Научная статья на тему 'МАТЕМАТИКА ФАНИНИ ЎҚИТИШДА ХАЛҚАРО БАҲОЛАШ ДАСТУРЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ'

МАТЕМАТИКА ФАНИНИ ЎҚИТИШДА ХАЛҚАРО БАҲОЛАШ ДАСТУРЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
283
40
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълим сифати / халқаро дастур / PISA / STEAM / TIMSS / халқаро баҳолаш дастурлари. / teaching quality / international guide / PISA / STEAM / TIMSS / international assessment guide.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Дилрабо Икромжоновна Абдукодирова

Мақолада ҳозирги кунда математика фанини ўқитишда таълим сифатини оширишда, ўқувчиларнинг саводхонлигини оширишда, илм-фан соҳасини риволантиришда халқаро баҳолаш дастурларининг қўлланилиши ва аҳамияти ҳақида фикрлар баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE IMPORTANCE OF INTERNATIONAL EVALUATION PROGRAMS IN MATHEMATICS

The article discusses the current application and importance of international assessment programs in improving the quality of mathematics teaching, improving student literacy, and advancing science.

Текст научной работы на тему «МАТЕМАТИКА ФАНИНИ ЎҚИТИШДА ХАЛҚАРО БАҲОЛАШ ДАСТУРЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ»

МАТЕМАТИКА ФАНИНИ УЦИТИШДА ХАЛЦАРО БАХОЛАШ ДАСТУРЛАРИНИНГ АХДМИЯТИ

Дилрабо Икромжонова Абдукодирова

Тошкент шахар Яшнобод тумани 282-мактаб

АННОТАЦИЯ

Маколада хозирги кунда математика фанини укитишда таълим сифатини оширишда, укувчиларнинг саводхонлигини оширишда, илм-фан сохасини риволантиришда халкаро бахолаш дастурларининг кулланилиши ва ахамияти хакида фикрлар баён этилган.

Калит сузлар: таълим сифати, халкаро дастур, PISA, STEAM, TIMSS, халкаро бахолаш дастурлари.

THE IMPORTANCE OF INTERNATIONAL EVALUATION PROGRAMS IN

MATHEMATICS

Dilrabo Ikromjonova Abdukodirova

Tashkent city, Yashnabad district, school 282

ABSTRACT

The article discusses the current application and importance of international assessment programs in improving the quality of mathematics teaching, improving student literacy, and advancing science.

Keywords: teaching quality, international guide, PISA, STEAM, TIMSS, international assessment guide.

КИРИШ

Хрзирги даврда замонавий техника ва технологияларнинг хаётга кириб келиши инсон фаолиятида, ижтимоий онгида катта узгаришлар булишини такозо этмокда. Зеро, олам тугрисида ва инсоннинг хаётда тутган урни тугрисидаги тасаввурлари узгармокда, тафаккури ва оламни тушинишнинг янги усуллари шаклланмокда, маънавий-амалий узлаштиришнинг янги воситалари ва усулларига утиш юз бермокда.

2017-2021 йилларга мулжалланган Узбекистонни ривожлантиришнинг харакатлар стратегиясида укувчиларнинг функционал саводхонлигини ривожлантириш миллий тадбирлар режасига киритилган. Мактаб таълим сифатини яхшилашнинг асосий йуналтирувчи нуктаси сифатида мактаб

укувчилари функционал саводхонлигини ривожлантириш уларнинг жамиятда фаол ишлаш, уз такдирини узи белгилаш, уз-узини такомиллаштириш хамда узини-узи руёбга чихариш кобилиятларини талаб килади.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

2020 йил 7 майда Президентимизнинг "Математика сохасидаги таълим сифатини ошириш ва илмий тадкикотларни ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида"ги П^-4708-сонли карори кабул килинди. Мазкур карорнинг мазмун-мохияти шундан иборатки, унда мамлакатимиз илм-фан сохдсидаги тараккиётининг устувор йуналиши сифатида математика фанини ривожлантиришга алохида ахамият берилган.

Таълим сифатини ошириш учун унинг холати ва ривожланиш тенденцияларини узлуксиз мониторингини олиб бориш ва укувчиларнинг укув ютукларини объектив ва адекват бахолашни амалга ошириш зарур. Бу айникса, укувчиларнинг кейинги шахсий ва фукаролик ривожланиши учун замин яратадиган умумий урта таълим даражасида мухим ахамиятга эга. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 8 декабрдаги 997-сон "Халк таълими тизимида таълим сифатини бахолаш сохасидаги халкаро тадкикотларни ташкил этиш чора-тадбирлари тугрисида" карори билан халк таълими тизимида таълим сифатини бахолаш сохасидаги халкаро тадкикотларни ташкил этиш, халкаро алокаларни урнатиш, укувчи ёшларнинг илмий-тадкикот ва инновация фаолиятини, энг аввало, ёш авлоднинг ижодий гоялари ва ижодкорлигини хар томонлама куллаб-кувватлаш хамда рагбатлантириш максадида кабул килинди.

PISA (Programme for International Student Assessment) Укувчилар билимини бахолаш халкаро дастури, 15 ёшли болаларнинг математика, табиий фанлар ва она тилидан хаётий куникмаларни эгаллаганлигини урганишга каратилган тадкикот, TIMSS математика ва табиий фанлар буйича 4- ва 8- синф укувчилари укув ютукларини бахолаш, STEAM - фанлараро интеграция ёндашувга асосланган укитувчи ва укувчининг хамкорликдаги фаолияти каби халкаро бахолаш дастурлари асосида математика фанига оид билимларни бахоланиши йулга куйилган.

МУ^ОКАМА

Хрзирги кунда мутахассисларимиз томонидан халкаро бахолаш дастурларини таълим жараёнига жорий этиш буйича тизимли мониторинг олиб бориш учун, ушбу сохадаги илгор тажрибани оммалаштириш ва унинг асосида таълим муассасалари учун тавсиялар ва кулланмалар ишлаб чикишда иштирок этишмокда. Укитишнинг инновацион усулларидан фойдаланган холда математика

ва табиий йуналишдаги фанлар буйича педагог кадрларнинг малакасини ошириш буйича укув-услубий тавсиялар тайёрлашмокда.

Юкоридаги талабларнинг таълим тизими учун жуда мухим эканлиги, аксарият хорижий давлатлардаги каби таълим ва фан сохалари ривожланишини бахолаш ва мониторинг килиш оркали таълим сифатини оширишга каратилган илгор тажрибаларни сохага жалб килиш кераклигини англатади. Математик усул ва моделлар амалий хаётнинг барча жабхаларига хар качонгидан хам купрок тадбик этилиб, аник математик ечимлар асносида тараккиётнинг турлича эхтимолий куринишлари синовдан утказилмокда. Натижада математиканинг бошка фанлар билан узаро алокадорлиги усиб, математик моделлаш асосида фанлараро ёндашув замонавий таълимнинг баркарор хусусиятларидан бирига айланиб колди.

Таълим сифатини ошириш учун унинг холати ва ривожланиш тенденцияларини узлуксиз мониторингини олиб бориш ва укувчиларнинг укув ютукларини объектив ва адекват бахолашни амалга ошириш зарур. Бу айникса, укувчиларнинг кейинги шахсий ва фукаролик ривожланиши учун замин яратадиган умумий урта таълим даражасида мухим ахамиятга эга. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 8 декабрдаги 997-сон "Халк таълими тизимида таълим сифатини бахолаш сохасидаги халкаро тадкикотларни ташкил этиш чора-тадбирлари тугрисида" карори билан халк таълими тизимида таълим сифатини бахолаш сохасидаги халкаро тадкикотларни ташкил этиш, халкаро алокаларни урнатиш, укувчи ёшларнинг илмий-тадкикот ва инновация фаолиятини, энг аввало, ёш авлоднинг ижодий гоялари ва ижодкорлигини хар томонлама куллаб-кувватлаш хамда рагбатлантириш максадида кабул килинди.

НАТИЖА

Амалиёт шуни курсатадики, укувчилар куйи синфларда математика фанини ургана бошлаганларида дарсда ургатиладиган дастлабки мавзуларгакизикиш курсатадилар, укитувчининг саволларини мухокамакилишда фаол иштирок этишади. Бирок, вакт утган сари математикага хали хам иштиёкли булган 1-2гина укувчи колади. Укитувчиларнинг иш услубларининг бир хиллиги укувчилар орасида кизикишнинг пасайишига олиб келади. Халкаро тадкикотлар натижалари ва тахлилларидан келиб чикиб, укувчиларнинг математик саводхонлигини ривожлантириш учун уларнинг билим ва куникмаларига куйидаги талабларни куйиш мумкин:

^ математикага оид таърифлар, формулалар ва бошка фактларни укув ва маълумотномалардан кидириш ва фойдаланиш;

^ маълумотларни туплаш, тахлилкилиш, кайта ишлаш, синтез килиш;

S математик формуладан фойдаланиш, муайян хусусий холларни умумлаштириш асосида микдорлар орасидаги богликликни ифодаловчи формулаларини мустакил равишда тузиш;

S математик матн билан ишлаш (тахлилкилиш ва керакли маълумотларни чихариб олиш), уз фикрини математик атамалар, тимсоллар ва рамзлар ёрдамида аник ва тугри ёзиш хамда огзаки ва ёзма изхор кила олиш;

S амалий характердаги хаётий масалаларни ечиш, зарур холларда уларни ечишда керакли маълумотномалар ва хисоблаш воситаларини куллай олишда фойдаланиш мумкин. Илмда замонавий математика, шунингдек, минг йиллардан буён ечимини кутиб турган муаммоларимиз жуда куп. Уларни ечиш учун биз етук математик кадрларни мунтазам тайёрлашимиз керак.

ХУЛОСА

Хулоса урнида шуни айтиш лозимки, мамлакатимизда амалга оширилаётган ислохотлар натижасида улкан иктисодий усиш курсаткичларига эришилаётганлиги барча сохаларда малакали кадрлар ва етук мутахассиларга булган талабни янада оширмокда. Бу уз-узидан укувчиларимизнинг дарсларга кизикиш хусусиятини ошириш ва укитувчиларнинг хар томонлама таълим тарбияга эътиборини кучайтиришни талаб этади.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7-февралдаги "2017-2021 йилларга мулжалланган Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича харакатлар стратегияси тугрисида"ги ПФ 4947- сонли фармони.

2. Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 8 декабрдаги "Халк таълими тизимида таълим сифатини бахолаш сохасидаги халкаро тадкикотларни ташкил этиш чора-тадбирлари тухрисида"ги 997-сонли карори.

3. uzedu.uz - Халк таълими вазирлигининг расмий веб сайти.

4. ziyonet.uz - Таълим тармоги портали.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.