолият орқали таълим методларидан фойдаланишнинг самарадорлиги бериб ўтилган. Маънавий-маърифий фаолиятда ижтимоий-педагогик қадриятлар турли ижтимоий тизимларда иш олиб борувчи, ижтимоий онгда намоён бўлувчи қадриятларнинг тавсифи ва мазмунини акс эттирганлиги очиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

EFFECT OF STUDENTS 'USE OF EDUCATIONAL METHODS THROUGH SPIRITUAL AND EDUCATIONAL ACTIVITY

The effectiveness of the use of teaching methods in students through spiritual and educational activities was given. It is revealed that in spiritual-enlightenment activity socio-pedagogical values reflect the description and content of the values operating in different social systems, manifested in the social consciousness.

Текст научной работы на тему «ТАЛАБАЛАРДА МАЪНАВИЙ-МАЪРИФИЙ ФАОЛИЯТ ОРҚАЛИ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ САМАРАСИ»

ТАЛАБАЛАРДА МАЪНАВИЙ-МАЪРИФИЙ ФАОЛИЯТ ОРЦАЛИ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ САМАРАСИ

Гулноза Мавланжоновна Ра^матуллаева

Андижон давлат университети таянч докторанти

АННОТАЦИЯ

Талабаларда маънавий-маърифий фаолият оркали таълим методларидан фойдаланишнинг самарадорлиги бериб утилган. Маънавий-маърифий фаолиятда ижтимоий-педагогик кадриятлар турли ижтимоий тизимларда иш олиб борувчи, ижтимоий онгда намоён булувчи кадриятларнинг тавсифи ва мазмунини акс эттирганлиги очиб берилган.

Таянч сузлар: педагогик фаолият, педагогик мулокот, Комил шахс, Умуминсоний кадриятлар, маърифат, хрдисалар, фаолият.

EFFECT OF STUDENTS 'USE OF EDUCATIONAL METHODS THROUGH SPIRITUAL AND EDUCATIONAL ACTIVITY

The effectiveness of the use of teaching methods in students through spiritual and educational activities was given. It is revealed that in spiritual-enlightenment activity socio-pedagogical values reflect the description and content of the values operating in different social systems, manifested in the social consciousness.

Keywords: pedagogical activity, pedagogical communication, Perfect personality, Universal values, enlightenment, events, activity.

Илгор хорижий тажрибаларда назария ва амалиёт уйгунлиги доимий долзарблигини йукотмаган мавзу хдсобланади. Бунда талаба олган назарий билимларини амалиётда ё куриб келади ёки шу жараёнда иштирок этади, натижада назария ва амалиёт уйгунлиги таъминланади. Биз булажак укитувчиларни маънавий-маърифий фаолиятга тайёрлаш боскичларини куйидагича белгилашни тавсия этган булар эдик:

Олий таълим муассасаларида мустакил фикр юрита оладиган, жамият ва шахс манфаатлари учун зарур буладиган ривожланиш истикболларини аник белгилайдиган мутахассислар тайёрлаш масаласи стратегик вазифаларнинг асосий йуналиши сифатида тавсифланади. Бу уз навбатида булажак укитувчиларни тайёрлашни модернизациялаш ва унинг инновацион педагогик

ABSTRACT

КИРИШ

асосларини ишлаб чикиш заруратини юзага келтиради. Булажак мутахассисларнинг касбий тайёргарлигини шакллантириш, касбий фаолият учун зарур булган компетенсиялар, шахсий хусусиятларни ривожлантириш ва шу оркали мехдат бозорида ракобатбардош мутахассисларни тайёрлаш стратегик вазифалар мазмунини белгилаб беради.

АСОСИЙ ЦИСМ

Жамиятдаги узгаришлар, мутахассисларнинг касбий билим ва шахсий сифатларига куйилаётган замонавий талаблар педагогика олийгохларидаги таълим мазмунини янгилаш, укитишнинг инновацион шакл ва методлари, замонавий ахборот технологияларини амалиётга кенг жорий этиш заруратини шакллантирди. Шу асосда бугунги кунда педагогика олийгохларидаги моддий-техник таъминотни такомиллаштириш, укув-услубий имкониятлар доирасини кенгайтириш буйича катор чора-тадбирлар амалга оширилмокда. Бирок, булажак укитувчиларни маънавий-маърифий фаолиятга тайёрлашнинг амалдаги мазмуни педагог мутахассис шахсига куйилаётган замонавий талаблар доирасида такомиллаштирилмаганлиги, бу сохддаги илмий-тадкикот натижаларининг тулаконли амалиётга татбик этилмаётганлиги, педагогика олийгохларидаги мутахассислар тайёрлаш жараёнидаги имкониятлари ва мавжуд хрлат диагностикасидан келиб чикиб, мазкур таълим муассасалари укитиш тизимига инновацион технологияларнинг тулаконли жорий этилмаётганлиги тадкикот муаммосига нисбатан консептуал ёндашувни талаб этади.

Маънавий-маърифий фаолиятнинг узига хослигидан келиб чикиб, талабаларда интеллект ва мантикий тафаккурни ривожлантириш асосий вазифалардан бири булиб, мазкур вазифани бажариш асосида таълим олувчиларнинг касбий тайёргарлиги таъминланади. Педагогика олий таълим муассасалари олдига куйиладиган масалалардан энг мухдми яъни булажак укитувчиларни тайёрлаш жараёнига нисбатан инновацион ёндашувларни талаб этади.

Маълумки, хдр бир олий таълим муассасасининг мухим вазифаларидан бири - бу биринчи курс талабаларини укитишнинг янги тизимига, янги ижтимоий муносабатларга ижобий мослашувини, талабалик макомини муваффакиятли узлаштиришларини таъминлашдир.1 Шахс таълим жараёнининг фаол объекти ва субъекти булиб, булажак укитувчиларни касбий мослаштириш жараёнидаги фаоллиги унинг йуналганлиги билан белгиланади.2 Педагогик кузатиш ва

1 Ishmuhamedov R., Abduqodirov A., Pardaev A. Ta'limda innovatsion texnologiyalar (ta'lim muassasalari pedagog-o'qituvchilari uchun amaliy tavsiyalar). - T.: Iste'dod jamg'armasi, 2008. - B. 16-18.

2 Egamberdieva N.M va mualliflar jamoasi. Yuksak ma'naviyatli shaxsni shakllantirishning tarbiya texnologiyasi. - T.: "Fan va texnologiya" nashriyoti, 2012. - B. 201-202.

тадкикот натижалари шуни курсатадики, олий таълим муассасаларидаги таълим жараёнида талабаларнинг касбий билимларни узлаштириши, касбий-педагогик кобилиятлар, куникма ва малакаларнинг шакллантирилиши ва уларни маънавий-маърифий фаолиятга тайёрлаш уртасидаги интеграцион тузилма етарлича карор топмаган.

Булажак укитувчиларда касбий билим, куникма ва малакалар даражасини, касбий (маънавий, шахсий ва жисмоний) имконият ва касбий сифатларини фаолият самарадорлигига тулаконли йуналтириш касбий мослаштиришнинг зарурий шарт-шароитларидан саналади. Мазкур жараёнда шахс индивидуаллиги мухим мезонлардан бири сифатида урганилади.

Талабаларни маънавий-маърифий фаолиятга тайёрлашда таълим методлари иккита асосий функсияни бажаради: биринчидан таълим мазмунини етказиш воситаси вазифасини бажарса, иккинчи томондан маънавий-маърифий фаолиятга тайёрлашда таълим методларининг баъзи элементларини мустакил куллаш учун тавсиявий функсияга эга. Маънавий-маърифий фаолиятнинг мазмун-мохияти, унинг тарбиявий ахамияти самарадорлигида таълим методларидан: "Кичик гурухларда ишлаш", "Давра сухбати", "Муаммоли вазият", "Бахс-мунозара", "Лойиха" методларининг модификациялашган варианти самарали натижа беради ва куйида мазкур методларнинг кискача баёни келтириб утилган.

"Кичик гурухларда ишлаш" методи - таълим олувчиларни фаоллаштириш максадида уларни кичик гурухларга ажратиб, укув материалини урганиш ёки берилган топширикни бажаришга каратилган дарсдаги ижодий иш. Ушбу метод кулланилганда таълим олувчи кичик гурухларда ишлаб, дарсда фаол иштирок этиш хукукига, бошловчи ролида булишга, бир-биридан урганишга ва турли нуктаи-назарларни кадрлаш имконига эга булади.

"Давра сухбати" методи - айлана стол атрофида берилган муаммо ёки саволлар юзасидан таълим олувчилар томонидан уз фикр-мулохазаларини билдириш оркали олиб бориладиган укитиш методидир. "Давра сухбати" методи кулланилганда стол-стулларни доира шаклида жойлаштириш керак. Бу хар бир таълим олувчининг бир-бири билан "куз алокаси"ни урнатиб туришига ёрдам беради.

"Муаммоли вазият" методи - таълим олувчиларда муаммоли вазиятларнинг сабаб ва окибатларини тахлил килиш хамда уларнинг ечимини топиш буйича куникмаларни шакллантиришга каратилган методдир. "Муаммоли вазият" методи учун танланган муаммонинг мураккаблиги таълим олувчиларнинг билим даражаларига мос келиши керак. Улар куйилган муаммонинг ечимини топишга кодир булишлари, акс холда ечимни топа олмагач, таълим олувчиларнинг кизикишлари сунишига, узларига булган ишончлари йуколишига олиб келади.

"Муаммоли вазият" методи кулланилганда таълим олувчилар мустакил фикр юритишни, муаммонинг сабаб ва окибатларини тахлил килишни, унинг ечимини топишни урганадилар. энг мухими педагоглар укув машгулотларининг нафакат ахборот бериш, балки ривожлантириш характерига эга булишларига эътиборни каратишлари зарур. Шунингдек, мухокама килинаётган масала, муаммо, урганилаётган мавзу юзасидан талабаларнинг мустакил фикр билдиришларига имкон бериш, нима булганда хам уларни уйлашга, фикрлашга ундаш шахсга йунатирилган таълимга хос мухим белгилардан бири саналади.

ХУЛОСА

"Бахс-мунозара" методи - маънавий-маърифий фаолиятга тайёрлашдаги энг асосий, самарали методлардан бири хисобланади. Х,ар кандай мавзу ва муаммолар мавжуд билимлар ва тажрибалар асосида мухокама килиниши назарда тутилган холда ушбу метод кулланилади. Бахс-мунозарани бошкарувчи модератор мавзу ва вазиятга оид янги тафсилотларни бахс-мунозара давомида бериб бориши, унинг максадга йуналганлигини танлайди.

"Муаммоли вазият" методи - маънавий-маърифий, ижтимоий-ахлокий сохаларга оид муаммолар, вазиятларни келиб чикиш сабаблари ва окибатларини тахлил килиш, вазиятнинг "куринадиган" ва "куринмас" жихатларини хамда уларнинг ечимини топиш буйича куникмаларни шакллантиришга каратилган методдир. "Муаммоли вазият" методи кулланилганда таълим олувчилар мустакил фикр юритишни, муаммонинг келиб чикиш сабабларини тахлил килишни, унинг ечимини топишни урганадилар.

АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ (REFERENCES)

1. Ishmuhamedov R., Abduqodirov A., Pardaev A. Ta'limda innovatsion texnologiyalar (ta'lim muassasalari pedagog-o'qituvchilari uchun amaliy tavsiyalar). - T.: Iste'dod jamg'armasi, 2008. - B. 16-18.

2. Egamberdieva N.M va mualliflar jamoasi. Yuksak ma'naviyatli shaxsni shakllantirishning tarbiya texnologiyasi. - T.: "Fan va texnologiya" nashriyoti, 2012. -B. 201-202.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.