CC BY
1UOT 37.046.14
T9HSiLD9 iNNOVASiYALAR: T9SNiFAT V9 T9DQiQATI
9SK9ROV AGAISA BAYRAM9LI OGLU
Sumqayit Dovlat Universiteti
DADA§OVA KONUL VALEH QIZI
Sumqayit Dovlat Universiteti
Xulasa: Maqalada gunun tdldbi nazara alinmaqla dunya tahsil sisteminin tadqiq edilmdsi, milli tdhsil sistemimiza uygun innovativ yeniliklarin tahsil-talim prosesina gatirilmasi, innovasiyalarin, yeniliyin talimda nazara alinmasi va realla§dirilmasi ila hayata kegirilan oyratma prosesinin tatbiqi masalalari tadqiq edilmi§dir. innovasiya - tatbiqi ila yuksak ugur gatiran, tadqiqatginin itellektini yuksaldan, onun elmi faaliyyatini, samarali fikirlarini, kaf va ixtiralarina sabab olan faaliyyatinin naticasi kimi ba§a du§ulmasi prosesinin asaslandirilmi§ formada ara§dirilmasi verilmi§dir.
Agar sozlw. inovasiya, milli dayarlar, strateji yana§ma, demakratik tahsil, pedaqoji texnologiya.
ИННОВАЦИИ В ОБРАЗОВАНИИ: КЛАССИФИКАЦИЯ И ИССЛЕДОВАНИЕ
АСКЕРОВ АГАИСА БАЙРАМАЛИ ОГЛЫ
к.х.н., доцент
ДАДАШОВА КЁНУЛЬ ВАЛЕХ КЫЗЫ
Сумгаитский Государственный Университет
В статье рассматриваются вопросы исследования мировой системы образования с учётным потребностей дня, внесения инновационных новшеств в учебно - образовательный процесс, согласно нашей национальной системе образования, исследованы вопросы применения учебного процесса, осуществляемого с учётом и реализацией инноваций в обучении. Инновация - аргументированное исследование процесса восприятия в результате деятельности, приносящее высокий успех при её применении, повышающее интеллект исследователя, приводящее к его научной активности, эффективным идеям, открытиям и изобретениям.
Ключевые слова: инновация, национальные ценности, стратегический подход, демократическое образование, педагогическая технология.
INNOVATIONS IN EDUCATION: CLASSIFICATION AND RESEARCH
ASKAROV AGAISA BAYRAMALI OGLU DADASOVA KONUL VALEH KIZI
Sumgayit State University
The article examines the world education system in accordance with the demand of the day, the introduction of innovative innovations in the education process that are suitable for our national education system, the consideration and implementation of innovations, innovations in education, and the application issues of the teaching process that are achieved with the advantage. Innovation - the result of the activity that brings high success with its application, increases the researcher's intellect, his scientific activity, effective ideas, discoveries and inventions, the process of understanding as a result of his activity is investigated in a justified form.
Keywords: innovation, national values, strategic approach, democratic education, pedagogical technology.
Müasir tahsil sisteminin incalanmasi bazi maqamlar üzarinda fikirla§mayi va müayan yana§malar etmak zararatini yaradir. Klassik tahsil an -anasi aminlikla deya bilarik ki, artiq talim prosesinda müallimlarin talabatini ödamir. Müasir baxi§ faal/interaktiv talim metodlarinin talabl ari ila uzla§ir. Bu zaman günün talabi kimi dünya tahsil sisteminin tadqiq edilmasi, milli tahsil sistemimiza uygun innovativ yeniliklarin tahsil-talim prosesina gatirilmasi, innovasiyalarin, yeniliyin talimda nazara alinmasi va realla§dirilmasi ila hayara ke9irilan öyratma prosesinin tatbiqi vacibdir.
Metodik adabiyyatlarda innovasiyaya - yeniliyin mazmunu va realla§masi kimi yana§ma verilir. Bu mafhumun iqtisadi sahalarda daha geni§ istifada olunduguna rast galinir. Lakin innovasiyalardan hayatin talabi kimi sonralar digar elm sahalarinda da ugurla istifada olunmaga ba§lanildi. innovasiyalarin oldugu muxtalif elm sahalarinda xüsusi özünamaxsus, spesifiq cahatlar diqqati calb edir.
Hayatin süratli inki§afi tahsil sistemin da da qlobal dayi§iliklara ba§lanilmasina ravac verdi. Tahsilda tam yeni, müasir pedaqoji texnologiyalarin tatbiqina ba§landi. Bu informasiya asrinin talabi kimi qiymatlandirilmalidir.
öslinda innovasiyanin na anlamda i§ladilmasi önamli deyil. Önamli olan onun mahyyati, meyari, hadafi, ideya va mazmunun tam va düzgün ba§a dü§ülmasidir.
innovasiya - tatbiqi ila yüksak ugur gatiran, tadqiqat9inin itellektini yüksaldan, onun elmi faaliyyatini, samarali fikirlarini, kaf va ixtiralarina sabab olan faaliyyatinin naticasi kimi ba§a dü§ülmalidir. Bu faaliyyatin sonlugu tadqiqatda yeni va daha mütaraqqi elmi - texnoloji, pedaqoji, texniki, biznes va bütünlükda bizi ahata edan maddi alami özünda etiva edir. Tabii olaraq tahsilda qeyd etdiyim innovasiya amillarinin praktiki olaraq hayata ke9irilmasinin realla§masi son naticanin uguru ila baglidir. Tadris prosesinda müallimlarin va ümimi halda insanlarin faaliyyatina nazar yetirsak deya bilarik ki, asas diqqat daimi, stabil modernla§maya va fasilasiz qlobal dayi§iliklara istiqamatlanmalidir[1].
Müasir tahsil sisteminda modernla§dirmanin asas funksiyasi talim-tarbiya prosesinda talablara cavab veran keyfiyyatli tahsila nail olmaqdir. Bu talablara cavab veran tahsil mühitinin yaradilmasi ü9ün dünya tahsil sisteminin tacrübalarinin mükammal incalamak lazimdir.
Qeyd etdiyimiz masala dünya praktikasinda da gündamdadir. Bu istiqamatda inki§af etmi§ ölkalarda uygun i§lar aparilir va planlanli icra mexanizmi faaliyyat göstarir.
Ä9iq desak tahsilda xüsusi ila strateji yana§ma 9ox önamlidir. Mahz bu sababdan tahsil sistemina innovatik yana§ma daim dövlatin diqqat makazindadir.
innovasiyalarin müasir marhalada bela aktual amil kimi göstarilmasinin bazi obyektiv sabablarini göstarmak olar[2]:
- demokratik tahsil sitemida tadrisin humanistla§dirilmasi;
- camiyyatin va bazar iqtisadiyyatinin talabina uygun ixtisasli, savadli va azad dü§üncali ganc naslin yeti§dirilmasi;
- milli dayarlarin va milli mentalitetin qorunmasina istiqamatlanma;
- §affaf raqabatin yaradilmasina nail olma;
- dayarlara adalatli yana§ma;
- tahsil sisteminda qimatlandirmanin obyektivliyina inkan veran münasibatlarin formala§masi.
innovasiyalarin tahsil sistemina trasfer olunmasi ila barabar onun idara olunmasi da asas aktual masalalardan biridir. Bela ki, müasir tahsil müassisalarinda innovatik proseslar ü9 etapdan ke9ir[3]:
- yeni müassanin ta§akkülü:
- pedaqoji texnologiyalar asasinda faaliyyat:
- aksi yana§mada talim-tarbiyanin mazmunu va müasir pedaqoji texnologiyalarin inki§afi.
Göründüyü kimi sadalanan etap özünda ta§akkülü, faaliyyati va inki§afi birla§dirir.
istanilan innovasiyalar tatbiq prosesinda bir sira alqoritmdan keçir. masalan, yaradici ideya, formalaçdirici maqsadlar, konkretlilik, innovasiyanin reallaçma prosesi, yenidan an yeniya dogru iralilayiç va s..
Talim-tarbiya prosesinda maktab, müallim va çagirdlarin birlikda sinxron faaliyyatda innovasion vasitalar rejiminda tahsil prosesinin va talim-tarbiya i§tirakçilarinin özlarini dayarlandirma faaliyyati icra olunur. Yani, i§tirakçilarin bir-biri ila qar§iliqli tamasinda va münasibatlarin xüsusiyyalarinda ifada formasinda tazahür edir.
Apaçdirmalardan malum olur ki, ali va orta tahsil müassalarinda innovasiyalarin meydana galmasinin be§ amilini qeyd etmak olar [4]:
- Yerli §araita uygun müassaya aid mütaraqqi praktikanin yaradilmasi:
- Ox§ar, uygun tacrübadan istifada;
- elmi-praktiki tadqiqatlarin naticasi;
- uygun eksperimentlar;
- tacrübi yoxlamalarin incalanmasi.
Qeyd olunan prosesda i§tirak edan müassisa kollektivi, adatan öz inkiçaf praktikasinda müayyan, bir növ qanunauygun marhalalardan keçir. Kollektiv üzvlarinin marhalalarda içtiraki onlarin inkiçafinin hansi stadiyada oldugunu müayyan edir. Bu zaman bilavasita hamin saha üzra masul olan §axsin birinci vazifasi yerli çaraiti va ona aid olan münasibati özü tadqiq etmali, manimsamali va ona mansub yanaçmalari, raylari va münasibatlari incalamalidir.
1. Azarbaycan Respublikasinda tahsil üzra Dövlat Strategiyasi.Baki. 2013.
2. öhmadov, i. Tahsil innovasiyalarinin idara edilmasi. Azarbaycan müallimi. 31 yanvar, sah. (2014).
3. http://www.anl.az/down/meqale/az muellimi/2014/yanvar/350556.htm
4. Veysova, Z. Maktab asasli dastaklayici rahbarlik modeli. Müallimlar ^ün vasait. Baki. 2018.
9D9BIYYAT
