Научная статья на тему 'TA’LIM TIZIMIDA MULTIMEDIALI O‘QUV KURSLARINI YARATISH VA FOYDALANISH'

TA’LIM TIZIMIDA MULTIMEDIALI O‘QUV KURSLARINI YARATISH VA FOYDALANISH Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
мултимедиа / дидактика / моделлаштириш / метод / таълим соҳаси / ахборот технологиялари / компютер / динамик образ / видео ёзув / виртуал лаборатория / графика / анимасия / видео / реал воқеа / мултимедиали таълим дастурлари / компютерли муҳит / виртуал стенд. / multimedia / didactics / modeling / method / field of education / information technologies / computer / dynamic image / video recording / virtual laboratory / graphics / animation / video / real event / multimedia educational programs / computer environment / virtual stand.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Karimov T.X.

Ушбу мақолада таълим тизими мултимедиали воситалар ёрдамида талабаларни ўқитишнинг афзалликлари, мутимедианинг техник воситалари, ахборот технологияларининг ривожланишининг таълим жараёнига таъсири ва натижавийлигига доир фикрлар юритилган. Ахборот коммуникация технологиялари таълим жараёнига жорий етилгандан сўнг мултимедиа воситаларидан фойдаланиш сезиларли даражада ошди. Медиа таълим воситалари таълим муассасалари томонидан кенг қўлланилади. Ушбу ўрганиш усули кенг тушунчаларни тушунишни осонлаштиради ва фойдаланувчиларга уларни анъанавий ўқитиш усулларига қараганда камроқ вақт ичида ўрганиш имконини беради. Мултимедианинг енг муҳим ҳусусияти интерфаолликахборот муҳитида ишлаш жараёнида фойдаланувчига таъсир ўтказа олишга қодирлик ҳисобланади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CREATION AND USE OF MULTIMEDIA COURSES IN THE EDUCATIONAL SYSTEM

This article discusses the advantages of teaching students using multimedia tools in the educational system, the effects of multimedia technical tools, the development of information technologies on the educational process, and their effectiveness. After the introduction of information and communication technologies into the educational process, the use of multimedia tools has increased significantly. Media education tools are widely used by educational institutions. This learning method facilitates understanding of broad concepts and allows users to learn them in less time than traditional teaching methods. The most important feature of multimedia is interactivity the ability to influence the user while working in the information environment.

Текст научной работы на тему «TA’LIM TIZIMIDA MULTIMEDIALI O‘QUV KURSLARINI YARATISH VA FOYDALANISH»

Karimov T.X.

Samarqand iqtisodiyot va servis instituti Axborot texnologiyalari kafedrasi o 'qituvchisi

TA'LIM TIZIMIDA MULTIMEDIALI O'QUV KURSLARINI YARATISH VA FOYDALANISH

Аннотация. Ушбу мацолада таълим тизими мултимедиали воситалар ёрдамида талабаларни уцитишнинг афзалликлари, мутимедианинг техник воситалари, ахборот технологияларининг ривожланишининг таълим жараёнига таъсири ва натижавийлигига доир фикрлар юритилган. Ахборот коммуникация технологиялари таълим жараёнига жорий етилгандан сунг мултимедиа воситаларидан фойдаланиш сезиларли даражада ошди. Медиа таълим воситалари таълим муассасалари томонидан кенг цулланилади. Ушбу урганиш усули кенг тушунчаларни тушунишни осонлаштиради ва фойдаланувчиларга уларни анъанавий уцитиш усулларига цараганда камроц вацт ичида урганиш имконини беради. Мултимедианинг енг мууим уусусияти интерфаоллик-ахборот мууитида ишлаш жараёнида фойдаланувчига таъсир утказа олишга цодирлик уисобланади.

Калит сузлар: мултимедиа, дидактика, моделлаштириш, метод, таълим соуаси, ахборот технологиялари, компютер, динамик образ, видео ёзув, виртуал лаборатория, графика, анимасия, видео, реал воцеа, мултимедиали таълим дастурлари, компютерли мууит, виртуал стенд.

Karimov T.Kh. teacher

Department of Information Technologies Samarkand Institute of Economy and Service

CREATION AND USE OF MULTIMEDIA COURSES IN THE

EDUCATIONAL SYSTEM

Abstract. This article discusses the advantages of teaching students using multimedia tools in the educational system, the effects of multimedia technical tools, the development of information technologies on the educational process, and their effectiveness. After the introduction of information and communication technologies into the educational process, the use of multimedia tools has increased significantly. Media education tools are widely used by educational institutions. This learning methodfacilitates understanding of broad concepts and allows users to learn them in less time than traditional teaching methods. The most important feature of multimedia is interactivity - the ability to influence the user while working in the information environment.

Key words: multimedia, didactics, modeling, method, field of education, information technologies, computer, dynamic image, video recording, virtual laboratory, graphics, animation, video, real event, multimedia educational programs, computer environment, virtual stand.

Таълим сохасидаги барча ислохотларнинг асосий максади маънавий жихатдан мукаммал ривожланган инсонларни тарбиялаш, таълим тизимини такомиллаштириш, дарс жараёнларини янги педагогик ва ахборот технологиялари асосида хар томонлама замон талабига мос равишда амалга оширишдан иборатдир. Шунинг учун хам бугунги кунда таълим - тарбия тизимида компютер ва ахборот технологияларининг замоновий технологияларидан самарали фойдаланишга алохида еътибор берилмокда. Бу еса таълим жараёнида укувчиларга турли фанлардан билим берувчи педагог кадрларни ахборот технологияларининг замонавий воситалаларидан фойдаланишлари учун, енг аввало бу сохадаги билим ва малака даражаларини ошириш, таълим тизимини техник жихатдан таъминлаш, интернетдан фойдаланиш имкониятларини тула яратиб бериш оркалигина самарали натижага еришиш мумкин.

Таълим тизими сифати ва самарадорлигини оширишнинг асосий усулларидан бири укув жараёнида замонавий ахборот коммуникацион технологияларни, шу жумладан мултимедияли укув курсларини куллаш, укитувчи ва укувчининг интерфаол узаро алокаларини таъминлаш, мултимедиали укув курслари ва дарсликларини ишлаб чикишда юкори малакали кадрларни жалб етишдан иборат булади. Мултимедиа ахборотларни хар хил куринишларда тасвирлаш ва динамик образларини яратиш, уни куриш ва ешитиш органлари оркали кабул килиш ва тасаввур етиш имкониятларини яратади. Мултимедиа технологияларида анъанавий технологияларга караганда ахборотлар матн куринишда емас, балки тасвир, овоз ва харакатлар куринишида ифодаланилиши укувчиларни дарсларда фаолрок, диккатлирок интилувчан ва кизикувчан булишга ургатади, чунки тавсия килинадиган хар бир ахборот уларнинг иштироки ва харакати оркали амалга оширилади.

Ахборот технологияларининг жадал ривожланиши таълим фаолиятида узгаришларга олиб келди. Компютерлар ва интернет таълимда дарсликлардан интерфаол фойдаланиш ва мултимедиа дастурларини куллаш, турли хил урганиш услубларига ега булган укувчилар учун визуал ва ешитиладиган тарзда бойитилган електрон материаллар такдимотини осонлаштиради. Айтиш мумкинки компютерли мухитда урганиш, индивидуал урганиш тезлигига купрок мос келади ва еслаб колишга ёрдам беради.

Сунги йилларда укитиш мухитида тез-тез кулланадиган ахборот ва

укув

манбаларидан бири мултимедиа ресурсларидир. Мултимедиа куп хис-туйгуларни жалб килиш учун яратилган. Мултимедиали таълим мухити урганишни осонлаштиради ва оширади. Компютер мухитида мултимедиа технологиялари билан бойитилган реал ёки виртуал тасвирлар, матнлар, товушлар, графиклар ва расмлар малакали таълим дастурларини тайёрлашга ёрдам беради. Графика, видео, анимация ва овоз каби турли хил воситалар биргаликда такдим етилганда урганиш мухитида фарклаш оркали урганишни осолаштиради ва ошириши мумкин деб хисобланади.

АКТ сохасидаги узгаришлар ахборотни такдим етиш, кабул килиш алмашиш усулларини хам узгартирди. Електрон укув материаллари вакт ва ишлаш жихатдан куп афзалликларга ега булсада, улар кайта-кайта фойдаланиш, осонлик билан алмашиш ва купайтириш имкониятини хам такдим етади. Компютер ва интернет билан узгарган ва ривожланишда давом етаётган таълим мухитларида кулланиладиган материаллар компютер билан таълим мукаррар булиб колди. Таълим ва укитиш жараёнида

Таълим тизимида мултимедиа технологиялари назарий, амалий, кургазмали, маълумотли, тренажёрли ва назорат кисмларини бирлаштириш ё'ли билан укувчиларга ижобий ва самарали таъсир етувчи восита хисобланади. Бундан ташкари таълим тизимида мултимедиали укув курсларидан фойдаланиш назарий материалларнинг намойишларини сифатли видео ёзувлари, виртуал лаборатория ишлари ва амалиётларни, турли жараёнларнинг имитацион анимацияли моделларини яратиш имконини беради, бу учун укувчиларнинг укув синфлари, компютер синфлари, укитишнинг техник воситалари хонасида, услубий хоналарда, кутубхоналарда амалий шугулланишларини ташкиллаштириш лозим булади. Таълим тизимида фойдаланиладиган барча мултимедиали укув курслари амалий тадбикдан ва тажрибадан утган булиши билан бирга, узига хос педагогик-психологик хусусиятларга хам ега булиши керак.

Мултимедиали укув курсларининг педагогик-психологик хусусиятлари билим ва куникмаларни шакллантириш учун фойдаланиладиган укув материалларининг тасвирланиш хамда ифодаланиш формасига ва куринишига боглик булади. Улар факатгина мисол ва масалалар ечиш, амалий ва лаборатория машгулотларини бажариш жараёнидагина емас, балки бутун укув жараёнида укувчиларни билим, малака ва куникмаларини шакллантиришга каратилиши лозим. Таълим тизимида яратилаётган мултимедиа укув курсларининг асосий хусусиятларидан бири, шу мавзуни урганишнинг маълум бир нозик жихатлари билан аникланади, улар еса уз навбатида катта сондаги кургазмали материалларни талаб килади, чунки уларнинг иштирокисиз жонли дунёнинг турли туманлигини, уни куришни зарурлигини, биологик, химик ва физика жараёнларнинг хосил булиш механизмини ва ривожланишини тулик намойиш килиб булмайди.

Мултимедиали компютерлар суз, мусика ва бошка овозли маълумотлар хамда видео маълумотларни кабул килади ва улар устида ишлайди. Мултимедиа технологиялари таълим ривожланишининг кафолати хисобланади. Мултимедиа технологиялари таълим жараёнини бойитади, укув материали таълимий ахборотларни идрок етишни янада самаралаштириш имконини беради. Мултимедиа - бу замонавий ва дастурий

воситалардан фойдаланиб, интерактив дастурий таъминот бошкаруви остида узаро визуал ва аудиосамара таъсиридан иборат. Гипермедиа - бу мултимедиали обектларда кулланиладиган гиперматнли восталар билан боглик компютер файлларидир. Таълимни компютер ва бошка интернет-технологияларидан фойдаланиб ташкил етишда, турли афзалликлар билан бир каторда, айрим камчиликлар хам мавжуд: бу алока линиялари билан боглик муаммо булиши мумкин. Мазкур муаммоларни СД-РОМ ва ДВД дисклари деб аталадиган оптик компакт дисклар ёрдамида хал етиш мумкин.

Таълим жараёнида виртуал стендлардан фойдаланиш таълим сифати ва самарасини ошириб, сарф- харажатларни камайтирибгина колмай, балки екологик тоза, хавфсиз мухит яратилиши омили хам хисобланади. Мултимедиа стендлари воситасида укувчилар хар кандай ахборотни нафакат куриб, балки ешитиб хам хотираларида саклаб колиши осонлашади. Таълим жараёнига замонавий мултимедиа технологияларининг жорий етилиши - таълим жараёнини ахборотлаштиришнинг истикболли ё'налишларидан биридир, хамда талабалар ва укувчиларни интелуктуал ривожлантириш хамда жамиятимизни ижтимоий - иктисодий тараккий еттиришнинг мухим шартидир.

Таълим тизими учун мултимедиали укув курсларини яратишда шу соханинг асосий дидактик масалаларидан бири - укитишни моделлаштириш ва тасаввурлаш обектларига таъсир килишнинг умумий методлари мухим уринлардан бирини егаллайди. Мултимедиа укув курслари аввалги традисион укув кулланмалардан куп жихатлари билан фарк килади. Шу жумладан, укув материалларини укувчиларга тавсия етиш мултимедиали: графика, анимасия, видео, овозли ва товушли харакатлар, реал вокеа ва ходисаларни моделлаштириш каби бошка куплаб елементлар оркали амалга оширилади, чунки улар натурал обектлар ва кургазмали куролларнинг камчиликларини маълум бир микдорда ёки тулик коплаш имконини беради. Бу еса укувчиларни урганаёт-ган мавзулар буйича билим ва малакаларни шакллантиришда ва мустахкамлашда мухим ахамиятга ега булади. чунки улар натурал обектлар ва кургазмали куролларнинг камчиликларини маълум бир микдорда ёки тулик коплаш имконини беради. Мултимедиа укув курсларида укув материалларини тулдирувчи ва унинг кабул килиш даражасини оширувчи кургазмали воситалари алохида

жадваллар, график схемалар, расмлар ва бошкалардан иборат булган слайдлар, видеофилмлар ва бошка шунга ухшаш кургазмали назарий материаллар оркали тасвирланилиши мумкин. Мултимедиа укув курсларини яратишда ва улардан фойдаланиш локал компютер ва Интернет тармоги кенг имкониятларни очиб беради. Мултимедиали укув курсларини бутун дуне компютер тармогига жойлаштирилиши, улардан укув жараёни фойдаланишда тугридан-тугри мурожоат килиш, укувчиларга ахборотларни топиш, излаш ва урганиш фаолиятини шакллантириш ва кенгайтириш имкониятларини яратади.

Хулоса килиб айтганда, мултимедиа укув курсларини яратишда енг аввало турли дастурий воситалар билан яратиладиган интерфаол компоненталарга асосий еътиборни каратиш лозим.

References:

1. Каримов Т.Х. Средства И Методы Инновационного Менеджмента Инновационными Стартапами. Министерство науки и высшего образования Российская Федерация ФГБОУ ВО «Удмуртский государственный университет» Институт экономики и управления технологическое и социальное предпринимательство. 21.11.2023 года Международной научно-практической конференции.

2. T. X. Karimov Improving Digital Platforms On The Public Procurement Market In The Modern Russian Economy. BEST JOURNAL OF INNOVATION IN SCIENCE, RESEARCH AND DEVELOPMENT ISSN: 2835-3579 Volume:02 Issue:07|2023 www.bjisrd.com

3. T. X. Karimov Development Status and Prospects of Telemedicine Technologies BEST JOURNAL OF INNOVATION IN SCIENCE, RESEARCH AND DEVELOPMENT ISSN: 2835-3579 Volume:2Issue:6|2023 www.bjisrd.com

4. T. X. Karimov Theoretical Aspect of Technologies of Teaching a Foreign Language as a Second Language. BEST JOURNAL OF INNOVATION IN SCIENCE, RESEARCH AND DEVELOPMENT ISSN: 2835-3579 Volume: 2Issue:6|2023

www.bjisrd.com

5. Karimov Tolmasbek Xolmo'min o'g'li BARMOQ IZI YORDAMIDA DAVOMATNI ANIQLASH TIZIMI. IQTISODIYOT VA ZAMONAVIY TEXNOLOGIYA JURNALI, 2(1), 6-9. Retrieved from

https: //mudarrisziyo .uz/index.php/iqtisodiyot/article/view/201

6.Б.Исабеков, С.Усмонов, "Таълим тизимида инновацион технологиялардан фойдаланиш хозирги замон аник технологик илмларни масалалари ва уларнинг ечимлари" Республика илмийамалий конференция, Нукус, 2018-й.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.