Научная статья на тему 'ТАЊЛИЛИ МУЌОИСАВЇ-ЊУЌУЌИИ ЌОНУНГУЗОРИИ ДАВЛАТЊОИ ИШТИРОКЧИИ ИДМ ОИД БА ТАЪМИНОТИ ИЉТИМОИИ КОРМАНДОНИ МКД'

ТАЊЛИЛИ МУЌОИСАВЇ-ЊУЌУЌИИ ЌОНУНГУЗОРИИ ДАВЛАТЊОИ ИШТИРОКЧИИ ИДМ ОИД БА ТАЪМИНОТИ ИЉТИМОИИ КОРМАНДОНИ МКД Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
кафолатњои иљтимої / маќомоти корњои дохилї / манзили хизматї / нафаќа / њуќуќи иљтимої / рухсатии мењнатї / суѓуртаи давлатї / таъминоти иљтимої. / социальные гарантии / органы внутренних дел / служебное жилье / пенсия / социальные права / трудовой отпуск / государственное страхование / социальное обеспечение.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Собирзода А.Љ., Заробидинзода С.З.

Маќола ба масоили тањлили муќоисавї-њуќуќии ќонунгузории давлатњои иштирокчии ИДМ оид ба таъминоти иљтимоии кормандони маќомоти корњои дохилї бахшида шуда-аст. Дар он ањаммияти омўзиши ќонунгузории кишварњои хориљї инъикос гардидааст, асосњои њуќуќии таъмини иљтимоии кормандони маќомоти корњои дохилї мавриди тадќиќ ќарор гирифта, монандї, фарќият ва баъзе аз норасоињои онњо муайян шудаанд. Бо дар назардошти таљрибаи мусбати ќонунгузории давлатњои хориљї љињати такмил додани ќонунгузории миллї дар самти ба низоми ягона даровардани кафолатњои иљтимоии кормандони маќомоти корњои дохилї таклифњо пешнињод гардидааст.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

COMPARATIVE LEGAL ANALYSIS OF THE LEGISLATION OF THE CIS MEMBER STATES ON SOCIAL SECURITY OF EMPLOYEES OF THE INTERNAL AFFAIRS BODIES

Статья посвящена вопросам сравнительно-правового анализа законодательства государств-участников СНГ в области социального обеспечения работников органов внутренних дел. Подчеркивается важность изучения законодательства зарубежных стран, изучены правовые основы социального обеспечения работников органов внутренних дел, определены их сходство, различия и некоторые недостатки. С учетом положительного опыта законодательства зарубежных государств представлены предложения по совершенствованию национального законодательства в области приведения социальных гарантий сотрудников органов внутренних дел в единую систему.

Текст научной работы на тему «ТАЊЛИЛИ МУЌОИСАВЇ-ЊУЌУЌИИ ЌОНУНГУЗОРИИ ДАВЛАТЊОИ ИШТИРОКЧИИ ИДМ ОИД БА ТАЪМИНОТИ ИЉТИМОИИ КОРМАНДОНИ МКД»

ТДУ 351.745:364.01

ТА^ЛИЛИ МУКОИСАВЙ-^УЦУЦИИ КОНУНГУЗОРИИ ДАВЛАТ^ОИ ИШТИРОКЧИИ ИДМ ОИД БА ТАЪМИНОТИ И^ТИМОИИ

КОРМАНДОНИ МКД

СРАВНИТЕЛЬНО-ПРАВОВОЙ АНАЛИЗ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА ГОСУДАРСТВ-УЧАСТНИКОВ СНГ О СОЦИАЛЬНОМ ОБЕСПЕЧЕНИИ

СОТРУДНИКОВ ОВД

COMPARATIVE LEGAL ANALYSIS OF THE LEGISLATION OF THE CIS MEMBER STATES ON SOCIAL SECURITY OF EMPLOYEES OF THE

INTERNAL AFFAIRS BODIES

Собирзода А.Ч,. Sabirzoda A.J.

Муовини сардори Академияи ВКД Цум^урии Тоцикистон оид ба

цисми низоми, полковники милитсия Заместитель начальника Академии МВД Республики Таджикистан по строевой части, полковник милиции Deputy Head of the Academy of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Tajikistan for combat units,

colonel of militia

Заробидинзода С.З. Zarobidinzoda S.Z.

Сардори шуъбаи ташкили-илми ва табъу нашри Академияи ВКД Цум^урии Тоцикистон, номзади илмуои ^уцуцшиносй,

майори милитсия Начальник организационно-научного и редакционно-издательского отдела Академии МВД Республики Таджикистан,

кандидат юридических наук, майор милиции Head of the organizational-scientific and editorial-publishing department Academy of the Ministry of internal affairs of the Republic of Tajikistan, Candidate of legal sciences, major of militia

Ихтисоси илми: 12.00.01 - Назария ва таърихи хукук ва давлат; таърихи таълимот дар бораи хукук ва давлат (5.1.1. Илмхои хукукии назариявй-таърихй).

Научная специальность: 12.00.01 - Теория и история права и государства; история учений о праве и государстве (5.1.1. Теоретико-исторические правовые науки).

Scientific specialty: 12.00.01 - Theory and history of law and state; history of the doctrines of law and the state (5.1.1. Theoretical and historical legal sciences).

Такриздщанда: Мирзоев П.И. - мудири кафедраи хукук ва хукукшиносии мукоисавии факултети дипломатия ва сиёсати Академияи идоракунии давлатии назди Президенти Чумхурии Точикистон, номзади илмхои хукукшиносй, дотсент.

Рецезент: Мирзоев П.И. - заведующий кафедрой права и сравнительного правоведения факультета дипломатии и политологии Академии государственного управления при Президенте Республики Таджикистан, кандидат юридических наук, доцент.

e-mail:

sobirzoda76@bk.ru

e-mail:

muzafarovsz@mail.ru

Reviwer: Mirzoev P.I. - Head of the Department of Law and Comparative Law, Faculty of Diplomacy and Political Science, Academy of Public Administration under the President of the Republic of Tajikistan, Candidate of Legal Sciences, Associate Professor.

Аннотатсия: Макола ба масоили тахлили мукоисавй-хукукии конунгузории давлатхои иштирокчии ИДМ оид ба таъминоти ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилй бахшида шудааст. Дар он ахаммияти омузиши конунгузории кишвархои хоричй инъикос гардидааст, асосхои хукукии таъмини ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилй мавриди тадкик карор гирифта, монандй, фаркият ва баъзе аз норасоихои онхо муайян шудаанд. Бо дар назардошти тачрибаи мусбати конунгузории давлатхои хоричй чихати такмил додани конунгузории миллй дар самти ба низоми ягона даровардани кафолатхои ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилй таклифхо пешниход гардидааст.

Вожа^ои калиди: кафолатхои ичтимой, макомоти корхои дохилй, манзили хизматй, нафака, хукуки ичтимой, рухсатии мехнатй, сугуртаи давлатй, таъминоти ичтимой.

Аннотация: Статья посвящена вопросам сравнительно-правового анализа законодательства государств-участников СНГ в области социального обеспечения работников органов внутренних дел. Подчеркивается важность изучения законодательства зарубежных стран, изучены правовые основы социального обеспечения работников органов внутренних дел, определены их сходство, различия и некоторые недостатки. С учетом положительного опыта законодательства зарубежных государств представлены предложения по совершенствованию национального законодательства в области приведения социальных гарантий сотрудников органов внутренних дел в единую систему.

Ключевые слова: социальные гарантии, органы внутренних дел, служебное жилье, пенсия, социальные права, трудовой отпуск, государственное страхование, социальное обеспечение.

Annotation: The article is devoted to the issues of comparative legal analysis of the legislation of the CIS member states in the field of social security for employees of internal affairs bodies. The importance of studying the legislation of foreign countries is emphasized, the legal foundations of social security for employees of internal affairs bodies are studied, their similarities, differences and some shortcomings are identified. Taking into account the positive experience of the legislation of foreign countries, proposals are presented to improve national legislation in the field of bringing social guarantees for employees of internal affairs bodies into a unified system.

Key words: social guarantees, internal affairs bodies, office housing, pension, social rights, labor leave, state insurance, social security.

Мусаллам аст, ки чахони муосирро чараёни

интегратсионй (наздик ва ё мутобикшавии меъёрхои хукукии гурухи давлахо ба якдигар) [20, с. 71] фаро гирифта истодааст. Раванди мазкур таъсири худро ба аксари давлатхо расонида, онхоро водор месозад, ки конунгузории миллии худро бо дарназардошти дастовардхои

конунгузории давлатхои пешрафта, ба рох монанд. Дар иртибот ба ин, ташкил намудани низоми меъёрхои хукукии муносиб вобаста ба асосхои хукукии

таъминоти ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилй бе дарназардошти тачрибаи конунгузории давлатхои гуногун, аз чумла, давлатхои иштирокчии Иттиходи давлатхои муштаракулманофеъ (минбаъд - ИДМ), гайриимкон аст. Бо дарназардошти дарки мухим будани аз худ ва истифода намудани тачрибаи давлатхои хоричй доир ба ин ё он масъала, имрузхо дар баъзе давлатхои чахон муассисахои махсуси чамъиятй ва давлатй амал менамоянд, ки фаъолияти асосии онхо ба тадкикоти мукоисавии конунгузории

давлатхои гуногуни пешрафта равона гардидааст [18, с. 4].

Ахаммияти омузиши тачрибаи конунгузории давлатхои хоричй дар он зохир мегардад, ки махз тавассути тахлили мукоисавии конунгузории онхо, хусусан давлатхои иштирокчии ИДМ мумкин аст, асосхои хукукии таъминоти ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилии Чумхури Точикистонро такмил намуд. Чунончи тахлил ва мукоиса намудани конунгузории кишвархои хоричй имконият медихад, ки самти рушди конунгузориро вобаста ба мавзуи тадкикшаванда муайян сохт. Дамзамон, наздик ва ё мутобик намудани мукаррароти конунгузории давлатхо ба якдигар, ин пеш аз хама, такозои замон буда, нишон аз рушд намудани муносибатхои байнидавлатй мебошад.

Бояд тазаккур дод, ки дар замони муосир Чумхурии Точикистон ба сифати субъекти мустакили хукуки байналмилалй бо давлатхои хоричй робитахоро баркарор намуда, иштирокчии бисёр шартномахои бисёрчониба [3] ва дучониба [4] вобаста ба ёрии хукукии тарафайн мебошад. Масалан, мувофики м. 27-28 шартномаи дучонибаи Федератсияи Россия ва Чумхурии Точикистон оид ба дустй, хамкорй ва ёрии тарафайн -тарафхо хамкориро дар сохаи хукук амалй намуда, бояд конунгузории миллии худро ба хамдигар наздик намоянд [2].

Пеш аз он ки ба омузиши конунгузории давлатхои иштирокчии ИДМ вобаста ба мавзуи тадкикшаванда пардозем, бояд кайд намуд, ки тахлили корхои илмии мухаккикон нишон медиханд, онхо хангоми тадкики ин ё он масоили хукукй нахуст конунгузории давлатхои хоричиро дар асоси махакхои гуногун тасниф намуда, баъдан дар алохидагй мавриди омузиш карор медиханд. Масалан, дар илми хукуки чиноятй конунгузории давлатхои иштирокчии ИДМ-ро аз руйи «унсурхои таркиби чиноят» [21, с. 229, 22, с. 64-91] ва дар назарияи хукук бошад, аз руйи «низоми хукукй» тасниф менамоянд [23, с. 354]. Аммо, бо дарназардошти он, ки давлатхои иштирокчии ИДМ солхои

дароз дар худуди давлати ягона - ИЧШС карор доштанд ва ин боиси ба хам наздик сохтани конунгузории миллии ин давлатхо гардидааст, омузиши онхоро аз руи «низоми хукукй» максаднок намешуморем. Аз ин лихоз, дар кори мазкур конунгузории кишвархои номбурда аз руйи намудхои алохидаи кафолатхои ичтимой мавриди омузиш карор дода мешавад.

Асосхои хукукии таъмини ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилии Чумхурии Точикистон, пеш аз хама, ба Конститутсияи Чумхурии Точикистон асос меёбад. Чуноночи дар к. 3 м. 1 Конститутсияи Чумхурии Точикистон мукаррар шудааст, ки «Точикистон давлати ичтимой буда, барои хар як инсон шароити зиндагии арзанда ва инкишофи озодонаро фарохам меорад» [1].

Аз мазмуни меъёри мазкур мумкин аст, чунин ухдадорихои конститутсионии давлати Точикистон хамчун давлати ичтимой чудо намуд: хифзи мехнат ва саломатии одамон; мукаррар кардани андозаи хадди акалли музди мехнат; дастгирии давлатии оила, маъюбон ва шахсони пиронсол; мунтазам инкишоф додани низоми хадамоти ичтимой; мукаррар намудани нафакаи давлатй, кумакпулихо ва дигар кафолатхои хифзи ичтимой [24, с, 32]. Чунин меъёр дар Конститутсияхои давлатхои иштирокчии ИДМ низ мукаррар гардидааст. Масалан, дар к. 1 м. 7 Конститутсияи Федератсияи Россияи дарч шудааст, ки: «Федератсияи Россия давлати ичтимой буда, сиёсати он бахри фарохам овардани шароити таъминкунандаи зиндагии арзанда ва озодонаи рушди инсон равона шудааст» [10].

Кисми дуюми моддаи мазкур баъзе хусусиятхои ичтимой будани ин давлатро равшан намудааст, ки он чунин мебошад: «Дар Федератсияи Россия мехнат ва саломатии одамон хифз мегарданд, кафолати хадди акали музди мехнат мукаррар карда мешавад, ба дастгирии давлатй оила, модарй, падарй ва кудакй, маъюбон ва шахрвандони пиронсол таъмин мешавад, низоми хизматрасонии ичтимой рушд мекунад, нафакаи давлатй,

кумакпулихо ва дигар кафолатхои хифзи ичтимой мукаррар карда мешавад». Меъёрхои мазмунан ба ин монанд дар м. 16 Конститутсияи Чумхурии Озарбойчон [7], м. 1 Конститутсияи Чумхурии Арманистон [8], м. 1 Конститутсияи Чумхурии Кдзокдстон [9] ва дигар кишвархо ИДМ мукаррар гардидаанд.

Мусаллам аст, ки меъёрхои Конститутсияи ин ё он кишвар пеш аз хама хусусияти мукарраротй доранд. Аз ин лихоз, чихати амалисозии меъёрхои дорои хусусияти умумидошта санадхои меъёрии хукукй ва ё зерконунй кабул мешаванд, ки онхо ба таври дакик вазъи хукукии кормандони макомоти корхои дохилиро вобаста ба кафолатхои ичтимой муайян менамоянд. Дар иртибот ба ин, дигар санади меъёрии хукукие, ки мавзуи тадкикшавандро танзим менамояд, ин Конуни Чумхурии Точикистон аз 17-уми майи соли 2004, № 41 «Дар бораи милитсия» мебошад. Боби 6 конуни мазкур ба масъалаи «Х,имояи хукукй ва ичтимоии корманди милитсия» ва боби 7 ба «Таъминоти молиявию ичтимой ва моддию техникии милитсия» бахшида шудааст. Еайр аз ин, мавзуи таъминоти ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилиро «Низомномаи адои хизмат аз тарафи хайати каторй ва рохбарикунандаи макомоти корхои дохилии Чумхурии Точикистон», ки бо карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 5-уми апрели соли 2005, № 137 тасдик шудааст, танзим менамояд.

Рухсатии мехнатй. Яке аз намудхои кафолатхои ичтимоии кормандони милитсия ин хукук ба рухсатии мехнатй мебошад. Дар м. 20 Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи милитсия» мукаррар шудааст, ки «ба корманди милитсия рухсатии мехнатии

пардохтшавандаи харсола ба муддати 30 рузи таквимй бе хисоб намудани вакти рафтан ба чои истирохат ва бозгашт бо пардохти арзиши рохкиро дар худуди Чумхурии Точикистон дода мешавад» [6]. Аммо рухсатии мазкур нисбати шахсоне ки дар махалхои шароити иклимиашон душвор ва номусоид адои хизмат

менамояд, сарфи назар аз собикаи хизматй ба муддати 45 рузи таквимй дода мешавад. Инчунин дар моддаи номбурда пешбинй гардидааст, ки ба корманди милитсия рухсатии мехнатии муздаш

пардохтшавандаи харсолаи иловагй ба муддати зерин дода мешавад:

1) баъди 10 соли хизмат - 5 рузи таквимй;

2) баъди 15 соли хизмат - 10 рузи таквимй;

3) баъди 20 соли хизмат - 15 рузи таквимй.

Чунин намудхои рухсатии мехнатй дар б. 35 Низомномаи адои хизмат аз тарафи хайати каторй ва рохбарикунандаи макомоти корхои дохилии Чумхурии Точикистон» мукаррар шудааст. Фаркияти

мукаррароти Низомномаи мазкур аз конун дар он зохир мегардад, ки дар он меъёре, ки ба кормандони милитсия ки рухсатии мехнатии ба муддати 45 руз аз руйи адои хизмат дар махалхои шароити иклимашон душвор дода мешавад, мукаррар нашудааст, ки чунин рухсатй «сарфи назар аз собикаи хизматй» дода мешавад. Ин меъёри Низомнома мумкин ба таври гуногун маънидод гардад ва дар амалия мушкилиро ба миён орад. Дар робита ба ин чихати бартараф намудани чунин гуногунфахмй пешниход менамоем, ки меъёри Низомнома ба мукаррароти конуни болозикр мутобик карда шавад.

Мухлати рухсатии мехнатй ва тартиби бахисобгирии он дар конунгузории давлатхои иштирокчии ИДМ низ пешбинй гардидааст. Тибки м. 30 Конуни Чумхурии Узбекистон аз 16-уми сентябри соли 2016 № КЧУ-407 «Дар бораи макомоти корхои дохилй» [13] ба кормандони макомоти корхои дохилй рухсатии мехнатии пардохтшавандаи харсола ба монанди кишвари мо ба муддати 30 рузи таквимй дода мешавад. Чунин мухлати рухсатии мехнатй дар к. 2 м. 96 Конуни Украина аз 2-юми июли соли 2015 № 580-VIII «Дар бораи политсияи миллй» [12] низ пешбинй гардидааст. Аммо фаркияти мукаррароти

конунгузории Чумхурии Узбекистон дар он зохир мегардад, ки дар он вакти рафтан

ба чои истирохат ва бозгашт аз он, ки ба мухлати рухсатй дохил намешавад ба таври мушаххас яъне то 3 (се) руз муайян шудааст. Чунин мухлат дар асоси к. 3 м. 30 Конуни Туркманистон аз 21-уми майи соли 2011 № 195-IV «Дар бораи макомоти корхои дохилии Туркманистон» танхо 1 (як) руз мебошад ва ин хам ба шарте имкон дорад, ки вакти рафтан ба чои истирохат ва бозгашт аз он зиёда аз 24 соатро талаб намояд [11].

Тафовути дигар дар он дида мешавад, ки рухсатии мехнатии муздаш пардохтшавандаи харсолаи иловагй аз руйи конунгузории Украина (к. 2 м. 93 конуни номбурда) аллакай баъди 5-уми соли хизмат (дар кишвари мо танхо баъди 10 соли хизмат) 5 рузи таквимй дода мешавад. Аз руйи конунгузории Федератсияи Россия низ хар як корманди политсия хукук ба рухсатии харсолаи пардохтшавандаи асосй ва иловагй дорад. Чунин хукук дар к. 1 м. 28 Конуни федералй аз 7-уми феврали соли 2011 № 3-КФ «Дар бораи политсия» [15] мустахкам гардидааст. Хусусияти мухимми конунгузории Федератсияи Россия дар он дида мешавад, ки дар он вобаста ба мавзуи тадкикшаванда конуни алохида - Конуни федералй аз 19-уми июли соли 2011 № 247-КФ «Дар бораи кафолатхои ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилии Федератсияи Россия ... » [14] кабул гардидааст. Ахаммияти конуни мазкур дар он аст, ки он муносибатхои чамъиятиро дар самти таъминоти пулй, нафака, манзили истикоматй, тиббй ва дигар кафолатхои ичтимоии на танхо кормандони макомоти корхои дохилй, балки шахрвандони Федератсияи Россия, ки аз макомот озод шудаанд, аъзои оила ва шахсоне, ки дар таъминоти кормандони макомот карор доранд ё доштанд, хамачониба ба танзим даровардааст.

Мусаллам аст, ки мавчуд будани чунин санади меъёрии хукукй, пеш аз хама, чихати амалй намудани вазифаи давлати ичтимой дар самти таъмини хукукхои ичтимоии кормандони МКД равона шудааст. Еайр аз ин пурра ба тартиб овардан ва ба як низоми ягона даровардани кафолатхои ичтимоии

кормандони МКД метавонад чихати баланд бардоштани сатхи донишхои зарурии онхо вобаста ба мачмуи хукукхои ичтимоии худ накши мухим бозад. Дамзамон, чунин санад барои дар амалия ба таври якхела таъмин намудани кафолатхои ичтимоии кормандони МКД ва аъзои оилаи онхо ахаммияти калон дорад. Аз ин лихоз, аз диди мо дар шароити муосир дар Чумхурии Точикистон низ тахия ва кабул намудани чунин санади меъёрии хукукй бо дарназардошти тачрибаи мусбати конунгузории Федератсияи Россия максаднок мебошад.

Чи тавре дар боло кайд намудем, кафолатхои ичтимоии кормандони МКД дар Конуни федералй аз 19-уми июли соли 2011 № 247-Кф «Дар бораи кафолатхои ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилй Федератсияи Россия ... » [14] пешбинй гардидаанд. Масалан, дар к. 6 м. 3 конуни мазкур дарч гардидааст, ки ба кормандоне, ки дар махалхои шароити иклимиашон душвор адои хизмат менамоянд, хангоми баромадан ба рухсатии мехнатй дар як сол як маротиба арзиши рохкирои рафтан ба чои истирохат ва бозгашт аз он дар худуди Федератсияи Россия пардохт карда мешавад. Дар баробари ин, мутобики моддаи мазкур на танхо арзиши рохкирои худи корманд, балки як нафар аз аъзои оилаи у низ пардохт карда мешавад.

Таъмини кормандони МКД бо манзил. Тибки м. 29 Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи милитсия» шахсоне, ки барои хизмат дар милитсия кабул шудаанду манзил надоранд, манзили истикоматии хизматй дар шакли хонаи алохида ва ё хавлй аз руи меъёрхои мукаррарнамудаи конунгузорй, ба нозирони минтакавии милитсия дар давоми шаш мохи ба вазифа таъйин шудан аз тарафи макомоти махаллии хокимияти давлатй дода мешавад. Ба кормандони милитсияе, ки дар асоси шартнома вазорату идорахоро посбонй мекунанд, бо манзили хизматй аз чониби вазорату идорахои дахлдор, таъмин карда мешаванд. Кормандони милитсия, ки дар макомоти милитсия беш аз дах сол кор

кардаанд, инчунин аъзои оилаи корманди вафоткардаи милитсия бе додани манзили дигар набояд аз манзили хизматй бароварда шаванд. Аз руйи конунгузории Федератсияи Россия низ корманде, ки ба вазифаи ваколатдори нозири политсия таъйин шудааст, бо гузашти на дертар аз шаш мох аз рузи ишгол намудани ин вазифа бояд ба манзили хизматй таъмин карда шавад [15].

Дамзамон, дар асоси к. 1 м. 4 Конуни федералй аз 19-уми июли соли 2011 № 247-КФ «Дар бораи кафолатхои ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилй Федератсияи Россия ... » [14] корманде, ки дар МКД собикаи кориаш на камтар аз 10 (дах) сол аст, хукуки пардохти якдаъфаинаи ичтимой барои сохиб шудан ё сохтмони манзили истикоматй, ки як маротиба дар тули хизмати давлатй пешбинй шудааст, дорад.

Масъалаи хукуки корманодни МКД ба манзил дар м. 38 Конуни Чумхурии Узбекистон аз 16-уми сентябри соли 2016 № КЧУ-407 «Дар бораи макомоти корхои дохилй» [13] кисман танзим гардидааст. Тибки моддаи мазкур кормандоне, ки хамчун ниёзманд ба манзил эътироф шудаанд, хукук ба манзил доранд. Аммо моддаи мазкур хусусияти бланкетй дошта, тартиби таъмини кормандон ба манзилро ба дигар санадхои меъёрии хукукй аз он чумла ба карорхои Президенти кишвар ва ё карорхои Девони вазирони Чумхурии Узбекистон хавола менамояд. Масалан, дар асоси карори Президенти Чумхурии Узбекистон аз 20-уми апрели соли 2017 № КП - 2906 «Дар бораи чорахои иловагй чихати таъмини нозирон огохонй бо манзили хизматй дар нуктахои минтакавии макомоти корхои дохилй» [16] барномаи махсус кабул карда шуд. Тибки барномаи мазкур танхо дар соли 2017 - 576 адад ва дар соли 2018 - 571 адад хучрахои хизматй ба нозирон оид ба огохонй пешниход карда шуд. Дамзамон дар соли 2017 - 350 адад ва соли 2018 -2 879 адад сохтутмони чунин хучрахои хизматй ба накша гирифта шуд.

Масъалаи тартиби ташкил ва истифодаи манзили хизматй дар Низомома «Оид ба тартиби ташкил ва

истифодаи фонди манзил хизматй дар макомоти корхои дохилй», ки бо Карори Девони вазирони Чумхурии Узбекистон аз 26-уми сентябри соли 2017, № 765 «Дар бораи тасдики низомнома оид ба тартиби ташкил ва истифодаи фонди манзили хизматй дар макомоти корхои дохилй» [17] тасдик шудааст, танзим гардидааст.

Дар моддаи болозикр инчунин мукаррар шудааст, ки кормандони милитсия, ки ба бехтар намудани шароити манзил эхтиёч доранд, хукук доранд барои сохтмони кооперативй ва инфиродй ба мухлати 20 сол карзи имтиёзнок гиранд, ки 50 дар сади он аз хисоби маблаги бучетхои дахлдор пардохта мешавад.

Макомоти махаллии хокимияти давлатй манзили кормандони милитсия, моликияти коммуналиро хангоми собикаи хизматии беш аз бистсола доштан, инчунин ба аъзои оилаи онхое, ки хангоми ичрои вазифаи хизматй халок гардидаанд, ба таври ройгон медихад.

Дар сурати халок гардидани корманди милитсия хангоми ичрои фаъолияти хизматй, ба оилаи у манзил дар хамон асосхое, ки хангоми дар навбат истодани вай мавчуд буданд ва на дертар аз як соли баъди халок шудани корманди милитсия бояд аз тарафи макомоти махаллии хокимияти давлатй дода шавад.

Барои кормандони милитсия ва аъзои оилаи онхо, аз он чумла оилаи корманди халокгардида тахфифи панчохдарсадии пардохти хонапулй ва хизматрасонихои коммуналй, телефон мукаррар карда мешавад.

Ба корманди милитсия ва аъзои оилааш дар хонахои фонди давлатй ва фонди дигари манзил, аз чумла онхое, ки дар хонахои хусусикардашуда зиндагй мекунанд, хонапулй ва пардохти хизматрасонихои коммуналй (ба истиснои маблаги истифодаи газ ва барк), пули телефон, новобаста аз навъи фонди манзилй, панчох фоиз кам карда мешавад.

Таъминоти пулии кормандони МКД, сугуртаи давлатй ва талофии зарар дар холати халок ва ё маъюб шудани кормандони МКД мавзуъхои алохида мебошанд, ки тадкикоти иловагиро талаб менамоян.

Дамин тарик, дар асоси тахлили мукоисавй-хукукии конунгузории

давлатхои иштирокчии ИДМ оид ба таъминоти ичтимоии кормандони МКД метавон чунин хулоса ва пешниходхо намуд:

1. Омузиши конунгузории давлатхои иштирокчии ИДМ нишон медихад, ки дар онхо он кафолатхои ичтимой, ки ба кормандони МКД дода шудаанд, онхо аз чихати намуд, мухлат ва f. ба якдигар монандии зиёд доранд. Аммо бо гузашти вакт ва рушди муносибатхои чамъиятй баъзе давлатхо (Чумхурихои Точикистон, Узбекистон, Украина, Казокистон) мавзуи мазкурро дар санадхои меъёрии хукукии гуногун ба монанди конунхо дар бораи милитсия, макомоти корхои дохилй, политсияи миллй ё низомнома, карорхои Дукумат ва Fайра кисман-кисман ва ё ба таври пароканда танзим намудаанд. Давлати дигар (Федератсияи Россия) бошад, чунин кафолатхоро пурра ба тартиб дароварда, дар самти мазкур конуни алохида тахия ва кабул намудааст, ки он чихати амалй намудани вазифаи давлати ичтимой дар самти таъмини хукукхои ичтимоии кормандони МКД накши мухим мебозад

2. Дар м. 20 Конуни Чумхурии Точикистон аз 17-уми майи соли 2004 № 41 «Дар бораи милитсия» мукаррар шудааст, ки «ба корманди милитсия, ки дар махалхои шароити иклимиашон душвор ва номусоид адои хизмат менамояд, сарфи назар аз собикаи хизматй рухсатии мехнатии асосии пардохтшавандаи харсола ба муддати 45 рузи таквимй дода мешавад». Чунин намуди рухсатй дар банди 35 Низомномаи адои хизмат аз тарафи хайати каторй ва рохбарикунандаи макомоти корхои дохилии Чумхурии Точикистон, ки бо ^арори Дукумати Чумхурии Точикистон

аз 5-уми апрели соли 2005 № 137 тасдик шудааст, мукаррар шудааст. Аммо дар Низомномаи мазкур ибораи «сарфи назар аз собикаи хизматй» дарч нагардидааст, ки ин мумкин ба таври гуногун маънидод гардида, дар амалия мушкилиро ба миён орад. Дар роита ба ин чихати бартараф намудани чунин гуногунфахмй пешниход менамоем, ки меъёри Низомнома ба мукаррароти конуни болозикр мутобик карда шавад.

3. Бо дарназардошти тачрибаи мусбати конунгузории давлатхои иштирокчии ИДМ аз чумла Федератсияи Россия ва бо максади пурра ба тартиб овардан ва ба як низоми ягона даровардани кафолатхои ичтимоии кормандони МКД пешниход менамоем, ки Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи кафолатхои ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилй» тахия ва кабул карда шавад. Ахаммияти конуни мазкур метавонад дар он зохир гардад, ки он муносибатхои чамъиятиро дар самти таъминоти пулй, нафака, манзили истикоматй, тиббй, суFуртаи давлатй, талофии зарар дар холати халок ва ё маъюб шудан ва дигар кафолатхои ичтимоии кормандони макомоти корхои дохилй, аъзои оилаи онхо ва шахсоне, ки дар таъминоти кормандони макомот карор доранд ё доштанд, хамачониба ба танзим дарорад.

Дар асоси тадкикоти мукоисавии конунгузории давлатхои иштирокчии ИДМ метавон конунгузории Чумхурии Точикистонро чунин бахогузорй намуд, ки он дар умум ба талаботи рушди конунгузории муосир дар самти таъминоти ичтимоии кормандони МКД чавобгу мебошад. Дамзамон, хулоса ва таклифхои пешниходшуда метавонанд заминаи мухим барои такмил додани конунгузории миллй дар самти мавзуи тадкикшаванда гарданд.

Адабиёти истифодашуда

1. Конститутсияи Чумхурии Точикистон аз 6-уми ноябри соли 1994 (бо таFЙиру иловахо аз 22-юми майи соли 2016) // Маркази миллии конунгузории Чумхурии Точикистон: сомонаи расмй. [Манбаи электронй] - Речаи воридшавй: http://www.mmk.tj (санаи мурочиат: 16.09.2023).

2. Договор о дружбе, сотрудничестве и взаимной помощи между Российской Федерацией и Республикой Таджикистан (подписан в г. Москве 25.05.1993) // Бюллетень международных договоров, 1993. № 8.

3. Соглашение о сотрудничестве государств-участников Содружества Независимых Государств в борьбе с преступностью на транспорте от 15 сентября 2004 года // Адлия: Махзани мутамаркази иттилоотй-хукукии ЧТ. Шакли 7.0. // Вазорати адлияи ЧТ. Душанбе, 2020.

4. Созишнома байни Хукумати Чумхурии Точикистон ва Хукумати Чумхурии Узбекистон дар бораи алокаи байналмилалии автомобилй // Ахбори Мачлиси Олии ЧТ, соли 2018, № 5, моддаи 369.

5. Созишнома оид ба хамкории иттилоотии давлатхои иштирокчии ИДМ дар сохаи таъмини бехатарии наклиёт аз 30-юми майи соли 2014 // Адлия: Махзани мутамаркази иттилоотй-хукукии ЧТ. Шакли 7.0. // Вазорати адлияи ЧТ. Душанбе, 2020.

6. ^онуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи милитсия» аз 17-уми майи соли 2004 № 41 (дар тахр. аз 17.12.2020 с., № 1736) // Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, с. 2004, №5, мод. 352.

7. Конституция Азербайджанской Республики от 12 ноября 1995 года (в ред. от 25.07.2016 г.) // Сборник законодательства Азербайджанской Республики от 31 июля 1997 года, № 1.

8. Конституция Республики Армения от 5 июля 1995 года (в ред. от 22.06.2020 г.) // [Электронный ресурс] // Законодательство стран СНГ. [Электронный ресурс] - Режим доступа: https://base.spinform.ru/show ёос.1Ух?геп=2950 (дата обращения: 20.09.2023).

9. Конституция Республики Казахстан от 30 августа 1995 (в ред. от 23.03.2019 г. №238-У! ЗРК) года // Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1996 год, №4, статья 217.

10. Конституция Российской Федерации (принята всенародным голосованием 12.12.1993 с изменениями, одобренными в ходе общероссийского голосования 01.07.2020) // [Электронный ресурс] - Режим доступа: http://publication.pravo.gov.ru/ (дата обращения: 20.09.2023).

11. Закон Туркменистана «Об органах внутренних дел Туркменистана» от 21 мая 2011 г., № 195-ГУ (в ред. от 29.03.2021) // Ведомости Меджлиса Туркменистана 1 апреля - 30 июня 2011 г., № 2 (1004).

12. Закон Украины «О Национальной полиции» от 02.07.2015 № 580-УГГГ (в ред. от 08.07.2019 г.) // Вщомосп Верховной Ради (ВВР), 2015, № 40-41, ст.379.

13. Закон Республики Узбекистан «Об органах внутренних дел» от 16 сентября 2016 г., № ЗРУ-407 (в ред. от 25.12.2019 г., № 03/19/597/4193) // Собрание законодательства Республики Узбекистан, 2016 г., № 38, ст. 438.

14. Федеральный закон Российской Федерации «О социальных гарантиях сотрудникам органов внутренних дел Российской Федерации и внесении изменений в отдельные законодательные акты Российской Федерации» от 19.07.2011 № 247-ФЗ (в ред. от 31.07.2020) // Собрание законодательства РФ, 25.07.2011, № 30 (ч. 1), ст. 4595.

15. Федеральный закон Российской Федерации «О полиции» от 07.02.2011 № 3-ФЗ (в ред. от 11.06.2021) // Собрание законодательства РФ, 14.02.2011, № 7, ст. 900.

16. Постановление Президента Республики Узбекистан «О дополнительных мерах по обеспечению инспекторов по профилактике опорных пунктов органов внутренних дел служебным жильем» от 20 апреля 2017 г., № ПП-2906 // Государственное учреждение «Национальный правовой информационный центр «Адолат» при Министерстве юстиции Республики Узбекистан» // [Электронный ресурс] - Режим доступа: https://lex.uz/docsZ3175659 (дата обращения: 14.10.2023).

17. Постановление Кабинета министров Республики Узбекистан «Об утверждении положения о порядке формирования и использования служебного жилищного фонда органов внутренних дел» // Государственное учреждение «Национальный правовой информационный центр «Адолат» при Министерстве юстиции Республики Узбекистан». [Электронный ресурс] - Режим доступа: https://lex.uz/docs/3360797#3361324 (дата обращения: 14.10.2023).

18. Кругликов, Л.Л. Сравнительное уголовное право: учебное пособие / Л.Л. Кругликов. -Ярославль: ЯрГУ, 2013. - 99 с.

19. Марченко, М.Н. Проблемы теории государства и права: учебник / М.Н. Марченко. - М.: Проспект, 2009. - 768 с.

20. Рачабов, С.А. Фарханги хукуки байналмилалй / С.А. Рачабов. - Душанбе: Дониш, 2012. -

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

357 с.

21. Сафаров, А.И. Уголовная ответственность за легализацию (отмывание) денежных средств либо иного имущества, полученных противозаконным путем (по материалам Республики Таджикистан): дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.08 / Анвар Исломович Сафаров. - М., 2011. - 229 с.

22. Сафаров, А.И. Уголовная ответственность за легализацию (отмывание) денежных средств либо иного имущества, полученных противозаконным путем: монография / А.И. Сафаров. -Душанбе: Полиграфкомбинат, 2012. - 289 с.

23. Сотиволдиев, Р.Ш. Назарияи давлат ва хукук: китоби дарсй барои массисахои тахсилоти олии касбй / Р.Ш. Сотиволдиев. - Душанбе: «Сино», 2018. - 784 с.

24. Тафсири илмию оммавии Конститутсияи Чумхурии Точикистон / Зери тахрири д.и.х., профессор М.А. Махмудов. - Душанбе: Шарки озод, 2009. - 520 с.

References

1. Constitution of the Republic of Tajikistan dated November 6, 1994 (with amendments dated May 22, 2016) // National Legislative Center of the Republic of Tajikistan: official website. [Electronic source] - Access mode: http://www.mmk.tj (date of application: 16.09.2023).

2. Treaty of Friendship, Cooperation and Mutual Assistance between the Russian Federation and the Republic of Tajikistan (signed in Moscow on May 25, 1993) // Bulletin of International Treaties, 1993. No. 8.

3. Agreement on cooperation between member states of the Commonwealth of Independent States in the fight against crime in transport dated September 15, 2004 // Adlia: Centralized information-legal database of RT. Form 7.0. // Ministry of Justice of RT. Monday, 2020.

4. Agreement between the Government of the Republic of Tajikistan and the Government of the Republic of Uzbekistan on international road transport // News of the Supreme Assembly of the Republic of Tajikistan, 2018, No. 5, Article 369.

5. Agreement on information cooperation of CIS participating states in the field of transportation safety from May 30, 2014 // Justice: Centralized information-legal database of RT. Form 7.0. // Ministry of Justice of RT. Monday, 2020.

6. Law of the Republic of Tajikistan "On Militia" dated May 17, 2004 No. 41 (as amended on December 17, 2020, No. 1736) // News of the Supreme Council of the Republic of Tajikistan, p. 2004, No. 5, art. 352.

7. Constitution of the Azerbaijan Republic dated November 12, 1995 (as amended on July 25, 2016) // Collection of legislation of the Azerbaijan Republic dated July 31, 1997, No. 1.

8. Constitution of the Republic of Armenia of July 5, 1995 (as amended on June 22, 2020) // [Electronic resource] // Legislation of the CIS countries. [Electronic resource] - Access mode: https://base.spin-form.ru/show_doc.fwx?rgn=2950 (access date: 09/20/2023).

9. Constitution of the Republic of Kazakhstan dated August 30, 1995 (as amended on March 23, 2019 No. 238-VI ZRK) // Gazette of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 1996, No. 4, article 217.

10. Constitution of the Russian Federation (adopted by popular vote on 12/12/1993 with amendments approved during the all-Russian vote on 07/01/2020) // [Electronic resource] - Access mode: http://publication.pravo.gov.ru/ (date of access: 09.20.2023).

11. Law of Turkmenistan "On the Internal Affairs Bodies of Turkmenistan" dated May 21, 2011, No. 195-IV (as amended on March 29, 2021) // Gazette of the Mejlis of Turkmenistan April 1 - June 30, 2011, No. 2 (1004).

12. Law of Ukraine "On the National Police" dated July 2, 2015 No. 580-VIII (as amended on July 8, 2019) // Vidomosti Verkhovna Radi (VVR), 2015, No. 40-41, Art. 379.

13. Law of the Republic of Uzbekistan "On Internal Affairs Bodies" dated September 16, 2016, No. ZRU-407 (as amended on December 25, 2019, No. 03/19/597/4193) // Collection of Legislation of the Republic of Uzbekistan, 2016 g., No. 38, art. 438.

14. Federal Law of the Russian Federation "On social guarantees for employees of internal affairs bodies of the Russian Federation and amendments to certain legislative acts of the Russian Federation" dated July 19, 2011 No. 247-FZ (as amended on July 31, 2020) // Collection of Legislation of the Russian Federation, 25.07 .2011, No. 30 (part 1), art. 4595.

15. Federal Law of the Russian Federation "On the Police" dated 02/07/2011 No. 3-FZ (as amended on 06/11/2021) // Collection of Legislation of the Russian Federation, 02/14/2011, No. 7, Art. 900.

16. Resolution of the President of the Republic of Uzbekistan "On additional measures to provide inspectors for the prevention of strongholds of internal affairs bodies with official housing" dated April 20, 2017, No. PP-2906 // State institution "National Legal Information Center "Adolat" under the Ministry of Justice of the Republic Uzbekistan" // [Electronic resource] - Access mode: https://lex.uz/docs/3175659 (access date: 10/14/2023).

17. Resolution of the Cabinet of Ministers of the Republic of Uzbekistan "On approval of the regulations on the procedure for the formation and use of official housing stock of internal affairs bodies" // State institution "National Legal Information Center "Adolat" under the Ministry of Justice of the Republic of Uzbekistan". [Electronic resource] - Access mode: https://lex.uz/docs/3360797#3361324 (access date: 10/14/2023).

18. Kruglikov, L.L. Comparative criminal law: textbook / L.L. Kruglikov. - Yaroslavl: YarSU, 2013. - 99 p.

19. Marchenko, M.N. Problems of the theory of state and law: textbook / M.N. Marchenko. - M.: Prospekt, 2009. - 768 p.

20. Rajabov, S.A. Culture of international law / S.A. Rajabov. - Dushanbe: Donish, 2012. - 357 p.

21. Safarov, A.I. Criminal liability for legalization (laundering) of money or other property obtained illegally (based on materials from the Republic of Tajikistan): dis. ...cand. legal Sciences: 12.00.08 / Anvar Islomovich Safarov. - M., 2011. - 229 p.

22. Safarov, A.I. Criminal liability for legalization (laundering) of money or other property obtained illegally: monograph / A.I. Safarov. - Dushanbe: Polygraph Plant, 2012. - 289 p.

23. Sotivoldiev, R.Sh. The theory of state and law: a textbook for students of higher professional education / R.Sh. Sotivoldiev. - Dushanbe: "Sino", 2018. - 784 p.

24. Scientific and public interpretation of the Constitution of the Republic of Tajikistan / Under the editorship of D.I.H., Professor M.A. Mahmudov. - Dushanbe: Free East, 2009. - 520 p.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.