Научная статья на тему 'ТАФИ ОҚСИЛИНИНГ ТОЖ ТОМИРЛАР ЗАРАРЛАНИШ ДАРАЖАСИ БИЛАН БОҒЛИҚЛИГИ'

ТАФИ ОҚСИЛИНИНГ ТОЖ ТОМИРЛАР ЗАРАРЛАНИШ ДАРАЖАСИ БИЛАН БОҒЛИҚЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

CC BY
6
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТАФИ оқсили / тож томирлар / гемостаз / тромбоцит / юрак ишемик касалликлари. / TAFI protein / coronary vessels / hemostasis / platelets / coronary heart disease.

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Нуриллаева Н. М., Зокирова М. Б.

Жаҳонда ЮИК билан касалланган беморларда клиник-диагностик асослари ва уларни даволашни такомиллаштиришга қаратилган илмий тадқиқотларга алоҳида эътибор қаратилган ҳолда, ЮИКда юракнинг клиник-функционал хусусиятларини баҳолаш, ЮИК нинг турликлиник шаклларда кечишида молекуляр-генетик ва функционал маркерларни аниқлаш, касаллик ривожланиш хавфини биохимик усулларини қўллаган ҳолда эрта аниқлаш ва прогнозлаш тартибини ишлаб чиқиш бўйича илмий тадқиқотлар олиб борилмоқда. Касалликни авж олишидатомир тромбоцитар гемостазнинг фаоллашувини, плазмага оид прокоагулянтлар, фибринолиз тизими ва физиологик антикоагулянтдаги ўзгаришларни қамраб олувчи коронар томиричи тромбози алохида аҳамиятга эга.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по биологическим наукам , автор научной работы — Нуриллаева Н. М., Зокирова М. Б.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RELATIONSHIP OF TAPH PROTEIN WITH THE DEGREE OF CORONARY ARTERY DAMAGE

Particular attention is paid to scientific research aimed at improving the clinical diagnostic basis and their treatment in patients with coronary artery disease in the world, assessing the clinical and functional characteristics of the heart in coronary artery disease, identifying molecular genetic and functional markers during various clinical forms of coronary artery disease, using biochemical risk methods development of the disease. Scientific research is being conducted to develop methods for early detection and prediction. Activation of vascular platelet hemostasis, changes in plasma procoagulants, the fibrinolysis system, as well as changes in physiological anticoagulants are important in the development of the disease.

Текст научной работы на тему «ТАФИ ОҚСИЛИНИНГ ТОЖ ТОМИРЛАР ЗАРАРЛАНИШ ДАРАЖАСИ БИЛАН БОҒЛИҚЛИГИ»

EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.921 www.in-academy.uz

RELATIONSHIP OF TAPH PROTEIN WITH THE DEGREE OF CORONARY ARTERY DAMAGE Nurillaeva N.M. Zokirova M.B.

Tashkent Medical Academy https://doi.org/10.5281/zenodo.13268376

ARTICLE INFO

Received: 30th July 2024 Accepted: 07th August 2024 Online: 08th August 2024

KEYWORDS TAFI protein, coronary vessels, hemostasis,

platelets, coronary heart disease.

ABSTRACT

Particular attention is paid to scientific research aimed at improving the clinical diagnostic basis and their treatment in patients with coronary artery disease in the world, assessing the clinical and functional characteristics of the heart in coronary artery disease, identifying molecular genetic and functional markers during various clinical forms of coronary artery disease, using biochemical risk methods development of the disease. Scientific research is being conducted to develop methods for early detection and prediction. Activation of vascular platelet hemostasis, changes in plasma procoagulants, the fibrinolysis system, as well as changes in physiological anticoagulants are important in the development of the disease.

СВЯЗЬ ТАФИ БЕЛКА СО СТЕПЕНЬЮ ПОРАЖЕНИЯ КОРОНАРНЫХ

АРТЕРИЙ

Нуриллаева Н.М. Зокирова М.Б.

Ташкентская медицинская академия https://doi.org/10.5281/zenodo.13268376

ARTICLE INFO

Received: 30th July 2024 Accepted: 07th August 2024 Online: 08th August 2024 KEYWORDS

Белок TAFI,

сосуды,

тромбоциты,

ишемическая

сердца.

коронарные гемостаз,

болезнь

ABSTRACT

Особое внимание уделяется научным исследованиям, направленным на совершенствование клинико-диагностических основ и их лечения у больных ИБС в мире, оценке клинико-функциональных особенностей сердца при ИБС, выявлению молекулярно-генетических и функциональных маркеров в ходе различных клинические формы ИБС, с использованием биохимических методов риска развития заболевания. Проводятся научные исследования по разработке методики раннего выявления и прогнозирования. В развитии заболевания имеют значение активация сосудистого тромбоцитарного гемостаза, изменения

EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.921 www.in-academy.uz

прокоагулянтов плазмы, системы фибринолиза, а также изменения физиологических антикоагулянтов.

ТАФИ О^СИЛИНИНГ ТОЖ ТОМИРЛАР ЗАРАРЛАНИШ ДАРАЖАСИ

БИЛАН БОГЛИ^ЛИГИ

Нуриллаева Н.М. Зокирова М.Б.

Тошкент тиббиёт академияси https://doi.org/10.5281/zenodo.13268376

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 30th July 2024 Accepted: 07th August 2024 Online: 08th August 2024 KEYWORDS

ТАФИ оцсили, тож томирлар, гемостаз, тромбоцит, юрак ишемик касалликлари.

Жауонда ЮИК билан касалланган беморларда клиник-диагностик асослари ва уларни даволашни такомиллаштиришга царатилган илмий

тадцицотларга алоуида эътибор царатилган уолда, ЮИКда юракнинг клиник-функционал хусусиятларини бауолаш, ЮИК нинг турли клиник шаклларда кечишида молекуляр-генетик ва функционал маркерларни аницлаш, касаллик ривожланиш хавфини биохимик усулларини цуллаган уолда эрта аницлаш ва прогнозлаш тартибини ишлаб чициш буйича илмий тадцицотлар олиб борилмоцда. Касалликни авж олишида томир тромбоцитар гемостазнинг фаоллашувини, плазмага оид прокоагулянтлар, фибринолиз тизими ва физиологик антикоагулянтдаги узгаришларни цамраб олувчи коронар томиричи тромбози алохида ауамиятга эга.

Долзарблиги. Интервенцион тадцицотларнинг маълумотлари уйгунлиги билан биргаликда, кам харакатлик ва фибриноген уртасидаги сабабий боглицлик кейинги тадцицотлар билан исботланиши керак. Яна бир тадцицот натижасига кура кам харакатликнинг tPA ёки PAI-1 даражалари билан сезиларли мустацил алоцаси кузатилмаган, бу интервенцион тадцицотлар маълумотларига мос келади. Thompson S.G. ва х,аммуаллифлари (1995 й) томонидан 2 йил давомида утказилган куп тармоцли тадцицотга 3043 та стабил зурициш стенокардияси мавжуд булган ангиографик текширувда тасдицланган беморлар киритилган булиб, ундаги асосий урганилган курсаткичлар тромбофилик х,олатга олиб келувчи гемостатик омилларни ёки эндотелиал дисфункция омилларини цамраб олган. Тадцицотда миокард инфаркти ва тусатдан коронар улим ривожланиши х,олатлари тах,лил цилиниб, унга кура стабил зурициш стенокардияси мавжуд беморларда фибриноген, Виллебранд омили ва t-PA антигенининг даражалари уткир коронар синдромнинг бевосита предикторлари эканлиги аницланган, бундан ташцари холестериннинг юцори мицдорига царамай, фибриногеннинг паст даражалари аницланган беморларда коронар етишмовчилик х,олатлари х,авфи х,ам пастлиги аницланган. Ушбу олинган маълумотлар

EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.921 www.in-academy.uz

фибринолизнинг бузилиши, эндотелиал хужайраларнинг зарарланиши ва яллигланиш фаоллигини юрак-;он томир касалликлари авжланишида патогенетик ах,амиятини тасди;лайди.

Тадкикот максади: ЮИК (стабил зури;иш стенокардияси III-IV ФС) мавжуд беморларда ;он-томир тромбоцитар гемостаз ва эндоген фибринолизнинг етакчи омилларининг (тромбин фаоллаштирган фибринолиз ингибитори (TAFI)) диагностик ах,амиятини бахолаш ва тож томирлар зарарланиши билан богли;лигини ани;лашдан иборат.

Клиник материаллар: Илмий тад;и;от ишига клиник материал 2020-2022 йиллар мобайнида Тошкент тиббиёт академияси (ТТА) Куп тармо;ли клиникасининг 1 ва 2-кардиология булимларида йигилди. Умумий 50 нафар кишилардан иборат булиб, 25 нафарига курсатмага асосан коронарография текшируви утказилган, унда беморларнинг ;он томир окллюзия даражалари, зарарланган томирлар сони ва локализацияси ани;ланган. Бу гурухда эркаклар сони 16 (64,0%), аёллар 9 (36,0%) ни ташкил этди. Назорат гурух,ни 25 нафар амалий согломлар ташкил этди. Назорат гурух,идагиларда стабил зури;иш стенокардияси ва ЮИКнинг хавф омиллари мавжуд эмас эди. Иккала гурух беморларни уртача ёши 60,2±0,76 ташкил ;илди.

К^оннинг умумий ва биохимик тахлили ТТА куп тармо;ли клиникаси лабораториясида утказилди. Беморларда умумий ;он тах,лили, умумий сийдик тахлили, ;ондаги ;анд ми;дори, мочевина, креатинин, АЛТ, АСТ, билирубин ва умумий о;сил ани;ланди. Шу билан бирга липид спектри (умумий холестерин (ХС), ХС-ПЗЛП, ХС-ЮЗЛП, триглицеридлар), коагулограмма (гематокрит, тромбин ва;ти (ТВ), фибриноген, протромбин ва;ти (ПВ), протромбин индекси (ПТИ), х,ал;аро нормаллаштирилган нисбат (Х.НН), ;исман фаоллаштирилган тромбопластин ва;ти (КфТВ), эталон ва тромботест) х,ам ани;ланди. Электрокардиография текшируви беморларнинг стационарга ётиш кунлари, даволаш давомида эса кун ора ;илинди ва узгаришлар бах,оланди.

Тад;и;отдаги специфик текширувлар яъни, TAFI о;сили - Immunoclone TAFI ELISA усули ор;али ани;ланди.

Натижалар: Ангиографик текширув натижаларига кура миокарддаги зарарланган артериялар сонидан келиб чи;иб стенозлар уч гурух,га ажратилди, яъни: бир томирли, икки томирли, уч ва ундан куп томирли. Амалиёт утказган 25 нафар беморда умумий х,исобда 59 та стеноз ани;ланган ва ушбу ра;амларнинг куп ;исмини уч ва ундан куп томирли стенозлар ташкил ;илган.

Миокарднинг зарарланган томирлари орасида олдинги ;оринчалараро тармо;даги стеноз куп ;айд этилди 27/59 (45,7%), унг коронар артерия стенози 19/59 (32,3%), чап коронар артерия стенози 13/59 (22,0%) х,олатларда ани;ланди.

Тадкикотнинг асосий гуру;идаги беморлардаги стенозларнинг ангиографик характеристикам

Томирларни шикасиланиш сони буйича Асосий гурух; n=25

Бир томирли 4(16%)

Икки томирли 8(32%)

EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.921 www.in-academy.uz

Уч ва ундан куп булган стенозлар 13(52%)

Ахамиятга эга стенозлар 59

даражалари (%)

>60-70% 12 (20,3%)

>70-80% 19 (32,2%)

>80-90% 28 (47,5%)

Ангиографик текширув натижаларига кура миокарддаги зарарланган артериялар сонидан келиб чициб стенозлар уч гурух,га ажратилди, яъни: бир томирли, икки томирли, уч ва ундан куп томирли. Амалиёт утказган 25 нафар беморда умумий х,исобда 59 та стеноз аницланган ва ушбу рацамларнинг куп цисмини уч ва ундан куп томирли стенозлар ташкил цилган.

Миокарднинг зарарланган томирлари орасида олдинги цоринчалараро тармоцдаги стеноз куп цайд этилди 27/59 (45,7%), унг коронар артерия стенози 19/59 (32,3%), чап коронар артерия стенози 13/59 (22,0%) х,олатларда аницланди. Ушбу беморларнинг стентлаш амалиетини утказиш жараени диссертация иловасида келтирилган.

Бундан ташцари, илмий тадцицот ишимизда TAFI оцсили ва беморлардаги коронар томирлар зарарланиши уртасидаги корреляцион боглицлик х,ам бах,оланди.

Ушбу расмдаги маълумотларнинг тах,лилига кура амалиёт утказган 25 нафар беморда аницланган коронар томирлар зарарланиши ва TAFI оцсили уртасида цуйидаги боглицлар аницланди: TAFI оцсили ва уч ва ундан куп томирли зарарланишлар, зарарланган томир буйича: ОКДТС ва 80-90% ли зарарланишлар уртасида кучли корреляцион бог (r=0,86; r=0,91; r=0,76); чап коронар артерия

EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.921 www.in-academy.uz

зарарланиши икки томирли ва 70-80% ли зарарланишлар билан уртача мусбат корреляцион бог (r=0,68; r=0,51; r=0,47); унг ва унг проксимал коронар артерия зарарланиши, бир томирли ва 60-70% ли зарарланишлар билан кучсиз корреляцион богланиш мавжудлиги аницланди (r=0,34; r=0,33; r=0,33).

Хулоса: Илмий изланишимизда эришилган шахсий натижаларимиз куп х,олларда стандарт коагулограмма курсаткичларида салбий узгаришлар кузатилмаган х,олларда х,ам TAFI оцсилининг беморлар плазмасидаги юцори мивдори унинг ЮИК огир кечишида, шу билан бирга ушбу оцсилнинг бевосита диагностик ах,амиятга эга эканлигидан далолат беради.

References:

1. Зокирова М.Б. Нуриллаева Н.М. «Клинико-диагностическое значение эндогенных факторов фибринолиза у больных c ишемической болезнью сердца»: автореф. дис..канд.мед.наук: 14.00.06 - Кардиология; 2024.

2.

3. Lowe GDO, Smith WCS, Tunstall-Pedoe HD, Crombie IK, Lennie SE, Anderson J, Barbenel JC. Cardiovascular risk and haemorheology: results from the Scottish Heart Health Study and the MONICA Project, Glasgow. Clin Hemorheol.1988; 8:518-524

4. Lee AJ, Fowkes GR, Lowe GDO, Rumley A. Determinants of fibrin D-dimer in the Edinburgh Artery Study. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 1995; 15:1094-1097

5. Eliasson M, Asplund K, Evrin P-E, Lundblad D. Relationship of cigarette smoking and snuff dipping to plasma fibrinogen, fibrinolytic variables and serum insulin: the Northern Sweden MONICA Study. Atherosclerosis. 1995; 113:41-53

6. Conlan NG, Folsom AR, Finch A, Davis CE, Sorlie P, Marcucci G, Wu KK. Associations of factor VIII and von Willebrand factor with age, race, sex, and risk factors for atherosclerosis: the Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC) Study. Thromb Haemost.1998; 79:129-133

7. Lowe GDO, Yarnell JWG, Sweetnam PM, Rumley A, Thomas HF, Elwood PC. Fibrin D-dimer, tissue plasminogen activator, plasminogen activator inhibitor, and the risk of major ischemic heart disease in the Caerphilly study. Thromb Haemost.1998; 79:129-133

8. Rumley A, Lowe GDO, Sweetnam PM, Yarnell JWG, Thomas HF, Ford RP. Factor VIII, von Willebrand factor and the risk of major ischemic heart disease in the Caerphilly Study. Br J Haematol.. 1999; 105:110-116

9. Meade TW, Imeson J, Stirling Y. Effect of changes in smoking and other characteristics on clotting factors and the risk of ischemic heart disease. Lancet. 1987; 2:986-988

10. Beaglehole R, Jackson R. Alcohol, cardiovascular diseases and all causes of death: a review of the epidemiological evidence. Drug Alcohol Rev.1992; 11:275-290

11. Ridker PM, Vaughan DE, Stampfer MJ, Glynn RJ, Hennekens CH. Association of moderate alcohol consumption and plasma concentration of endogenous tissue type plasminogen activator. JAMA. 1994;272:929-933

12. Lee AJ, Flanagan PA, Rumley A, Fowkes FGR, Lowe GDO. Relationship between alcohol intake and tissue-plasminogen activator antigen and other hemostatic factors in the general population. Fibrinolysis. 1995;9:49-54

EURASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.921 www.in-academy.uz

13. Smith FB, Lee AJ, Fowkes FGR, Price JF, Rumley A, Lowe GDO. Hemostatic factors as predictors of ischemic heart disease and stroke in the Edinburgh Artery Study. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 1997;17:3321-3325

14. Nilsson TK, Jansson JH, Boman K. t-PA-PAI-1 complex as a risk factor for the development of a first stroke. Fibrinolysis. 1998;12(suppl 1):21. Abstract

15. Hendriks HF, Veenstra J, Velthuis-te Wierik EJ, Schaafsma G, Kluft C. Effect of moderate dose of alcohol with evening meal on fibrinolytic factors. BMJ.1994; 308:1003-1006.

16. Collins R, MacMahon S, Flather M, Baigent C, Remvig L, Mortensen S, Appleby P, Godwin J, Yusuf S, Peto R. Clinical effects of anticoagulant therapy in suspected acute myocardial infarction: systematic overview of randomised trials. BMJ.1996; 313:652-659.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.