Научная статья на тему 'ТАБИИЙ-ИЛМИЙ САВОДХОНЛИКНИ ХАЛҚОРО БАХОЛАШ ДАСТУРЛАРИ (PISA) ТАЛАБЛАРИ АСОСИДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

ТАБИИЙ-ИЛМИЙ САВОДХОНЛИКНИ ХАЛҚОРО БАХОЛАШ ДАСТУРЛАРИ (PISA) ТАЛАБЛАРИ АСОСИДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

173
27
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
PISA / тест / Табиий-илмий фанлар саводхонлиги / компетенция / Педагогик технология / тахлил қилиш. / PISA / тест / естественнонаучная грамотность / компетентность / педагогическая технология / анализ.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Азамат Қувондикович Матякубов, Атаназар Каримович Рахимов

Бугунги кунда кластер тизимида ўқитишнинг инновацион технологиялари йўналишида жуда кенг йўналишида ишлар олиб борилаяпти, табиий-илмий саводхонликни халқоро бахолаш дастурлари (PISA) талаблари асосида. Шу жумладан, кимѐ сохасини рувожлантиришга кимѐгарўқитувчиларни тайѐрлаш сифатини яхшилайди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПОВЫШЕНИЕ НАУЧНОЙ ГРАМОТНОСТИ НА ОСНОВЕ МЕЖДУНАРОДНЫХ ПРОГРАММ ОЦЕНКИ (PISA)

В сегодняшний день, кластерная система работает с очень широким спектром инновационных технологий обучения, основанных на требованиях Международной программы оценки научной грамотности (PISA). Прочем повышает качество подготовки учителей-химиков для развития химической промышленности.

Текст научной работы на тему «ТАБИИЙ-ИЛМИЙ САВОДХОНЛИКНИ ХАЛҚОРО БАХОЛАШ ДАСТУРЛАРИ (PISA) ТАЛАБЛАРИ АСОСИДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

ТАБИИЙ-ИЛМИЙ САВОДХОНЛИКНИ ХАЛЦОРО БАХОЛАШ ДАСТУРЛАРИ (PISA) ТАЛАБЛАРИ АСОСИДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Азамат ^увондикович Матякубов

Тошкент вилояти Чирчи; давлат педагогика институти Email: m.azamat.q.0919@gmail .com

Атаназар Каримович Рахимов

педагогика фанлари доктори проф.

Тошкент вилояти Чирчи; давлат педагогика институти "Табиий фанлар"

факультети декани

Аннотатция: Бугунги кунда кластер тизимида укитишнинг инновацион технологиялари йуналишида жуда кенг йуналишида ишлар олиб борилаяпти, табиий-илмий саводхонликни халкоро бахолаш дастурлари (PISA) талаблари асосида. Шу жумладан, кимё сохасини рувожлантиришга кимёгар-укитувчиларни тайёрлаш сифатини яхшилайди.

Калит сузлари: PISA, тест, Табиий-илмий фанлар саводхонлиги, компетенция, Педагогик технология, тахлил килиш.

ПОВЫШЕНИЕ НАУЧНОЙ ГРАМОТНОСТИ НА ОСНОВЕ МЕЖДУНАРОДНЫХ ПРОГРАММ ОЦЕНКИ (PISA)

Аннотатция: В сегодняшний день, кластерная система работает с очень широким спектром инновационных технологий обучения, основанных на требованиях Международной программы оценки научной грамотности (PISA). Прочем повышает качество подготовки учителей-химиков для развития химической промышленности.

Ключевые слова: PISA, тест, естественнонаучная грамотность, компетентность, педагогическая технология, анализ.

INCREASING SCIENTIFIC LITERACY BASED ON INTERNATIONAL

ASSESSMENT PROGRAMS (PISA)

Аbstract: Today, the cluster system works with a wide range of innovative technological training, based on the requirements of the International Literacy Program (PISA). Prochem povbishaet kachestvo podgotovki uchiteley-khimikov dlya razvitiya ximicheskoy prombishlennosti.

Keywords: PISA, test, natural science literacy, competence, pedagogical technology, analysis.

Узбекистан Республикаси Вазирлар Махкамасининг [1] "Халк таълими тизимида таълим сифатини бахолаш сохасидаги халкаро тадкикотларни ташкил этиш чора-тадбирлари тугрисида" 2018-йил 8-декабрдаги 997-сонли карорига биноан PISA -2021 - укувчиларнинг саводхонлигини бахолаш халкаро дастурида иштирок этиш тугрисида Халкаро иктисодий хамкорлик ва тараккиёт ташкилотлари (ИХ,ТТ) билан келишувга эришилди [1] . Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузуридаги талим сифатини назорат килиш иниспексияси билан халкоро хамкорлик таткикот ташкилоти уртасида укувчиларнинг саводхонлигини бахолаш буйича халкоро дастурда (Agreement for paricipation Programme for International Student Assessment -PISA - 2021 ) иштирок этишга эришди PISA (inglizcha - Programme for International Student Assessment) - укувчиларнинг саводхонлигини бахолаш халкаро дастури. Табиий-илмий фанлар саводхонлиги, киска муддат ичида, зарурий маълумотлар билан таъминланиши, ёшларга турли фан асосларини пухта узлаштиришлари учун зарур шарт - шароитларни яратиб беришни такозо этмокда.

PISA турли давлатларда 15 ёшли укувчиларнинг саводхонлигини (укиш, математика, табиий фанлар) хамда билимларини амалиётда куллаш кобилиятини бахоловчи дастур.

Таклиф этилаётган дастур хар 3 йилда бир маротаба утказилиб борилади. Илк бор 1997-йилда ишлаб чикилган ва 2000-йилда биринчи мартотаба кулланилган. Бу дастур буйича хар уч йилда укувчиларнинг билимини бахолаш максадида синовлар утказилиб турилади. Бугунги кунгача жами 7 марта (2000, 2003, 2006, 2009, 2012, 2015 ва 2018 йиллар) PISA дастури буйича тест-топшириклар утказилган булиб, кейинги синовлар 2021 йилда булиши режалаштирилган. Давлатимизда хам 2021 йилдан бошлаб, бу дастурга кушилиш учун тайёргарлик ишлари бошлаб юборилган.

PISA дастури тадкикотлари нима учун хар уч йилда утказилади?

PISA дастурининг асосий вазифаси аъзо мамлакатларни таълим сиёсатига оид маълумотлар билан таъминлаш, карорлар кабул килишда уларни куллаб-кувватлашдан иборат. Тадкикотнинг хар уч йилда утказилиши эса мамлакатларга сиёсий карорлар ва тегишли дастурларнинг таъсирини хисобга олиш учун маълумот ва тахлилларни ичига олган холда уз вактида ахборот бериш имкониятини яратади.

Дастурда саводхонликни бахолашда кандай компетенцияларга асосланади?

Ушбу компетенцияларни укувчиларнинг табиий фанлардан саводхонлигини аниклашда кулланиладиган компетенциялар мисолида куриб чикамиз:

1. Хрдисаларни илмий жихатдан тушунтира олиш компетенцияси.

2. Илмий-тадкикотларни лойихалаш ва бахолаш компетенцияси.

3. Маълумотлар ва далилларни илмий талкин килиш компетенцияси.

PISA топшириклари даражаларига кандай талаблар куйилади?

Топширикни бажариш учун талаб этиладиган интеллектуал ва фикрлаш кобилиятига кура улар учта когнитив даражага ажратилади:

1. Куйи даража — бир боскичли амаллар.

2. Урта даража — ходисаларни тавсифлаш.

3. Юкори даража — мураккаб маълумотларни тахлил килиш.

Лекин бу дастурдан катнашишдан максад тестларни утказиш ёки укувчиларни тестга тайёрлаш эмас, укувчиларимизда XXI аср куникмаларини шакллантириш ракобатбардош кадрларни яратиш учун мустахкам замин яратиш хисобланади.

PISA дастурининг максади нима, у кандай зарурият туфайли пайдо булди ва PISA саволлари кандай принципга асосланган холда тузилади?

XX асрда ва ундан олдин кучли хотира, энциклопедик билим, уз сохасида иложи борича купрок ма'лумотни билган мутахассислар юкори кадрланган булса, энди бу билимлар хал килувчи ахамиятга эга булмай колди. Кидирув тизимлари, онлайн энциклопедиалар, сохалар буйича мукаммал онлайн ма'лумотлар базалари яратилдики, энди бу ма'лумотларни эслаб колиш зарурияти иккинчи даражага тушиб колди. Хрзирги замон мутахассисида бу билимларни тахлил килиш, улардан янги ма'лумотларни хосил кила олиш, халк тили билан айтганда "коса тагида нимкоса" ни ко'ра олиш компетенцияси биринчи оринга котарилаяпти.

PISA дастури тестлари худди шу узгаришларни та'лим тизимида акс эттириш, мактаб укувчиларининг хакикий хаётда керак буладиган ходисаларни тахлил килиш, улардан хулоса чикариш ва мулокотга киришиш куникмаларини кай даражада эгаллаётганини, та'лим тизимининг бу узгаришларга канчалик мослашаётганини аниклаш максадида утказилади.

Халкаро бахолаш дастурининг мохияти нимада?

Сунги йилларда мамлакатимизда амалга оширлаётган ислохатлар натижасида улкан иктсодий усиш курсаткичига эришилаётганлиги барча сохаларда малакали кадрлар ва етук мутахасислика булган талабни янада оширади. Бу уз - узидан укувчиларнинг дарсларга кизикиш хусусиятини ошириш ва укувчиларнинг хар тамонлама таълим тарбияга эътиборни кучайтиришни талаб этади. Юкоридаги талабларнинг таълим тизими учун жуда мухим эканлиги, аксарят хорижий давлатларидаги каби, таълим ва фан сохаларини ривожлантиришни бахолаш ва мониторинг килиш оркали таълим сифатини оширишга каратилган илгор тажрибаларни сохага жалб килиш кераклигини англатади.

Табиий-илмий фанлар саводхонлиги уз ичига, хаётий ходисаларда илмий усулда хал килиниши мумкин булган муаммоларни аниклаш, кузатув ва тажрибалар асосида хулосалар чикариш компетенциясини ошириади. Бу хулосалар, атрофимиздаги оламни англаш, тушиниш ва инсон фаолияти натижасида унда содир булаётган узгаришларни англаб етиш, шунга кура керакли карорлар кабул кила олиш куникмасини ривожлантириш асосий максад хисобанади [2].

Бугунги кунда тошкент вилояти Чирчик Давлат педагогика институти табиий фанлар факультетида,кластер тизимида укитишнинг инновацион технологиялари йуналишида жуда кенг йуналишида ишлар олиб борилаяпти ва етарли даражада ютукларга эришилган. Вазирлар махкамасинин "14"апрелдаги № 213 карорида янада кенгрок ёритилган [2,3].

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Хал; таълими тизимида таълим сифатини бахолаш сохасидаги халкаро тадкикотларни ташкил этиш чора-тадбирлари тугрисида" 2018-йил 8-декабрдаги 997-сонли карори

2. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2021 йил 14 апрелдаги "Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти фаолиятини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги 213-сонли карори

3. Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти ректорининг 2021 йил 3 апрелдаги институтда "Педагогик таълим инновацион кластери Маркази фаолиятини такомиллаштириш тугрисида"ги № 01-118-сонли буйруги.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.